نتیجه انتخابات امریکا در ترازوی منافع ملی افغانستان

میرعبدالواحد سادات 

متاسفانه در منجلاب پرجنجال کنونی که اساس تراژیدی خونبار ما و تداوم  آن در حدود نیم قرن اخیر ، معلول و محصول مداخله و تحاوزرخارجی است  و مقدرات تاریخی افغانستان در رقابت شدید رقبای جیوپولیتیک منطقوی و فرامنطقوی رقم میخورد .
 تصور ذهن و روان ما را محصور نموده است که شاه کلید قفل « بخت خوابیده » ما ، در بیرون از افغانستان و عمدتا در دست سکاندار قصر سپید  قرار دارد .
از نقش عامل بیرونی و آنچه جامعه بین المللی و قدرت های بزرگ جهانی اعضای دایمی شورای امنیت ، در گذشته ، حال و آینده افغانستان نمیتوان چشم پوشی کرد . اما انچه را باید و همیشه مطمح نظر قرارداد ، این واقعیت  عبرتناک تراژیدی نیم قرنه ما ، است که :
هیچگاهی ، نه در گذشته ، حال و هم در آینده ، رهبران دولت های جهان و منجمله قدرتهای اساسی رقیب بین المللی ، بشمول چهل و هفتمین رییس جمهور امریکا که در بیستم جنوری (۲۰۲۵ م ) با گرفتن کلید صندوق پر اسرار سلاح هستوی و بحیث قوماندان اعلی بزرگترین قدرت نظامی جهان ، سکاندار ، قصر سپید میگردد ، « گلیم بخت سیاه » ما را سپید نمیتوانند .
آنچه را درین نیم قرن هشت رییس جمهور امریکا  ، در افغانستان انجام داده اند ، محصول تشخیص شان از منافع ملی کشور شان بوده است و درست (۴۷) مین رییس جمهور ،  همانند دوره قبلی ، آنرا تدام خواهند داد .
 بر اساس مصلحت های کلان ژیوپولیتیک امریکا و در جنگ سرد ، چنانچه برژینسکی در کتاب خود اعتراف نموده است از پاکستان بحیث تخته خیز ، برای مبدل ساختن افغانستان به نطع آن جنگ استفاده نمودند ، تا انتقام ویتنام را از رقیب تاریخی شان بگیرند . بیست و سه سال قبل باز هم بخاطر همان منافع و ‌مصالح شان و در احوالیکه  خود را در نقش یگانه ابر قدرت « فاتح » احساس می ‌کردند به افغانستان لشکر کشی نمودند و دو دهه بعد ، بخاطر اهداف کلان سوق الجیشی شان ، تغیر « وضع الجیش » دادند ‌‌و در« معامله » دوحه ، بزرگترین « شکست اخلاقی » تاریخی امریکا را رقم زدند و افغانستان را به تحریک طالبان ‌و با قیمومیت پاکستان سپردند .
چون اماج بحث ما انتخابات امریکا است به  عملکرد سایر قدرتها نمی پردازیم و البته فورمول اساسی همه بشمول اتحادشوروی وقت همان منافع ملی خودشان بوده است . و این اصل در آینده نیز اساس سیاست خارجی دولت های جهان را تشکیل میدهد .  
و منحیث نتیجه:
شاه کلید قفل « بخت خوابیده » ما ، نزد خود ما و در افغانستان است !
تا زمانیکه از خواب تاریخی « خرد » بیدار نشویم و از منافع و‌مصالح علیای کشور خود تعریف دقیق نداشته و بدان چنگ نزنیم ، با هرنوع آمد و رفت روسای جمهور امریکا ، درد  تاریخی ما علاج ناپذیر می باشد .
اکسیر اعظم « زخم خونین » ما ، نزد خود ما است !
حاکمیت عقل ، مدخل اساسی گزاربه حاکمیت قانون و رفتن به نظام قانونمند مقتدر ملی ، عدالت گستر و منبعث از اراده مردم  است که در فقدان آن ، هست و بود ، افغانستان مورد سوال قراردارد  .
این مامول با فکر کلان ملی و با چنگ زدن به منافع و مصالح علیای افغانستان ممکن میگردد  تا در جدل تاریخی و جاری مشروعه و مشروطه ، به « حبل المتین » ( ریسمان نجات ) متوصل شویم و از حقوق و آزادی مردم و حق گزار افغانستان به شاهراه  ترقی دفاع نماییم .

شد عقل ما عقیم ز بس با تغافلیم
فریاد ازبن تغافل و عقل عقیم ما
( حضرت سنایی  )

بامـداد ـ دیدگاه ـ ۱/ ۲۴ـ ۲۶۱۱

Copyright ©bamdaad 2024

سیاست‌های شیطنت آمیز پاکستان علیه افغانستان

محمـد ولــی

از گذشته ها که بگذریم ،همین حالا کارزار تبلیغی و تحرکات دیپلوماتیک پاکستان با قوت بیشتر از گذشته ها ادامه دارد . سفرهای نماینده های خاص روسیه و چین برای افغانستان به اسلام آباد در پوشش خبری طلب همکاری برای بهبود و ثبات اوضاع افغانستان را نمی ‌توان طور یکجانبه قبول کرد زیرا پاکستان در به میان آمدن چنین حالت لاعلاقمند نیست . روابط چین و پاکستان سابقه دارد اما روسیه تازه به گرایش پاکستان بسوی بلاک ش ق با دیپلوماسی شیرگرم نه داغ و فعال داخل تعاملات گردیده است .

از برازنده گی دیپلوماسی پاکستان توانمندی دستگاه دیپلوماسی اش در عیار سازی آن با تحولات جهانی است . در جنگ سرد عضو پیمان‌های نظامی سیتو و سنتو شد ، با مداخله نظامی شوروی به افغانستان خود را خط اول نبرد با کمونیزم اعلان کرد و خوب نفع برداشته توانست مهار جهاد و رهبران جهادی را بدست گیرد و با هدف دوگانه نفع برای خود و ویرانی افغانستان عمل کند .

با تک قطبی شدن جهان به فکر از خود ساختن افغانستان دست از حمایت تخرببکاران بر نداشت اما با یک اخطار معین وزارت خارجه امریکا که گفت پاکستان را به عصر حجر می ‌برد به امریکا پایگاه نظامی علیه افغانستان داد و حالا هم فضای آن برای پرواز بی سرنشین‌ های امریکا به افغانستان باز است .

در پیچیده گی اوضاع جاری که چین و روسیه در مورد افغانستان از سیاست حمایت و تعامل کار می ‌گیرند تا افغانستان مانند دوران اشغال به پایگاه ضد خود شان مبدل نگردد روسیه از طریق حمایت دیپلوماتیک و چین در کنار حمایت دیپلوماتیک به پروژه های اقتصادی علاقمندی دارد پاکستان با بازی های مختلف چون اجرای عملیات تروریستی علیه متخصصین چینایی در داخل پاکستان و تبلیغات دوامدار در مورد نسبت دادن آن به افغانستان فعال است .

استبلشمنت پاکستان در همه عرصه ها بخصوص سیاست خارجی انعطاف پذیر است اما در مورد افغانستان از طرح های اولین آن نرمش و انعطاف نشان نمی‌دهد.

با وضعیت نهایت بد داخلی پاکستان و حملات خونین گروه‌های مختلف تروریستی مستقر در آنجا، پاکستان تلاش دارد مانند دوران جنگ سرد خودرا مظلوم و مورد حملات از افغانستان وانمود سازد . دوم آنکه با همه تلاش می‌ کوشد از بازسازی و انکشاف اقتصادی افغانستان به کمک هر کشوریکه باشد جلوگیری نماید چنانچه تلاش آن برای جلوگیری از تمدید شاهر آه واخان در سر خط کار مراجع پاکستان قرار دارد و به آن از طریق دیپلوماسی و اجرای عملیات تروریستی سنگ اندازی می ‌کند.

اسلام آباد از پالیسی ناتوان سازی افغانستان کنار نمی ‌رود همانطوری که میگفت یک افغانستان قوی از لحاظ نظامی برای پاکستان تهدید است و این کشور میان دو دولت به اصطلاح خودشان رقیب ( هند و افغانستان ) قرارمی ‌گیرد حالا روی دیگر این سیاست را که مخالفت با پیشرفت اقتصادی و بهبود وضع زندگی مردم است سر دست گ فته است .

پاکستان در سیاست‌های پیش گرفته نسبت به افغانستان از آن جهت موفق بوده که گر‌وه های از فروخته شده گان افغانی وسیله تحقق پالیسی های ویرانگران بوده است .

همنوایی یگان مقامات دوران اشغال با پاکستان در تایید تبلیغات آن مبنی بر مرکزیت تروریزم در افغانستان گواه نفوذ نیرومند پاکستان در میان دسته های مختلف وطنفروشان و خریداری شده گان است که کارروایی های ۴۳ سال پاکستان با همنوایی تبلیغاتی علیه افغانستان را زیر پوشش آورده ، کشور خود شان را عامل بی ثباتی منطقه وی معرفی می ‌کنند.

تاسف در آنست که دسته تبر پاکستان از چوب درخت افغانستان خریده می ‌شود. هر تعامل ، تحرک سیاسی و نظامی که از مسیر پاکستان به افغانستان عبور داده شود یا رنگ و رخ پاکستانی داشته باشد برای بربادی افغانستان میباشد و زیر هر پوش رنگینی که باشد برای ملت ما قابل قبول نمی ‌باشد.

بامـداد ـ دیدگاه ـ ۱/ ۲۴ـ ۲۲۱۱

Copyright ©bamdaad 2024

افغانستان د ژیوپولیتیک په هندار کې

( لومړۍ برخه )

شاهین

وايي چې « جغرافیابرخلیک دی » دا چې دا خبره تر کومې اندازې سمه او د فکر وړ ده، خو د افغانستان تاریخ د دې خبرې د کره والي خورا ښه انځور دی.

زموږ د وطن اډانه له هر څه د مخه د ژیوپولیتیک په هنداره کې ښه لیدل کېدای شي او هره ېوه پېښه چې د تاریخ د سمندر په مختلفو څپو کې منځ ته راغلي ده په دې هنداره کې ژوره لیدنه  او بېخبنا (زېربنا) لري. د تاریخ په اوږدو کې جوته شوې ده چې له ېوې خوا د هند سمندر، د فارس خلیج او عمان خلیج او له بلې خوا د منځنې ایشیا اوقفقازاو د کسپین سمندرګی، د ژېو ستراتېجیکو فاکټورنو له امله د سیالېو (رقابتونو) او مخامختیا موخه وو چې زموږ هېواد یې د سیاسي ټکرونو (تصادومونو) ډګر وګرځاوه، چې د پوهاوي په پام کې نیولو او د ژېوپولیتک په کتنې سره یې د ټولو پیشو لاملونه (علتونه) د پېژندنې وړ دي.

په نولسمه پېړۍ کې دوه غښتلي ایشیایی قدرتونه لکه روسیه او لویه برتانیه چې د افغانستان پر امیر یې د کنټرول په برخه کې په سیالۍ (رقابت) لاس پورې کړی و دې پاېلې ته ورسېدل چې ېو منځګړی دولت (بفرسټېټ) د مرکزي او سوېلي ایشیا د مستعمېراتو په منځ کې جوړ کړی او همداسې یې وکړل. همدغه پرېکړه د افغانستان د برخلیک ېوه  بېلګه ده چې د دې هېواد د ژېوپولیتیک سره تړاو لري او په دې چوکاټ کې کېدای شي چې د افغانستان تاریخي پېښې وڅېړل شي او  په ترڅ کې یې لازمي اومنطقي پاېلې ځېنې را واېستل شي، چې په همدې حساس چلن کې د ژېوپولېتيک کتنې د ېو روښانه مېتود په شان بڼه غوره کوي.

که له همدې زاویې ژیوپولیتیکي ربړو ته وګورو، وېلای شو چې له دې مېتوده تارېخي پېښې او په ځانګړې توګه د وخت ډېرې تاریخي برخې راسپړلی شو، ځیرنه یې کولی شو او بیا که چېرې په دې بهیر کې هغه ضروري فکټورونه ځنې را بېل کړو، چې زموږ تحلیل او شننه ورته اهم ضرورت لري نو ېو روښانه سپيناوي ته به ورسېږو .

د ۱۹۴۷ عیسوي کال پورې د لوی برېتانیا او شوروي اتحاد چې د ”لویی لوبې‟ اصلي لوبغاړي وواوهمداسی د قدرت موازنه او تعادل په سیمه او په خاصه توګه په منځنۍ ایشیا کې بې بدلونه پاتې شوي وو. افغانستان د ېوه واقعي مینځګړي په توګه د دوو امپراتورېو په منځ کې ”منځنۍ ایشیا او سوېلي ایشیا ‟ په سیمه کې ثبات وساته ولې په ۱۹۷۸ ز کال کې د اپرېل پېښه او ورپسې په ۱۹۷۹ز کال د ډسمبر مېاشتې په ۲۷ مه د شوروي راتګ چید یاد شوي هېواد لوی ستراتېژیکي ګام وواوهمداسی چې د سیمې ثبات ته یې ستر ګواښ را منځ ته کړ او دې پېښې د ختیځ او لویدیځ تر منځ، سیمه ایز تصادم او کړکېچ په نړۍ وال کړکېچ او بحران بدل کړی .

دا پېښې د هغه بهیرونو منطقي پاېلې دي چې د تزاري روسي د بهرني سیاست بنسټ یې جوړاوه ولې توپير یې دادی چې د شوروي اتحاد په وخت کې په یاده شوې ستراتیژۍ کې ایديولوژیکي عنصر ور زیات شو.همدا علت وو چې په اېډیولوژيکي بڼه کې سیمه ایز کړکېچ په سیمې کې د سیالۍ بهیر په تېره بیا د افغانستان بحران ژور او پېچلی کړ. اېډیولوژیکي تقابلچې په دې سیمه کې سر را ووهه او بنسټ یې کېښودل شواود کنټرول میکانېزم یې ډېر کمزوری او  دډېرو لګښتونو سره مل کړ.

د شوروي اتحاد سازمان ورکول شوي غبرګون شتون هله څرګند او ښکاره شو چې یاد شوي هېواد د نظامي مانورو په وسیله، په منځني ختيځ کې د نړۍ اهمې ګټې د ګواښ سره مخامخ کړې، دلته دی چې بحران ژورېږي او هغه پارامیټرونه او متغیرونه چې په بحران کې یې وده وکړه لکه چې تر اوسه په سیاسي ستراټېژېو کې ایډیولوژیکي او ملی اهرمونونه غربی هیوادونه  لخواهد بحران په لړۍ کی په بل سټرکچر کې استفاده کوی.چی د سړې جګړې د میراث ېوه را پاتې څرګنده بېلګه ده.

اېډیولوژيکي  کتنې چې په سیاسي بهیرونو کې د ژوندانه د خوځنده واقېعتونو په ډګر کې د پراګماتېسم او پوزوتوېسېم سره پخلاېنه نلري لازمه ده له نظره وغورځول شي، چې همدا اوس دغه موندنه دسیمی جوړښتونو لکه د شانګهاي دهمکاریوسازمان او د مسکو فارمټ له لورې دعمل په ډګر کې ور نه ګټه اخېستل کېږي، چې د افغانستان د بحران د تحلیل بنسټ همجوړوي.اوس لازمه ده چی  داسې ېوه کړنلاره چې د دې لید په پر بنا ولاړه وي د ېو ستراتېژی په توګه  تدوینه اوپلی شي. که څه هم چې دا بحران او کړکېچ پېچلی دی خو د حل لاره دځان سره لری .نو د حل متفاوتې نورې لیدنې چې زیاته یې د واقېعتونو سره چې په خاصه توګه پس له سړې جګړې منځ ته راغلي دي ډېر واټن لري ،بايدله نظره وغورځول شي.

دا سمه خبره ده چې د هېڅ هېواد سیاسي ستراتېژي، د ژیوپولیتیکي واقېعتونو څخه بېله نه ده او ژیوپولیتیک بدلونونه، د هغه بهرنۍ تګلارې اصلي پارامیترونه جوړوي. د شوروي اتحاد ړنګېدل، ېو تاریخي او ډراماتیک ژیوپولیتیک بدلون وو چې د دې سره جوخت سړه جګړه پای ته ورسېده او په خاصه توګه نوي جوړښتونه منځ ته راغلل چې د هر سیاسي نهاد او هیواد موخه یې د سیمې د نوېو اړیکو په هکله بدله کړه. نوي ارزښتونه، اصولونه، او ارجحیتونه او داسې نور متودیکي اصول د لازمي شرط په توګه د دې نوي حالت د پېژندنې او نوی ستراتېژۍ د غوره کولو لپاره ډېر ضروري کړي دي، چې د سیمې ثبات او د افغانستان د کړکیچ، منطقي پای، د دې نوې موندنې سره تړاو لري.

سربېره پر دې چې سړه جګړه پای ته ورسېده او نړۍ د څو قطبي نوي استحکام په لور روانه ده، د نړۍ او سیمې بعضې محافل، د افغانستان بحران د سړې جګړې د کلیشو په چوکاټ کې ویني چې زموږ د اوسنېو حالاتو او قانونمندېو سره ژور توپير لري. د سړې جګړې د لوی غوښتنې ساېکولوژي، چې د اوسنۍ نړۍ والو فاکټورنو او مضمونو سره  ښکارنده تضاد کې ده. 

بامـداد ـ دیدگاه ـ ۲/ ۲۴ـ ۲۲۱۱

Copyright ©bamdaad 2024

بریکس در برابر سازمان ملل نیست

ایسراییل شمیل ، راشا تودی

اجلاسی (بریکس) که اخیراً در کازان پایتخت جمهوری تاتارستان برگزار شد، برای مدت طولانی در یاد دوستان و دشمنان روسیه خواهد ماند. با وجودی که بریکس گسترده تر شده است، هنوز موفقیت ها و چالش های زیادی در پیش رو دارد. در نهایت، این اتحاد باید به جهانی عادلانه تر با روش های تکاملی صلح آمیز منجر شود. این بدان معناست که کشورهای بریکس با وجود تمام نقص های این سازمان، سازمان ملل را دور نخواهند زد و برای اصلاح آن تلاش خواهند کرد.

به گفته رییس جمهور پوتین، قبل از هر چیز اصلاح شورای امنیت سازمان ملل متحد ضروری است. به نظر می رسد، مشکل را هم روسیه و هم امریکا میدانند و خواهان اصلاح شورای امنیت هستند. در صورتی که اصلاحات پیشنهادی هر دو کشور تفاوت اساسی دارد. روسیه خواهان کثرت گرایی عقیده و رویکردها است، ایالات متحده خواهان دیکتاتوری و اتفاق نظر است و بنابراین بر پذیرش آلمان و جاپان به عنوان اعضای دایمی شورای امنیت دو قدرتی که ثابت کرده اند دست نشانده های مطیع آن هستند اصرار دارد. روسیه کوشش دارد تا کشورهای عربی، افریقایی و امریکای لاتین را که دیدگاه خاص خود را نسبت به روند جهان دارند، وارد میدان کند. در عین حال، روسیه میخواهد تا حق وتویی را که از مواضع خود محافظت می کند، داشته باشد و ایالات متحده چندان مشتاق آن نیست، زیرا از قبل «سهم کنترول » با انگلیس، فرانسه، المان و جاپان را در شورای امنیت خواهد داشت.

باید درنظر داشت که موضع امریکا همچنان قوی است و حتا کشورهای بریکس نیز از نفوذ آن مبرا نیستند. هند علیرغم وسعت، جمعیت و اقتصاد قابل توجه، همچنان با بریتانیا گره خورده است. برازیل توسط مطبوعات طرفدار امریکا و عوامل نفوذی آن نقش درخوری ندارد. چین بازارهای اصلی خود را امریکا و اروپای غربی می داند. به همین دلیل روسیه عنصر اصلی کشورهای بریکس است و موضع خود را در برابر هژمونی امریکا مشخص می کند، اگرچه اخیراً از تلاش نافرجام (در زمان گورباچف و یلتسین) برای آشتی با غرب بیرون آمده است.

زمانی که بیانیه مشترک کشورهای بریکس را می خوانید، این امر به ویژه مشهود است. منتقدان آن را بی خاصیت و آشتی جویانه می نامند و سایر اعضای بریکس با نسخه رادیکال تر موافق نیستند. اما روسیه نمی خواهد موقعیت خود را در مصاف هایی که پیش رو دارد گسترش دهد.

تا هم اکنون بریکس فقط یک باشگاه است که هنوز به یک سازمان یا ابزار قدرتمند سیاست بین المللی تبدیل نشده است. هر چند اینجا ناتو نیست، جایی که جنرال های امریکایی آمرانه دستور می دهند و نخست وزیران و روسای جمهور از آن اطاعت کنند. حتا یک دبیرخانه دایمی هم وجود ندارد.

با این حال ما هنوز باید صبر کنیم و شاهد اعتلای بریکس در آینده باشیم.

کازان موفقیت بزرگی برای روسیه و پوتین بود و بیهوده بودن تلاش برای منزوی کردن کشور ما و رییس جمهور آن را نشان داد.

هند و چین نیز به نوبه خود توانستند در باره موضع مورد مناقشه مرزی مشترک خود به توافق برسند. آنها این اختلاف را از دوران استعمار به ارث برده اند، زمانی که بریتانیا تلاش کرد تبت متعلق به چین را تصرف کند اما اکنون این اختلاف که بارها به درگیری های مسلحانه منجر شده بود، حل شده است.

تنش ها بین ونزویلا و برازیل که در زمان بولسونارو، رییس جمهور سابق راست افراطی، مواضع خصمانه ای در قبال ونزویلا اتخاذ کرده بود همچنان ادامه دارد. رییس جمهور لولا داسیلوا رفتار دوستانه تری داشت، اما تحت فشار امریکا همچنین در مورد ادعای ایرادهای انتخابات ونزویلا صحبت کرد و حتا ورود ونزویلا به بریکس را رد کرد. رییس جمهور پوتین خواستار مذاکرات مستقیم بین برازیل و ونزویلا شد و ابراز اطمینان کرد که مذاکرات در نهایت موفقیت آمیز خواهد بود.

در مقابل، رییس جمهور برازیل تلاش کرد ارجنتاین را به عضویت بریکس بپذیرد اما خود خاویر مایلی، رییس دولت ارجنتاین درخواست عضویت خود را پس گرفت.

موضوعاتی از این دست به ویژه برای روسیه و ایران پراهمیت و برای چین تا حدودی اهمیت کمتری دارد و برای کشورهایی که به علت درگیری با ایالات متحده امریکا هنوز به طور کامل توسعه نیافته اند، اهمیت کمی دارد. به هر حال، بریکس هر چه تصمیم بگیرد مستقیماً مورد حمله هژمون قرار خواهد گرفت.

رییس جمهور پوتین به مهمانان اجلاس اسکناس عجیبی را نشان داد یعنی واحد پول بریکس که می تواند جایگزین دلار شود. بله، شوخی بود اما همانطور که می گویند، در هر شوخی بخشی از حقیقت وجود دارد.

آیا تا زمانی که دلار براقتصاد جهان حاکم است، کشورهای بریکس می توانند موفق باشند؟

زمان نشان خواهد داد. اما کشورهای بریکس باید برای یک جهش بزرگ آماده شوند. درهر صورت آماده سازی آن را که میتوان از« مبادله غلات»  تا « مبادله الماس» تصور کرد چرا که آغاز مبادلات همه جانبه در اجلاس سران اعلام شد.

بامـداد ـ دیدگاه ـ ۴/ ۲۴ـ ۰۷۱۱

Copyright ©bamdaad 2024