مشکلات زنان افغان در محبس هـاى زنـانـه کشور

آیا جرم زنان بیشترازجرم تروریستان است که آزاد مى شوند ...؟

 زرغــونـه  ولـى  

از آنجایکه انسان ها در افغانستان به جنسیت رقم زده مى شوند یعنى (زنان ) و ( مردان ) در حالی که واژه انسانیت تعین جنسیت را دربین انسان ها نفع مى کند و انسانیت را ارج می گذارد زنان هم  در جامعه ما بنام  زن یعنى در مقابلش مردان با تواناى و قدرت بیش تر قرار می گیرد و براى زنان ناتوان یا ( سیاسر) خطاب مى شود و مردان  را با استعداد و قوه محرکه ساختارى جامعه مى دانند و بیش ترین حقوق را دارا مى باشند ، به این اساس مردان با قوت بیش تر و اساس جامعه باقى مانده و زنان در حاشیه  قرارگرفته  و از جمله عابرین در روند تکامل اجتماعى فرهنگى سیاسى  جامعه می باشند  درحالی که از نگاه پیدایش هر دو برابر و داراى استعداد هاى یکسان استند 

 گر چه جرم یک عمل ضد قانون است مانند دزدی  ، قتل ، انسان ربایى ، قاچاق انسان و مواد مخدر وغیره  با حفظ  واحترام  به قوانین جرایم کشور بدون در نظر داشت جنسیت باید در مقابل هر مجرم با حفظ حرمت به عفت وعزت هر مجرم بر خورد قانونى صورت گیرد که متاسفانه در این عرصه هم تفاوت هاى بزرگ بین افراد جامعه ما  یعنى زنان و مردان  قبول شده است . 

در کشورما به قول از سخنان  جنرال امیر محمد جمشید، رییس عمومی زندان های افغانستان که در سراسر این کشور ۶۵۰  زن زندانی اند و « بسیاری از انها به دلیل ارتکاب جرایم اخلاقی زندانی شده اند».

که متاسفانه  در جامعه بسته سنتى ما فرار از خانه و خواستار طلاق زنان از شوهران یک جرم اخلاقى زنان محسوب مى شود و تاپه  بد اخلاقى در  پیشانى هاى زنان زده مى شود.   

مشکلات زنان را در چند بورد در داخل زندان ها کشورمورد بحث قرار مى دهیم: 

- خشونت زنان علیه زنان و خشونت مردان علیه زنان 

- مسایل صحى وبهداشتى و تکالیف روانى 

- زنانی که با اطفال  شان زندانى استند 

- ازار اذیت جنسى زنان  از طرف مسوولین

- انجام وظایف دو روى پولیس با مجرمین 

- رسیده گى به دوسیه هاى که سال ها است  به فراموشى سپرده شده اند

ما با زنان که جرایم جدى تر متهم شده اند مانند قاچاق مواد مخدر ، دزدى ، ترور و قتل  ، پیوستن با گروپ هاى تروریستى  ، انتحار وغیره جنایاتى که به قتل کشتار و اجتماع را به فساد کشانده و متضرر مى سازد شاید تا حدود تجدید تربیت ، شرایط زندگى روحى وشرایط زندگى نسبى تلاش نمایم بحث داشته باشیم و تا اندازه معین بنویسیم و مشکلات شان را منحیث زنان جامعه برجسته بسازیم ولى در اینجا بحث ما در مورد از زنان بى واسطه وزنان خشونت بار که بنابر خشونت هاى فامیلى فرار از خانه ویا خواستار طلاق از شوهران شان شده اند مى باشد . تعدادى زنان ما که در کشور به خشونت هاى سیاه ( از معلولیت تا قتل ) و خشونت سفید ازتوهین و تحقیر لفظى  و مشارکت هاى اجتماعى و رسانه اى  تا سرحد ممنوعیت ها  اجتماعى سنتى را متحمل شده و به ان مواجع استند.  و سالهاست تحت خشونت قرار دارند که هموطنان عزیز هموطنان عزیز شاهد شهادت فرخنده در کابل ،سنگسار رخشانه در غور،گوش بینى  بریدن زرینه در مزارشریف و صد ها خشونت  دیگربوده اند که اینجا مورد بحث ما است، که عوامل بیشتر مجرمین زنان در زندان ها زنانى است  که در مقابل خشونت خانواده گى  دست وپنجه نرم کرده یا سر به فرار از خانه زده اند یا خواستار طلاق شده اند ویا سرکشى از ازدواج جبرى نموده اند  ویا اینکه مورد اتهامات ضد اخلاقى قرار گرفته اند ودر زندان ها با شرایط دشوار محبوس ویا هم تحت نظارت  استند زنده گی رقتباررا سپرى مى نمایند به این اساس دو نوع خشونت در جرم زنان که در خانواده ها مجرم شناخته مى شوند در کشور بیشتر مورد بحث قرار مى گیرد :

- خشونت زنان علیه زنان 

- خشونت مردان علیه زنان 

خشونت زنان علیه زنان ! 

در خط اول بحث کوتاه به مناسبات  هاى فامیلى مروج کشور تماس مى گیریم. بنابر شرایط نا مساعد اقتصادى ،اجتماعى ، فرهنگى اکثریت به زنده گى باهمى  و مشترک خانواده گى در جمع فامیل هاى بزرگ شروع زنده گى را اغازگر مى شوند.در کشورما که بیش ترین بانوان در خورد سالى در نتیجه تصامیم فامیلى ازدواج  مى کنند  و تعدادى فامیل ها دخترهم انتظارات بلند و گزاف اقتصادى را از فامیل پسر دارند که کمبود و یا کم رسى هاى فامیل داماد در شروع اغتشاشات فامیلى را نطفه گذاری مى کند و فامیل داماد هم بعد از عروسى تقاضاى بیشتر را از عروس تازه وارد دارند  باید عروسان در قدم اول  از دید شوهران باسواد ویا بی سواد که مورد باکره بودن دختران  چیزى نمى دانند باید مطابق تخیلات شوهران باکره باشند درغیر ان کشته مى شوند  که بنام قتل هاى ناموسى یاد مى شود و یا اینکه تمام عمر بنام زن سیاه بخت شمرده شده و زجر مى کشد.تازه عروسان باید بعد  از مدت کوتاه بار دار شوند و یا بیش تر از قوم بزرگ و نامدار باشند ویا اینکه جیزیه زیاد با خود ببرند ویا برادران و پدران بلند پایه داشته باشند که  بسیار از زنان کشور ما معمولا کمتر از مسایل نامبرده را با خود دارند 

حالا بعد از عروسى که در دوره نامزادى بنابر تقاضای  بى مورد عروسى بزرگ و مصارف بى جا از طرف فامیل  دختر که خشونت نطفه گذاری شده است ، حالا با امدن عروس درخانواده همه انتظار بزرگ بدون قید وشرط را از ان دارند. 

و به این اساس از جمله تقریبا ١٠٠ فیصد زوج ها در داخل کشور ٩٩فیصد  انان به خشونت هاى خشو (مادر شوهر ) ( ننو) خواهر شوهر (زن هیور ) خانم برادر شوهر و یا هم بر عکس(  خشو ) مادر عروس ( خیاشنه)  خواهر عروس که نقش اساسى را در خشونت هاى  خانواده گى بازى مى نمایند و بقیه ها خاله خشو عمه خشو از هر دو طرف  که تعداى از خاله خشو و یا عروس وعمه خشو بنا به نبض خشو  و ننوى عروس رول منفى را جهت رشد خشونت ها در خانواده ، حرف سازى ها ، احوال برى ها از یک به دیگر ، ایراد گرفتن هاى بى بنیاد بالاى عروس در خانواده عروسان و یا خشوهان نقش عمیق وژرف را در شدت خشونت و  جارجنجال هاى بیشتر بازى مى نمایند  تا عروس  ویا خشو را بد معرفى کرده و حق را به خشو وننو ویا هم به عروس ویا  فامیل هاى انان بدهند که نوعى از خشونت اقارب  جوره ها مى باشد که شدت ان مشکلات قضاى را ببار مى آورد که خشونت خشو و ننو علیه عروس شروع شده که به مرور زمان پیشرفته و رشد مى نماید  تا که مردان فامیل هم شامل این خشونت شده ًعروسان بنا به نا فرمانى از مادر داما خشو از طرف شوهر مورد لت و کوب شوهران قرار مىگیرند ویا اینکه خود خشو وننو به  توهین ، تحقیر وبى احترامى پرداخته که زنان را سال هاى  سال در فامیل ها شکنجه مى نمایند که این نوع مشکلات در خانواده ها نوعى از خشونت زنان علیه زنان یاد شده است ولى وقتی که بانوان مجبور به اقدام مى شوند و مداخله مسوولین دولتى را تقاضا مى نمایند و یا فرار از خانه را ترجع مى دهند   که این عمل در کشور ما یک جرم ضد اخلاقى پنداشته مى شود. تعدادى  بیشتر زنان این خشونت را تا اخیر عمر قبول کرده وبه رسم مادران شان باید بسوزند و بسازند که با چنین زنان مشکلى کمتر وجود دارد زیرا زجر را خودشان  قبول مى کند ودرد هم مى کشند ویا اینکه تا سرحد قتل برایشان قیمت تمام مى شود ، ولى خوشبختانه ما تعدادى زنان داریم که علیه خشونت بشکل انفرادى در خانواده ها تلاش مى نمایند تا خود را نجات دهند سر به فرار از خانه زده ومى خواهند  با مرد مورد نظر خود قانونى مثل یک انسان قرن ٢١ زندگى کنند که مشکلات وراه هاى دراز و پر خطر را در پیش دارند.

از زبان نوریه زندانى مى خوانیم :

نوریه یکی از این زندانیان، می گوید می خواست محکمه برود و از شوهرش طلاق بگیرد. پدر و مادرش او را وادار کرده بودند که با این مرد ازدواج کند: «می خواستم طلاق بگیرم، اما نمی گذاشت من بروم. من هرگز نخواسته بودم که با او ازدواج کنم. من کسی دیگر را دوست داشتم، اما پدرم مجبورم کرد. او تهدید کرد که اگر با این مرد ازدواج نکنم، مرا می کشد».

نوریه ادامه می دهد: «وقتی به محکمه رفتم که طلاق بگیرم، به جای این که طلاقم را بدهند، مرا به فرار از خانه متهم کردند». همچنان، مردی که نوریه می خواست با او ازدواج کند، نیز زندانی گردید.وقتی نوریه به محکمه رفت، نمی فهمید که حامله است. پسرش در زندان زاده شد. شوهر نوریه وقتی فهمید که خانمش حامله است، به او پیشنهاد کرد که برگردد و اتهام هایش را پس می گیرد، اما نوریه این پیشنهاد را رد کرد: «او حالا از من می خواهد خانه برگردم، زیرا پسرش پیش من است. اما من گفتم، نه».

ویا تعدادى بیشتر زنان بنا بر نارضاعیتى ها به جهت اخذ طلاق  به ادارات مراجعه کى کنند ویا هم بخاطر دفاع از جان خود جرایم را مرتکب مى شوند ویا توسط مردان شان مورد لت وکوب قرار مىگیرند و یا اینکه اتهامات علیه تعدادى زنان صورت مى گیرد و  به جرم محکوم مى شوند
 

خشونت مردان عیله زنان 

  از خشونت لفظى گرفته تا لت وکوب وقتل که توسط مردان خانواده بالاى تعدادى زنان انجام مى گیرد.از فوزیه  کهن سال زندانى مى شنویم :

فوزیه ۶۰ ساله کهنسال ترین زندانی در بادام باغ است. او که قبلا هفت سال را در زندان گذرانده، از میله های زندان به بیرون ذل زده و در مورد ۱۰ سال زمان باقی مانده حبس اش فکر می کند. او به جرم قتل شوهر و عروس اش به ۱۷ سال زندان محکوم شده است. فوزیه بدون این که احساساتی از خود تبارز دهد، ساده قضیه را بیان می کند: «از یک اتاق به اتاق دیگر رفتم و دیدم که انها (شوهر و عروس) باهم عمل جنسی انجام می دهند. یک چاقوی کلان پیدا کردم و هردویشان را کشتم».

در اینجا خشونت مرد بالاى زن واضع توضیح گردیده ، آیا عروس نوجوان به خسر قابل احترام منحیث پدر شوهر به خواست خودش به این عمل دست زده یا اینکه مورد تهدید خسر قرار گرفته ؟

آیا این مرد پیر که مرتکب همبسترى با عروس جواناش بى حرمتى بمقابل زنان نیست؟

که مادر فرزندانش تمام عمر عزیز خود را به پاى شوهر سپرى کرده چنین انتظار از شوهر داشت باشد ؟

که نوعى از خشونت مرد انه علیه زنان بوده که چنین خشونت ها خود در خانواده ها جنجال برانگیز است  فعلا وضع  روانى فوزیه به معالجه ضرورت دارد که متاسفانه توجه صورت نمى گیرد وامکانات ضعیف .

- معالجعه و تداوى  صحى و روحى زنان و اطفال در زندان هابسیار به سطح پایین است،   

- از آن جایکه قانون کشور  بیشتر بنابر فساد ادارى از مردان در دفاعیه قرار مى گیرد دوسیه هاى زنان هم بنا بر خواهشات اشخاص صاحب رسوخ وپول دارد به بازى گرفته مى شوند و همچنان محکمه انان هم بنابر  و واسطه بازى ها و فساد ادارى و اتهامات به انان بنام هاى مختلف منفى بوده و زنان  محبوس مى شوند ، و سال هاى نا معلوم را در سلول هاى زندان سپرى مى کنند.

زنان زندانى و اطفال

اطلاعات رسمى که در صفحات انترنتى نشر شده وضع زنان محبوس  در دوره حبس در زندان ها بسیار رقتبار است بخصوص زنانیکه با اطفال خورد سال شان زندانى مى شوند از کوچکترین امکانات صحى وزندگى برخوردار نیستید.

از زنان زندانى بادام باغ کابل مى خوانیم:

 کودکان زنان زندانی در بادام باغ در فضای باز کوچکی که در پشت دیوار زندان وجود دارد، بازی می کنند و یا هم پشت میله هاى زندان  در کنار این محل بازی، زنان لباس های شسته شده شان را اویزان کرده اند. بالکونی با روزنه های کوچک و میله های فولادی، محلی است که زندانیان می توانند انجا سگرت بکشند.

تعدادى زنان مدت هاست که بدون اطلاع وبدون محکمه بنا به جرایم و یا اتهامات مختلف بخصوص قتل شوهر ،قتل خشو ، قتل ننو یا اختطاف  وغیره متهم شده اند.  ویا اینکه شوهران شان یا طرف مقابل از کرسى نشینان بلند پایه دولت استند یا اینکه پول دار استند وزنان را به جرم  هاى بلند تر متهم مى نمایند وسال ها بدون برسى دوسیه هاى شان در محکمه ها قضاى و تعین جرم در زندان محبوس  شده اند در حالیکه حبس یا زندان شدن افراد بعد از تصویب و برسى دوسیه جرم و یا اتهامات باید زندانى شوند که در کشور ما چنین نیست واگر فردى از رسانه هاهم جهت برسى و نشر این مطالب  کوشش کنند داخل زندان هاى زنانه شوند و گزارشات تهیه کنند اولا اجازه داده نمى شوند و ثانیا از طرف اشخاص وافراد ناشناس و قومندان ها ویا زورمندان مورد تهدید قرار مى گیرند 

حتا بنابر اطلاعات رسیده تعدادى از کارمندان مدنى زنان که در این پروسه فعالیت داشته اند از طرف قومندان با قدرت اخطار یافته و مجبور به ترک وطن مى شوند که بسیار درداور است.  

از مریم زندانى مى خوانیم  : مریم ۲۱ ساله به دلیل خشونت از خانه شوهر فرار می کند، اما با خشونت بدتر رو به رو می شود. او از سوی کسی مورد تجاوز جنسی قرار می گیرد که قرار بود به او کمک کند. همین که مرد پیش روی تلویزیون می نشیند و تفنگ اش را روی میز کناری می گذارد، مریم از فرصت استفاده می کند، چنگ می اندازد و تفنگ را به دست می گیرد. ابتدا بر سر متجاوزش شلیک می کند و سپس میله تفنگ را به سوی خودش می چرخاند. مریم با کمرویی چادرش را پس می کند تا جاهای زخم ناشی از اصابت مرمی را در پوست سر تراشیده شده اش نشان بدهد. وقتی به خود شلیک کرد، دیگر نفهمید چه شد تا این که خود را در شفاخانه یافت: « سه روز بعد، به هوش امدم که در شفاخانه ام». مریم را از شفاخانه به پایگاه پولیس و از انجا به زندان اصلی زنان در کابل به نام زندان بادام باغ فرستادند. او یکی از ۲۰۲ زندانی است که بیش تر شان به اصطلاح « به جرم اخلاقی» دوره حبس شان را سپری می کنند. بسیاری انها در جست و جوی عدالت در قضایای خشونت خانواده گی بوده و یا کوشش کرده اند که از خشونت فرار کنند، اما به این زندان افتاده اند.

از نشر صفحات انترنتى در مورد مشکلات زنان محبوسین زنان در شهر و ولایات کشور که از وضع موجود زندان ها در هواى گرم وسرد ، غذای نا مناسب ، کمبود ادویه جات و تداوى  بخصوص اطفال  و خودشان به مشکلات بیشتر مواجع استند  شکایت داشته و دارند. 

از بانو نجیبه مسول شوراى زنان ولایت جوزجان  درگزارشى از وضع موجود زنان زندانى در ولایت جوزجان  مى خوانیم که چنین مى نگارد :

زنان زندانى در ولایت جوز جان به مشکلات بیشتر مواجع استند. تا بحال براى زندانیان زن کدام تعمیر و یا ساختمان مشخص در نظر گرفته نشده است. زنان از تشناب هاى مشترک با مردان در زندان استفاده مى کنند.در حالی که زنان ضرورت جدى به تشناب جداگانه و صحى  دارند.مسایل بهداشتى و داکتر وجود ندارد وبه صحت زنان زندانى و اطفال شان توجه صورت نمى گیرد  نبود ادویه جات که مسوولین دولتى هم در این زمینه اقدام نمى کنند  یکى از مشکلات مبرم بشمار مى رود.

پس قابل باید تذکر مى دانم مطابق به قوانین تصویب شده جهانى در مورد اطفال که با مادران شان در زندان حبس مى گردند باید از امکانات بیشتر صحى بخصوص تربیه ونگهدارى اطفال  شان  در کودکستان ها ، پرورشگاه و غیره برخوردار باشند که متاسفانه از کوچکترین امکانات اطفال که در زندان ها  برخوردار نیستند .در زندان ها هم فساد ادارى فوق العاده حاکم بوده و برخورد هاى دوگانه با محبوسین دیده مى شود که دردناک است.

آزار واذیت جنسى زندانیان زن  

درحالیکه در قانون اساسى  کشور امده است نیروهای امنیتی موظف هستند که « در جریان بازداشت متهمین قوانین کشور و تثبیت شده حقوق بشر را رعایت کنند، و هر زنی که به اتهام جرمی دستگیر شده باشد، کرامت و حقوق او باید حفظ و رعایت شود.»

از زهرا جوان زندانى بخوانید : زهرا (نام مستعار) که شش سال از مدت حبس ۱۵ ساله خود را در زندان زنانه بادام باغ کابل گذرانده است ، می گوید که بدلیل  لت وکوب و بد رفتاری شوهرش، او با مرد دیگری فرار کرده است.وی گفت که در اولین شب در خانه جدیدش در حالیکه کنار شوهر جدید  خود در خواب بوده، پولیس به خانه  شان داخل شده،  او و شوهرش را با لباس خواب به حوزه  برده اند.او به ای دبلیو پی ار گفت: « در مسیر راه الی حوزه پولیس ، افسران پولیس در موتر به قسمت های از بدن من دست میزدند، و کوشش می کردند تا به من نزدیک تر شوند، زمانی که به حوزه رسیدیم  یکی از افسران از من خواست تا به اتاق او برو م ، اما من حاضر به رفتن نشدم و به انها هشدار دادم که اگر کوشش کنند مرا لمس کنند ،جیغ و فریاد میزنم.» او ادامه داد « انها مانند گرگ های گرسنه بودند. من تمام شب بیدار ماندم تا اینکه صبح مرا به قوماندانی پولیس کابل انتقال دادند.» 

زهرا می گوید وقتی که مورد بازجویی قرار می گرفت، با او همدردی کمی نشان دادند. او گفت :« در جریان تحقیقات، حارنوال مرا تحقیر می کرد. و با عصبانیت به من نگاه میکرد و بدون اینکه واقعا مشکلاتم را درک کند به من گفت که :خدا به تو همه چیز داده، پس چرا از خانه فرار کردی؟ » 

زهرا اضافه نمود که او به نماینده دفتر لوی حارنوالی که برای بازدید از قوماندانی پولیس کابل امده بود در مورد ازار و اذیت اطلاع داده و ایشان به او گفتند که این مساله را بررسی خواهند نمود، ولی او تا اکنون  در مورد اجراات شان چیزی نشنیده است.

زندانیان زن به ای دبلیو پی ارگفتند که انها هم در دوران بازداشت پیش از محاکمه و هم توسط مسیوولین قضایی در جریان تحقیقات با ازار و اذیت جنسی و سواستفاده از سوی افسران پولیس روبرو بوده اند. تعدادى زنان که در ولایات زندانى مى شوند بنابر نداشتن جاى و تعمیر اساسی زندان در ولایات این زنان به اشخاص صاحب رسوخ داده مى شود تا از انان صادقانه مواظبت کنند که چنین نیست و زنان محکوم شده  مورد تجاوز افراد صاحب اعتبار و رسوخ قرار مى گیرند که ما شاهد تعدادى زیادى چنین حوادث  در تعدادى از ولایات کشور استیم که در رسانه ها انترنتى دست نشر سپرده شده است .  شکایات از زبان خود زنان و دختران جوان بدست امده است تعدادى بیش تر بنابر نداشتن امکانات و واسطه یا هم پول مدت بیشتر از عمر خویش را درزندان بدون حکم محکمه سپرى نموده اند و مى نمایند .

عدم توجه لازم به شرایط بودوباش و بهداشتى 

اطفال ، مسایل روانى زندانیان و برخورد دو روى مسوولین زندان با زنان واسطه دار و بى واسطه مشکلات جدى زنان را تشکیل مى دهد .

و اگر هم  از مسوولین وزارت زنان ویا از اداره هاى مشارکت زنان سوال شود که چرا نمى توانند 

در مورد این گونه مشکلات بانوان زندانى با ادارات مسوول تماس بگیرند جواب همین است  فساد ادارى  ، ترس ، تهدید ، اخطار  ، از طرف قومندان ها و افراد پولدار وقدرت مند دولتى  وغیره

کار و رفتن مسوولین و بازرسى در مورد دوسیه هاى که سال ها به فراموشى سپرده شده کاریست دشوار و زنانی که سال هاست با اطفال شان در پشت پنجره هاى زندان شرایط سخت را سپرى مى نمایند ناچار و نا توان استند. 

سوال این است که چگونه نهاد هاى مدنى زنان در این راستا بشکل جدى فعال شوند  ؟ و چگونه مى توانیم با ادارات مسوول در مورد تماس هاى موثر گرفت  ؟ 

رشیده  مانجو نماینده ملل متحد که چندى قبل جهت برسى خشونت علیه زنان و باز دید از زندان زنانه بادام باغ وارد کابل شده بود  چنین  گفت که نظام رسمی عدلی و قضایی افغانستان، جوابگوی نیازمندی های زنان نبوده و از سویی هم فساد موجود زنان را نسبت به نهاد های عدلی و قضایی بی باور ساخته است.

از درد ها زندانیان زن تا اینجا نوشته آمدیم باید حقیقت ها را برملا ساخته وتلاش ورزیم تا در حل مشکلات عدلى وقضاى تا اندازه بحث کرد و متخلفین را به شناساى گرفت درسال هاى اخیر که تعدادى بیشتر از زندانیان که جرم قتل و کشتار مردم بیگناه را داشته اند و جنایتکاران انتحارى  بوده ویا به گروپ هاى تروریستى در زندان هاى بگرام و پلچرخى بسر مى بردند که اعم از محبوسین طالبان و حزب اسلامى گلبدین حکمتیار توسط عفو ریس جمهور کرزى ورییس جمهور غنى آزاد شد .آیا جرم زنان انقدر سنگین است که مورد توجه و عفوه دولتمردان قرار نمى گیرند و  بخصوص مادران که با فرزندان شان در زندان ها با شرایط نا مساعد بسر مى برند؟

چرا؟

پس در چنین وضعیت قضاى و وضع موجود چگونه مى توان زنان محبوسان را که مستحق یارى و کمک استند بخصوص زنان که علیه خشونت خانواده گى قدعلم نموده اند یارى نمود ؟

قضایاى بیش تر جرمى که بنا بر نبود شرایط قضا ر ولایات به تصامیم مسوولین شورا ها ، وکلا، و مسوولین مساجد ، ملاه ها به نتیجه گیرى و تصویب جرم  و تطبیق آن بالاى زنان مى شود که تطبیق  قتل هاى صحراى و سنگ سارها  شلاق زدن ها  زنان یکى از معضله هاى  بزرگ جدى و قابل تعمق . در قدم اول تامین یک حکومت مردمى که پایه اساسى ان حکومت مردم براى مردم باشد 

تامین عدالت اجتماعى و توانمندى تطبیق ان توسط دولت ،  دموکراسى و تامین صلح  وقطع  جنگ  در کشورباشد. و ثانیا در این عرصه  باید تمام نیرو هاى روشنفکر در داخل و خارج از کشور ، نهاد هاى زنان در رس آن وزارت زنان ، قضات و محاکم که دور از فساد ادارى عملکرد داشته باشند ، با همکارى اداره ملل متحد و اداره جهانى حقوق بشر دست بکار شوند با کارکردهاى عملى که براى زندانیان و زنان خشونت بار کشور اقدامات عملى تا سرحد تغیرات در قوانین کشور تلاش نمایند صداى رسا انان را به گوش دولتمردان رسانیده تا باشد مشکلات زنان در تمام عرصه هاى اجتماعى ، فرهنگى ، سیاسى ، بخصوص زنان محبوس  تا اندازه مرفوع گردد.

بامداد ـ فرهنگی و اجتماعی ـ ۵/ ۱۷ـ ۲۸۰۷

چکیده

رمان با یادداشت کوتاه شخصی که از خارج برگشته، آغاز می شود. در کابل جنگ های شدید قوماندانان جهادی جریان دارد. او باری در تهکاوی خانه یی که اقامت گزیده و به خاطر فرار از راکت ها به آن جا پناه برده، دفترچه خاطرات دختری که زنده و مرده بودنش روشن نیست را می یابد. دختر نوجوان در آشفته بازار احساسات دست ناخورده، قصه ی خانواده خود را نگاشته است. خانواده یی که نارسایی های دوره را لمس می نماید. خشونت بیکران، جنایت، عدم تطبیق قانون، اجرای حکم دادگاه صحرایی ، بربریت و انارشیزم.

راوی چهار برادر و سه خواهر دارد و چندین برادر و خواهر ناتنی. پدر قمارباز و خوشگذران، مادری که درگیر امباغداری، خشونت شوهر و پالیدن شوهر برای دخترانش هرگز شانس دریافتن زنانگی را مانند خیلی از زنان افغانستان نداشته است. یک پسر خانواده مسما به مولوی ما ( نامیست که خواهرش در روزنوشت ها به او بخشیده) سیاسی می شود و افکار به شدت مذهبی را نماینده گی و پخش می کند. در هر فرصت و بستگی پای دین را به میدان و خواهرانش را در بندها می کشاند. آرام آرام دین هیولایی برای راوی نوجوان می گردد. دختر بیدار و منطقی در معرض جنگ  فرسایشی روانی بحث منطق و دین و دودلی قرار می گیرد. در حالی که تنش همخوابگی با مرد را تمنا می کند، ترس از دست دادن بکارت سراپایش را درهم می پیچد. یگانه راه رسیدن به مرد را در ازدواج می بیند. اما شرایط دست یافتن به مرد مناسب تنگ است: « یک آدم خوب نمانده. همگی چرسی، بنگی و مجاهد شده. ص. ۱۱۹»

شبی پدر راوی در زد و خورد با دیگر قماربازان چاقـو می خورد. مرده ی او را در بالا خانه پیدا می کنند. در همان شب کابل بار دیگر دستخوش جنگ های داخلی میان تنظیم هاست. مجاهدان به خانه یی که راوی و خانواده اش تازه به آن کوچیده اند و دور از شهر است، یورش می آورند. در خانه کسی جز مادر و دختران نیست. دو مجاهد به راوی و خواهرش در برابر چشم های مادر تجاوز می کنند. داد و فریاد مادر و دختران به گوشی نم یرسد. پس از آن حادثه مادر از ترس بدنامی، دست دختران را روی قرآن می گذارد تا سوگند بخورند، از آن بی آبرویی به دیگری چیزی نگویند و این راز را تا دم گور با خود ببرند. خواهر راوی باردار می شود و مادر پشیمان از این که دخترانش را ناگزیر به خوردن سوگند نموده؛ به پسرانش از موضوع چیزی نگفته و بعد از این نمی تواند بگوید. پس در صدد می برآید تا زمانی که شکم دختر بالا نیامده، برای او شوهر بیابد. سرانجام با فرستادن گاه و بی گاه دختر باردارش به نان بایی و ترکاری فروشی یک قوماندان مجاهد که پایش را در جنگ ها از دست داده خواستگارش می شود و با مصارف هنگفت با او عروسی می کند. مادر به کمک قلب کبوتر می خواهد بکارت از دست رفته ی دخترش را در شب زفاف راهبندی نماید. اما داماد به کنه ماجرا پی می برد. یک روز پستر خواهر داماد با بی عزتی و سر و صدای بسیار تازه عروس را به خانه ی مادر واپس می آورد. این صدا ها به سرعت در کوچه و بازار می پیچند. تا مادر و خواهران از جا می جنبند، ملا و مردان محل خود را به خانه ی آنان می رسانند. زناکار گویان چقوری برای خواهر راوی حفر می کنند و در میان آه و ناله مادر و خواهران زنی بر او تجاوز صورت گرفته بود را سنگسار می کنند.

« زیاد سوگوار نماندیم. زنده گی طوری بود که نمی شد سوگوار ماند. باید دست و آستین را بر زد و نان در آورد. زنده گی بیرحم است. توقف نمی کند. باید شکم ها را پر نمود. ص. ۳۸۶ » مدتی می گذرد. و یک برادر راوی با دختری که دوستش دارد، ازدواج می کند. عروس نو نیز نمی تواند دستمال «سرخرویی» بدهد. برادر راوی بینی زنش را می برد. از آن جایی که نوعروس دختر حاجی و حاجی از اشخاص پرنفوذ است، همو یخه دامادش را می گیرد و می گوید این تهمت و دخترش پاکدامن بوده است. مولوی محل می گوید، بنابر شریعت باید چهار شاهد، زنا زن را شهادت بدهند. در غیر آن صورت بینی خواهر داماد باید در مقابل بینی دختر حاجی بریده شود. مادر راوی مویه می کند و منطق می گوید که چرا مولوی این حکم را هنگام سنگسار دخترش صادر ننمود. کسی به گپ او گوش نمی سپارد. پس مادر و دختر ناگزیر به فرار از خانه می گردند.

سبک، صحنه  و گرافیک

کتاب هایی استند که به خواندن و هزینه ی چاپی که برمی دارند، نمی ارزند. زمانی فکر می کردم، هر کتاب به یک بار خواندن می ارزد. با مطالعه بیش تر و دقیق تر به ویژه به زبان المانی، به این نظر رسیده ام که خواندن شماری از کتاب ها مصرف وقت بوده است. نه بیشتر. «خـانـواده ی ما» - فرجامین رمان داکتر ببرک ارغند رماننویس نامدار افغانستان در نقطه ی مخالف چنان کتاب هایی قرار می گیرد.

«خانـ واده ی ما» در سبک واقع گرایی از زبان یک زن - اول شخص مفرد، نگاشته شده است. کشمکش روانی در راوی و تضاد های فکری میان او و دیگر کرکترها برجسته است. نویسنده فضای مناسب را برای هر صحنه خلق می کند. فضای درگیری و جنگ، مـزاح و هـزل، درامـه و سوگـواری. در شخصیت پردازی دست بلند دارد و در تبارز دادن حس درونی هر کرکتر پیروز و تا جای زیاد در تصویرگشایی احساسات زنانه کامیاب است. بایستی از عهده  به بازی آوردن هر پرسوناژ در نقشش برآمد. وقتی فضا آماده و پرسوناژ بازیگر خوب شود، حادثه را می توان در صحنه به وقوع پیوندانید. خواننده تماشاگر می گردد. به همین سبب نویسنده ی خانواده ی ما در کشاندن خواننده، پا به پای رمان دشواری ندارد.

بانو اناهیتا جمال با عهده داری امور تایپ ، کارش را عالی انجام داده زیرا رمان خالی از نادرستی های تایپی مهر چاپ خورده و طرح پشتی کار محترم و. کارگـر است.

نوآوری ها و ویژگی ها

داکتر ببرک ارغند از پویاترین و مبتکرترین رمان نویسان افغانستان است که پیوسته ناهنجاری ها و نابرابری های جامعه را داستان آفریده است. « خانـواده ی» ما را با استفاده از تکنیک های فن بیان وسیله برای بیان اندیشه های مردمی می سازد و به آن بیش تر به چشم پرداختن به رسالت ادبی و اجتماعی می بیند. خواندن «خانـواده ی» ما کمک می کند تا از دردهای عمیق حسی و روانی دختران و زنان جامعه از دید نو آموزه هایی برداشته شوند. حتا آنانی که در برابر زن خشن نیستند، می توانند فرابگیرند تا یک گام فراتر بروند و درک بیشتر مصرف نمایند. یک نوآوری در این رمان به صحنه کشاندن پرسوناژهای بی نام است. شخصیت های رمان نام ندارند. و این ویژه گی در تاریخ ادبیات داستانی افغانستان تاکنون سابقه نداشته است.

نویسنده واژه هایی که در زبان گفتاری و نوشتاری فراوان به کار می روند را نقد گویا در دیالوگ ها به چالش می کشد. نشان میدهـد که چه سهل انگارانه  در هر دشنام و دشنام گونه و حتا در شوخی های روزمره از آله ی تناسلی زن نام گرفته می شود. هرچه یک جامعه به سوی فرهنگی شدن می رود؛ آدمان شعور سیاسی و ادبی می یابند، رفته رفته زبان سزاوار پذیرش در زبان گفتاری جا باز می کند. بردن این نام ها نه به خیابان و دکان بل به حریم زن و شوهر و رابطه ی خصوصی برمی گردد و با آزادی بیان و مدرنیسم پیوند ندارد. المانیان می گویند، هر آن چه به پایین تر از خط کمربند برمی گردد، جز در رابطه های خیلی خصوصی، سزاوار تمکین نیست.

داکتر ببرک ارغند،‌ فرشته های رویا را در بستر در خون خفته «خانـواده ی ما» میرقصاند و فرجام را باز می گذارد تا فانتزی خواننده را به اهتزاز در آورده باشد.

شناسنامه :

نشر آینده
نام: خانواده ی ما
گونه: رمان
نویسنده: داکتر ببرک ارغند
طرح پشتی: و. کارگر
امور تایپ و گرافیک: اناهیتا جمال
شمارگان: ۳۵۰
چاپ نخست: فبروری ۲۰۱۷

 بامداد ـ فرهنگی و اجتماعی ـ ۲/ ۱۷ـ ۲۷۰۷

تداوم جنایات علیه بشریت در افغانستان

حوادث خونین در چند روز اخیر که همزمان با گسترش جنگ اعلام ناشده پاکستان در مناطق مختلف افغانستان ، به تعقیب رمضان خونین ، نمایانگر آغاز فصل جدید خون و آتش و تداوم جنایات علیه بشریت در افغانستان می باشد .
شرارت پیشه گان تروریست با راه اندازی حوادث هولناک خونین در بدخشان ، فاریاب ، غور، قندهار ، هلمند و کابل و ... بر اوراق سیاه جنایات ضد انسانی وضد اسلامی شان افزودند ، کشتار ددمنشانه مریضان داخل بستر و داکتران در شفاخانه ملکی ولسوالی تیوره و انجنیران جوان وزارت معادن و پطرولیم توسط طالبان که « بشکل هدفمند » و از « قبل پلان شده » صورت گرفته و همچنان بمبارد قوای نظامی هوایی امریکا که منجر به شهادت سربازان افغان گردیده است ، مطابق به تمام معیار های حقوق بین المللی از کنفرانس لاهه ( ۱۹۰۷ م ) ، اساسنامه نورنبرگ ، دیوان جزایی بین المللی ، دادگاه لندن و کنوانسیون های چهارگانه ژنیو ( ۱۹۴۸ م ) ، درتحت عنوان « جنایات جنگی ، ضد بشری و علیه بشریت » مسجل گردیده است .
در همچو موارد که وقوع « جنایت علیه بشریت و جرایم جنگی و ضد به یک واقعیت غیر قابل انکار مبدل گردیده است ، موارد الزام بر مجرم ، سازمان عامل و دولت حامی تروریستان ، از طرف مراجع مسوول وارد شده می تواند. »

تداوم روزمره جنایات هولناک ضد بشری که در یک بازی بسیار پیچیده استخبارات بیرونی انجام می یابد ، حوادث خونبار را به پروسه های خونین مبدل و نوعی اعتیاد به خون و قربانی را بر مردم به عزا نشسته ما ، تحمیل می نماید .
پاشنه آشیل افغانستان و عامل جنگ و خونریزی در بعد داخلی آن فقدان یک دولت ملی و مقتدر و در بعد بیرونی تداوم و تشدید جنگ اعلام نا شده پاکستان و دسایس ایران و جنگ های نیابتی رقبا می باشد که مجموع آن با اهداف جیوپولوتیک و سیاست های کجدار و مریز امریکا و انگلیس آبیاری می گردد . دولتمداران کنونی نیز با خموشی و دهان پر آب شان ، با معامله و فریب از ارایه پاسخ در برابر ملت خود را کنار می زنند. عدم قاطعیت، عدم سیاست روشن در برابر دشمنان سفاک و فاقد وجدان انسانی دال بر آن است که دولت مداران کنونی افغانستان خود را از زیر بار سیاست ها و اهداف فوق الذکرامریکا و انگلیس بیرون نساخته و نمی سازند. در واقعیت اینان خود به حیث یکی از عوامل بازی پیچیده در کشور ما مبدل گردیده اند.

انجمن حقوقدانان افغان در اروپا که با نگرانی و تاثر عمیق حوادث افغانستان را تعقیب می نماید ، از تمام نهاد های مدافع مردم و وطن صمیمانه متقاضی است تا در دفاع از حق حیات افغانان و حق گذار افغانستان به صلح ، ثبات و شاهراه ترقی صدایی شانرا رسا تر و متقرب تر سازند و به خاطر دستیابی به این مامول شریفانه موارد آتی را در سر خط کار شان قرار دهند :
-  ابراز دوامدار نفرت در برابر ذهنیت مخوف تکفیری و تروریستان و شرارت پیشه گان و حامیان داخلی ، منطقه وی و بین المللی شان ( تروریست قوم و مذهب ندارد و تروریسم دشمن مشترک تمام اقوام و مذاهب می باشد )
-  دفاع از صلح به مثابه مقدمترین نیاز مردم و وطن :  این مامول باید اولویت مبرم دولت و جامعه بین المللی باشد و در غیر آن طرح وعده و وعید ها و صحبت از استراتیژی جدید در امریکا ، عوام فریبانه و یک سراب خواهد بود .

با حرمت

هیات اجراییه انجمن حقوقدانان افغان در اروپا

۴ اسد ۱۳۹۶،  برابر ۲۶ جولای ۲۰۱۷

بامداد ـ فرهنگی و اجتماعی ـ ۳/ ۱۷ـ ۲۷۰۷

 ارج‌ گذاری و بزرگداشت از شخصیت شفیق الله توده یی در شهر بست  کشور شاهی هالند

روز شنبه ۱۵ جولای سال روان ترسایی از نخستین سالگرد نبود رفیق شفیق الله توده یی شخصیت سیاسی و اجتماعی ، مبارزنستوه و یکی از چهره های بااعتبار جنبش چپ و دموکراتیک کشور با برپایی نشست گسترده یی از سوی اعضای خانواده، رفقا و دوستانش در شهر بست ( Best ) کشور شاهی هالند تجلیل به عمل آمد.

در این محفل با شکوه که افزون بر اعضای خانواده و خویشاوندان، شمار زیادی از همرزمانش از کشورهای مختلف اروپایی اشتراک ورزیده بودند، همه از کارنامه های ماندگار و خاطرات فراموش ناشدنی از کار و رزم مشترک سیاسی شان با زنده یاد توده یی یاددهانی نموده و نبود او را ضایعه جبران ناپذیر برای خانواده، دوستان و جنبش ترقی خواهانه کشورما دانستند.

نشست با سخنرانی رفیق ولی محمد زیارمل یکی از یاران فداکار و نزدیک رفیق توده یی شروع گردید. وی با خوانش پارچه شعری که بدین مناسبت سروده بود و در زیر می خوانید به صحبت پرداخت:

توره شپه، توره ترو ږمۍ شوه سهار لا ړو

دمرسل گلان شول مړاوی بهار لا ړو

انسان دسوكالۍ او دوطن داباد ۍ لمبی یی ز ړه كی

په ارمان، ارمان دنیانه هغه هسك چنار لا ړو

په خو ښۍ دهرچاخو ښ و، په دردونویی درمن و

اوس هر څوك مرو ړی لاسونه چی بی وخته می یارلا ړو

په خپل هو ډباندی ولا ړو، دغیرت هسكه شمله وه

دیارانومحفلوكی تل ژوندی، استوار لا ړو

روح دی ښاداوسه شفیقه، ارمانونه دی ژوندی دی

داكاروان به ځی په و ړاندی، خوافسوس چی سالارلا ړو

رفیق زیارمل در بخشی از سخنانش چنین گفت :« پوره یک سال و ۱۷ روز پیشتر از امروز یعنی در ۲۹ جون سال ۲۰۱۶ ، فرزند مبارز و سرسپرده میهن رفیق شفیق الله توده یی با مرگ نابهنگام و زود رس خود با زنده گی بدورد گفته و همه یی ما را در غم و اندوه خویش نشاند. با آنکه یک سال از این رویداد غم انگیز سپری شده است، ولی برای یک لحظه هم  یاد و خاطرات او فراموش ما نگردیده و غم و اندوه نبود او را با خود داشته ایم. زیرا نقش فعال و ارزنده او نه تنها در مبارزه به خاطر تحقق آرمانهای والای انسانی و عدالت خواهانه، بلکه در مناسبات نیکو و صمیمانه شخصی نیز مانده گار است.

زنده یاد توده یی فرزند رنج و درد مردم کشور بوده، که از میان توده ها برخاست . به خاطر تامین عدالت اجتماعی بر ضد تمام نابرابری ها و هنجارهای نامیمون رزمید و در آوان نوجوانی سرنوشت خویش را با نهضت ترقی خواه و داد خواهانه کشور گره زد، و پرچم رزم و پیکار را به خاطر آزادی، ترقی و عدالت اجتماعی بر شانه هایش بلند نمود و تا پایان عمر بدون جبن و ترس با شجاعت و دلیری در اهتزاز نگهداشت.

او که در مدرسه انسانیت، شرافت و صداقت یعنی ح.د.خ.ا  با درک عمیق از اندیشه های نوین علیه ظلم، استبداد، ثروت و سرمایه به خاطر آزادی، دموکراسی و عدالت اجتماعی که رهبران جنبش دادخواهانه بنیاد نهاده بودند و جامعه را به سوی افق های روشن و روزنه نور را بر روی مردم زحمتکش کشور می گشود تربیت یافت. آلام و رنج های مردم را عمیقأ درک و آنرا تجزیه و تحلیل کرد و برای برون رفت از آن تدابیر اتخاذ می نمود....

در دوران پسین حاکمیت دموکراتیک کشور از ناهنجاری های درون حزبی رنج می برد و با تمام قوت در دفاع از آرمان ها، اصول و موازین حزبی مبارزه کرده و بر اصل تامین رهبری جمعی در حزب معتقد بود.چنانچه پس از فروپاشی حاکمیت دولتی برای اتحاد و بسیج دوباره فعالان و اعضای ح.د.خ.ا و سایر ترقی خواهان در یک ساختار واحد سیاسی و یا ایتلاف به خاطر تحقق آرمان ها و ارزش های ملی- دموکراتیک در پهلوی زنده یاد رفیق بریالی در داخل کشور باقی ماند و از خود کارنامه های قابل لمس و افتخار آمیز بجا گذاشت. زنده یاد توده یی دوست انسان زحمتکش، شخص صادق و مهربان، با ایمان، جوانمرد و عیار بود.وی در بدترین شرایط در کنار رهبر فقید خویش شادروان رفیق ببرک کارمل قرارگرفت. با تحمل ناملایمات فراوان به مثابه یار و یاور آن را یاری و کمک رسانید.

رفیق توده یی سازمانده مجرب و خلاق بود. او در شکل گیری و ایجاد نهضت میهنی، سپس  نهضت فراگیر دموکراسی و ترقی افغانستان در پهلوی سایر رفقای همرزم خویش نقش برازنده داشت. او برای تشکل تمام نیروهای ملی ـ دموکراتیک و وطن پرست در یک ساختار و یا حزب واحد سیاسی تمام نیروی خویش را به خرج داد.در جلسات  تمام حلقات سیاسی که بعد از فروپاشی حاکمیت طور مستقلانه فعالیت داشتند، شرکت می ورزید و آنان را به همدلی و صمیمیت بدون خود محوری در یک تشکل واحد سیاسی دعوت می کرد.»

در ادامه نشست رفیق بصیر دهزاد رییس شورای کشوری هالند حزب متحد ملی ترقی مردم افغانستان سخنرانی نموده که در قسمتی از آن می خوانیم:«  یکسال قبل از امروز اجتماع و خانواده بزرگ سیاسی که ما که با اندیشه و عمل واحد بدان متعلق بودیم، مردی مبارزه، استقامت ، پاک طینت و فداکار را از دست داد. رفیق زنده یاد ما رفیق شفیق الله توده یی نا به هنگام وفات نمود و به ابدیت پیوست. او جایگاه فعال سیاسی و اجتماعی اش را برای همیشه خالی گذاشت. امید وارم که اکنون بعد از یکسال همسر و فرزندانش این ضایعه بزرگ و جبران ناپذیر را با صبر و شکیبایی تحمل و غم و اندوه شان فروکش نموده باشد. من از نام شورای کشوری هالند حزب متحد ترقی ملی مردم افغانستان برای فامیل شادروان توده یی صحتمندی و زنده گی فارغ از غم و اندوه آرزو می کنم. ما اکنون بعد از یکسال از یک رهرو با تقوی، با ثبات، جوانمرد و با قول یاد بود به عمل میآوریم. یادبود از شخصیتی که معناٌ در قلب های مان جایش را حفظ نموده و بدان افتخار می نماییم که وی همسو وهمراه راه و مبارزات ما برای انسان  و انسانیت بوده است.

ما امروز از توده یی زنده یاد به خاطری این یاد بود به عمل نمی آوریم که او از کجا بود، متعلق به کدام قوم بود و به کدام زبان حرف می زد. بلکه برای ما او یک انسان با شرافت بود که برای انسان و انسانیت می اندیشید و انسان جامعه برایش مطرح و هدف سیاسی اش بود. این خیلی ساده به نظر می رسد ولی ابعاد این ایده و نظر ساده خیلی ها وسیع، عمیق و حلال بزرگ ترین پروبلم ها و مشکلات کورگره خورده شده اجتماعی در جامعه افغانی ماست. ما اکنون بعد از گذشت یک سال با تداعی همه خاطره ها از زنده گی شاد روان توده یی در ذهن خویش بدین نتیجه اخلاقی رسیدیم که وی و ایده هایش قابل احترام بوده اند و یادبودش افتخارآمیز. او بدین ایده بود که انسان مظلوم جامعه افغانی باید از تحت ظلم و ستم رها و تحت حمایت عدالت و قانون قرار گیرد ، زیرا یک انسان مظلوم در جامعه ما در قدم اول در بین منطقه، قوم و توسط همزبان جابر و قدرتمند خودش مورد تظلم قرار می گیرد ، قبل از آنکه این سوال را در بعد رژیم سیاسی مطرح نماییم.

رفیق توده یی مرد تعهد، وفا و قول بود. من همان کتابچه کوچک جیبی اش را بیاد میآورم که همیشه با خود داشت. آنچه را وعده می داد در آن کتابچه جیبی اش یادداشت می کرد و بعد از معیاد معین حتماٌ دوباره ادای وعده و قرار می کرد. او در زنده گی شخصی ، سیاسی و اجتماعی اش به مانند مردان افسانوی مبارزه سیاسی و عدالت خواهانه اش را دربین مردمان از لحاظ  اقتصادی و اجتماعی اسیب پذیر و آسیب دیده آغار نمود. با پوشیدن دستار و گذاشتن ریش در چهره یک دهقان، درد یک دهقان را با او مطرح می نمود و همان درد و مشکل دهقان را بالای زمین ، بالای یک خرمن و یا کنار یک جوی آب نشسته با آنان مطرح می نمود و راه نجات را از اندیشه انقلابی اش فرمولبندی و به بیان ساده به دهقان توضیح می نمود . رفیق توده یی در این راه جانانه مبارزه نمود و همان نام مستعار جانان زیب همین رفیق مبازه ما بوده است.

رفیق توده یی در سال های جوانی سرنوشت خود را با یک حزبی گره زد که ایدیالوژی و مبارزه انقلابی هدفمندانه بر علیه نظام و یا رژیم وقت یگانه وسیله رسیدن به هدف بود. این ایدیالوژی و مبارزه انقلابی زاده جو سیاسی همان عصر و ضرورت همان زمان بود. زنده یاد توده یی در زمانی به سیاست رو آورد که پذیرش ایدیالوژی و سر به کف گرفتن به خاطر خطرات موجود یک اصل بود که تزلزل را در آن راهی نبود. او داشتن این شجاعت را برای حزبش تثبیت کرده بود.

رفیق توده یی شخصیتی بود که در اوج قدرت سیاسی حزبش ، رهبری قدرت و اداره دولتی و حزبی در سطح ولایات را به عهده دشت ولی با همان گلیم که بر خانه دولتی رفت و فرش نمود، با همان فرش و گلیم دوباره همان خانه را ترک نمود، گویی همان جانان توده یی دهقان هست که بوده است.

با یاد بود ار رفیق توده یی زنده یاد بی جا نیست ما همان دوره مبارزات سیاسی حزب اش را که او بدان قول تعهد بسته بود، به یاد بود گیریم. آن یک دوره از تاریخ مبارزات روشنگرانه، ترقی خواهانه و وطن پرستانه بوده است که خود ادامه مبارزات ترقی خواهانه جریانات قبلی ضد استبداد وضد ارتجاع بود.و مشخصه یک دوره معین بود که با اوضاع کنونی سیاسی در ابعاد وسیع متمایز دیده می شوند ولی در بعضی روند های گنگ و ناپیدا کنونی مشابهت های را نیز با آن دوره یا مقطع تاریخی متبازر می سازد.

آن حزب که رفیق توده یی زنده یاد در آن رو آورد، پرورش یافت ، پخته و آبدیده گردید، یک حزب شجاع و با رهبران شجاع بودند. آنها ماهیت نظام سیاسی را تعریف و موقف سیاسی خویش را در برابر آن مشخص و با روحیه اپوزیسیونی معین می ساخت. رهبران آن حزب سیاسی نظام سیاسی آن زمان را از همان پالیسی سیاسی خود به تحلیل و انالیز می گرفتند و سیاست خویش را روشن می ساختند و تمام برآمدهای سیاسی شان ، از سطح پارلمان تا مظاهرات و اعتصابات ، متکی بر همان پالیسی قبلاٌ تنظیم شده بود. این رهبران شجاع آنچه بیان می داشتند، از نام سازمان سیاسی شان بود. آنها ایده های « ما » یعنی « حزب ما » را مطرح و حزب خویش را به معرفی می گرفتند و در وجود اجتماع سیاسی آن زمان این توانایی را داشتند تا نشان دهند که این حزب نیز در روند سیاسی قابل حساب است. رهبران این حزب که توده یی های بی بدیل را در خود پرورش داد، با برآمد های به موقع و متناسب با سیاست روز ، حزب خویش را به اصطلاح عامیانه «  با مرچ و با نمک » می ساختند تا روان اجتماعی بدان با توجه و علاقمندی بنگرند. این بدین معنا است که زمانی باید تند و شجاع بود و هم روان جامعه خواست ها و آرزوهای خویش را در برنامه ها و سیاست های جاری و عمومی دریابند و آنها را احساس نمایند.

ما یاد رفیق توده یی ، یاد مبارزات شجاعانه، یاد رفاقت و قول قرار و مورد پذیر قالب های پر تپش وطن پرستانه را جاویدان و خاطراتش را گرامی می خوایم.»

سپس رفیق صدیق کاوون یکی از چهره های سرشناس سیاسی و فرهنگی کشور که روزگاری مدیر مسوول روزنامه ح.ا.ث ارگان کمیته مرکزی ح.د.خ.ا بود از خاطرات دوران آموزش و مبارزه مشترک با رفیق توده یی زنده یاد یاددهانی کرده و چنین گفت:

« دا دی یو کال له هغې شومې او بدمرغې ورځې څخه تیریږی چې د افغانستان د خلکو مبارز او وطنپال زوی،ملگری شفیق الله توده یی خپل ابدی سفر پیل کړ او د ژوندانه له اغزنې او کږلېچنې کرښې پورې ووت .

اجازه راکړئ ددې غمجنې پېښې له امله د خپل تاثر او تالم مراتب د ارواښاد ملگری توده یی درنې کورنۍ، په ځانگړی ډول د هغه محترمې مېرمنې او د ژوند ملگرې او هملارې ته وړاندې کړم.

همدا راز غواړم د ارواښاد ملگری توده یی سیاسی کورنۍ، د هغه گران گوند او همرزمو ملگروته تسلیت ووایم .» ( متن کامل صحبت رفیق صدیق کاوون را درهمین ستون به خوانش بگیرید ـ بامداد)

پس از آن رفیق اسد کشتمند یکی از چهره های سرشناس سیاسی صحبت نموده و در بخشی از سخنانش چنین گفت:

« حرف معروف است که می گویند به هر اندازه یی که از دامنه کوه دور شوید، عظمت کوه نمایان می شود.بر مصداق همین سخن ما در سالگرد درگذشت رفیق توده یی به عظمت شخصیت او بیشتر از پیش پی برده و زنده گی و کارنامه هایش با جلایش بیشتر روشنتر می گردد.

او دارای صفات برجسته اخلاقی و سیاسی بود. دو صفت عمده او را صداقت و وفاداری تشکیل می داد. سراسر زنده گی او نشان می دهد که زنده یاد توده یی به خانواده، حزب، رفقا و جامعه صادق بود. در طول زنده گی کوتاه خویش نشان داد که در هر گام زنده گی همیشه صادق بود. زنده گی او مشحون از وفاداری به راه دوستی ها بود.او نماد انسانیت نوین بود، نماد حزبی خوب بود. وطنپرست و انقلابی خوب بود. من افتخار دارم که دوستی او را با خود داشتم و برای همیش به عنوان یک انقلابی در ذهنم باقی خواهد ماند.»

رفیق کشتمند در ادامه سخنانش گفت:

« توده یی » نماد پرجوش وقف انقلابی وایمان به راه رفته خویش بود.

« توده یی » مردی بود مهذب ومهربان، استوار وباایمان، صادق وفداکار وجوانمرد وعیار. او ازدشواری های روزگار هرگزنهراسید.

بزرگی « توده یی » ازساده گی و روان بی غش وپاکش برمی خاست. اوباطینت پاکش درقلب رفقا جاگرفته بود...

درودپرشور برتو «شفیق الله  توده یی » ای یاردلیرما، ای تمثال شرف انقلابی!

تو از جاودانه های ماستی!

روح شریف توده ای شاد ویاد گرامی اش زنده باد!»

پس از آن بانو عزیزه عنایت شاعره خوش قریحه صحبت نموده که در بخشی از آن چنین آمده است:« درست یک سال پیش زنده یاد توده یی با مرگ نابهنگام خویش نه تنها خانواده و عزیزانش، بلکه همه رفقا و دوستانش را به ماتم نشاند. او شخص مبارز، مهربان و صادق بود که در برابر ظلم و بی عدالتی ها مبارزه می کرد و با همه صمیمی بود.» در ادامه بانو عنایت مرثیه یی که به گرامی داشت از نخستین سالگرد درگذشت زنده یاد شفیق الله توده یی سروده بود به خوانش گرفت.

ای خوشا فرزند نیکوی وطن

کز وجودش شاد گردد مرد و زن

بهر میهن جان سپاری ها کند

دشمنان را کوچک و رسوا کند

او نمیرد زنده باشد دایما

نام نیکویش برند در هر کجا

بس دعا با خود برد از عالمی

دور از خاطر نگردد یکدمی

ای شفیق الله تو بودی اینچنین

مهربان و صادق و فارغ ز کین

افتخاری از شجاعت داشتی

تخم یکرنگی به دلها کاشتی

گاه جایت بود سنگر همچو شیر

در صف از جان سپاران دلیر

دشمنانت لرزه بر اندام داشت

با وجودت نقشۀ ناکام داشت

عزم نیکو بهر میهن داشتی

پرجم آزاده گی و یکدلی افراشتی

دور گشتی از وطن با اه و درد

درد غربت داد رنجت بیشمار

دل ز عشق میهنت پر از شرار

 رفتی و دلها پریشان کرده ای

یاد تو هر جا بود با احترام

باد فردوس برین جایت مدام

کشورت از نام تو بالنده است

شاد باد روحش(عزیزه) دایما

باد جاوید یاد او در جمع ما

بعد از آن آقای ولی شاهپور رییس اتحادیه انجمن های افغان ها درهالند صحبت نموده و در بخشی از سخنانش چنین گفت :

« توده یی مردی بود که نه تنها در خانواده سیاسی اش جایگاه خوب داشت، بلکه در میان توده ها نیز قابل احترام بود.آنچه که او برای خانواده و مردمش به میراث گذاشته، ما هم گرامی می داریم. یاد کسانی که با کارنامه های مانده گار شان جاودانه شده اند، عظیم و بزرگ بوده و در حافظه تاریخ باقی خواهد ماند. بدون شک توده یی زنده یاد از همین زمره است و ضمن ارج گزاری از کارنامه هایش باید در راه تحقق آرمان های والا و انسانی اش رزمید.کمبود نیروهای ترقی خواه در درون کشور احساس می شود. نفاق و دشمنی های تباری و زبانی را کارگر و دهقان و یا سرباز دامن نمی زند. سوگمندانه که این نفاق را روشنفکران کژاندیش دامن زده و وطن را به پرتگاه سقوط می کشانند.پس باید همه نیروهای میهن پرست دست بدست هم داده و در راه وحدت و همدلی از هیچ نوع تلاش دریغ نورزند.باید با درنظرداشت شرایط موجود کنونی و حساسیت شرایط موجود اختلاف نظرها را کنار گذاشت و در یک صف واحد برای میهن و مردم رنجدیده آن بسیج گردید.توده یی زنده یاد در این راستا همواره تلاش می ورزید. او از جمله فرزندان صادق میهن و انسان تغییر نگر بود و به دیدگاه ها و عقاید دیگران احترام می گذاشت و می خواست تا فاصله ها زدوده شود.او این تلاش را نه تنها در ساختار سیاسی، بلکه در ساختار های اجتماعی و صنفی نیز دریغ نمی ورزید.او با تلاش می خواست تا حضور فعال در همه ساختار های اجتماعی داشته و موقف انها را در قبال مسایل درون کشور پر رنگ تر سازد. ما کمبود او را در ساختار اجتماعی هم میهنان ما در هالند احساس می نماییم . یک دوست و مشوره دهنده خوب خود را در وجود او از دست داده ایم.»

پس از آن رفیق اسد شریف یکی از فعالان سیاسی پیرامون کارنامه های زنده یاد توده یی سخنرانی نموده و در بخشی از سخنانش چنین گفت:

« زنده یاد توده یی رفیق خوب حزبی، یار و دوست خوب اجتماعی، هموطن غمخوار و صمیمی در غربت و هجرت بود که کمبود او امروز احساس می شود.او همانند سایر اعضای حزب پر افتخار مان اعتقاد به نفس داشت. از او نه قصر مرمرینی و نه ثروتی و نه آرگاه و بارگاهی به میراث مانده است، بجز نام نیک و خاطرات خوش که برای همیش با ما خواهد بود.او خوشبختی یک انسان را خوشبختی خود میدانست و رنج و عذاب یک انسنا زحمتکش را رنج و عذاب خود میدانست.در یک کلام او یک هومانیست بود و محتوی مبارزه اش را همین اصل در بر می گرفت.»

سپس داکتر طلا پامیر یکی از همرزمان و دوستان دیرینش صحبت نموده و در بخشی از سخنانش چنین گفت:

« شناخت و تماس های نزدیک من بر می گردد به سال ۱۳۶۵ خورشیدی.چه در آن سال های دشوار که وضعیت سیاسی و نظامی خیلی شکنند بود و چه پس از سقوط حاکمیت ح.د.خ.ا (حزب وطن) رفیق توده یی همواره با وقف و از خود گذری به مبارزه ادامه داده و الگوی خوب به همرزمان و رفقایش بود. طی همین مدت شانس برایم دست داد تا مدتی یکجا با هم باشیم.

به باور من رفیق توده یی یک مبارز متعهد بود.مبارز آگاه بود و در دفاع از اصول و موازین حزبی قرار داشته و تا پایان زنده گی بدان وفادار باقی ماند.او راه زنده گی اش را در مبارزه سیاسی یافته بود و با متانت در مقابل دشواری ها برای یک دقیقه هم از آرمان هایش عدول نکرد.

او یک مبارز مسوول بود. او اخلاق سیاسی عالی داشت و با آگاهی تمام مسوولیت را می پذیرفت و هیچگاه از پذیرش آن ابأ نورزیده و رفع مسوولیت نمیکرد.

او یک انسان به مفهوم واقعی کلمه بود. وقار، عزت، غرور، متانت، صداقت، وفا به عهد و قول و تهذیب عالی سیاسی داشت. او مرد تعهد بود. به امر وحدت حزبی احترام داشت و در این را همیشه تلاش پیگیر و خسته گی ناپذیر داشت.»

بانو سیده طلوع یکی دیگر از سخنرانان بود که پیرامون شخصیت سیاسی و اجتماعی زنده یاد توده یی صحبت نموده  و نبود او را ضایعه بزرگ برای جنبش دموکراتیک و ترقیخواه کشور دانست.وی در ادامه سخنانش چنین گفت:

« نقش خدمات او در کار حزبی و دولتی در حافظه مردم با سپاس و در تاریخ کشورما مانده گار است.او مبارز شجاع و انسان عیار و سخاوتمند، مرد عمل و رفیق و دوست مهربان و صمیمی بود.»

در ادامه محفل رفیق فاروق روستایی از خاطرات دوران آموزش در مدرسه و کار مشترک سخن گفته و در بخشی از آن چنین گفت:

« وقتی از کارزماتی یک شخصیت عالی مقام مدبر، یار و یاور انسان زحمتکش، دلسوز مهربان، پرتلاش پرشور، با فهم آگاه، صادق و راستین، قاطع و توانمند، صبور و شجیع یاد می نماییم، در برابر رویای مان با این صفات و بیش تر از آن صفات نیک رفیق چنار، جانان، دهقان، مبارز جوان علاقه داری دهنه غوری بغلان، سپس منشی کمیته حزبی ولایتی بغلان و بعدأ والی و منشی کمیته حزبی ولایتی لغمان زنده یاد توده یی قرار میگیرد.»

وی همچنین خاطرات خود از کار مشترک در دفاع مستقلانه از ولایت لغمان و نقش بارز رفیق توده یی در آن روزهای دشوار بیان داشت.

سپس آقای حفیظ حازم یکی از چهره های اجتماعی و فرهنگی صبحت نموده و از اینکه در محفل گرامیداشت از کارنامه های زنده یاد توده یی بمثابه یک وطنپرست اگاه و مبارز که تمام زنده گی اش را وقف میهن و مردمش نموده ابراز خرسندی کرده و در ادامه شعر معروف خداوندگار بلخ « بی همگان به سر شود...» را دکلمه نمود.

رفیق عبدالرزاق طلوع که سال های دراز همراه با زنده یاد توده یی کار و مبارزه نمود است سخنرانی کرده و خاطرات خود را بیان داشت.وی در بخشی از سخنانش چنین گفت:

« رفیق توده یی که نزدیک به نیم قرن زنده گی خود را صرف فعالیت های سیاسی و حزبی نمود با این آرمان که روزی مردم کشور از یک زنده گی آبرومندانه و با سعادت برخوردار باشند.او شخص با پرنسیپ و اصولی بود و همیشه موازین حزبی را رعایت و در تطبیق آن خود را مکلف می دانست. وی در این روند هیچ گاه ملاحظات شخصی و خانواده گی و رفاقت های شخصی و دوستی را درنظر نگرفته و آنچه در اصول قبول شده جمع بود به وجهه بهتر اجرا می نمود.»

پس از آن رفیق نوراحمد نور یکی از رهبران برجسته ح.دخ.ا (حزب وطن) سخنرانی نموده و در بخشی از آن گفت:

« سپاسگزار و شاد هستم که پس از یک سال از درگذشت زودهنگام و بی وقت رفیق توده یی محفل بزرگداشت از کارنامه های او برپا و با گرمی و حرارت رفیقانه از وی یاددهانی می گردد.اندوه نبود او برای همه رفقا و دوستانش بسیار گران است.اینکه رفقا ضمن سخنان شان به امر وحدت و همدلی همه همرزمان شان را دعوت کردند، ما را امیدوار به این می سازد که صرف نظر از چالش های موجود در راه وحدت همه نیروهای ترقی خواه، این شعار در سرلوحه مبارزه و تلاش دلباخته گان میهن و آرمان های سرکوفته نسل های مبارز پیشین قراردارد و زود یا دیر این آرمان شریفانه تحقق می پذیرد.

۵۳ سال در تدویر کنگره موسس ح.د.خ.ا می گذرد.کنگره نقطه عطف در زنده گی سیاسی کشورما بود. درست از همین جا مبارزه طبقاتی در جامعه ما شروع گردید. حزب ما جامعه را در مبارزه عادلانه میان ظالم و مظلوم، فرودست و فرا دست، دادخواه و بیدادگر سمت و سو داد. حزب ما با آرمان های والای انسانی برای شگوفایی جامعه تلاش نموده و در این راه قربانی های بی شماری را متحمل گردید.

فروپاشی حزب و سقوط حاکمیت دموکراتیک بدون شک سقوط یک بخش سترگ مردم کشورما بود. زیرا دست کم یک و نیم میلیون انسان که در صفوف حزب و سازمان های اجتماعی وابسته به آن مبارز و فعالیت داشتند، برای سعادت و خوشبختی مردم شب و روز در تلاش بودند و کارهای شایانی را در امر خدمت به مردم انجام دادند.

پس از فراز و فرودهای فراوان وضعیت سیاسی کشور ما دگرگون گردید و ما تلاش نمودیم تا در کنار سایر نیروهای میهن پرست و ترقی خواه کشورکشتی شکسته را به ساحل نجات بکشانیم. از همی نرو بازمانده های ح..د.خ.ا همراه با متحد سیاسی خویش به ساختار جدید سیاسی دست یازیدند که خوشبختانه اکنون به حزب مطرح سیاسی در کشور مبدل گردیده است.شکی نیست که نقش زنده یاد توده یی در نضج گیری نهضت میهنی و تمام پروسه های بعدی ان در کنار سایر رفقا برجسته بود.

خوشبختانه هستند رفقایی که ضرورت درس های ۵۳ ساله را فراموش نکرده، بلکه با انطباق از شرایط کنونی در جهت همسویی نیروهای ترقی خواه می پردازند.زیرا افغانستان امروز در شرایطی قرار دارد که کمبود این نیروها در عرصه سیاسی برجسته است.این وضعیت ناهنجار برای این امر بزرگ میهنی به صبر و حوصله فراوان نیاز دارد. در این راه مقدس باید با تمام نیرو و توان با شکیبایی به پیش رفت.سخنرانی عاطفی و ریختاندن اشک های رفیق اسد (رفیق اسد کشتمند ـ بامداد ) که غم  و غصه را در روح و روان ما شست، این نوید خوش را نیز به ما داد که ما با تعهد رفیقانه به پیش رفته و پیروز خواهیم شد.

حزب ما، حزب تعهد است. ما خود را در اختیار خدمت به مردم قرار می دهیم. ما به خاطر رفاه مردم هر خواری و تلاش را پذیرفته و به خاطر کار بهتر و موثر برای مردم نزدیکی نیروهای ترقی خواه نیاز است.حزب ما در این راه از هیچ نوع تلاش دریغ نخواهد کرد و توقع رفیقانه ما از تمام نیروهای میهن پرست و دموکراتیک و ترقیخواه همین است.

حزب ما استقلالیت خود را دارد. هیچگاه به معامله و سازش نمی پردازد و با اتکا با اراده مردم راه خود را می پیماید.

ما به جانبداری معامله گرانه سر نخواهیم گذاشت. ما در راه ایجاد ایتلاف ها و جبهات نیروهای های وطن پرست تلاش کرده و با حفظ اصول و موازین سیاسی و اخلاقی کار و پیکار خواهیم کرد.

ما به آرمان های نخستین مان باورمند بوده و آرزو داریم که حزب ما با تدویر کنگره خویش رهکارهای جدیدی را در انطباق با شرایط  کنونی و اوضاع و احوال کشور اتخاذ و نقش برجسته یی در ساختار سیاسی کشور ایفأ نماید.و ما اعضای حزب در راه تحقق فیصله های کنگره همه نیروی مانرا بخرج خواهیم داد. در پایان یکبار دیگر روان رفیق توده یی را شاد و برای همه یی تان در کار و پیکار در راه مبارزه به خاطر دفاع از انسان زحمتکش موفقیت آرزو دارم.»

در پایان نشست رفیق روح الله  توده ایی فرزند زنده یاد توده یی به نماینده گی همه اعضای خانواده ضمن ابراز سپاس و امتنان از ارج گذاری وهمدردی همه رفقا، هوادران  و دوستان چنین گفت:«  با عرض حرمت و احترام فراوان به همه رفقا و دوستان که از راه های دور و نزدیک در محفل گرامی داشت از نخستین سالگرد وفات پدرم تشریف آورده اند سپاس گزاری نموده ؛ و دستان گرم و صمیمی هر یک تانرا با محبت رفیقانه می فشارم. امیدوارم که درپهلوی شما رفقای بزرگواربتوانم آرزوهـای ناتمام پدرم را در راه خدمت به مردم و وطن عزیزما افغانستان تحقق بخشیده و وارث خوب معنوی او بوده باشم.»

گفتنی است که بانو فوزیه سهاک ، رفقا عسکر چالاک و انجنیر محمود صافی نیز پیام های شانرا به آدرس محفل فرستاده بودند./ روزبه

بامداد ـ فرهنگی و اجتماعی ـ ۳/ ۱۷ـ ۲۴۰۷