دیدار رییس دوره یی ایتلاف با شماری از فعالان شورای تفاهم

پوهاند دوکتور محمد داوود راوش، رییس دوره یی و دیپلوم انجنیراحمد شاهین عضو هییت رییسه ایتلاف احزاب وسازمانهای دموکرات وترقیخواه افغانستان، با شماری از فعالان شورای تفاهم برای وحدت نیروهای دموکرات، ترقیخواه و طرفدارعدالت، دیدار کردند.

درین نشست مشورتی که بیست تن از فعالان شورای تفاهم در شهر کابل اشتراک نموده بودند، ابتدا دستگیرهژبرسخنگوی ایتلاف، اعضای اشتراک کننده درنشست را معرفی نموده وهدف این دیداررا ارایه معلومات درمورد فعالیت های ایتلاف درراستای تعمیق روند همسویی نیروهای دادخواه و دموکرات ودریافت دیدگاه های کادر ها وفعالان جنبش درباره ایجاد حزب بزرگ وفراگیر تاثیر گذار بروضعیت جاری خواند.

سپس پوهاند داکتر راوش طی صحبتی مبسوطی درمورد تلاش های انجام شده ازسوی هییت رییسه ایتلاف، درجهت تحکیم وتوسعه پروسه همکاری مشترک احزاب وسازمانهای مشمول ایتلاف دربیشتر ازیکسال گذشته معلومات ارایه کرد. داکتر راوش در ادامه صحبتش، دستیابی به انسجام ارگانیک بازمانده های جنبش دموکراتیک را در یک ساختار واحد ونیرومند، نیاز مبرم ووظیفه ی تاخیر ناپذیر همه مبارزان دموکرات خواند وافزود، موفقیت این امر مستلزم شرکت فعال مجموع فعالان جنبش در تمام مراحل روند ایجاد حزب جدید ماست.داکتر راوش بااشاره به وظایفی جدیدی که تاریخ در وضعیت کنونی دربرابر بازمانده های جنبش قرار داده است، تاکید کرد که پیامدهای زیانبار برخورد های سلیقه یی مبتنی بر گرایش های جناحی وفرکسیونی گذشته، سرانجام به فروپاشی وپراگنده گی جنبش دموکراتیک منتج شد ودرعوض نیروهای معامله گر، ضد مردمی و وابسته به ارتجاع را حاکم برمقدرات جامعه ی ما ساخت.رییس دوره یی ایتلاف افزود، اکنون اگر واقعاً می خواهیم برای پاگیری دوباره جنبش دموکراتیک وترقیخواه کار کنیم پس باید قبل ازهر چیز با تمایلات جناحی وفرکسیونی گذشته با قاطعیت وداع کنیم وصادقانه همدیگررا به آغوش بکشیم و درجهت احیای باور واعتماد متقابل تلاش کنیم. سپس اشتراک کننده گان نشست هریک محترم محمد منظر، محترم لعل جان، محترم عبدالجان عالمی،محترم عبدالغفار وطنوال، محترم بازمحمد صالحی، محترم عجب امین زی، محترم وفادار ومحترم عبدالخلیل به ترتیب صحبت نموده، ضمن ابراز پشتیبانی از برنامه های ایتلاف، دیدگاه ها وپیشنهاد های شان را مبنی برتسریع روند ایجاد حزب واحد بزرگ وسراسری مطرح کردند.

همچنان دیپلوم انجنیر احمد شاهین عضو هییت رییسه ایتلاف، ضمن ابرازخرسندی ازشرکت درین نشست، دستاورد های کار مشترک اعضای مشمول در ایتلاف را درجهت دریافت یک راهکار مناسب،موثر وعملی برای ایجاد حزب واحدی متشکل از همه ی بازمانده های حزب دیروز، مفید وارزشمند خواند وعلاوه کرد درنتیجه همین تلاش هاست که توانسته ایم امروز درزیر یک سقف با یاران وهمسنگران دیرین خود درفضای صمیمیت متقابل، دید وبرداشت خودرا درباره ایجاد یک بدیل اثر گذاردموکراتیک درکشور، مطرح کنیم.

انجنیر شاهین با ارایه تحلیل جامع ازوضعیت حاکم بروضعیت جاری درسطح داخلی وجهانی تاکید کرد که بدون حضورفعال ، متشکل ویک دست نیروهای دموکرات وترقیخواه درچارچوب یک حزب بزرگ و واحد سراسری، امکان بیرون رفت از بحران وفاجعه کنونی میسر نیست.

شاهین با اشاره به پیشنهاد ها ودیدگاه های ارایه شده توسط اشتراک کننده گان نشست، تعهد سپرد که هییت رییسه ایتلاف بادقت درتحقق این دیدگاه ها تلاش خواهد کرد.

دراخیر استاد محمد اعظم عضو کمسیون مرکزی ومسوول شورای شهر کابل شورای تفاهم از اشتراک رییس دوره یی واعضای هییت رییسه ی ایتلاف درین نشست ابراز قدردانی وامتنان کرد وخواهان ادامه چنین نشست ها با شرکت فعالان سایر احزاب وسازمانهای مشمول ایتلاف درآینده ، گردید.

جلسه درفضای همبستگی رفیقانه ، پایان یافت.

              غزنه وامپراتوری غزنویان                                    

 نوشته : حکیم کرنزی

شهرغزنی بعد از قرن دهم ترسایی سمت امپراتوری افغانستان را در اراکوسیا کسب کرد و در قرن یازدهم از مشاهیرعالم به حساب میرفت و در آن عهد غزنی ازجنبه عرفانی وعمرانات خود با داشتن بساطین عالیه وقصورمزینه و مدارس عالیه با بغداد همسری میکرد و دربارغزنی مرکز صنایع وعلوم وعلما و فضلای زمان بود.

زوال غزنی با افول ستاره اقبال ال ناصر توام واقع شد وسلطان علاوالدین جهانسوز درسال ۱۱۴۸ترسایی شهرغزنی را تخریب وسلسله غزنویان افغان را منقرض نمود. در سال ۱۲۲۱ترسایی از طرف چنگیز خان این تخریبات به سختی تکرار یافت  و اهالی متمدن غزنی به استثنای صنعتکاران همه قتل عام شدند.هنوزغزنی از صدمه های  وارده قد علم نکرده بود که در سال ۱۳۲۶  ترسایی مغل ها  اردوی ترماشیرین خان چغتایی رامغلوب نمود و این بار بقایای شهرغزنی را به کلی منهدم نمود و قران کریم وسایرکتاب ها را بسوختند و قبر شهنشاه  بزرگ محمود غزنوی  نیز ویران شد.از آن به بعد است که دیگرنتوانستغزنی در ردیف سایر بلاد معموره قرار گیرد و اینک خرابه های شهرزیبا را در فاصله پنج کیلومتری شمال شهرموجود غزنی میتوان یافت.شهر موجود غزنی در هجوم سال ۱۸۳۸ترسایی اردوی بریتانیا در مدافعه شدیدی که نشان داد مغلوب گردید که در مورد گزارشی پیشکش شده است.(  انگلیس ها هم غزنه را ویران کردندـ بامداد) در دورهمغول (قرن سیزده) اهمیت تاریخی پایتختغزنی به شهر کابل انتقال نمود. ۱

دولت غزنوی افغانستان درقرن دهم  بنیاد ملوک طوایفی را در افغانستان از برانداخته اراکوسیا را اشغال نموده و از ان ببعد اراکوسیا رو به عروج رفت چه مقتدرترین سلطان این سلسله محمود که مادرش ازقندهار بود توجه تامی به آبادی این ولایت داشت و به همین جهت انتساب به قندهار او را محمود زابلی میگفتند. در قرن ششم هجری سلطان بیباک حسین جهانسوز بساط غزنویان را چیدو اراکوسیا جز دولت غوری گردید ولی غزنه به صفت پایتخت دوم افغا نستان بر قرار ماند. یورش خوارزم شاه در اوایل قرن۱۳ ترسایی غزنین را لگدمال و تاج الدینغوری را فرار سند ساخت و متعاقباّ سیلاب مغول افغانستان را مالامال و ولایت ها و بلاد را تخریب نمود.

قبلاّ گفتیم که در دربار سلطان بزرگ غزنه شعرا و مشاهیر فراوان از قبیل سنایی غزنوی ، عنصری ملک الشعرا،غضایری شاعر ، احمد بن حسن میمندی، ابن رشید غزنوی ، ابو رجای غزنوی.حمیالدین غزنوی، ابوالفضل حسن بیهقی ، ابو حنیفه اشکافی، شیخ بدرالدین غزنوی، ابوسهل زوزی عثمان غزنوی، ابوبکرعمید فرج الخرجی ، عمر بن فرج الخرجی، سید حسن غزنوی، زینیمعروف غزنوی، کافرک غزنوی ، عبهری غزنوی ، صندلی غزنوی ، معزی یمنی غزنوی ،یوسف غزنوی، ملا شیرمحمد هوتکی صاحب تعالیف متعدد و  شماری از مشاهیر دیگر که بعضی از جمله مشاهیر اراکوسیانیز به حساب میامدند. ^۲

در باره شاهان غزنوی افغانستان علامه گردیزی چنین مینویسد: « ...چون امیر محمود رحمه الله از فتح مرو فارغ شد و امیرخراسان شد و به بلخ آمد و هنوز به بلخ بود که رسول القادرباالله از بغداد به نزدیک وی آمد باعهد خراسان ولواو خلعت فاخر. »

عروضی سمرقندی شاعر و نویسنده قرن ششم هجری نیز راجع به محمود غزنوی از زبان خوارزمشاه چنین گو ید : « خوارزمشاه حسین میکال نماینده غزنه را به جای نیک فرود آورد... و پیش از ان که او را بار داد حکما (ابن سینا و غیره) را بخواند و این نامه( فرمان محمود) برای شان عرضه کرد و گفت محمود قوی دست است و لشکر بسیار دارد و خراسان و هندوستان ضبط کرده و طمع در عراق بسته.من نتوانم که مثال او را امتثال ننمایم و فرمان او رابه نفاذ نپیوندم در این چه گویید.»

عنصری ملک الشعرا نامور دربار غزنوی در مدح همین پاد شاه گوید:

                        خدایگان خراسان به دشت پیشاور             به حمله بپراگند جمع ان لشکر

غضایری نیز در مدح سلطان گوید:

                        خدایگان خراسان و آفتاب کمال               که وقف کرده بر او ذوالجلال عزو جلال

وقتیکه سلطان محمود غزنوی مملکت افغانستان وکشور فارس را به نام های خراسان و عراق به پسران خود محمد و مسعود بداد.تشریفات رسمی محمد نیز بواسطه احضاراسپ او به عنوان اسپ امیر خراسان عملی شد.

ابوالفضل بیهقی در این مورد مینویسد: «  بدانوقت که امیر محمود از گرگان قصد ری کرد میان فرزندان و امیران مسعود و محمد مواضعی که نهادنی بود بنهاد. امیر محمد را اسپ در درگاه نبود.اسپ امیرخراسان خواستند و روی سوی نیشاپوربازگشت وامیران پدر و پسر دیگر روزسوی ری کشیدند........و چون امیر محمود عزیمت درست کرد باز گشتن را و فرزند را(مسعود) خلعت و پیغام امد نزدیک وی به زبان بوالحسن عقیلی ،که پسرم محمد را چنانکه شنودی در درگاه ما اسپ امیر خراسان خواستند و تو امروز خلیفه مایی و فرمان ما بدین ولایت بی اندازه میدانی.چه اختیار کنی که اسپ تو اسپ شهنشاه خواهند یا اسپ امیرعراق؟)).

هنگامیکه سلطان مسعود غزنوی در پایتخت غزنی و قلب افغانستان نشسته و بر ممالک همجوار خود حکومت میراند. روزی درمجلس مشوره با صدراعظم (خواجه بزرگ) و منشی خودش ابونصر مشکان  راجع به متصرفات کشور فارس چنین گفت: «...شما حال اندیار یعنی(فارس)نمیدانید و من بدانسته ام. قومی اند که خراسانیان رادوست ندارند و انجا حشمتی باید هر چه تمامتر.به ان کار پیش رود و اگر به خلاف این باشد ذبون گیرند وانهمه قواعد زیر و زبر شوند....» بعد از ان بو سهل حمدوی را نایب الحکومه فارس مقرر و گفت: «...مبارک باد! و انگشتری که نام سلطان بروی نوشته بود به بوسهل داد و گفت، این انگشترمملکت عراقاست به دست تو دادیم و خلیفه مایی در ان دیار....» بوسهل نیز چنین جواب داد: « ... زندگاانی خداوند از باد,حال ری وجبالامروز به خلاف انست که خداوند بگذاشته بود.و انجا فطرت ها افتاده است و ری و جبال دیار مخالفان است و خراسانیان را مردم ان دیار دوست ندارند.خزاین ال سامان(سلاطین عجم) وی دارد.مخالفی راهی راست و گریزو هم مال دارد و هم لشکر و هم زرق و حیله و مکر ....»۳

در کتاب  با ارزش اوستا نوشته اکادمسین داکتر جاوید در رابطه به زابل یا زابلستان در زمان امپراطوری سلطان محمود غزنوی و اوج علم وفرهنگ تمدن چنین میخوانیم:

لفظ زابلستان زمانی تمام سرزمین را در بر میگرفت . حتی سید علی کاتبی دریاسالار ترک (کابل) را در کتاب خود معروف به مرات الممالک پایتخت زابلستان خواند وچنانچه آورده است. سپس به لمغان (لغمان) با هزاران بلا از میان قوم هزاره گذشتم وبه باختر زمین یعنی ولایت زابلستان رسیدیم و به پایتخت زابلستان یعنی شهر کابل امدیم.... از همین بابت است که سلطان محمود غزنوی را محمود زابلی میخوانده اند. ناصر خسرو چنین گوید:

                                            به ملک ترک چرا غره اید یاد کنید

                                            جلال دولت محمود زابلستانرا

                                             پریر قبله احراز ذابلستان بود

                                             چنا نکه کعبه است امروز اهل ایمان را

فردوسی میگوید:

                                            خجسته درگه محمود زابلی دریاست

                                            چگونه دریاکان را کناره پیدا نیست

                                            چه غوطه ها زدم و ندیدم هیچ

                                             گناه بخت منست این گناه دریا نیست

نا گفته نگذریم که مراد از زابل و زابلستان غزنی و حوالی آنست وکاربرد لفظ  زابل در ایران امروزی بکلی تازه است.

شهر غزنی در قرن یازده حیثت مرکز اراکوزیا را دارا بود و یکی از شهر های مشهور افغانستان به حساب میرفت و بطلیموس آنرا به نام کاذاکه یاد نموده است. لشکر گاه که ازعصر سلطان محمود و سلطان مسعود غزنوی نماینده گی میکند در ساحل غربی هلمند واقع و در اثرحوادث متعدد تخریب شده است. در حفریاتی که از سال (۱۳۲۷) تا به حال در این منطقه صورت گرفته است.ارک شاهی ، قشله عسکری و یک بازار طو لانی کشف شده است و از این مرکز تا به حال سکه های لوحه های کوفی دیزاین شده مساجد ، تشناب ها ، حوض،خشت های پخته مربع شکل، فلزات و چوب های شکل دار پیدا شده که نشانه از تمدن دوران غزنویان در این منطقه است.۴

در صفحه ۹۶ کتاب اراکوزیا  میخوانیم که :

« ...در قرن چهارم هجری غزنویان بود که در اراکوزیا به موجودیت حکومت های محلی خاتمه داد و تمامی مناطق اراکوزیا را

تسخیر نمود و از همین ببعد که عروج اراکوزیا آغاز شدو علت عروج همان قندهاری بودن مادرسلطان محمود خانم سبکتگین

بود که با  یکی از دختران یکی از ملک های زابل عروسی نموده بود و از همین سبب محمود را زابلی نیز خوانند. »

۱ ـ جغرافیهّ تاریخی استاد میر غلام محمد غبار (ص۹۶)

۲ ـ جغرافیه تاریخی میر غلام محمد غبار (ص ۱۰۱، ۱۰۲ و ۱۰۳)

۳ ـ جغرافیهّ تاریخی ص ۱۶و۱۷

۴ ـ کتاب اراکوزیا صفحه ۵۹

پیدایش نظام مادر تباری در جامعه بدوی

نوشته: شیرین نظیری

اگردرنظام پدرسالاری درعصرتمدن ،اساس ترین واحد جامعه خانواده بود.درنظام مادر سالاری دردوران پیش ازتاریخ کلان پایه ترین واحد جامعه خانواده محسوب می شد.
قسمیکه هرقبیله ازدو یا چند طایفه وهرطایفه ازدو ویا چندین خانواده تشکیل می شدند ودرراس هرطایفه یک کلان قرارداشت. همانطوریکه که خانواده های اولیه مزبورازتباریک مادرودرنتیجه مادرتباربودند.کلان هم یک واحد مادرتباربود. به این معنا که اعضای کلان همه خود را ازاعقاب یک مادر، که کلان با آن هویت میافت می دانستند وفرزندان همه به مادرکلان تعلق داشتند.

مادرسالاری " مادرتباری " به عنوان رییس خانواده یا خانوارویا اداره بوسیله زنان است. گرچه کلمه ای"سالار"  از لحاظ محبت ومهربانی زیبنده نام مادران نیست وازسویی سالار به سردار و رییس قوم وسرلشکر جنگ می گویند که رفتارخشن جز سلوک آنها بوده ونمی توان ازآنها نرم خویی ومهربانی توقع داشت.
بناً بجای مادرسالاری کلمه مادرتباری شایسته نام مقدس مادران بوده ودرین جا برگزیده ام.
ازآنجایی که زنان دردوره های پیش از تاریخ و پس ازآن وهمین اکنون استعداد، شایسته گی و توانمندی درسازماندهی ودست بالا دراجرای امورداشته ودارند ، تصورمی شود که این عنوان به خاطر نیرومندی زن انتخاب شده باشد. زیرا درآن هنگام زنان با درایت به اثبات رسانیدند ،که اولین مخترعین آن دوره ها بودند. « اگرما اکنون نیز عادلانه قضاوت کنیم مشاهده می نماییم که سنگین ترین و پرمسؤولیت ترین وظیفه خانواده ها به دوش زنان است. به قسم نمونه یک خانواده ی امروزی را ازنظرمی گذرانم؛ » درجریان روز زن و مرد هردو شغل بیرونی دارند، همین که هردو به خانه برمی گردند، مرد مصروف روز نامه و یا کتاب خوانی و یا مصروف مشاهده تلویزیون ویا هم بازنمودن کمپیوترخود می شود و با صدای بلند از بانوی خود یک نوشیدنی "چای " نیز مطالبه می کند.
بانو نخست مصروف رسیده گی به خواهشات کودکان قد و نیم قد خود گردیده و ثانیاً چای همسررا با عجله آماده می سازد و درگام بعدی برای پختن غذای شب آماده گی می گیرد. پس از صرف غذا، کمک به کار خانه گی کودکان آغازشده وسپس ازکارخانگی ، زمان آماده ساختن کودکان دربسترهای شان فرامی رسد،همینکه کودکان آرامیدند وهم چنین ظرف شویی و پاک کاری آشپز خانه تمام شد. بانو؛ نظری بسوی ساعت می افگند. می بیند که وقت به پایان رسیده و چشمان وجسم خسته اش انتظار خواب را دارد و با یک دنیا خسته گی به بستر خود می رود و فردا بازهم روزی دیگر و ....   

زن که رول عمده و تعيين کننده را در توليد نعمات مادی، امور منزل و اجتماع به دوش داشت ؛ واضحاً مقام زن را به طور شايسته و طبيعی دراجتماع تثبيت کرد و زن در رأس تمام امور جامعه آن روز قرار گرفت وآن نظام بنام «مادرتباری» و يا «مادر شاهی» مسما گرديد. بدين صورت بود که نخستين «سازمان و نظام اجتماعی» در جامعه انسانی پدیدآمد. که اولین بانی آن همین زن آزاده و خلاق بود.                                                                                              
تا اينجا که زن با سعی و ابتکار خود، بنياد نسبی و ابتدایی ارزشهای مادی، اجتماعی زمانش را گذاشت، طبعاً موقف ممتاز و نیرومند درامورتوليد واجتماع نيزاز آن زن بود و زن زمام امور اجتماعی را به عهده داشت. مرد تا پیش از اين صرفا به توليد شکار که جنبهء تصادفی و نقش خيلی ناچيز را درنظام اجتماعی آن زمان داشت، بازی می کرد و بس. لذا، مرد بنا بر نقش کم رنگی که درتوليد نعمات مادی داشت، ناگزيراز زن و نظام مادر تباری و يا مادرشاهی اطاعت می ورزيد. البته این اطاعت مرد از زن ونظام مادر تباری با خشونت وخونریزی، جبر، استثمار ،  بی عدالتی وغیره همراه نبود.
یگانه جامعه انسانی درمسیر تاریخ ، جامعه مادر تباری بود. در جامعه مادر تباری زنان و مردان دربرابری کامل نسبت به همدیگرزیست می نمودند، گرچه جامعه ابتدائی ازدیدگاه عصرامروز یک جامعهً وحشیانه و غیرانسانی محسوب می شود ؛ ولی درعمق واساس آن یک جامعه عادلانه وانسانی ،عاری ازهمه بی عدالتی ها بود، درحالی که جامعه مدرن امروزی ما ظاهرن متمدن وپیشرفته شمرده می شود. اما درحقیقت یک جامعه غیرانسانی است ؛ زیرا درآن برابری حقوق بین زن و مرد وجود ندارد ، خصوصاً میان زن و مرد روابط نا برابر، اسارت بار وخصمانه حکم فرماست.
درجامعه مادرتباری افراد گروه های بدوی که به هرمرحله یی ازتکامل قرارداشتند و یا هم ، از طایفه ها، اقوام و قبیله های متفاوت بودند همهً آنها خود را، فرزندان یک مادرمیدانستند. بدین ترتیب اولین گروه های بشری متشکل ازمادران ،خواهران و برادران بودند که همه به مادر نسبت داده می شد وهم خون گفته می شدند. درین گروپ مادران با فرزندان خود جدا ازمردان زنده گی می کردند. شرایط درآن زمان قسمی عیارشده بود که هرکس نظر به نیازمندی خود تقسیم کار جنسی را به وجود آورده بود. مردان به خاطرامرارمعاش خود به شکاروماهی گیری می رفتند و بعضا به خاطر بدست آوردن غذای مورد علاقهً خود می بایست راه های طولانی و پرخم و پیچ، جاده های دشوار گذاررا می پیمودند تا غذای کافی و لذیذ برای خود آماده می ساختند. گرچه زنان جوان و دختران مجرد نیز شکارچیان ماهری بودند و آنها نیز بعضا ازین نعمات مستفید می شدند و درروزهای خاص مذهبی خود در کنار مردان و یا هم به صورت مستقلانه به صید حیوانات، ماهیان و پرنده گان می پراختند و تا کنون نیز شکارچیان ماهرزن درسراسرجهان وجود دارند. ولی از آنجائی که مادران باردارو یا کودکان شیرخوارداشتند؛ نمی توانستند با کودکان شان راه های دور ودرازی غیرمصئوون را بپیمایند. بنابرهمین دلیل زنان به خاطر نگه داری ازکودکان ، سالمندان، بیماران وزخمی های جنگ دریک منطقه باقی می ماندند وبرای تهیه غذا برای خود، فرزندان وافرادعلیل ورنجور، دانه های گیاهان را جمع آوری وغذای مورد ضرورت خود را آماده می ساختند. درمراحل بعدی این تجربه ، کاربا گیاهان باعث انکشاف زراعت و بوجود آمدن اختراعات زیادی شد، تا حدی که باعث نابودی این نظام انسانی نیزگردید. درین مرحله نه تنها نوعیت کاروچگونه گی طرز تولید زنان، ازمردان متفاوت بود ، بلکه نوعیت غذا های شان نیزازهمدیگرمتمایز بود. مردان ازگوشت حیوانات وگوشت ماهی استفاده می کردند.درحالیکه غذای زنان را گیاهان و دانه های حبوبات تشکیل می داد.

نکته جالب اینکه دختران برای همیشه در کنار مادران خود می زیستند. ولی پسران بعد از سن بلوغ خانه وکاشانه مادر را ترک نموده و درمحل مردان مسکن گزین شده و شغل مردان را که عبارت ازشکار،مهارت های جنگی و گوشت خواره گی بود فرا می گرفتند.همچنین در جنگ ها با آنها اشتراک نموده وغذای خود را، از شکار حیوانات تهیه می نمودند. وسایل جنگی می ساختند .

گفتنی است. گرچه زنان ازاهمیت ونقش برازنده اقتصادی به مقایسه با مردان قرار داشتند ؛ ولی مالکیت خصوصی نداشتند و نظام اجتماعی درچرخش بود، زنان نقش والا درتولید داشتند ولی برتری قدرت را درآن زمان بدست نیاورده بودند. سطح تولید درحد نازل آن قرارداشت و محصولات بدست آمده همه به مصرف میرسید و ازآن مقداری برای ذخیره وانباشت باقی نمی ماند.
 بخاطر فقدان مالکیت خصوصی تفاوت ( اضافه تولید ) تولید افراد و گروه ها به شخص خود آنها تعلق نمی گرفت بلکه برای همه گروه ها به مصرف می رسید. ازین سبب تفاوت تولید منجربه تفاوت قدرت اقتصادی افراد نمی گردید. این امربا نظام جوامع عصر جدید که درآنها تفاوت قدرت اقتصادی – سیاسی افراد ، به نابرابری های اجتماعی منتهی و به تدریج آنرا تشدید می کند، از اساس تفاوت داشت.
دانشمند امریکایی پس از تحقیقات زیاد به این نتیجه می رسند که، درروزگار قدیم روابط جنسی بشردرداخل قبیله مقید به هیچ قاعده یی نبود، به طوری که هرزن به هرمرد و هرمرد به هرزن تعلق داشته است. مقصود از این که « روابط جنسی بشر مقید نبوده » اینست که حدود امروزین یا مرزهایی که دردوره یی قبل ازدوره ما برای روابط جنسی بشردیده می شد ، وجود نداشته است.  مثلاً حسد بردن وجود نداشت ، مسلماً حسد از احساسات است که بعداً به وجود آمد.
فکرجفت شدن زن ومرد بطورنامشروع « زنا » با محرم دیده نمی شد. بدین ترتیب ممنوعیت ها و سخت گیری های که بعداً در اثرعادت برجامعه تحمیل شد در آن روزگارموجود نبود، اما معنای این حرف این نیست که درعمل یک هرج و مرج پرابهام حکم فرما بود، بلکه ازدواج های مدت دارنیزوجود داشت وحتا ازدواج های گروهی هم اکثراً مدت دار بود.

درهیچ یک از اشکال خانواده های گروهی، نمیتوان دریافت که پدرفلان فرزند کی است؟ ولی مادرش معلوم بود، مادرکلیه فرزندان خود را، فرزندان خانواده مشترک می خواند ، درجریان تاریخ، درروابط جنسی زن و مرد محدودیت هایی پدید آمد .
به عقیده مرگان پس ازآن که خانواده هم خون به وجود آمد درین شکل خانواده فقط افراد نسل قبل و نسل بعد هستند که ازمزاوجت و قرین شدن با یک دیگرممنوع اند یعنی برادروخواهر، پسرعموودخترعموازدرجه اول ودرجه دوم و درجات دورتر،همه  با یکدیگربرادروخواهراند.                                                             
همین که روابط جنسی میان برادران وخواهران وانشعابات دورترآنها تحریم شد، گروهی که دربالا شرح دادیم به صورت یک حلقه ثابتی از خویشاوندان همخون ازنژاد زن بوجود آمد، که اعضای آن نمی توانستند میان یکدیگر ازدواج نمایند.
او( مرگان ) درپایان بحث خود چنن نتیجه می گیرد که  دایره ی زنا شویی که دراصل کلیه قبیله را دربرمی گرفت وکلیه افراد زن ومرد می توانستند با هم زن وشوهرباشند، به تدریج کوچکتر شد. اول خویشاوندان نزدیک بعداً دورترو بازهم دورتر،ازازدواج با یکدیگرمحروم شدند، تا آنکه هرگونه ازدواج گروهی عملاًغیرممکن شد ودرنتیجه ازدواج اعضای خانواده های همخون با سایرقبایل که هم خون نبودند منع گردید. پس چه ازلحاظ صوری و چه ازلحاظ معنوی یک نژاد نیرومند تربوجود آمد که جمجمه ها ومغزهای شان ، ازجهت استعداد و نیروی تفکروتعقل به مراتب از پدران قویتربودند.
حال به بینیم هریک ازخانواده هائی که ذکرکردیم به کدام دوره تاریخی تعلق دارد :  طبق نظردانشمندان خانواده سند یا سمیک درسرحد دوره توحش ودوره بربریت ظهورمی کندهمانطوری که ازدواج گروهی مشخص کنندهء دوره توحش، ومونوگامی مشخص کنندهء دوره تمدن است، خانواده سند یا سمیک مشخص کننده دوره  بربریت می باشد.    
زنان درین دوره نه تنها از نگاه بیولوژیکی و تولید مثل اهمیت زیاد درآن مجامع داشتند بلکه نقشی سازنده یی را درمبارزه برای بقای بشریت، پیشرفت پروسه تولید و درایجاد تسهیلات برای خانواده خود نیزداشته اند. مردان درین دوره مصروف صید ماهی، ساختن اسلحه و جنگیدن بودند. ولی زنان با درایت خود، ازآتش برای پخت و پزخود استفاده  مینمودند ، حیوانات را شکارمی نمودند و ازگوشت آن غذا آماده می کردند وازپوست آن لباس می ساختند و پشم حیوانات را می ریسیدند وازآن لباس می بافتند. زیرا دراثرآب وهوای نا مطلوب، ریزش برف و یا باران های متداوم کودکان شان تلف می شد وبرای نجات کودکان از گرمی و سردی طاقت فرسا لباس را آماده ساخته وکودکان را ازمرگ حتمی نجات  می دادند. رفته رفته ازین لباس ها خود ومردهای شان نیزمستفید شدند ودربرابرحوادث طبیعی مصوون گردیدند.

نظربه این مفکوره مورخین و باستان شناسان گفته می شود که کاشف البسه نیز، زنان بوده است. درهمین زمان، زنان به اختراع دوک نخ ریسی، چرخ ریسنده گی، کاسه های چوبی ضد آتش برای پختن غذا ،انبارنمودن مواد پخته وخام درجا های مناسب، زراعت، کوزه گری، سبد بافی ، بافنده گی، دباغی و کار با چرم، هنرتزیینی درلباس دوزی، نقش و نگارهای روی کوزه ووسایل وظروف گلی و سفالی نایل آمدند. آنها با ساختن سفال، به علم شیمی، هنگام رشتن و نخ تابی به فزیک وازراه نساجی به میکانیک آشنا شدند. کشت کتان و پنبه، راه گیاه شناسی را به روی آنان گشود.
نقش عمده مردان درین راه پرورش واهلی ساختن حیوانات بود. زنان ازآنجایی که اولین ریسنده گان لباس بودند ازاینرواختراع ریسمان به زنان نسبت داده می شود.اهمیت این اختراع درآن دوره همچواختراع ماشین بخاربوده است.همان طوریکه  الیزابت باربر می گوید: «  ما نمی دانیم کشف بزرگ پیچانیدن رشته های کوتاه به همدیگروایجاد رشته نخ های طولانی ترومحکم تر به چه دورانی بازمی گردد. ولی این کشف هرزمان که اتفاق افتاده همچون نقشی که اختراع ماشین بخاردرانقلاب صنعتی داشت، راه را به سوی رشته ، بی شماری ازروش هایی که باعث صرفه جوئی درکار و بهبود امکانات بقا می شد باز نمود. ریسمان های آماده شده توسط زنان برای تورماهی گیری، کمند و دهنه و گردن بند برای اهلی ساختن حیوانات، برای بستن اموال شان وده ها مشکلات روزمره به کار گرفته می شد ودشواری های فراوانی را حل می کرد. به همین ترتیب هنرسبد بافی که درحمل و نگهداری مواد وحیوانات نقش مهمی داشته است نوآوری آن منوط و مربوط به زنان جامعه بدوی است.
باید خاطر نشان ساخت که یکی از اختراعات زنان که باعث رشد و پرورش مغز انسانها شد، اختراع زراعت است. زنان درساحات وسیع به جمع آوری دانه های گیاهان پرداختند وآنها را درزمین ها کاشتند. درنتیجه این دانه ها گیاهان مثل خود را که از آن جمع آوری شده بود بوجود آوردند.

 به قول گوردون چایلد پس ازآن که زنان در جریان بهره برداری از گیاهان خوراکی، حبوبات را  که اجداد جووگندم امروزین است کشف وبه دست آوردند، سرانجام پی بردند که چگونه از زمین برای کشت وزراعت استفاده کنند  و با اینکارگام عظیمی دررشد وبارآوری تولید و پیشرفت بشریت برجلو برداشتند. زنان آن دوران ابتدا زمین را بوسیله پارچه چوبی نرم می ساختند، و بعد ها به تدریج این چوب ها جای خود را به شاخ حیوانات،چون گوزن وآهو وازآن پس به کج بیل سنگی داد. این اختراع عظیم درمرحله کمی پیشرفته ترآن برای زنان تمدن های بزرگ مادر تباری را دریک دوره مهم تاریخی پی ریزی می کند. هم چنان زنان خاصیت دانه ها و گیاه ها را به خوبی تشخیص داده وازآن درعلاج بیمارها استفاده به عمل می آوردند و درساختن مواد نیشه آور« شراب » نیزازگیاهان مخصوص استفاده نمودند.

یکی ازاولین بهره برداری زنان از تغییرات کیمیاوی درمواد کوزه گری می باشد. یک مقدارازگل رس را به شکل دلخواه درآورده وبعد ازحرارت معین به شکل پخته و دائمی مبدل می ساختند. درجریان حرارت برعلاوه استحکام فزیکی و مقاومت آن، رنگ شکل مطلوب نیز تغییرمی کرد. درهمهً این تحولات این زنان بودند که نقش درجه اول را ایفا می کردند. نقشی که با تحول جامعه مادرتبار به جامعه پدرسالار، نصیب مردان می شود.
انسانهای اوليه درجریان حیات باعوامل گوناگونی مواجه بودند که مهمترین عوامل آن سردی ویا گرمی بیش ازحد ، بروز سیلاب ها و حملات احتمالی حیوانات خطرناک ودرنده بود. که هر لحظه انسانها و به ویژه زنان و کودکان را تهدید به مرگ می نمود.
زنان همیشه تلاش داشتند تا محل مناسب را انتخاب و نوزادان خود را در آنجا پنهان نمایند. این محلات درزیر بته های انبوه نباتات ودرمیان تخته سنگ های بزرگ درکنار تپه ها و کوه ها بود. این نزدیکی به کوه ها ، باعث دریافت غارها درکوه ها گردید وموفق شدند که از آن به صفت پناه گاه استفاده کنند. البته سال ها گذشت که غارها رابزرگ ترومصئوون تر بسازند.  سرانجام زنان با استفاده از زندگی مغاره یی، مسکن جدیدی برای خود آماده نمودند و توانستند قد راست به خانه خود داخل و خارج شوند وهم خود وهم کودکان خود را از بروز خطرات طبیعی نجات دهند.
با کسب تجارب جدید زنان درمعماری وساختن انبارمواد غذائی وبعد خانه های مسکونی جدید نیز پیشگام بوده اند درمیان بومیان امریکا « سرخ پوستان امریکا » نیزخانه سازی توسط زنان انجام می گرفته است و این خانه ها توسط تنها زنان برپا شده و " هیچ مردی تا به حال در برپائی هیچ خانه یی شرکت نداشته است. "
در مواردی هم که خانه های جمعی بومیان توسط زنان و مردان ساخته می شده ، معمولا مردان کارهای سنگین ،مثل بر پا کردن چهار چوب خانه را انجام می داده اند و زنان بقیه آن را به اتمام می رسانیدند. خانه های بومیان مصروخانه های که در سراسر افریقا توسط زنان ساخته شده است، همه بدین منوال بودند. حتا تا کنون هم قسمت اعظم کاراین خانه ها توسط زنان انجام می گیرد. درساختن معابد قدیمی نیززنان نقش موًثری داشته اند. طرح های تزئینی روی سرامیک ، نقش های روی کاسه ها و کوزه ها، نقش ها و تصاویر روی لباس ها، طرح سبد ها ، وغیره همه توسط انگشتان هنرآفرین زنان به وجود آمده و برای تکامل به نسل های آینده سپرده شده است. 
« ازین جا است که دانشمندان ومحقیقین امروز به همین حقیقت درست وانکارناپذیرپی برده اند. که زنان می توانند بهترین رهبران جهان باشند واداره تمام جهان را عاری ازهرگونه تبعیض ، خشونت وحسادت بدست گیرند وبه فردای روشن وپرازصلح وتفاهم به پیش رو ند.»
ادامه دارد.

منابع:

حقوق زن درگذرتاریخ
تاریخ اجتماعی ایران
زن وسکس درتاریخ

اعلامیه  انجمن حقوقدانان افغان دراروپا درنکوهش از

تجاوز پاکستان

انجمن حقوقدانان افغان دراروپا بانگرانی عمیق احوال ناهنجاراخیر افغانستان را که ناشی ازتجاوز و مداخله پاکستان میباشد، تعقیب ودررابطه با احساس مسئولیت موارد آتی را به نشرمیرساند تجاوزنظامی پاکستان که به اساس پلان خصمانه استراتیژیک ودرتداوم جنگ اعلان نا شده چهل سال اخیرآنکشور، با راه اندازی تاسیسات نظامی وحضور عساکر شان دراین طرف خط تحمیلی واستعماری دیورند انجام یافته به شدت تقبیح ومحکوم نموده ، به متجاوزین وعاملین آن نفرت وانزجار شدید خویش را ابرازمیدارد.  

 ـ ازجانبازی منسوبین قوای مسلح (باکمبود مهمات وعدم مواظبت لازم دولت) و ساکنان محل که با رشادت ودلیری دربرابرتجاوزپاکستان مقابله نموده ومینماید اظهار قدردانی وسپاس نموده وروح شهدای پرافتخاروطن شاد،یادشان را گرامی داشته وبرای شان فردوس برین استدعا میدارد . 

 ـ تجاوزپاکستان وافشای اسرار وسوابق آن که باقهروغضب مردم مواجه گردیده موید این گفته معروف است که :

 افغانان قلب مشترک یعنی وطن مشترک دارند

  وآشکارا ساخت که ملت لایتجزای افغان اعم ازاقوام وباشندگان مناطق مختلف دربرابر دشمن مکار وتاریخی شان با روح عالی وطن دوستی آماده جانبازی و فداکاری میباشندکه مایه مسرت ومباهات هرهموطن بادرد وبادرک کشورمیباشد

ـ حفظ تمامیت ارضی ودفاع ازحاکمیت ملی مطابق به قانون اساسی نافذ، تاخیرنا پذیرترین وظیفه دولت است که متاسفانه دولت با اغماض وبی توجه ئی به مصالح علیای کشور ومنافع ملی زمینه ساز این تجاوزنظامیان پاکستان گردیده است.سازش وکرنش زعامت دولتی دردهسال گذشته درقبال آن کشورعامل عمده این گستاخی وتجاوز پنداشته میشود.که باید رییس جمهور ومسوولین دربرابرمردم جوابده باشند.اکنون که تشت رسوایی ازبام افتیده رییس جمهوربا پررویی بخاطر خاک انداختن براعمال ضد ملی، تاسرحد گرفتن پول ازاستخبارات بین المللی، مزورانه تلاش مینماید تا ازمسایل بزرگ ملی،استفاده ابزاری نموده ومنافع علیای افغانستان را قربانی منافع شخصی وگروپی خود سازد.

 ـ انجمن با مسوولیت خاطرنشان میسازد که سیاستهای کجدارومریز امریکا و انگلیس درقبال افغانستان وسازش وکرنش باپاکستان (این مرکزوحامی تروریزم) باعث گردیده تا درحضور دها هزارعساکرآنان، پاکستان با گستاخی به تجاوز جنگ اعلان ناشده تداوم بخشد وحضورنظامیان شان رادرولسوالی های شرقی و کشورما سازماندهی نماید که انجمن این سیاست های دوگانه آنانرا تقبیح مینماید.

ـ انجمن حقوقدانان افغان در اروپا با مراجعه به مردم به تمام نهادهای مدنی ، اجتماعی ، فرهنگی ،مسلکی ، سیاسی وشخصیتهای علمی وملی خاطرنشان میسازد که :

درقبال سرنوشت وهست وبود افغانستان که بالاثر تجاوز پاکستان، دسایس ایران وسونامی بنیادگرایی اسلامی به نابودی کشانیده میشود وسیاستهای دوگانه امریکا وانگلیس آب برآسیاب آنان میریزد،قبل ازهروقت دیگربااحساس عالی مسوولیت، اختلافات را کنارگذاشته وبه دورمصالح کشورومنافع علیائی ملی با چنگ زدن به وحدت ملی که حفظ وتداوم افغانستان درگرو آن است، دایره تفاهم ووفاق ملی راگسترش بدهند وبه جهانیان ثابت سازند که افغانان شایستگی آنرا دارند که کشورشان ازحق تمامیت ارضی، حاکمیت ملی واستقلال برخوردار بوده وباید به شاهراه ترقی وآبادی گذار نماید .

 بااحترام

پوهاند دکتورغلام سخی مصئون

رییس انجمن حقوقدانان افغان دراروپا