دعربستان او قطر ترمینځ کړکیچ د ترامپ غوښتنی او په منطقه باندی یی تاثیرات

نصیراحمد  څپاند
سعودی عربستان یو پاچایی دولت دی چی د عرب په ټاپووزمی کی پروت دی او د عرب دټاپووزمې تر ټولو لوی هېواد دی. د سعودی عربستان په جنوب کی د الیمین سره، په جنوب ختیځ کی د عمان سره، په ختیځ کی د قطر سره او په شمال کی د عراق، کویت او لاردن سره گډې پولې لری. مساحت یی ۲۲۴۰۰۰۰ کلومتره مربع دی. پایتخت یی الریاض دی. د سعودی عربستان سطح اواره ده.  دسعودی عربستان په جنوب کی لوی دښته پرته ده چی د رب الخالی په نوم یادېږی. د هېواد په لویدیځ کی غرونه سته چی د المدیان او الحجاز په نوم یادېږی او په جنوب کی د عسیر غره شته. په سعودی عربستان کی هیڅ سیند نسته.
دعربستان اوقطر ترمینځ کړکیج د کال1992 دسرحدی سیمو پرسره دیو نظامی کړکیچ چی دهغه په نتیجه کی یو دسعودی نظامی افسر او دوه د قطر د نظامیان په وژنی سره پا ی ته ورسیدو دهمدی کال دنوامبر په میاشت کی دخلیج فارس هیوادونو دهمکاری شورا دوزیرانو دسطح غونډی تحریمولو سره ددوی تر مینځ اړیکی ټکنی او تربګنی شولي خوددسامبر دمیاشتی د 20 نیټه د ریاض او دوحه تر مینځ په موقته ټوګه یو موافقه لیک امضا شو او دغو اختلافاتو ته یو سر پوښن کیښودلو او دهمدی قطعنامه په بنسټ عربستان څوکیلومتر خپله خاوره د قطر حکومت ته پریښودله. مګر په کال 1365 دابوالخفوس چی له یوی سمندری هډی سره موقعیت لری او همدارنګه خود العدید چی دخلیج دجواهر په نوم یادیږی او یو کوچنی خلیج ته ورته دی او 158 نفر نفوس لری او د قطر په جنوب کی موقعیت لری او دقطر لپاره دافتصادی له نظر با ارزښت سیمه ده او دوی کولای شی له دی لاری له اماراتو چی ددوی لوی تحارتی شریک دی دارتیاط او نښلیدو مهمه لاری په ټوګه ګټه تری اخیستلی شی په سر اختلافات راتازه شول همداراز بل داختلاف ټکی دخلیج فارس دهمکاری دهیوادونو دشورا دمشری او ریس په ټاکنه اختلاف نظروو چون دوی دواړه دعربی هیوادونو درهبری داعیه لری او په منطقه کی د سیاسی نفوذ دزیاتوالی لپار په اختلاف کی دی او دیو بل د راپریزولو په ت
کل کی دی. په کال 1995 د جون میاشتی کله چی دقطر بادشاه یوی رسمی سفر باندی قاهره ته تللی وو دیوه کامیابی سپینیکودتاه چی دشیخ حمد بن خلیفه ولیعهد قطردخپل پلار په خلاف وکړه اوداسپینه کودتاه دامریکا په حمایت اودهغوی لخوا په رسمیت پیژندنی سره دعربی خلیج فارس هیوادونواندیښنی یی راوپارولی. دعربستان ،امارات،بخرین او مصر نظامی دخالت په فوریه کال1996 دحمد بن خلیفه دقطرپخوانی امیر او دهغه پلار بیرته قدرت په ګیډی کیښنوی چی دابوظبهی په یو هوټل کی یی اقامت لرو.دا دخالت کامیابه نه وو او دعربستان او قطر ترمینځ نورهم کړکیچ او تاو تریخوالی توند شو ، اوعجیبه داچی دقطر
امیر سلیمان بن عبدالغزیز د سعودی اوسنی بادشاه اوورور یی امیر سلطان دسعودی د دفاع دوخت وزیر یی د کودتا واقعی او اصلی طراحانو په نوم تورن کړل.
په کال 2005 کی دقطر دولت حدود 4000 نفر د بنی مروه دقبیله په دی تور چی ګواکی دکال 1997 به نارامیو کی په لاس درلودلو یی دهغوی ټولی دارایی او ملکیتونه ضبط او هغوی یی د قطر څخه اخراج کړل دبنی مره قبیله هغه قبایل دی چی اصلآ دجزیره العرب یعنی اوسنی عربستان استوګن او دقطر په جنوب کی استوګن وو ددوی تابعیت یی لغو کړو ، او داکړنه د شاهزاده طلا بن العزیز د سعودی دبادشاه ورور او دخلیج فارس د برنامو دریس له خوا په اعتراض او غبرګون بدله شوه او دقطرڅخه یی وغوښتل چی ددوی په اړه تجدید نظروکړی. او په کال 2011 کی دقطر لخوا داخوان المسلمین څخه پلوی او حمایت او د سعودی لخوا داخوان المسلمین سخت دریځه ډله د ترورستی ډلو په نوملړکی دشاملولو په سره هم جور اختلاف نظر رامینځ ته شو همدارنګه په 2011 کال قطر دخپل مطبوعاتی رسنیز او سیاسی نفوذ په ذریعه دعربو دپسرلی په نوم اعتراضاتو په جریان کی په څو عربی هیوادونو کی داسلامپالو سخت دریځو عورځنګونو څخه ننګه ته ډه ډه ورکړه. په کال2013 کی کله چی د مصرحمهور رییس د مصر دفوځ له خواګوښه شو او ښاغلی عبدالفتاح سیسی جمهور ریس شو د مصراو قطر ترمینځ هم اړیکی کړکیچن شوی مصر او یوشمیر نور عربی هیوادونو قطر د اخوان المسلمین څخه په پلوی تورن کړو درحالیکه چی عربستان اومتحده اماراتو د عبدالفتاح سیسی په مشری دمر نوی تاسیس شوی حکومت ننګه او حمایت وکړو. یو کال وروسته 2014 د مارچ په میاشت کی عربستان ،بحرین او متحده اماراتو څپل سفیران او دیپلوماتان د اعتراض په توګه چی ګواکی قطر ددوی په کورنیو چاروکی مداخله کوی له دوحه څخه راوغوښتل او دغه کړکیچ ددغو دریو هیوادنو ترمینځ تقریبآ اته میاشتی دوام وکړو. اما ددوی تر مینځ سمندری، هوای او ځمکنی دخلکو تګ راتګ اړیکی نورمال جریان درلودو او داتباعو اخراج ترسره نشول همدارنګه ریاض ، منامه ، ابوظبی په هغه وخت کی دوحه داسلامی سخت دریځو ډلو په حمایت تورن کړو.
په کال 2017 کی دڅلورو عربی هیوادونو دعربستان سعودی په مشری باندی چی عبارت دی له عربستان ،مصر،بحرین او متحده امارات دقطرسره خپلی دیپلماتیکی اړیکی پری کړی اویو شمیر نورو عربی هیواودونو چی عبارت دی له لبیا ،یمن ،سنکال ،مورتیانی،چارکومور، نیجروګابن له دی اقدام څخه خپل خکایت وکړو او څپل اړیکی یی د قطر سره پری کړی.او اردن هیو اد هم وویل چی خپل دیپلماتیک اړیکی به له قطر سره راکم کړیږاو دا لمړی ځل دی چی دعربی حوزی خلیج فارس دقطر سره په کړکیچ او هغه هم لاډیر جدی کړکیچ اوتاو تریخوالی ته لاړل.
ډیری په دی نظر دی چی د خلیج فارس دهیوادونو دهمکاری شورا کی موجوده بحران دقطر په سر چی ګواکی دا هیواد د اخوان المسلمین یا دایران سره داستراتیژیک اتحاد او د ښاغلی شیخ تمیم د قطر دامیر اخری اظهارات دی. مګرپه خواشنی سره باید ووایم چی د بخران اصلی دلیل کووم چی په رستیو او مطبوعاتو او یاهم اجتماعی شبکو کی انعکاس شوی دی داسی ندی صرف دا یو صوتی بمب ته ورته دی چی دخاور او دوړو بادول وی او اصلی هدف پټولو په مانا دی.
او تل مونږ ددی شاهدان یو چی په جهان کی دهیوادونو ترمینځ تل اختلافات او بخرانونو اصلی دلالیل اکثرآ د اقتصادی کټو او منافعو پرسروی او په بله مانا پیسی او یا هم ډالروی. دقطر او عربستان ترمینځ اختلافات هم په همدی ټکی ولاړل دی. او دااختلافات خاورمیانه ته دامریکا دمتحده ایالاتو دجمهور ریس ښاغلی ترامپ د سفر څخه وروسته رامینځ ته شوی دی،اوتقریبآ500  میلیارد دالرو معامله پرسر ده او وافعیت دادی چی دارقم وافعی رفم ندی په دی خاطرچی تراکپ مخکی دسعودی عربستان ته د خلیج فارس دری عربی هیوادونو نه غوښتلی وو چی په حدود د یونیم تریلیون ډالر (1500 میلیارد دالرو په ارزښت به دعربو سره قراردادونه بایدامضآ شی. همدارنګه مخکی له دی چی ترامپ له ریاض څخه لاړشی او سفر پای ته ورسوی دلته باید یوټکی ته اشاره وکړو چی ښاغلی ترامپ یو کاوبای لرونکی ذهنیت لرونکی دی او کاوبای مانا غوایی ساتونکی او دادی نطر ته رسیدلی دی چی دخلیج فارس عربی حوزی دری هیوادونوخلک د غوایانو ساتونکو حخه کم ندی . داچی دوی ډیری پیسی او هستی لری مګر ددی لیاقت او ارزښت دومره نلری. او ترامپ هغه شخصیت دی چی په دی لټه کی دی چی دامریکا ملت ته باید هر څه ورکړی او په دی عقیدی دی چی دالوړ رقم کولاشی د امریکا اقتصاد تقویه کړی او هغه به دی هم پوهیږی چه اخرینه خبره یسه کوی او دامریکا ملت لپاره ترهرڅه نه اړینی دی او دا هغه حه دی چی ترامپ په خپله ټوټیرپاڼه که هم ورته اشاره کړی اوویلی دی( تاسی ته می دخاور میانه نه په میلیاردونو ډالرراوړی دی،کار،کار،کار) او په دی ټوګه ترامپ غواړی چی خپل مخالفین غلی او ارام کړی، او ورته وایی چی زه اقتصادی لاسته راوړنی لرم جی تراوسه پوری هیڅ یو حمهور ریس هم نه درلودلی چی دخپل څلور میاشتی کاری موده کی دومره لوی مالی قراردادونه امضا کول دی. او دعربی خلیج فارس دری هیوادونو ، دقطر ، امارات او عربستان ژمنه کړی وه چی دالوی رقم به ورکوی. سوال دادی چی دادری عربی هیوادونه ولی دومره لوی رقم برید ورکړی؟ اویا نور هیوادونو کی امریکای پوځی هډی نشته اوپه سلهاو زره بحری اوفوځی عسکرو شتون هلته نشته او که څنګه؟ او هعه هوکړه چی دغو دری عربی هیوادونو کړی وو چی دا رقم به تادیه کوی دځان دساتلو لپاره وو ؟ دافتصادی راکړی ورکړی پربنیاد وو ؟ او که دامریکا دحمایت لپاره ترڅو ددوی داقتدارا، قدرت او حاکمیت کرسی ساتنه او مخفوظی کړی شی؟ ولی ددوی ترمینځ حالات هغه وخت تربګنی شول چی دقطر هیواد امیر دشوی ژمنه نه په شاه شوو . د قطردی عمل د سعودی عربستان او اماراتو داندیښنی سبب وګرځیدو او دوی شخصآ د قطر دامیر نه دانتقام اخیستلو په فکر کی شول او دقطر دحکومت رسانی
یی هک کړی او دقطر هیواد په رسانیو یی وحشنتاکه حملی سازمان دهی کړی اودقطردامیر پرضد یی پراخ اوتوند اظهارات پیل کړل اوتراوسه پوری جاری دی او دغه لګیدلی اور به خاموشه نشی .
یادشوی رقم ډیر زیات دی او ددغو هیوادونو داقتصادی حالت ته په کتو سره دوی یی امریکاته نشی ورکولی او نه یی امکانات لری او دا یو خیالی رقم دی چی د دی دری واړو هیوادونو دکلنی مالی بودیجی څخه هم زیات دی اوداسی هم اټکل کیږی جی دیادو دری عربی هیوادونو افتصادی حالات به دسختو بحرانونو سره مخ شی ددوی بازارونه به په ډراماتیکه توکه سقوط وکړی او ډیری پانګه وال به خپلی پانګی بهرنیو هیوادونوته انتفال کړی او پانګه والو ته به دسوداګری حالات سخت او ستونزمن شی او بهر ته به وتښتی او داکړنی به داقتصادی وضعیت ترڅنګ په امنیتی حالاتو باندی هم په مستفیمه توګه اغیزی وکړی  اوامنیت حالات به ورسره خراب شی. دریاض دسفر څخه دترامپ دراستنیدو سره سم دامریکه غصه او قهرراوپاریدو او امریکایی سیاستمدارنو بی دمخکی خبرداری نه شدیدی او لفظی حملی دقطر دهیواد او دهغوی امیر باندی وکړی حتی داتهدید یی هم وکړو چی دامریکایانو پوځی هډه د العدید چی دوحه کی ځای پرځای شوی دی دقطرنه وباسی اردن او یا خلیج فارس ته یی انتقال کړی.
دقطر هیواد هغه مرستی چی لبیا ،سوریه او مصر او عراقی تروریستی او سخت دریځو ته په بیشماره ټوګه ورکړی اوس دبودیجوی کسر سره مخامخ دی او ددومره لوی رقم دورکړی ظرفیت نلری چی خپله ژمنه ترسره کړی. همداشان د2022 دورزشی جهانی جام ته داستدیومونو په جوړولوکی چی قطربه یی کوربه وی هم ډیره زیاته پانګه ونه وشوه چی داهم د فطر هیواد په اقتصادی او زیربنایی بنبادونو باندی اثراچونکی دی قطر د ژمنه شوی رقم نه خاص انکارندی کړی بلکه څان یی یو خواته کړی دی. د قطر دی حرکت خپل دواړه ګاونډیان یی خفه کړی او هغوی داسی احساس کړی چی ګواکی د قطر امیر دوی دوکه او تیر باسلی دی او یا خندا ورباندی کوی له همدی امله دشدیدوغبرګونونواولفظی حملو سره مخ دی.
همدارنګه د قطر قوی ا قتصاد نه عربستان اونه هم امریکا ته برداشت وړدی او نه هم دوی ته دقطردا چتک اقتصادی پرمختګ زغملو وی په قطر کی دسړی سره عاید دکال 146000 امریکایی ډالر دی په نړی کی دوهم هیواد دی چی تقریبآ 30 زره میلونران لری ، دتعلیم دښه کفیته له نظر په عربی هیوادونو کی لومړی او په نړی کی دجاپان نه څلورم هیواد دی دروغتیا دښه کفیت او دفساد سره د مبارزی په ډګر کی عربی هیوادونو کی لمړی او په نړی کی شلم مقام لری په رقابتی ډګر کی عربی هیوادونو کی لمړی او په نړی کی دولسم مقام لری دبی روزګاری ګراف یی ټیټ دی دقطر دبانک سرمایه 1.1 قطری ریال چی( 273497267759.5628) امری
کای ډالر کیږیاو دنړی تر ټولو ستر پانک دی چی 520 میلیلرده ریاله سرمایه لری حکومتی شتمنی یی 300 میلیارد دالرو ته رسیږی او په 39 هیوادونو کی یی سرمایه ګذاری کړی ده په 17 هیوادونوکی د مخابراتی سکتور په برخه کی 107 میلونه ګډونوال (مشترکین) لری د انګلسنان په هیواد کی تقریبآ28 فیصده ټاورونه یا لوړ تعمیرونونه قطر پوری اړوند دی او په ټوله نړی کی يواخینی هیواد دی چی مالیه ورکی نشته او دملی سپما له پلوه لمړی مقام لری او دطبیعی پیښو دکمښت او غذایی مصونیت تر ټولو مصنون هیواد دی او لمړی هیواد دی چی نوری فایبر شبکه یی تر ټولو اول وغځوله او دانترنیت دسرعت له پلوه په عربی هیوادونو کی لمړی مقام لری د LPG دتولید کی قطر هیواد لمړی مقام لری او 15 میلیارده بیرله تیل لری چی دا رقم یی د 40 کالو لپاره بسنه کوی او دنړی په سطحه دپترولو او مشتقاتو (پترو شیمی موادو په تولید کی ځلورم مقام لری او دساینس او ساینسی تحقیقاتو په اړه ځانګړی پاملرنه کوی.
دقطر هیواد کوښښ کوی چی په منطفه کی په نو اتیلافونو سره خپل رول په منطقه کی مهم او بارز وښایی دترکیه څخه وروسته دایران سره نږدیکیدلو او دهند دحکومت سره د سوداګری نوی ټړون یادونه وکړو همدارنګه دقطر ،کویت ،عمان ، او روسیه سره دقطر نږدی کیدلو احتمال همم لیدل کیږی. او دقطر امیر دعربی نړی ی لمړنی مشروو چی حسن روخانی ته یی دجمهوری ریاست په ټاکونوکی دیریا له امله مبارکی ورکړه او دایران سره یی داړیکو اومناسباتو ژمنه وکړه چی دانه هم عربی هیوادنوته اونه هم امریکاته دمنلو او برداشت وړوی. بل اړخ ته عربی هیوادونه امارت چی تقربنآ دایران سره 6 میلیارد ډالر کلنی سوداګریزی اریکی او دعمان د پادشاهی حکومت چی دایران استراتیژیک ملګری دی او اشتثنایی اړیکی لری او دوی ټول دخلیج فارس هیوادونو دهمکاری دشورا غړی دی او دهمدی توافقاتو پربنا پریومیز سره راغونډیږی هغوی ته ولی نه عصبانی کیږی ؟بواځی قطرته په قهر او ګوټه څنډنه دی. اصلیدلیل دا دری اړخیزه اختلاف ندی چی ایران اویاهم اخوان المسلمین سره یا خماس سره دقطر داړیکو ندی بلکه اصلی دلیل دامریکا حفګان او قعر دقطر دامیرڅخه دی چي خپله ژمنه شوی وعده یی پوره نکده او تعهدی ییمات کړو او خپله حصه یی امریکا ته ورنه کړه او دقطر خارجه وزیر اوس هم دخپل هم سیاله امریکایی خارجه وزیر سره مذاکره کی بوختدی جی دغه رامنځ ته شوی بخران ته دپای ټکی کیږدی.ولی ددی حل لاره داده چی دقطر له خوا شوی وعده او هغه رقم چی تعهد یی کړیو هغه باید که داقساطو په ټوګه هم وی دترامپ حکومت ته ورکړی. مګر دا اختلافات لا هم دوام لری او دقطر او سعودی عربستان دمشرانو ترمینځ دزیاتیدونکی تاوتریخوالی له کبله دکویت د تیلو داجراییه شورا په غونډه کی ددواړو هیوادونو دورغلو پلاو داستازو ترمینځ یی فزیکی جګړه ښه ثبوت کیداشی.

اخذونه:
يورونیوز
خبرانلاین ایران
الصوت الاخر
خبرګزاری نسیم
بی بی سی فارس:
Sputnik
ګوګل

بامداد ـ سیاسی ـ ۳/ ۱۷ـ ۲۸۰۶

تشدید بحران در روابط  قطر با عربستان سعودی و متحدان آن هرچند  دارای یک ریشه تاریخی است، اما سناریوی جدید تا حدود زیادی تابع معادلات و تحولات جدید در منطقه است. از آنجا که هیچ بحران دیپلوماتیکی در جهان معاصر و حتا بحران‌های منطقه خاورمیانه در یک بازه زمانی کوتاه چندروزه هرگز شاهد این فرایند تشدید یابنده و خارج از عرف معمول برای برهم‌ خوردن روابط  دوجانبه و هماهنگ علیه یک کشور که به صورت ساعتی تصمیمات بزرگ و تنازع ‌آمیز گرفته شود تا اکنون نبوده است، می ‌توان این تنش اخیر را تابع وضعیتی بین اختلافات دیپلوماتیک  و زمینه‌ سازی یک کودتا یا جنگ واقعی مورد ارزیابی قرار داد. 

قطع رابطه دیپلوماتیک بین عربستان، بحرین، امارات متحده و مصر با دولت قطر که بلافاصله چند ساعت بعد مالدیو، یمن و دولت دست ‌نشانده مورد حمایت عربستان در لیبیا هم به آن پیوستند، گویای یک جنگ سرد در منطقه عربی خلیج‌ و پیاده‌ سازی یک سناریوی کاملا هماهنگ ‌شده بود. دخالت عربستان و قطر در امور کشورهای دیگر ازجمله در  بحران‌های شاخ ‌آفریقا و خاورمیانه از سال ۲۰۱۱  ترسایی موضوع تازه و جدیدی نبود که بتواند با افشای آن یکباره موجب تصمیمات سخت و تقابل‌آمیز  شود.
در بسیاری از این پرونده‌ها هر دو قدرت عربی در ریاض و دوحه با حمایت از نیروهای تندرو و اسلام‌ گرایان جهادی علیه حاکمیت‌های ملی سکولار ازجمله در مصر، لیبیا ، سوریه، یمن و عراق در کنار هم قرار داشته و هر کدام با حمایت از بخشی از نیروهای تروریست در صدد برهم‌ زدن ثبات منطقه بوده‌اند. در هر دو کشور در سال ‌های اخیر موضوع کسب هژمونی از طریق ثروت ‌های نفتی و گازی، جایگاه لیدرهای بی‌ فکر قبیله ‌گرا را به سطح بازیگران بزرگ منطقه به بهای برهم‌ زدن ثبات کشورهای همسایه با استفاده از تروریزم بنیادگرای اسلامی ارتقا داد.
این سناریوی جدید دقیقا از همان فردای سفر دونالد ترامپ، به عربستان و بستن قراردادهای صدها‌ میلیارد دلاری با شیوخ سعودی کلید خورد و چراغ سبز واشنگتن به ریاض ظاهرا همان فرصت مطلوب برای ریاض بود تا با رقبای منطقه خود تسویه‌حساب کند. وقایع روزهای اخیر به‌خوبی نشان می‌دهد  اجماع مورد نظر عربستان برای تشکیل یک ایتلاف عربی علیه تهران تا حدود زیادی شکست خورده و هم‌ اکنون زمان گسست در همین خانواده عربی فرا رسیده است. عدم همراهی کویت و عمان  در همسویی با عربستان با تمام فشارهای و‌ارد شده و همچنین شیوه برخورد ایران و تماس ولادیمیر پوتین  با ترکیه برای امکان وساطت در این ماجرا،  تا حدودی اشتباه محاسبه ریاض را نشان می‌ دهد.  در این جا باید به نقش تعیین ‌کننده  امریکا درباره بحران به ‌وجود آمده در بین کشورهای عربی توجه کرد چرا که بزرگ ‌ترین پایگاه نظامی و دریایی امریکا در خلیج‌ هم اکنون در قطر مستقر است و طبق قاعده « بین ‌دولی »،  این کشور وظیفه دارد از کشور میزبان  در قبال خطرات احتمالی و تجاوزات خارجی حمایت کند.  در چنین شرایطی رهبران قطر با نزدیکی بیش تر به تهران و تجدید نظر در سیاست ‌های منطقه خود درباره  بحران سوریه و یمن این امکان را دارند که حمایت مسکو ـ تهران را جلب کرده و یک کمربند حفاظتی را کسب کنند. بدون تردید محور تهران ـ مسکو با شناختی که از ساختار منطقه عربی خلیج‌ دارند و همچنین درک نقشی که دوحه در بی‌ ثبات‌ سازی سوریه به‌ عنوان متحد استراتیژیک آنان بازی می ‌کند، وارد منازعات و معادلات خاکستری به صورت بخشی از جریان بازی نمی ‌شوند. اینجا دقیقا همان نقطه است که رهبران دوحه باید تصمیم  بزرگ خود را گرفته و قاعده بازی در یک جبهه را رعایت کنند چرا که در غیر این‌ صورت به دلیل عدم امکان نشستن  روی دو صندلی بازنده اصلی این سناریو سعودی‌ها می ‌شوند.  از طرف دیگر هنوز خروجی تماس‌های پوتین با  رجب طیب اردوغان نیز مشخص نشده است چرا که از یک  طرف مسکو در  سال‌ های اخیر همیشه به نقش مخرب قطر در تحولات منطقه ظنین بوده است و از طرف دیگر بعد از سفر ترامپ به ریاض در مسکو به‌ شدت نسبت به معادلات جدید در خاورمیانه احساس خطر می ‌شود. همچنین ایران در شرایط کنونی با حمایت‌ های تلویحی خود از ضرورت ثبات و کاهش تنش‌ های منطقه تا حدود زیادی موجب کاهش فشار روی قطر شده است.

بامداد ـ سیاسی ـ ۱/ ۱۷ـ ۲۱۰۶

تزلزل در ارکان حاکمان عربستان

روزنامه  « The Huffington Post»  چاپ امریکا در گزارشی نوشت: سلمان بن عبدالعزیز، سال ۲۰۱۵  ترسایی  به محض رسیدن به پادشاهی عربستان سعودی تصمیمی گرفت که ارکان آل سعود را متزلزل کرد. وی قاعده دیرینه جانشینی قبیله خود را کنار گذاشت، و شاهزاده محمد، پسر ۳۰ ساله مورد علاقه خود را به سمت جانشین ولیعهد، و حاکم عملی این قلمرو، قبل از شاهزاده های بلند پایه تر متعددی که در صف جانشینی قرار دارند، منصوب کرد. وی دو روز پیش، محمد سلمان را به سمت ولیعهد ارتقا  داد. بازنگری در وقایع گذشته هم نشان می دهد که در تمامی طول این مدت، وی چنین قصدی داشته است. می توان پیش بینی کرد ملک سلمان برای اطمینان از اینکه محمد سلمان جانشین وی خواهد شد، زودهنگام از پادشاهی عربستان کناره گیری  ؛ و این سمت را به پسرش واگذار کند.

 تصمیم  شوم!

چرا تصمیم ملک سلمان برای آل سعود شوم است؟

عبدالعزیز آل سعود، بنیانگذار عربستان سعودی، از زنان متعدد خود، ۳۶ فرزند داشت: هفت بردار تنی، معروف به برادران سُدیری (برگرفته از نام خانواده گی مادرشان) قدرتمند ترین فرزندان وی بودند. عبدالعزیز برای حفظ وحدت خانواده، از پسرانش قول گرفت قاعده ساده سن را برای جانشینی بین پسران رعایت کنند (و جانشینی را به نسل بعد منتقل کنند) . بسیاری از پسران عبدالعزیز از اینکه قدرت به انحصار برادران سدیری درآید، بیم داشتند، اما در نهایت پی بردند که دستور پدرشان در درازمدت به نفع حکومت خاندان است. با وجود اختلافات خانواده گی، ظاهراً جانشینی و تقسیم قدرت دوام آورد.

در حالی که تصمیم ملک سلمان برای ارتقا  کوچک ترین پسر خود ( به سمت ولیعهدی)، عملاً کودتایی نرم برای این منظور است که فرزندان خود را به حاکمان عربستان تبدیل کند، این تصمیم، به خاطر ترجیح دادن فرزندان خود به بیش از ده هزار شاهزاده دیگر برای ارتقا  سمت،  و نیز شخصیت، قوه تشخیص و شرایط  پسری که برای جانشینی خود انتخاب کرده است، تهدیدی برای آل سعود است.

ده هزار شاهزاده!

طبیعی است که برای هیچ یک از اعضای خانواده خوشایند نیست که ملک سلمان، آنها را کنار بزند، به ویژه به خاطر عضوی از خانواده که بسیار جوان تر و کم تجربه تر است و پدر سالخورده اش را تحت تاثیر قرار داده است تا وی را به سمت ولیعهدی ارتقا دهد. اگر شمار اعضای چنین خانواده ای کم بود، این امکان وجود داشت که  آنها را وارد بازی کرد یا از دور خارج شان کرد. اما در این جا صبحت از ده هزار شاهزاده سعودی است. بی تردید در حال حاضر یا در آینده برای برکناری محمد سلمان تلاش هایی صورت خواهد گرفت. شاید ملک سلمان سعی کند با کناره گیری زودهنگام از سمت پادشاهی، مانع از این تلاش ها شود، اما بعید است حتا این اقدام نیز موجب سازگازی و توافق در خاندان سعودی شود. شخصیت،‌ عقاید  و اقدامات محمد سلمان از زمان تصدی پدرش به سمت پادشاهی نیز در این میان اهمیت دارد. او یک برنامه اصلاحات اقتصادی را که کشور به شدت نیازمند آن است، شروع کرد. بخش لاینفک این طرح، کاهش سبسایدی های بیش از حدی است که به عنوان بخشی از پیمان آل سعود با شهروندان برای مداخله نکردن آنها در سیاست، به شهروندان سعودی اختصاص یافت. اما با توجه به کاهش بهای نفت و چشم انداز تیره آینده، باید کاری می کرد. بنا براین محمد بن سلمان دستور داد تا سعودی ها مزایای کمتری دریافت کنند. شاید اگر از همه خواسته می شد که از سهم عادلانه ای از مزایای خود چشم پوشی کنند، قابل قبول بود. اما محمد بن سلمان قایقی تفریحی دارد که ارزش آن حدود ۱۲۵ میلیون دلار است. وی سال ۲۰۱۶  ترسایی در زمان گذراندن تعطیلات در فرانسه قایق تفریحی دیگری دید که تصمیم گرفت آن را نیز داشته باشد. گفته می شود محمد بن سلمان، فردی را که برایش کار می کرد فرستاد تا این قایق تفریحی را از مالک روس آن به قیمت ۵۵۰ میلیون دلار بخرد. چه قوه تشخیصی! وی به مردم خود می گوید با هزینه های کمتری زنده گی خود را تامین کنند، و خودش یک قایق تفریحی بزرگ تر می خرد؛ مهم تر آنکه، این کار را با پولی انجام می دهد که درآمدهای نفتی موجود در خزانه ملی است؛  نفتی که در اسلام متعلق به همه مردم این نسل و نسل های آینده است. محمد بن سلمان یک حاکم برای آینده عربستان نیست، بلکه بچه ای لوس در یک فروشگاه اسباب بازی است.

این جوان جاه طلب که از حمایت نظامی ترامپ برخوردار است ؛ و بسیار متکبر است، سیاست هایی را اتخاذ کرده است که ممکن است پای عربستان را در سال های آینده به درگیری ها باز کند.

گسترش نفرت در منطقه

وی در طول دو سال گذشته با اعزام  نظامیان و بمباران های بی هدف غیرنظامیان، موجب گسترش درگیری دریمن شده است. با این که او حمایت دولت ترامپ را در این جنگ جلب کرده است، در واقع ( ادعا می شود ) این جنگی نیابتی با ایران است که به نظر می رسد راه به جایی نمی برد. اما یک مساله  قطعی است؛ قتل هزاران غیرنظامیان یمنی، هزاران دشمن  بالقوه برای عربستان به وجود می آورد.

او قطر را تحت تحریم قرار داده است و این اقدام،‌ آینده شورای همکاری خلیج را ( که یک تشکیلات امنیتی منطقه ای است)  تهدید می کند. این تشکیلات ( که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران)  بین پنج شیخ نشین و عربستان سعودی ایجاد شد، رو به فروپاشی است. پس از ضرب الاجلی که به قطر داده شد، و درخواست برای فرمانبرداری کامل این کشور و پرداخت وجوه نقدی نامعین، امکان رویارویی نظامی با ترکیه (که در قطر پایگاه دارد)، ایران (که با قطر معاهده دارد) و عراق بروز کرده است.

دغدغه فکری محمد بن سلمان درباره ایران تنها موجب تشدید درگیری در خلیج  خواهد شد و آینده حکومت آل سعود را به خطر خواهد انداخت. موج اظهارات وی علیه ایران، و متهم کردن این کشور به اجرای ( ادعا شده) طرح ها و اقدامات تروریستی برای سلطه  بر جهان اسلام، و اینکه عربستان را نگهبان فداکار اسلام می داند، نادرست است و (عملکرد) عربستان را در معرض موشکافی بیش تر قرار می دهد. در سال های اخیر آل سعود بیشتر مکان های تاریخی اسلام را در مکه تخریب کرده، و به جای آنها، ساختمان و بزرگ راه احداث کرده است، یعنی در مکان هایی که خانه های اصحاب پیامبر اسلام (ص) و بناهای مقدس واقع بود. در طول مراسم حج، همه مسلمانان باید یکسان قلمداد شوند، اما در سال های اخیر، نابرابری ها بیش از پیش افزایش یافته است. آل سعود کاخ هایی مشرف به کعبه ساخته است؛ و زایران ثروتمند می توانند در هوتل های مشرف به کعبه که هزینه اقامت هر شب در آنها سه هزار دلار است، اقامت کنند، در حالی که مسلمانان فقیر در مکان های بسیار ارزان قیمت جای داده می شوند. زمانی که نابرابری بین زایران به این حد می رسد، مسلمانان همه آنچه را که لازم است، برای تایید غیرقانونی بودن حکومت آل سعود می دانند.

برای بیش از ده هزار شاهزاده سعودی، دو موضوع مطرح است:

 ـ نخست اینکه، کودتایی بر پاشده  که موجب از بین رفتن پیمان قبیله ای شده است که قاعده جانشینی بود.

ـ دوم اینکه، رفتار و اقدامات محمد بن سلمان، حکومت آل سعود و همه مزایایی را که این خاندان از آن برخوردار است، به خطر انداخته است.  تنها یک راه وجود دارد،  باطل کردن هر آنچه تا اکنون انجام شده است.

بامداد ـ سیاسی ـ ۱/ ۱۷ـ ۲۸۰۶

فرانسوی ‌ها از نابرابری مالیاتی در این کشور گله ‌مند بوده ؛ و معتقدند کارگران و کارمندان، بیشتر از طبقات مرفه و صاحبان سرمایه مالیات می ‌پردازند

هادی آذری

فرانسه شاهد مشارکتی کم ‌رمق در انتخابات مجمع ملی بود؛ با این ‌حال، حزب « جمهوری به پیش » امانویل مکرون ، رییس ‌جمهوری این کشور، توانست با کسب ٣٠٨ کرسی از مجموع ٥٧٧ کرسی، اکثریت را به دست آورد. هرچند مکرون نمی ‌تواند معانی ضمنی مشارکت پایین فرانسوی‌ها را نادیده بگیرد؛ اما برای حزبی که تنها یک سال از تاسیس‌ آن می ‌گذرد، این یک پیروزی و فرصت تاریخی محسوب می ‌شود. مشارکت پایین فرانسوی‌ ها نشانه‌ ای است از روگردانی فرانسوی‌ ها از احزاب چپ و راست سنتی که برای دهه‌‌ های متمادی، سایه سنگینی بر سیاست این کشور داشته‌ اند. در واقع مکرون از دل تجارب تلخ دولت‌های نیکولا سارکوزی و فرانسوا اولاند سر برآورد که هر دو از ایجاد اصلاحات اقتصادی و به ‌حرکت ‌درآوردن موتور رشد اقتصادی این کشور بازماندند.
بدون تردید، پیروزی حزب « جمهوری به پیش » در انتخابات پارلمانی، زمینه را برای اجرایی‌ شدن وعده‌هایی که مکرون در دوران مبارزات انتخاباتی‌اش داده بود، فراهم می ‌کند. البته این انتخابات هشدارهایی را نیز برای دولت او دربر دارد که در راس آنها، حضور اندک فرانسوی‌ ها در انتخابات پارلمانی قرار می ‌گیرد. برای اولین ‌بار در تاریخ این کشور، میزان مشارکت در یک انتخابات پارلمانی در هر دو دور زیر ٥٠ درصد بوده است. روز یکشنبه تنها ٤٣ درصد از واجدان شرایط رای خود را به صندوق ریختند و از این میزان، ٤٢ درصد به نماینده گان حزب مکرون رای دادند. با یک حساب سرانگشتی، مشخص می ‌شود این رای ٤٢‌ درصدی به حزب مکرون، معادل کمتر از ٢٠ درصد کل واجدان شرایط است. این مساله حاکی از آن است که رای یک ماه پیش مردم فرانسه به مکرون در انتخابات ریاست‌جمهوری را بیشتر باید یک « نه » بزرگ به راست افراطی به رهبری مارین لوپن دانست. البته کارشناسان در توضیح علل این مشارکت پایین، دلایل مختلفی می‌آورند؛ عده‌ای به خستگی ناشی از انتخابات پرفراز و نشیب ریاست ‌جمهوری اشاره می‌کنند و عده‌ای دیگر علت را در نارضایتی عمومی از اوضاع نابسامان اقتصادی و اجتماعی فرانسه جست ‌و جو می‌ کنند.

اپوزیسیون در اغما
علاوه بر دلایلی که در بالا گفته شد، به نظر نمی ‌توان دلزده گی مردم از احزاب اصلی و مسلط راست و چپ را در تمایل ‌نداشتن آنها برای رای ‌دادن، نادیده گرفت. تا همین چند هفته پیش، جمهوری‌ خواهان که به کسب اکثریت مجلس امید داشتند، در عمل تنها موفق به کسب ١١٣ کرسی شدند که بد ترین عملکرد آنها در طول فعالیت سیاسی ‌شان محسوب می ‌شود؛ اما اوضاع برای حزب سوسیالیست از این هم بدتر رقم خورد؛ حزبی که تا همین یک سال پیش، دولت و اکثریت پارلمان را در اختیار داشت، حالا فقط باید به ٢٩ کرسی بسنده کند. اوضاع برای سوسیالیست‌ ها تا حدی بد پیش رفت که چهره‌های مهمی مانند نجاه فالو بلقاسم، وزیر اسبق آموزش ‌و پرورش، نیز از راهیابی به مجلس بازماندند. مارین لوپن نیز که همین یک ماه پیش رقیب مکرون در دور دوم انتخابات ریاست ‌جمهوری بود، هرچند توانست به مجلس راه پیدا کند، ولی حزب جبهه ملی او با کسب هشت کرسی، حتا نتوانست حد ‌نصاب ١٥ کرسی برای تشکیل یک گروه پارلمانی را به دست آورد. در آن سوی طیف سیاسی نیز حزب چپ تندرو « فرانسه شکست ‌ناپذیر» به رهبری ژان لوک ملانشون، با کسب ١٧ کرسی و به شکلی ناپلیونی توانست حد‌ نصاب تشکیل یک گروه پارلمانی را به دست آورد. ملانشون که پیش ‌تر اصلاحات پیشنهادی مکرون از قبیل اصلاح قانون کار و کاهش‌ هزاران شغل در بخش عمومی را به کودتایی اجتماعی تشبیه کرده بود، حالا به لطف همین حد نصاب، گفته است رهبری مبارزه علیه اصلاحات پیشنهادی مکرون را بر عهده خواهد گرفت. البته ملانشون چندان هم نمی ‌تواند به این تعداد کرسی دلخوش باشد؛ زیرا حتا در میان نماینده گانی که از سوی احزاب چپ و راست به مجلس راه یافته‌ اند، عده‌ای عنوان کرده‌اند از اصلاحات پیشنهادی مکرون و تصمیمات اکثریت مجمع ملی حمایت خواهند کرد.

به نام فرانسه ، به کام اروپا
پیروزی حزب مکرون در انتخابات مجمع ملی، به نظر در خارج از این کشور نیز موجب خوشحالی مقامات المانی ازجمله آنگلا میرکل، صدراعظم این کشور، شده است. المان که بعد از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و قدرت ‌گیری احزاب راست ‌گرای ضداتحادیه اروپا در این قاره، چشم امید به فرانسه دوخته بود، حالا می‌ تواند برای اداره اتحادیه اروپا، به فرانسه تکیه کند. با این ‌حال، پیروزی حزب « جمهوری به پیش » شاید برای مکرون و اروپایی ‌ها خبر خوبی باشد؛ اما برای جامعه مدنی و اقشار آسیب ‌پذیر این کشور، بهترین اتفاق ممکن نیست . مکرون در شرایطی از تلاش برای کاهش مشاغل در بخش عمومی خبر داده است که این کشور با نرخ بی‌ کاری ١٠ درصدی، از لحاظ  میزان بی‌ کاری رتبه ششم را در اروپا دارد و میزان بی کاری در میان جوانان فرانسوی به ٢٦ درصد می ‌رسد. از دیگرسو، بسیاری از فرانسوی ‌ها به نابرابری مالیاتی در این کشور گله ‌مند بوده و معتقدند کارگران و کارمندان، بیشتر از طبقات مرفه و صاحبان سرمایه مالیات می ‌پردازند. با درنظر‌گرفتن این نا رضایتی‌ها و معضلات، شاید مشارکت پایین مردم فرانسه در انتخابات چندان هم عجیب نباشد، هرچند « نه » مردم فرانسه به راست افراطی، پیروزی مکرون در انتخابات ریاست‌ جمهوری را تضمین کرد؛ اما سرنوشت سیاسی او از این پس با عملکرد او و حزبش رقم خواهد خورد.

بامداد ـ سیاسی ـ ۲/ ۱۷ـ ۲۰۰۶