دیدگاه

طالبانو ته څو سپینې او کره خبرې

صمـد ازهـر

طالب چارواکی رابولم چې دا لیکنې مې په ځیر ولولی او په ښه نیت سره ورته پام وکړی. اشرف غنی ته مې هم لیکل، طالبانو او هر چاته هم چې د قدرت پر ګدۍ ناست وی، له تېروتنو او ګړنګونو ته لوېدو نه د هیواد د ژغورلو په موخه، د خپلې پوهې او تجربې په اندازه نظریات وړاندې کوم. که په چا ښه لګېږی یا بده، منی یې یا مسخرې پرې کوی، د دوی کار دی. زه خپل ایمانی او وجدانی دین ادا کوم.

دا لړۍ به په راتلونکی کې هم، کله کله که روغتیا اجازه راکوله، مخ ته بیایم.

څه پټه خبره نه ده چې زما او ستاسو د ټولنیزو نظریاتو او مبادیو تر منځ پراخ واټن شتون لری. خو دا واقعیت هم منم چې تاسو په هره وسیله چې وه، وګټله.

ستاسو ګټل دوې خواوې لری:

لومړۍ خوا یې مثبته خوا ده چې د نړۍ ډېر غښتلی استعماری زبرځواک مو وپرځاوه او سیاسی خپلواکی مو بېرته تر لاسه کړه، چې دا بری دې خدای ټولو ته مبارک کړی. همدا رنګه د جګړې او وینې تویېدو پای، د امنیت خوندی کېدل، د بېلتون غوښتونکو خولو تړل کېدل، د موازی حکومتونو شنډېدل، د چور، تالان او لنډغریو کمبله ټولېدل، هغه سترې لاسته راوړنې دی چې څوک یې له پامه نه شی غورځولی.

دوهمه خوا یې هغه خوا ده چې افغان ولس، او په ځانګړې توګه روڼ اندی او لوستی کسان، ځوانان او ښځې او همدا رنګه نړیواله ټولنه ترې اندېښنه لری. پر دې اندېښنو به بېل بحثونه ولرو او د حل لارې به وړاندې کړو.

ځینی خلک ستاسو په مقابل کې د وسله وال پاڅون او مقاومت خبرې کوی. زه وایم ولس ډېر ستړی دی او نور د جګړو د غځولو زغم او توان نه لری. د اسلامیت او انسانیت حکم هم دا دی په هغې لارې ولاړ شو چې سوله او ورورولی راولی، نه دا چې واټنونه لا پراخ او دښمنۍ وزېږوی. سره له ټولو فکری توپیرونو چې زما او ستاسو تر منځ شته، زه په دې آند یم هر څنګه چې کېږی د دې ځپل شوی ولس نیمې پېړۍ غمیزې ته باید د پای ټکی او پر پرهارونو یې پټۍ کښېښودل شی . ټولنه باید د یوې عادلانه سولې په فضا کې روحی او مادی هوساینې او بسیاتوب ته لار ومومی. په همدې موخې، غواړم په ډېر اخلاص او بې طرفۍ سره هغه څه درسره شریک کړم کوم چې د وطن، د ما، د تا او د ټولو په ګټه او له اسلام او اوسنیو ایجاباتو سره برابر وی.

ستاسو واکمنی به هله بریالی او ټول ملت ته په زړه پورې وی چې لاندو ټکو ته ژوره پاملرنه وکړئ:

۱ـ د اوسنی عصر غوښتنې:

د اوسنۍ زمانې واقعیتونه درک او څومره چې کېدای شی ځانونه ورسره عیار کړئ. دا واقعیتونه به د ځینو له دودونو سره به برابر نه وی او ځکه به یې بدعت او کفر ګڼی، خو د اوسنی عصر غوښتنې څوک په زوره شا ته نه شی بیولی. تاسو په خپلې لومړنۍ واکمنۍ کې له عکس، فیلم، ویډیو، ټلویزیون، پنډوسلوبې(توپ بازی) او داسې نورو سره حساسیت او مخالفت درلود. خو زه وینم چې اوس تاسې تر هر چا زیات له اوسنۍ ټکنالوژۍ، لوبو او کلتور نه ګټه اخلئ. دا ښکاروی چې پوه شوی یاست دا ټول ضرورتونه دی نه بدعت. همداسې یې درواخله د اوسنی عصر تعلیمی نصاب، د نجونو او ښځو زده کړې، د دوی کار او فردی او ټولنیز حقونو ته پاملرنه، د خلکو د وقار او فردی آزادیو ساتنه، دوی په مختلفو پلمو نه تعجیزول او په جزایی برخه کې هم معتدل عدالت پلی کول، د خلکو زړونو ته د لار موندلو رازونه دی، که نه د خپلې لومړۍ واکمنۍ په شان به د خلکو له کرکې سره مخ شئ..

۲ـ قبایلی او زاړه سنتونه له دین سره توپیر لری:

اوسنی او پخوانی، خپل او پردی قبیلوی دودونه د دین په نامه پر خلکو مه تحمیلوئ، مباحیات او مستحبات د فرایضو مقام ته مه بیایئ. د عرب شیخانو او امیرانو له خوا تحمیل شوی حجاب چې نه له اسلام سره سر لګوی او نه د اوسنی عصر د کاروبار او ایجاباتو سره، د دینی فرایضو جامه مه وراغوندئ. وخت تغییر کوی او ورسره دودونه او ټولنیز سنتونه هم بدلون مومی. په دین کې عَرَضی احکام له ذاتی احکامو نه باید بېل کړل شی او سوچه ذاتی احکام دینی وپېژندل شی نه هر عرضی دود چې د حاکمه قدرتونو او لاسپوڅو «عالمانو» له خوا د تاریخ په اوږدو کې پر دین تپل شوی دی. د چا په ږیره او کالیو هم کار مه لرئ. پرېږدئ د هر چا خوښه چې دریشی اغوندی یا کمیس او پرتوګ، پګړۍ اغوندی، خولۍ په سر کوی یا سرتور ګرځی. ستاسو په مخ کې ستر وظایف او مسوولیتونه پراته دی. هغو ته ځانونه ورسوئ،

څو د الله او بنده رضا وګټئ.

۳ ـ ملی ارزښتونه:

ملی او تاریخی ارزښتونو ته درناوی وکړئ او دا له پامه مه غورځوئ چې همدغه ګډ تاریخ او ارزښتونه دی چې ګرد ولس او ټول قومونه یې د افغان تر نامه او تر یوه ملی بیرغ لاندې سره یو کړی دی. په لومړی سر کې ملی بیرغ، چې تاریخی، ملی او اسلامی ستر ارزښت لری، د ملی سمبول په توګه وپېژنئ او پر دولتی ماڼیو او سیاسی نمایندګیو یې ورپوئ. دا چاره ستاسو مقام د ننه په هیواد کې او همدا رنګه د باندې په نړۍ کې لوړوی. ستاسو سپین بیرغ هم د هر ګوند او خوځښت د سمبولونو په شان، کېدای شی ستاسو د خوځښت په داخلی ناستو او ځانګړو فعالیتونو کې د ملی بیرغ تر څنګ اوچت شی. ملی بیرغ د هېچا شخصی ملکیت نه دی او نه په کوم خاص دولت یا رژیم پورې تړلی دی. هغه پرونۍ ورځې چې تاسې د خپل حرکت د پېژندلو په موخه له سپین بیرغ نه ګټه اخیستله اوس تللې دی او تاسې د قدرت پر ګدۍ ناست او ملی بیرغ اوس ستاسو د قدرت او دولت ښکارندوی دی.

له اسلام نه مخکې زمونږ په سیمې کې پخوانیو ادیانو او عقایدو شتون درلود. د هغو پاتې آثار اوس زمونږ د تاریخ او هویت برخې جوړوی. د دغسې آثارو سره دښمنی او ورانول له خپل تاریخی هویت سره دښمنی ده. همدغه پخوانی آثار دی چې زمونږ د پخوانیو مدنیتونو ښکارندوی دی او د توریزم په جلبولو له ملی اقتصاد سره ستره مرسته کوی. تاسې په خپل تېر امارت کې ډېرې سترې تېروتنې وکړې. د بامیانو تاریخی مجسمې او په موزیم کې که څه د جهادی جنګسالارانو له تالان نه پاتې ول، ستاسو په لاسونو وران شول؛ فیلمونه، تلویزیونونه، کسټونه، رسمونه، عکسونه، د موسیقۍ آلې او د تاسو له اذهانو سره نور بېګانه فرهنګی مظاهر، ستاسو د لاسونو قربانی شول. هیله من یم له تېرو نه مو عبرت اخیستی وی او که خدای دې نه کړی اوس بیا ورته تېروتنې تکرار کړئ نو له پیله د سقوط ګام اخلئ.

هغه افغانی لوړ ارزښتونه، لکه مېلمه پالنه، یو بل ته درناوی، امانت ساتل، جرګو او حجرو ته په درنه سترګه کتل، یو د بل لاسنیوی، د ټولنې ګټې تر خپلې برې ګڼل، ایمان او وجدان په پیسو نه خرڅول، حیا، له فساد او بدو نه شرم لرل،له خپل تاریخ او د وطن له ګوټ ګوټ او هر وطنوال سره مینه لرل او داسې نور چې د جګړو، د پردیو پلیتو برنامو، د جنک او قوم سالارانو د شخصی ګټو خوندی کولو په موخه مخ په زوال تللی ول، بېرته راژوندی کړئ.

۴ـ د غرض والا هیوادونو لاسونه لنډ کړئ:

بله کره خبره چې غواړم د خپل وطن د ښېګڼو او د زرغون خپلواک افغانستان د خوندی کولو په موخې درسره شریکه کړم دا ده چې: مونږ په دې پوهېږو او څه پټه خبر نه ده چې خوځښتونه د مبارزو او جګړو په بهیر کې باندنیو مرستو ته اړتیا لری، چې تاسو به هم د خپلو کورنیو او دفترونو د خوندی کولو او نورو موخو په خاطر دا رنګه اتکاوې لرلی وی. خو هوښیار او ریښتینی وطنپالونکی هغه وی چې د بری په وخت کې له دې مرستندویانو نه مننه او د ډېرو ښو دوستانه اړیکو له ادامې سره، د خپلې خپلواکۍ او د ملی ګټو په ساتنې کې په ډېرې زیرکۍ او با مسوولیته لرلید سره چلند کوی. دا باید هېڅ کله هېر نه کړو چې هېڅ پردی هېواد، که هرڅومره نیژدې اشتراکات هم ولری، د خدای له پاره او بې غرضه مرسته نه کوی. زه پوره یقین لرم تاسې تر هر چا زیات پوهېږئ چې زمونږ ګاونډیان ټول بُوڅ ناست دی او لټه کوی له کومې سوړې خپل د غرض لاسونه راوغځوی او خپل پخوانی غځېدلی لاسونه لا هم پیاوړی کړی. پر تاسو دا تومت لګېدلی دی چې د پاکستان تر پیاوړې اغیزې لاندې یاست. تاسو به، لکه چې ومې ویل، تر اوسه اړتیاوې درلودې، خو اوس به ښه وی د لاسپوڅۍ تومت له ځانه لیرې او د پاکستان د لاسوهنې مخه ونیسئ. زمونږ ټول روڼ اندی په دې عقیده دی چې امریکا او پاکستان ستاسو په واکمنۍ کې او د تاسو په مرسته په دې سیمې کې نور استعماری او د ګډوډۍ راوستلو ډېر خطیر پلانونه لری چې افغانستان به د سیمې د جګړو او ګډوډیو محور پاتې شی. پر تاسو د دوی اوسنی فشارونه او په دولت کې د ټولګډون په نامه د خپلو اجنټانو د ننوېستو زیارونه، د همدغو ناروا پلانونو د پلی کولو له پاره بستر جوړول دی. په دې هکله که تاسې په دوحه کې له امریکایانو او یا په اسلام آباد کې له پاکستان سره، په پوهه یا ناپوهه، څه هوکړې کړی هم وی، اوس یې وخت دی چې په ډېرې هوښیارۍ او سوکه دپلوماسۍ له دې شیطانی لومو نه ځانونه وژغورئ.

په لنډه: د امریکې زبرځواک د اشغال پای او د خپلواکۍ بیا خوندی کول ستاسو ستره لاسته راوړنه او ویاړ دی. ګورئ چې یو استعمار د بل استعمار ځای ناستی نه کړئ. پاکستان د خپل پیدایښت له ورځې او په ځانګړې توګه له نیمې پېړۍ راهیسې زمونږ د وطن په بې ثباتۍ او تباهۍ کې اخته دی. افغان ولس په عامه توګه، د پاکستان حکومتونه او آی اس آی ته د ستر دښمن په سترګه ګوری او سخته کرکه ترې لری. ستاسو محبوبیت له دې سره هم لوی تړاو لری چې د دې دښمن لاس زمونږ له چارو نه څومره لنډوئ. مونږ له پاکستان سره د دښمنۍ په خوا نه یو، خو له دوی نه په زغرده غواړو زمونږ له خاورې سره د خپلې صوبې په څېر چلند ونه کړی او خپلې پلیتې غوښتنې پر مونږ تحمیل نه کړی.

۵ ـ ټول شموله حکومت:

د امریکې پلان دا و چې خپل زرخرید پخوانی ټوپکسالاران - د فساد او چور تلواله، او د استخباراتو لاسپوڅی د ټولشموله حکومت تر عنوان لاندې په مذاکراتو کې تحمیل کړی، چې د اشرف غنی ناببره وتلو او ستاسو آنی ننوتلو دا پلان په پوهه یا په تصادف سره شنډ کړ. همدا اوس هم دوی له تاسو نه ټول شموله حکومت غواړی. د امریکې او پاکستان تعبیر له ټول شمول نه همغه دی چې وویل شول، خو ټولشمول والی د سترو ملی اعتباروالا ګوندونو په تړاو د بحث مورد ګرځېدلای شی نه د غلو او د فساد مسلحو مافیایی ډلوسره. څرنګه چې په افغانستان کې په سمه مانا سیاسی ګوندونه نشته او د ګوندونو په نامه ډلې ټپلې هېڅ یوه یې هم د ګوندونو له قانون سره سر نه لګوی او د ګوندوالی له متشکله عناصرو نه په دې دلیل تشې دی چې له یوې خوا مسلحې ډلې دی او له بلې خوا افغانستان شموله نه دی - قومی، مذهبی او محلی رنګونه لری. نو په داسې حال کې د ټول شمول ریښتینی او اصولی تعبیر دا دی چې د افغانستان له هر ګوټ نه او دافغان ولس له ټولو اقشارو نه، له ځوانانو، ښځو، د پوهې او لوړو تحصیلاتو خاوندانو ، متخصصانو او کارپوهانو نه په هر قوم او لوری پورې چې تړاو ولری، بې له تبعیض نه باید حکومت ته راوستل شی. ستاسو دینی عالمان او د جوماتونو امامان که چېرې په سیاست، حقوق، اقتصاد، انجنیرۍ، طب، تاریخ، تعلیم او تربیې، ټولنیزو او بشری علومو او نورو ساحو کې لوړې زده کړې لری، نو کېدای شی د ټولنې له مختلفو قومونو او سیمو نه همدغو ته په دولتی مقامونو کې غوړه برخه ورکړل شی. که داسې نه وی نو د «تؤدوآ الامانات الی اهلها» پر بنیاد باید د مسوولیت چارې د کار اهل ته وسپارل شی. که دا اصل هېر کړو چې ترکاڼ، پښ، طبیب، سیاستوال، انجنیر، تاریخبوه، اکادمیک، دینی عالم او ملا که یو د بل پر ځای کښېنی نو هغه شی ترې جوړېږی لکه ستاسو ځینو سطحی او نابلده ملګرو یا سرتېرو چې د هلیکوپتر پر پَرُو ټال خوړ، یا یې په هوایی ډګر کې د بکسونو د انتقال پر کمربند او یا ځینو نورو پر څرځی څوکیو د سړک په سر سپرلی خوړله. تصور کوم په پیل کې تاسې هم اړ یاست د خپلو ملګرو د غوښتنو رعایت وکړئ. خو خطر یې په دې کې دی چې د پخوانی دولت په شان به لومړنۍ ایښودل شوې ډبرې بیا څوک نه شی بېځایه کولی. زما بې غرضه وړاندیز دغه دی چې خپله کابینه او همدا رنګه مرکزی او اطرافی اداره په واقعی توګه د ټولو قومونو له کارپوهانو نه ټولګډونه کړئ. مګر د پرون غټ فاسدان، چور سالاران او له افغانیت او ملی بیرغ نه منکران نه ښایی چې بیا تحمیل شی.

۶ ـ د ښځو حقونه:

له بده مرغه د پخوانی جاهلیت د وخت خویونه لا تر اوسه په افغانستان غوندې قبایلی او وروسته پاتې ټولنو کې شته والی لری. پخوانیو پاچایانو، امیرانو او ملایانو د دې په ځای چې د خلکو د ظالمانه او انسانی ضد دودونو او معتقداتو مخنیوی کړی وای او عادلانه اصلاحات یې پلی کړی وای، یا به یې پخپله هم وروسته پاتې فکرونه درلودل او یا به د ستونزو زېږولو له وېرې چوپ پاتې ول او ان تایید یې هم کاوه. خو اوس زمانه بدله ده او د افغانستان د وروستۍ نیمې پېړۍ سترو پېښو او بدلونونو تاثیرونه هومره پیاوړی دی چې ټولنه همغومره چې د زده کړې، پوهنې او علومو په اهمیت پوه شوې ده، د ډېرو کلکو متحجرو عنعنو په هکله یې هم د خبرو د اورېدا زغم موندلی دی. په ځانګړې توګه که دا خبرې ورته د دینی عالمانو له خوا کېږی ډېر ژر یې منلو ته چمتو کېږی.

الله تعالی فرمایلی دی: و لقد کرّمنا بنی آدم. د دې لوړ ارشاد پر بنیاد نارینه او ښځه برابر کرامت لری او د دې کرامت پالنه او درناوی باید وشی، نه دا چې د بُوده، مینځې، مال او شی حیثیت ته ټیټه او له بشری حقونو او انسانی لوړ مقام نه بې برخې وګرځوله شی.

په حدیث شریف اطلبوا العلم و لو بالصین کې هم خطاب عام دی د نارینه او ښځینه له پاره.

د الرجال قوّامون علی النساء په آیت کې نارینه د ښځې حمایت ته مکلف شوی نه بادارۍ ته. د دې مانا دا نه شی کېدای چې ښځه دې د مینځې حیثیت ته راټیته کړای شی او یا یې د دېوالونو تر شا زندانی یا سر تر پښو پورې یې د حجاب په نامه په کفن کې وپېچی. الله تعالی حتا د لمانځه په مهال چې د رب په حضور کې بنده په عالیترین درجه د درناوۍ او خضوع کې درېږی او طاعت په ځای کوی، د ښځې له پاره دا رنګه حجاب چې تاسې یې غواړئ، نه دی توصیه کړی. له کوچیانو نه نیولې زمونږ د اطرافی پاک طینتو سوچه مسلمانو خلکو پورې چې په خپلو عقیدو، اخلاق او سَتر کې بې ساری دی، د اوسنیو عربو اختراع شوی حجاب څوک اصلاً پېژنی نه. په یوه ساده پړونی کې زمونږ د ښځو وقار تر هر چا زیات خوندی دی او د خپل نارینه تر څنګ یا یواځې، په کرونده او څړځای کې په آزادۍ سره کار هم کوی.

د څښتن تعالی له خوا هم د ښځو د زده کړې او کار په هکله هېڅ ممانعت وجود نه لری. ټوله ستونزه زمونږ د نارینه سالارۍ او پېړیو فکری انجماد زېږنده ده. نارینه ولې یو ځل ځان د ښځې په ځای کې نه تصور کوی؟ که چېرې دود دا وای چې نارینه حجاب واغوندی څو یې سترګې ګناه ګارې نه شی او یا د کار اجازه ونه لری، د دیوالونو تر شا ایسار یا په حجاب کې وپېچل شی، پر ده به څه تېرېږی او څومره به یې عادلانه بولی؟!

دا چې ځینی نارینه د خپل نفس په ضبط باندې قادر نه دی او خپلې د شهوت سترګې او غوښتنې مهار کولی نه شی، نو د دوی د اخلاقو او ارادو د کمزورتیا تاوان ولې باید ښځې پرې کړی؟ عادلانه خو به دا وی چې د داسې نارینه و پر سترګو باندې پرده وغوړول شی نه د ښځو پر مخونو.

د اسلام په نامه ښځې له انسانی حقونو نه محرومول، له اسلام سره دښمنی ده. د نورو ادیانو پېشوایانو په تدریج سره هغه حشو او زواید چې د آسمانی کتاب خلاف د دین په نامه تحمیل شوی ول او یا د احکامو تفسیرونه د تنګ نظرۍ له مخې شوی ول، لیرې کړل او دا پروسه لا هم روانه ده. دوی دا کار ځکه وکړ چې له یوې خوا خلک ویښېږی، پوهه تر لاسه کوی او د دې پوهې په مرسته پخپله د دین اصلی احکام، صحیح ژباړه او سالم تفسیر موندلی شی؛ او له بلې خوا دین له عصری مثبته علومو سره له ټکر نه ژغوری څو خلک له دین نه د انکار پلو ته ولاړ نه شی. مګر زمونږ په اسلامی نړۍ کې له بده مرغه چپه پروسه روانه ده. په دې مانا چې زمونږ دینی عالمان ورځ تر بلې دین سختوی، له مدنیت سره یې په ټکر کې راولی او لوستی خلک له دین نه تېښتې ته اړباسی. لویه غمیزه بیا دا ده چې د همغو ظالمانه تولنیزو سنتونو او دودونو د خوندی ساتلو په موخه، کوم چې په عَرَضی ډول د دین اجزا ګرځول شوی دی، له عصری زده کړې سره دښمنی هم کېږی.

د اقتصادی او ټولنیزې پراختیا تر لاسه کولو له پاره هم د ښځو، چې د ټولنې نیمایی برخه جوړوی، ګډون یو انکار نه منونکی ضرورت دی. که چېرې نیمایی خلک له اقتصادی تولید، فرهنګی چارو او خدماتی عرصو نه بهر وساتل شی یا په بل عبارت نیمایی نفوس په بند کې واچول شی، نو تولید، خدمات او لاسته راوړنې هم په همغه تناسب ښکته لوېږی. د ترقۍ له کاروان نه د ډېرو مسلمانو هیوادونو د بېرته پاتې والی غټ راز په همدې کې پروت دی چې نیمایی نفوس یې یواځې د نارینه و د جنسی شهوت د ارضا له پاره په شخصی زنداندانونو کې ساتل کېږی.

بله سوچه خبره دا ده چې د ښځو آزادی د دوی طبیعی حق هم دی. هر انسان، نر او ښځه آزاد زېږول کېږی او دا بیا د زورورو زبرځواکی ده چې له چا نه مریی، له چا نه مینځه او له چا نه بادار جوړوی. هېڅ خدایی دین د وګړو تر منځ د جنس، رنګ، نژاد پر بنیاد توپیر او تبعیض نه دی روا کړی. کوم کسان چې د دین له نامه نه په جعلی روایاتو سره له ښځې نه د هغې انسانی روا حقونه اخلی، پر خدای باندې د بې عدالتۍ تومت وایی او د اسلام ضد عمل تر سره کوی.

په داسې حال کې چې د ازدواج د صحت له عمده شرایطو نه ایجاب او قبول دی او د تصمیم د صحت شرط هم جسمی او عقلی بلوغ دی، د پلار یا بل چا په وصایت یا وکالت، د ماشومو نجونو په زور نکاح، له عدالت نه تېری او یو ظالمانه عمل دی. د دې کار په مشروعیت کې روایتونه او د عمل د سابقې نمونې مخې ته ایښودل کېږی، خو یو حقیقت ډېر ښکاره دی د کولو په حتمیت باندې یې هېڅ حکم شته والی نه لری. د دې مانا دا ده چې که حکومتونه د تقنین له لاری د وجایبو، مسوولیتونو، مکلفیتونو او په دې ترڅ کې د ازدواج حد اقل سن وټاکی، کوم ناروا کار نه کوی. د عدالت حکم دا دی چې یوه ماشومه باید پوره جسمی او عقلی بلوغ ته ورسېږی، بیا پخپله د مېړه کولو یا نه کولو تصمیم او د غوره کولو او په ایجاب او قبول کې د آزاد اظهار حق ولری.

لنډه داچې د ښځو د حقونو سلبول له دین او عدالت سره جفا او اسلام ته د بد نوم د ګټلو وسیله ده او باید ژر تر ژره یې لمنه ټوله شی.

۷ ـ د بیان آزادی:

د بیان آزادی لمن ډېره پراخه ده. دغه آزادی په لیک، وینا، تمثیل، ګډا، انځور، نقاشۍ، ټنګ ټکور، او داسې نورو اشکالو، د ورځپاڼو، مجلو، راډیو، ټلویزیون، سینما، تیاتر، ګالری، کونزرواتور، تحقیقاتی مؤسسو، اکاډمیو او نورو فرهنګی مرکزونو او وسایلو له لارې وړاندې کېږی. د بیان آزادی د ټولنې د مادی او معنوی ودې، د افکارو، نظریاتو او احساساتو د شریکولو، د مباحثې، انتقاد او اصلاح چارو ته د زمینه ورکولو ډېره غوره وسیله ده. بې له دې نه یوه ټولنه کنګل کېږی، ژوندیتوب له لاسه ورکوی، زمولېږی او فکری استبداد واکمنېږی.

د بیان د آزادۍ له ټولو محسناتو سره، له بده مرغه په تېره کې، تر امریکایی استعمار لاندې، د اساسی قانون او فرعی قوانینو په خلاف، د هېواد د یووالی، ملی لوړو ګټو، ملی ارزښتونو او ملی یووالی د ګډوډولو په موخه ترې په زغرده ناروا ګټه اخیستل کېده او په دې مواردو کې چا د شته قوانینو د تطبیق خبره هم نه کوله. که چېرته د همدې نقیصې مخه ونیول شی، د بیان د آزادۍ ټولو اشکالو او ارکانو ته باید لا نوره هم وده ورکړل شی.

۸ ـ په رسمیت پېژندلو مسئله:

اصولی خبر خو دا ده چې نړیواله پېژندنه، له ملی پېژندنې نه سرچینه اخلی. یو نظام او جوړښت خپل مشروعیت او ملی پېژندنه د خلکو په رایو منل شوی اساسی قانون نه اخلی چې تفصیلی او اختصاصی خواوې یې له مور قانون نه زېږېدلیو فرعی قوانینو کې وړاندې کېږی. په دې کې شک نشته چې زمونږ په هیواد کې د تل په شان د تقنین په منابعو کې اسلامی فقه ځانګړی ځای لری او ټول قوانین تر همدې شرط لاندې جوړېږی چې د اسلام له احکامو سره ټکر ونه لری. کله چې یو حاکمیت د ولس له خوا منل شوی اساسی قانون له مخې، چې له نړیوالو معیارونو سره برابر وی، منځ ته راشی نو نړۍ یې هم د ملی مشروعیت له مخې په رسمیت پېژنی. کله ځینی هیوادونه د خپلو موخو او ګټو له پاره په زور تپل شوی حکومتونه هم په رسمیت پېژنی. لکه ستاسو په لومړۍ پلا واکدارۍ کې چې پاکستان، سعودی عربستان او اماراتو ستاسو واک په رسمیت وپېژاند، خو نورو دا کار ونه کړ او له نړۍ سره له فعال تعامل نه بې برخې پاتې شوئ.

که په کور د ننه، د ولس له خوا منل شوی یوه اساسی قانون پر بنسټ یو ولسواکه نظام، چې د ټولنې ټول قومونه او اقشار ځانونه په کې ووینی؛ د وګړو - نارینه و او ښځینه و، فردی او ټولنیز حقونه او آزادۍ، د زده کړې او کارحقونو په شمول، په ډاډه توګه په کې خوندی وی؛ د اقتصاد، پوهنې، فرهنګ، روغتیا او خدماتو د متوازنې او چټکې ودې ژمنتیا په کې تضمین شوې وی؛ او له کوره باندې، له ټولو هیوادونو سره متقابلې دوستانه اړیکې ټینګې او د بین المللی قوانینو، اساسی قواعدو، کنوانسیونونو او نړیوالو دودونو رعایت شوی وی؛ د مشروعیت ګټلو او په رسمیت پېژندلو له پاره اصولی او اساسی لار هواره ده.

طالب چارواکو ته نه ښایی له نړیوالو منل شویو اصولو او ارزښتونو سره د مخالفت له لارې نړۍ پر ځان راتنګه او ځان او ولس ته ستونزې رامنځ ته کړی. ښه به دا وی چې د پلمو وَرونه وتړل شی څو په آرامه نړیوالې مرستې تر لاسه او د هیواد په شېرازۍ او ولس ته د کار، ډوډۍ، کور او فرهنګ په برابرولو بوختیا ولری.

بامـداد ـ دیدگاه ـ ۱/ ۲۱ـ ۰۵۱۰

مضمون اندیشه و نظر نویسنده را بازتاب می دهـد. دیدگاه های حزب آبادی افغانستان دراسناد و اعلامیه های رسمی آن انعکاس یافته است .

دو گزارش دریک موضوع :

دعوای اقتصادی- نظامی میان فرانسه و امریکا

با افتتاح مجمع عمومی سازمان ملل متحد ، دو تن از اعضای شورای امنیت با درگیری دیپلوماتیک روبرو هستند. بحران بین پاریس و واشنگتن تا کجا ادامه خواهد داشت؟

با گشایش مجمع عمومی سازمان ملل متحد در روز سه شنبه، با حضورآنتونی بلینکن ، و ژان ایو لودریان، دو دیپلومات ارشد دو قدرت که چند روز است روابط دیپلوماتیک بین آنها منجمد شده است. پس از لغو « قرارداد قرن » فر

وش (دوازده زیردریایی گروه فرانسوی ـ نوال گروپ ـ با استرالیا) یکی از دلایل لغو قرارداد فروش ایجاد یک پیمان جدید نظامی بین ایالات متحده و انگلستان و استرالیا است. پاریس برای اولین بار با لغو مهمانی که در محل اقامت سفیر فرانسه در واشنگتن به مناسبت سالگرد نبرد دریایی تعیین کننده در جنگ استقلال ایالات متحده برگزار شد، واکنش نشان داد و نبردی که با پیروزی ناوگان فرانسه بر ناوگان انگلستان در سپتامبر ۱۷۸۱ ترسایی به پایان رسید.

همانطور که در بیانیه مطبوعاتی آمده است، « به درخواست رییس جمهورفرانسه » وزیر امور خارجه فرانسه، ژان ایو لودریان، تصمیم گرفت « بلافاصله برای مشورت » با سفیران فرانسه در واشنگتن و کانبرا که به پاریس فراخوانده شدند به پاریس باز گردد .

فراخوان سفیران فرانسه در کانبرا و واشنگتن به پاریس پاسخ دیپلوماتیک فرانسه به امریکا بود .مسلماً این یک رویه معمول دیپلوماتیک است که به یک دولت اجازه می دهد تا اعتراض خود را با دولت دیگر ابراز کند.

در سال ۲۰۱۹ ترسایی فرانسه سفیر خود در ایتالیا را در زمان « تنش با جلیقه زردها » به دلیل ملاقات (لوییجی دی مایو، معاون نخست وزیر)، با جلیقه زردها فراخواند. وماتیو سالوینی، آشکارا از سیاست امانویل مکرون انتقاد کرد. اما این اولین بار در تاریخ روابط دیپلوماتیک بین فرانسه و ایالات متحده بود که چنین اختلافی ظهور کرد.

ایالات متحده خیلی سریع واکنش نشان داد و از فراخواندن سفیر فرانسه در واشنگتن برای مشورت به پاریس انتقاد کرد. یک مقام کاخ سفید گفت « آنها در روزهای آینده برای حل اختلافات خود » با پاریس با مقامات فرانسه گفت وگو خواهند کرد .

ما در روزهای اخیر کمی بیشتر با جزییات این اختلافات آشنا می شویم. همانطور که می دانیم بزودی به پایان خواهد رسید. به گزارش نیویورک تایمز، این مقامات استرالیایی بودند که بلافاصله پس از روی کار آمدن جو بایدن در اوایل سال جاری با همتایان امریکایی خود تماس گرفتند.

مقامات استرالیا هزینه های اضافی قرارداد را غیرقابل تحمل می دانند و می ترسند زیردریایی ها در زمان تحویل از تکنیک های لازم برخوردارنباشند. انها به دنبال طرح دیگری بودند که واشنگتن، در تمایل به منزوی کردن چین در آبهای هند وچین اقیانوسیه، بسیار مشتاق بود به آنها پیشنهاد دهد. این به شکل یک پیمان امنیتی به نام « اوگوس » انتقال فناوری هسته ای به استرالیا بود.

استرالیا هرگز چیزی را در مورد پیمان « اوگوس » برای مقامات فرانسوی فاش نکرد، این خبر سرانجام توسط جک سالیوان، مشاور امنیت ملی جو بایدن، تنها چند ساعت قبل از امضا رسمی رهبران امریکا و استرالیا و انگلستان اعلام شد.

سفیر سابق فرانسه در واشنگتن ،ژرارد آرو، در توییتر نوشت: معتقدم که « ضربه ای که به منافع استراتیژیک و صنعتی ما وارد شد » باعث می شود که پاریس « سیاست خارجی ما را در منطقه هند و اقیانوس آرام، در مقابل ایالات متحده . » وهمچنین سیاست ناتو، در مقابل چین را مجدد ارزیابی کند. ما نمیدانیم این اختلافات تا کجا پیش خواهد رفت؟ آیا کاخ الیزه و دولت می دانند؟ / اومانیته

پیمانی برای تحقیر اتحادیه اروپا

دشوار می‌ توان اهمیت اتحاد موسوم به اکوس (Aukus) بین ایالات متحده، بریتانیا و استرالیا و فاجعه ژیوپولیتیکی‌ای را که این اتحاد برای اتحادیه اروپا ایجاد می‌ کند، نادیده گرفت. این اتحاد نقطه اوج شکست‌ های متعدد اتحادیه اروپاست، مانند ساده‌ لوحی و خوش‌ باوری در بالاترین سطوح اتحادیه اروپا درباره سیاست خارجی ایالات متحده، قضاوت‌ های غلط سیاسی بروکسل درباره جو بایدن و استراتیژی او در قبال چین، افراط در نفرت از ترامپ و تلاش برای کنارزدن ترزا می‌ نخست‌ وزیر سابق بریتانیا در جریان مذاکرات برگزیت، البته با این تصور غلط که کناررفتن او مشکلات میان لندن و بروکسل را حل‌ وفصل خواهد کرد. اتحادیه اروپا باید آگاه شده باشد که اگر با بریتانیا به عنوان یک دشمن استراتیژیک رفتار می‌ کند، نباید متعجب شود که لندن هم در مقابل، از مزایای رقابتی خود استفاده کند. اتحادیه اروپا خود را درگیر خرد جمعی سیاست‌ مداران تنبل کرده است که از واقعیت‌ های تحولات جهان دور افتاده‌اند. در حالی که احزاب سیاسی المان هنوز درباره مزایا و معایب ناتو بحث می‌ کنند، دولت بایدن فراتر از ناتو به سمت استراتیژی دفاعی چند قطبی حرکت می‌ کند. درست است که ناتو همچنان یک ستون میان دو سوی اقیانوس اطلس به شمار می‌ آید اما در حال حرکت در جهتی هستیم که این ستون بدون اتحادهای غیررسمی در دو اقیانوس هند و آرام کارایی خود را از دست می‌ دهد. یکی از آنها اتحاد چهارگانه ایالات متحده، جاپان، هند و استرالیا است. اتحاد «پنج چشم» هم یک اتحاد اطلاعاتی- امنیتی غیررسمی بین ایالات متحده، کانادا، بریتانیا، استرالیا و نیوزیلند است و در هیچ‌ کدام این اتحادها اتحادیه اروپا جایی ندارد. این هندسه متغیر نظم بین‌المللی جدید است و در چنین نظمی اتحادیه اروپای به ظاهر یکپارچه با ۲۷ عضو دارای حق ویتو، از واقعیت تحولات جهان دور مانده است. روری متکالف رییس دانشکده امنیت ملی در دانشگاه ملی استرالیا، در «نیو‌استیتسمن» می‌ نویسد، یکی از دلایل تأخیر در اعلام رسمی اتحاد اکوس این بود که استرالیا قصد داشت تا از حمایت بیشتری از جانب ایالات متحده و بریتانیا برخوردار شود. استرالیا توافقی مشابه با فرانسه داشت و آنچه آنها را متقاعد کرد تا قرارداد با فرانسه را کنار بگذارند، موافقت ایالات متحده و بریتانیا برای به‌اشتراک‌ گذاشتن فناوری هسته‌ ای بود. متکالف معتقد است که در نتیجه این اتحاد، بریتانیا به قدرتی غیرقابل‌انکار در اقیانوس هند و آرام تبدیل شده است. با این حال، این اتحاد برای بریتانیا چالش‌های فراوانی به همراه دارد. مشکل اصلی نه تنها خشم اتحادیه اروپا بلکه احتمال شعله‌ ورشدن جنگ آینده در اقیانوس هند و آرام است. با چنین اتحادی، اتحادیه اروپا در چه موقعیتی قرار می‌ گیرد؟ در این مرحله، سه گزینه پیش‌ روی اتحادیه اروپا قرار دارد. اولین گزینه اینست که همچنان به سردرگمی خود ادامه دهد و همراه با برخی از طرح‌ های بزرگ اما بی‌ اثر مانند نیروی واکنش ویژه. این اقدام هرچند مورد استقبال رسانه‌ ها قرار می‌ گیرد اما مشکلی را حل نمی‌ کند. گزینه دوم، حرکت به سمت خود مختاری استراتیژیک از سوی ایالات متحده امریکا با هدف استقلال بیشتر برای ایجاد روابط متمایز با چین بر اساس منافع استراتیژیک است اما این امر هم مستلزم بحث درباره منافع استراتژیک است. اتحادیه اروپا باید چارچوب حقوقی و سیاسی ایجاد کند که این منافع استراتژیک در آن تعریف و اعمال شوند. گزینه سوم هم تقویت اتحاد استراتژیک با امریکاست. گزینه خودمختاری استراتژیک مطلوب‌ ترین گزینه به نظر می‌ رسد اما مستلزم تغییر اساسی در قانون اساسی اتحادیه اروپاست. در حقیقت آنچه ترامپ و بایدن انجام دادند و می‌ دهند به این دلیل بود که آنها برای سیاست‌ های خود در دوران انتخابات تبلیغ کردند و بر اساس همین سیاست‌ها انتخاب شدند اما اتحادیه اروپا داستان متفاوتی دارد. اتحادیه اروپا در واقع اتحادیه‌ای گمرکی و با هدف ایجاد بازار و پول واحد ساخته شده است. بنابراین خودمختاری استراتژیک واقعی هم مستلزم تغییر معاهده است: ایجاد یک اتحادیه فدرال که سیاست خارجی و امنیت منطقه‌ای آن مشخص و مورد توافق تمام اعضا باشد. این اتحادیه فدرال برای موضوع مالیات و بدهی‌ ها هم باید با اتحادیه‌ ای مالی تکمیل شود و این امر نیز مستلزم تغییر قانون اساسی در برخی از کشورهای عضو از جمله المان است. همسویی با امریکا گزینه مناسبی نیست زیرا واشنگتن به وضوح منافع یک‌جانبه خود را پیش می‌برد. در عین حال، در حال حاضر کشورهای عضو اتحادیه اروپا سیاست‌های تجاری و سرمایه‌ گذاری‌ های ملی خود را با روسیه و چین دنبال می‌ کنند و نقش اتحادیه اروپا همچنان در جهت تعیین حداقل حمایت قانونی معاهده‌ های فعلی این اتحادیه باقی می‌ ماند. در این میان تکلیف فرانسه، عضو مخالف و منتقد اتحادیه منزوی اروپا چیست؟ استرالیا توافقی مهم با فرانسه را نادیده گرفت و ترجیح داد اتحادی با امریکا و بریتانیا شکل دهد. فرانسه یکی از معدود قدرت‌ های هسته‌ ای است که در سرزمین‌ های برون‌ مرزی خود در اقیانوس هند و آرام فعالیت دارد. اکنون سؤال مهم این است که فرانسه در آینده چه نقشی خواهد داشت؟ فرانسه تنها کشور اتحادیه اروپاست که سهم جدی در اقیانوس هند و آرام دارد و با توجه به جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا، تنها قدرت هسته‌ ای این اتحادیه محسوب می‌ شود. واقعیت جدید ژیوپولیتیکی درست در آستانه مبارزات انتخابات ریاست‌ جمهوری فرانسه شکل گرفته و باید دید امانویل مکرون رییس‌ جمهوری فرانسه چگونه آن را مدیریت خواهد کرد. فرانسه همچنین ریاست دوره‌ای اتحادیه اروپا را در اختیار می‌ گیرد و استراتیژی دفاعی مشترک اروپایی را در دستور کار قرار خواهد داد. به این ترتیب دوباره نقش ژیوپولیتیک فرانسه مورد توجه قرار می‌ گیرد و مکرون این فرصت را دارد که اتحادیه اروپا را از این موقعیت تحقیرآمیز خارج کند.

منبع: Spectator

منبع تصویر : Salzburger Nachrichten

بامـداد ـ دیدگاه ـ ۲/ ۲۱ـ ۰۱۱۰

اشتیفن کالینوس ، گزارشگر سی ان ان

تصویری که جو بایدن از خود به‌ عنوان متخصص در عرصه‌ سیاست‌ خارجی ترسیم کرده بود، بسیار مخدوش شده است. تنها در طول یک هفته، ارتش امریکا اعتراف کرد که در حمله هوایی فاجعه‌ بار، غیرنظامیان بی ‌گناه افغان را کشته است و خود بایدن نیز شخصاْ باعث گسست جدی در روابط واشنگتن با قدیمی ‌ترین متحدش شد. هرچند قصدی از پیش تعیین ‎‌شده وجود نداشت اما هر دو مورد تلاشی از سوی رییس‌ جمهوری امریکا بود تا مهر تاییدی بر دکترین خود بزند.

کشته‌ شدن غیرنظامیان افغان از جمله هفت کودک در حمله هوایی در خارج از فردوگاه کابل اشتباه غم ‌انگیزی بود که نیروهای امریکایی مرتکب شدند و معتقدند بودند که وسایط داعش خراسان را هدف قرار داده‌اند. این اتفاق در فضای وحشتناک و در روزهایی رخ داد که ایالات ‌متحده آشفته‌ وار در‌حال خروج از افغانستان بود و آنان می ‌خواستند از فاجعه ‌ای دیگر جلوگیری کنند؛ فاجعه ‌ای که روز قبل از آن روی داده بود و ۱۳ پرسونل امریکایی و ۱۷۰ غیرنظامی افغان کشته شدند. اما اعتراف پنتاگون در‌واقع مشخص کرد که ادعای کاخ‌ سفید درباره خروج موفقیت ‌آمیز از افغانستان، میان خالی ‌تر از همیشه است.
اکنون رویکرد بایدن در قبال افغانستان و پیامدهای وحشتناک تصمیم کاخ‌ سفید برای خروج شتاب ‌زده و غیرمسوولانه نیروهای امریکایی از افغانستان، بسیاری از کشورهای منطقه و جهان، به‌ ویژه کشورهایی را که متکی به ایالات متحده‌اند، دچار نگرانی و دلواپسی کرده است. در این میان برخی از کشورهای خاورمیانه ابراز نگرانی می‌ کنند که ممکن است انها نیز به ‌زودی در همان وضعیت دشواری قرار بگیرند که افغانستان دچار ان شد.
بی‌اعتمادی به سیاست ‌های امریکا به حدی افزایش یافته است که کشورهای مصر، اردن و لبنان برای اطمینان از عبور خط لوله گاز عرب از قلمرو سوریه، از واشنگتن ضمانت کتبی می‌ خواهند. درحالی‌ که مقامات امریکایی در موارد متعددی به ‌صورت شفاهی موافقت خود را با این طرح ابراز داشته و به کشورهای عربی یادشده اطمینان داده‌اند که از این طرح اقتصادی حمایت می ‌کنند.
در آنسو، اختلاف جدید بین ایالات ‌متحده و فرانسه نیز نمونه دیگری از بی ‌احتیاطی شدید دولت بایدن است. این سیاست ریشه در هدف اصلی بایدن برای ایجاد جبهه‌ منطقه ‌ای علیه چین دارد. تجهیز استرالیا به ناوگان جدید زیردریایی هسته‌ ای می ‌تواند توازن نیروهای دریایی را در اقیانوس ارام تغییر دهد. اما واشنگتن با نادیده‌ گرفتن پاریس، یک قدرت کلیدی اروپایی را که مایل به ایفای نقش استراتیژیک در آسیاست، در مقابل خود قرار داد، چرا که فرانسه همچنان نپذیرفته است که هدف اصلی این توافق سه ‌جانبه، رویارویی کامل با پکن است.
این دو اتفاق دقیقا زمانی روی داد که متحدان ایالات متحده امریکا پس از اتمام دوران پر از هرج ‌ومرج دونالد ترامپ، انتظار بازگشت به جهانی قابل‌ پیش ‌بینی و باثبات را داشتند و هرگز برای این نوع از مدیریت بی ‌نظم در عرصه سیاست ‌خارجی چانه‌ زنی نکرده بودند.
هرچند نخستین سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل برای بایدن بهترین فرصت برای توضیح فلسفه سیاست‌ خارجی‌اش بود اما رویارویی با چالش ‌های بی‌ شمار و اشتباهات متعددی که او در این چند ماه انجام داده است، با یک سخنرانی به ‌ساده گی قابل تشریح نیست و رییس‌جمهوری ایالات ‌متحده به زمان بیشتری نیاز دارد. او اکنون به اجلاس گروه ۲۰ (G20) در ایتالیا و کنفراس اتی تغییرات اقلیمی در اسکاتلند در هفته اینده چشم دوخته است.
اما باید این موضوع را در نظرگرفت که با توجه به تلاش‌های بی‌ وقفه ترامپ برای ازبین ‌بردن آزادی‌ های دموکراتیک در داخل امریکا و زیرسوال ‌بردن نتایج انتخابات جنوری، تمام درخواست ‌ها و وعده‌های بایدن برای حفظ دموکراسی‌ های جهانی با توجه به اشتباهات او، بیشتر با طعنه روبه‌ رو خواهد شد. بایدن همچنین باید توضیح دهد که چگونه می ‌خواهد بدون درگیری مستقیم با پکن، مقابل برنامه‌های بلند پروازانه این کشور بایستد. انتظار می ‌رفت که او نخستین مذاکره رو در رو با همتای چینی‌اش را در نشست گروه ۲۰ انجام دهد اما هنوز مشخص نیست که شی جینپینگ حاضر به این دیدار خواهد شد یا مانند گذشته پاندمی کرونا را بهانه می‌ کند. این سیاست شی نیز به وجهه بایدن ضربه سختی وارد خواهد کرد. تحولات اخیر می ‌توانند تغییرات بنیادینی را در ایتلاف‌ های بین ‌المللی و پیمان‌های راهبردی جهانی ایجاد کند، به ‌ویژه اینکه قدرت و نفوذ چین با شتاب بسیاری در‌حال گسترش است و کشورهای قدرتمند جهان را به‌ شدت نگران کرده است. بنابراین تصمیم‌های عجولانه و اقدامات غیرمنتظره واشنگتن می‌تواند ساختار ایتلاف‌ها و پیمان‌ های راهبردی بین ‌المللی را در معرض تغییر و تحول قرار دهد و در نتیجه جهان وارد عصر نوینی از تقابل‌ ها و تنش‌هایی شود که پیش ‌بینی انها درحال ‌حاضر فراتر از تصور است./ش

بامـداد ـ دیدگاه ـ ۱/ ۲۱ـ ۲۶۰۹

اتحادیه اروپا، امریکا را به «عهد شکنی» متهم کرد

درپی بحران زیردریایی ‌ها با فرانسه، رییس شورای اروپا، واشنگتن را به «عهد شکنی» متهم کرد. به نقل از « روسیا الیوم » اقای شارل میشل، رییس شورای اروپا از ایالات متحده امریکا بابت موضوع زیردریایی‌های فرانسه و ایجاد توافق نظامی جدید در اقیانوس هند و ارام ، به ضرر پاریس به‌ شدت انتقاد کرد.
او در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک در جمع خبرنگاران اظهار کرد: ایالات متحده درمورد موضوع زیردریایی‌ها و تشکیل توافق نظامی جدید در اقیانوس هند و ارام خلف وعده عمل کرده است. پیش از این هم اورزولا فون در لاین، رییس کمیسیون اروپا، از نحوه برخورد با فرانسه درخصوص معامله زیردریایی با استرالیا در چارچوب مشارکت امنیتی امریکا، استرالیا و بریتانیا انتقاد کرد.
در مقابل دولت امریکا اعلام کرده که قصد ندارد توافق ‌نامه تامین زیردریایی‌های هسته‌ ای استرالیا را به خاطراعتراض فرانسه و بروز «بحران» بین واشنگتن و پاریس کنار بگذارد. این موضوع در یک جلسه مطبوعاتی ویدیویی توسط جن ساکی سخنگوی کاخ سفید اعلام شد. او گفت : «ایالات متحده قصد ندارد توافق‌ نامه تامین زیردریایی ‌های هسته‌ ای استرالیا را کنار بگذارد».
ساکی گفت که با توجه به بحران سیاسی موجود، بین جو بایدن، رییس ‌جمهور امریکا و امانویل مکرون، همتای فرانسوی او، تماس تلیفونی برقرار می ‌شود. او افزود: رییس ‌جمهوری بایدن در روزهای اینده با مکرون صحبت خواهد کرد و او تعهد ایالات متحده امریکا برای همکاری با یکی از قدیمی ‌ترین و نزدیک ‌ترین شرکای ما را تایید می ‌کند.
روابط بین فرانسه از یک ‌سو و ایالات متحده امریکا و استرالیا از سوی دیگر پس از انکه استرالیا قرارداد خرید زیردریایی‌ های فرانسوی را لغو و انها را با زیردریایی‌ های هسته‌ ای امریکا جایگزین کرد، وارد یک بحران اشکار شد. پاریس این موضوع را « خیانت و خنجر از پشت» توصیف کرد.
اتحادیه اروپا که قرار است دور جدیدی از مذاکرات بازرگانی خود با استرالیا را از ماه اینده اغاز کند، گفت مشغول «تحلیل» تاثیر توافق جدید بر این مذاکرات است. به نظر می‌ رسد بروکسل در پاسخ به واکنش خشمگین فرانسه مجبور شده است موضع قاطع‌ تری بگیرد.
استرالیا اکنون هفتمین کشور جهان خواهد بود که زیردریایی با انرژی هسته ‌ای دارد. طبق امار موسسه بین‌المللی مطالعات راهبردی، امریکا با داشتن ۶۸ فروند از چنین زیردریایی ‌هایی در جهان پیشتاز است و روسیه با ۲۹، چین با ۱۲، بریتانیا با ۱۱، فرانسه با ۸ و هند با یک فروند، به‌ ترتیب پس از آن قرار می ‌گیرند.

بامـداد ـ دیدگاه ـ ۲/ ۲۱ـ ۲۶۰۹

پاریس روی خط دشمنی

رییس‌ جمهوری فرانسه سفرش به سوییس را که قرار بود در ماه نوامبر انجام شود، به دلیل مخالفت سوییس با خرید جنگنده‌ های فرانسوی و جایگزین‌ کردن آن با جنگنده ‌های دیگر لغو کرد. روزنامه «لوماتان سوییس» نوشت، امانویل مکرون، رییس‌ جمهوری فرانسه به سفیر کشورش در سوییس ابلاغ کرد که سفرش به سوییس برای ملاقات با گی پارملین، نخست ‌وزیر این کشور را که قرار بود نوامبر انجام شود، لغو کرده است.
همچنین گزارش شده، مکرون تمام تماس ‌های دوجانبه عالی ‌رتبه با سوییس را تا تابستان ۲۰۲۲ ترسایی ممنوع کرده است. سوییس اشاره می ‌کند که تماس ‌های عالی ‌رتبه از طریق سفیران ادامه خواهد داشت. رسانه‌ها گزارش دادند تصمیم مکرون به این مساله بازمی ‌گردد که سوییس جنگنده‌ های امریکایی اف -۳۵ را برای تأمین نیازهای ارتش خود انتخاب کرده است. ارزش این قرارداد به بیش از شش ‌میلیارد دلار می ‌رسد. طبق گزارش رسانه‌ها، مذاکره با فرانسه درخصوص خرید جنگنده‌ های رافایل حتا بعد از اتخاذ تصمیم نهایی درباره جنگنده‌ های اف -۳۵ ادامه یافت. به نوشته این روزنامه، آنچه مکرون را عصبانی کرده، برخورد وزارت دفاع سوییس است که به مذاکرات برای دستیابی به رافایل ادامه داد اما عملا جنگنده‌ های امریکایی را انتخاب کرد.
لغو دیدار با وزیر دفاع بریتانیا
از سوی دیگر، فرانسه در اعتراض به توافق زیردریایی بین استرالیا، بریتانیا و ایالات متحده (آکوس)، اجلاسی با حضور بن والاس، وزیر دفاع بریتانیا را لغو کرده است. دو منبع آگاه به رویترز گفتند فلورنس پارلی، وزیر دفاع فرانسه شخصا تصمیم لغو نشست دوجانبه ‌ای را که قرار بود هفته جاری در لندن برگزار شود، اتخاذ کرد. این در حالی است که وزارتخانه دفاع هر دو کشور از اظهارنظر در این مورد خود داری کردند.
شامگاه چهارشنبه، ایالات متحده، بریتانیا و استرالیا از برنامه ساخت زیردریایی ‌های هسته ‌ای برای ارتش استرالیا خبر دادند. جو بایدن، رییس‌ جمهور امریکا، بوریس جانسون، نخست ‌وزیر بریتانیا و اسکات موریسون، نخست ‌وزیر استرالیا با صدور بیانیه ‌ای مشترک از مشارکت جدید در زمینه‌ های دفاعی و امنیتی و اولین پروژه در چارچوب آن خبر دادند. دولت استرالیا از طریق این مشارکت جدید، قرارداد ۴۰میلیارددلاری خرید زیردریایی ‌های فرانسوی را لغو کرد و تصمیم گرفت آنها را با زیردریایی‌های هسته ‌ای امریکا جایگزین کند، اقدامی که پاریس آن را «خیانت و خنجر از پشت» توصیف کرد.
لغو قرارداد زیردریایی چند میلیارددلاری میان فرانسه و استرالیا که در سال ۲۰۱۶ ترسایی امضا شد، باعث بحران دیپلوماتیک میان پاریس با امریکا و استرالیا شد و پاریس سفیران خود را از واشنگتن و کانبرا فراخواند. فرانسه ادعا می ‌کند که متحدانش با او مشورت نکرده‌اند، در‌حالی‌ که استرالیا می ‌گوید ماه‌ ها پیش نگرانی خود را درباره این قرارداد به پاریس اعلام کرده است.
سخنگوی دولت فرانسه گفت که امانویل مکرون، رییس‌ جمهوری فرانسه و جو بایدن، همتای امریکایی او در روزهای آینده تیلفونی درباره این بحران صحبت خواهند کرد. از سوی دیگر، بوریس جانسون بر تلاش‌های خود برای کاهش تنش در روابط با پاریس تأکید کرد. طبق گزارش بلومبرگ، جانسون در بیانیه‌ ای مطبوعاتی در مسیر نیویورک، گفت: « ما به رابطه خود با فرانسه بسیار افتخار می‌ کنیم. عشق ما به فرانسه خدشه‌ ناپذیر است»*.
او به خبرنگاران همراهش گفت: عشق من به فرانسه نابودنشدنی است. ما به روابط مان با فرانسه بسیار افتخار می ‌کنیم و این برای کشورمان بسیار اهمیت دارد. روابط ما بسیار دوستانه است، یک حسن‌ تفاهم دوستانه است که به یک قرن پیش یا بیشتر بازمی ‌گردد و قطعا برای ما حیاتی است. این در حالی است که ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه گفت این توافق اقدام « فرصت‌ طلبان دایمی» بود و نخست ‌وزیر بریتانیا را «عنصر اضافی» توصیف کرد./ش

* قرار بود تا در جریان اسامبله عمومی سازمان ملل متحد دیداری بین روسای جمهور فرانسه ، امریکا و صدراعظم انگلستان صورت گیرد. جانب فرانسه تا حال شرکت در چنین نشستی را نپذیرفته است. علاوتاْ رهبران اتحادیه اروپا دراین منازعه جانب فرانسه را گرفته ، برخورد امریکا و سایر کشورهای آکوس را ناشایسته و یک جانبه خواندند ـ بامداد

بامـداد ـ دیدگاه ـ ۴/ ۲۱ـ ۲۲۰۹

More Articles...