مالم جان
یوه لنډه منظومه
د صدیق کاوون لیکنه
۱
راشه او ومې گوره
تا چې ليدلی وم ، اوس هغه نه يم
هغه ځواني ، هغه مستي اوس راته پاتې نه ده ،
هغه بې غمه زنده گي اوس راته پاتې نه ده .
اوس هغه شخه شمله نه لرمه ،
اوس مې څادر او پگړۍ دواړه د بادونو په گرو کې ايښي .
اوس هغه جگه غاړه ، دنگه ونه ، نه لرمه ،
هغه رسا ، هغه گلرنگه ونه ، نه لرمه .
اوس مې ملا ماته ده ، او سر مې په پښو لگيږي .
تا چې ليدلی وم ، اوس هغه نه يم .
تيت او پَرَک ، ټوټې ټوټې ، ريښې ، ريښې يمه اوس
ژوندون په منډو رانه ځي ، زه ورپسې يمه اوس .
که دې په مخه درشم شايد ومې نه پېژنې .
***
زړه خو مې نه غوښتل ، خو خير دی درته وايمه يې
څو پرهارونه مې پر زړه دي ، درته ښايمه يې :
خور مې کوشنۍ ملاله ،
هغه زموږ د کور خوږه بلبله ،
هغه چې تاته يې لا لا ويلې
او تا خورکۍ بلله ،
نوره زموږ د ژوندانه په باغ کې نه چغيږي
نور يې پر موږ د خوږې مينې باران نه ووريږي .
يوه غرمه ، له ښوونځی نه بېرته کورته د راتلو پر لاره
له خپلو درې تنو همزولو سره ،
په راکټ ولگېده
او لکه تانده غوټۍ ،
ريښې ، ريښې ، ټوټې ، ټوټې پر سرک وغوړېده .
او په سرو وينو يې د واټ شگې رنگينې شولې .
ما يې په خپلو گناهکارو لاسو ،
د تن ټوټې ، ټوټې ، په وينو باندې سرې ټوټې راټولې کړلې .
هغه کوشنۍ بلبله والوته زموږ د ژوندانه له باغه .
نور يې خوږې ، خوږې سندرې پر موږ نه لوريږي
نور يې پر موږ باندې د مينې باران نه ووريږي .
۲
راشه او ومې گوره ،
تا چې ليدلی وم ، اوس هغه نه يم .
ورور مې ـ زلمی ـ هغه چې تا پرې د کتاب د چينجي نوم ايښی و
هغه چې خدای ورته ورکړې وه نښتره ځواني
هغه زلمی چې د زړه باغ يې د خوږې مينې له گلو ډک و .
کرکه يې نه پېژنده ،
او هره ورځ يې پر آشنا او نا آشنا باندې وېشل د محبت گلونه .
هغه زلمی چې تا به تل ورته ويل : په کتابونو کې يې مه لټوه
د ژوندون راز د ژوندانه د کتاب پاڼو کې دی ،
د ژوند کتاب ولوله .
ورور مې زلمی ، ـ هغه ښوونکی ـ چې پر ټولو کليوالو گران و ،
او مالم جان يې باله .
په يوه توره شپه کې
چې نه سپوږمۍ وه او نه ستورو سترگکونه وهل ،
يو څو بې سره انځورونه د بادونو پر اسونو سپاره
له تورو ، تورو بيرغونو او له تورو تبرگيو سره ،
ورپسې راغلل او په توره تروږمۍ کې يې له کوره و اېست .
سبا د شنو اوبو د ډنډ پرغاړه ،
د خپلو وينو د گلانو پر سرو پاڼو باندې ،
د ابدي خوب پر بستر ويده و .
ورور مې ـ زلمی ـ هغه د کلي مالم جان چې کتابونه ورته لاره څاري ،
نور پر آشنا او نا آشنا د محبت رنگين گلان نه ويشي .
۳- ۴
راشه او ومې گوره ،
تا چې ليدلی وم ، اوس هغه نه يم .
که دې په مخه درشم ، شايد و مې نه پېژنې .
مور مې ، زموږ د کورنۍ پرښته ،
مور مې چې تاته به يې زوی ويلې
او تا ادې بلله ،
مور مې زموږ د کور تودوخه او زموږ د تروږميو ډيوه ،
نوره زموږ په يخ وهلي کور کې نه بليږي .
او په لمرينه ، مورنۍ مينه يې ،
زموږ ساړه او دردېدلي زړونه نه توديږي .
په يوه شنه سهار کې ،
چې د ټول کلي مخور ، په چَوَتره کې په جرگه راټول وو
او د بې سرو انځورونو له منگلو څخه ،
زما د ورور ، زموږ د زلمي ،
او د ټول کلي د خواخوږي مالم جان ، د آزادۍ د لارې غم يې کاوه ،
چې زرولي ماما په منډه چوترې ته راغی ، چيغه يې کړه :
های بې خبرو خلکو ،
های وېرېدليو ، دردېدليو در په درو خلکو ،
معلم نور نشي راتلای ،
معلم څراغ و ، د رڼا د دښمنانو له خوا و وژل شو ،
معلم رڼا وېشله ،
معلم په کلي کې ښکلا وېشله ،
معلم پر خپلو شاگردانو باندې سر ورکړی .
معلم نور نه شي راتلای .
له دې جرگو او مرکو ، تشو خبرو نه څه نه جوړيږي
بس په قفس کې انتظار ، ماتو وزرو نه څه نه جوړيږي ،
راځئ چې لاړ شوو او د وينو سين ته بند واچوو ،
که نه دا ټول کلی به ،
سبا د وينو په درياب کې ډوب شي
خلکو غيرت مو څه شو ،
هغه د پلار او د نيکه د شملې پت مو څه شو ؟
تشو خبرو نه څه نه جوړيږي ،
ماتو وزرو نه څه نه جوړيږي ،
اوس د عمل وخت دی
د پاڅېدو او د تکل وخت دی ،
پر تروږميو د يرغل وخت دی .
خو اوس راځئ چې د معلم جنازه کور ته راوړو .
ستونی يې بند شو او د سترگو له چينو څخه يې ،
د سپينو اوښکو توفاني رودونه وبهيدل .
بيا يې د کلي د جرگو د چوترې دېوال ته ډډه وکړه
نور يې هېڅ هم و نه وېل .
لکه ډبره د غمجنې خاموشي د سمندر په تل کې غلی کېناست .
مور مې په سرو سترگو د زوی د راتلو لار څارله
او منتظره وه چې څوک به ورته
د زلمي زوی د راتلو زېری راوړي .
خو زرولي ماما يې ټولې د اميد مرغۍ په گاټو باندې و ويشتلې .
مور مې ، غمجنې مور مې ،
يوازې دومره و وېل :
زويه ، زلميه زويه
زما نښتر ، زما تنکيه زويه
د کليوالو جنوکيو د پېکيو گله ،
د ښايستونو د باغونو گلاليه زويه
تا هم زه پرېښودمه .
ړومبی دې پلار ، دوهم ملاله ، دريم ته شوې زويه
د خپلو وينو پر بستر باندې ويده شوې زويه .
او بيا پرخړو خاورو کښېناستله .
خو ويې نه ژړلې
او يوه اوښکه يې هم ،
له دواړو سترگو نه و نه څڅېده .
موږ زلمی نه ، يو رژېدلی سور گلاب د خاور تل ته ورکړ ،
او ورسره مو د ادې ژوندی جسد اوږده مزل ته ورکړ .
درې مياشتې وروسته ،
چې د واورو سپين کفن پر کلي وغوړېده
او ځمکه يخ ونيوه ،
په يوه توره ، توفاني او وحشتناکه شپه کې
چې نه سپوږمۍ وه او نه ستورو په آسمان کې سترگکونه وهل
مور مې په پټه هديرو ته لاړه ،
او د زلمي پر مزار وغوړېده .
په هغه توره وحشتناکه شپه کې ،
چې کلی ټول د سپينو واورو په کفن کې پټ و
او زخمي باد زموږ د کلي د غميزې ترانه ويله ،
ادې مې سپينه پاغونده شوه او هوا ته لاړه .
او بيا مو و نه ليده .
***
پلار مې سرباز و ، له قصې نه يې ته هم خبر يې
هره ژونکه د وجود يې د وطن مينه وه .
موږ لا واړه وو چې هغه د خپل وطن پر مينه سر کېښوده
د خپلو وينو سره گلان يې لکه ښکلی امېل ،
د آزادۍ د ځوانې ناوې پر حسينه غاړه وځړول .
مور مې شوه کونډه ، موږ درې واړه يتيمان پاتې شوو .
موږ يتيمان شوو خو د مور غېږه مې ،
موږ ته د شنه جنت تر ټولو ښايسته ټوټه وه
موږ يتيمان وو خو يوازې نه وو ،
زموږ د زړونو په گلباغ کې غوړېدلي وو د مينې گلان
موږ يو له بله ځارېدو او پر يو بل باندې مو سر ورکاوه
او موږ يوازې نه وو
او زه يوازې نه وم .
خو اوس ،
خو اوس چې هرې خواته گورمه يوازې تنهايي وينمه
هره شيبه د دې غمونو ځوانيمرگو د يرغل نښه يم
او هره ورځ د ناکاميو د اجل نښه يم .
تيت او پرک ، ټوټې ، ټوټې ، ريښې ، ريښې يمه اوس
ژوندون په منډو رانه ځي ، زه ورپسې يمه اوس
تا چې ليدلی وم لاليه اوس هغه نه يمه
اوس هغه مست او بې پروا ، هغه ساده نه يمه .
اوس د غمونو درانده غرونه پر اوږو گرځوم
د درې نسلونو ، ارمانونه پر اوږو گر ځوم .
راشه او ومې گوره ...
***
کابل ، ۴ اسد ۱۳۹۸
بامداد ـ فرهنگی و اجتماعی ـ ۱/ ۱۹ـ ۰۹۱۰
Copyright © bamdaad 2019
سروده تازه از شاعر توانای کشور، رفیق عنایت پژوهان گردانی
برای صد ساله گی« آزادی »
گل مهاجر
خصم تو چه بسیار و چه ماهر شده امروز
در هر خم و هر کوچه مجاور شده امروز
با کینه ی خوابیده چنان خو بگرفتی
کزفتنه به آزار تو قادر شده امروز
صد زخم زمان در بدنت بود و نهان بود
امروز وطن درد تو ظاهر شده امروز
پژمرد و به خون خفت و تبه گشت جوانی
پیران، چمن آرای مقابر شده امروز
گلزار تو در پنجه ی زاغ و زغن افتاد
گل نیز ازین باغ مهاجر شده امروز
دل در گرو گلشن و رنگینی ی باغت
آواره ی صد دفتر خاطر شده امروز
با عطر تن و بستر گلرنگ « پتونی »
ایمان نبرد، این دل کافر شده امروز
نی در دل ویران تو«مرسل »،نه « جریبن »
سازنده ی دوران تو قاصر شده امروز
آنکس که پرستاری گلشن هنرش بود
خود خار مغیلان مناظر شده امروز
آن لاله ی خندان که چراغ دمنت بود
ازعشق گل روی تومنکر شده امروز
سردار فداکاری و پیغامبر امید
تواب و شکم پرور و جابر شده امروز
سوگند کهن بر لب و درمعرکه اما
هم کاسه ی شیطان معاصر شده امروز
***
تندی مکن ای دل که دلاور شده توفان
سنگرشکنی مذهب فاخر شده امروز
از همدم آزاده درین دم خبری نیست
نوکر صفتی، کم نه که ، وافرشده امروز
هر جاهل و روبه صفت جنگل تاریخ
آگاه و سخن ران و مشاور شده امروز
با جیب پُر از حجت و با کله ی خالی
هر دلقک و دیوانه مفکر شده امروز
روباه نمک خورده ی درگاه گذشته
دی لقمه به حلوا زده، شاکر شده امروز
آن اردک ره گم شده در دامگه ی شک
شاهین شتابنده ی قاهرشده امروز
اقلیم وفا تیره شد و باد هوا گشت
همسنگر وارسته چه نادر شده امروز
در باد حوادث چه کند شاخه ی نورس
گر خار دل و دیده ی شاعر شده امروز
آن بیشه که جولانگه ی اندیشه ی من بود
با خار تن خویش معاشر شده امروز
یاران همه رفتند و گلستان همه پژمرد
فکر از سرِ ما نیز مسافر شده امروز
( پژوهان گردانی )
۳ سپتامبر ۲۰۱۹
بامداد ـ فرهنگی و اجتماعی ـ ۳/ ۱۹ـ ۰۷۱۰
Copyright © bamdaad 2019
بیداد فقر درمیان کارگران انگلیسی
گزارش کنگره اتحادیه های کارگری بریتانیا
فرانسیس اُ گرِیدی(Frances O’Grady ) دبیرکل اتحادیه های کارگری بریتانیا افزود: « داشتن کار باید به معنا آن باشد که می توانید یک زنده گی آبرومندانه برای خانواده تان فراهم نمایید.اما پس از ده سال دستمزد پایین، بالا رفتن ناامنی شغلی و کاهش در خدمات دولتی، میلیونها کارگر و کارمند برای تامین احتیاجات اولیه خود در زحمت هستند».
به نقل از روزنامه ایندیپندنت گزارش اخیر کنگره اتحادیه های کارگری بریتانیا حاکی از آنست که در طول سال گذشته، از هر پنج کارگر یا کارمند، یک نفر به دلیل فقر یک وعده غذای روزانه اش را حذف کرده است اما .دوسال پیش، ازهرهشت کارگر یا کارمند یک نفرشان به دلیل نداشتن عایدی کافی گرسنه گی کشیده بود.
درسال جاری، تقریبا یک پنجم کارگران گفته اند درماه های سرما استطاعت استفاده ازبخاری را نداشته اند، و بازهم یک پنجم آن ها برای پرداخت صورت حسابها، وسایل خصوصی شان را فروخته یا گرو گذاشته اند.
۳۰ درصد از ۲۷۰۰ کارگر و کارمندی که در این پژوهش شرکت داشته اند، گفته اند قادر به پرداخت یک صورت حساب غیرمنتظره ۵۰۰ پوندی نیستند که نسبت به ۲۴ درصد در سال ۲۰۱۷ ترسایی افزایش را نشان می دهد.
دو پنجم کارگران و کارمندانی که در این پژوهش شرکت کرده اند گفته اند بزرگترین نگرانی شان در مورد کار این است که دستمزدهای شان کفاف هزینه های زنده گی را نمی دهد. یک در ده نفرشان می گویند توانایی پرداخت به موقع اجاره خانه یا اقساط وام مسکن شان را نداشته اند.
به گفته کنگره اتحادیه های کارگری، این آمارنمادی است از «ترکیب زهرآلود» مشاغل متزلزل، دستمزد کم و رشد اندک آن که به سطح زنده گی میلیونها بریتانیایی لطمه زده است.
فرانسیس اُگرِیدی، دبیر کل این نهاد انگشت مذمت را به سوی بوریس جانسن نشانه رفته که به گفته او در این مورد اقدام نکرده است.
خانم اُگریدی می گوید: « هر نخست وزیر مسوول به فوریت به بحران هزینه زنده گی در بریتانیا رسیده گی می کرد.اما بوریس جانسن در عوض، تهدید می کند که با فشار برای یک برگزیت بدون توافق (با اتحادیه اروپا) اوضاع را از این هم وخیم تر خواهد کرد.او باید با منتفی کردن احتمال برگزیت بدون توافق دست از بازی با زنده گی مردم بردارد».
هفته گذشته، سازمان خیریه « استِپ چِنج » گفت که ظرف شش ماه گذشته به گونه بی سابقه تعداد ۳۳۱ هزاردرخواست کمک دریافت کرده است. در میان این تماس های تلفونی، افراد «نگرانی» بودهاند که به دلیل کاهش دستمزد، بیماری یا اتکا به کارتهای اعتباری برای هزینه زنده گی روزمره، قادر به پرداخت قرضه هایشان نبودهاند.
د تحلیلی که کنگره اتحادیه های کارگری بریتانیا در اوایل ماه جاری منتشر کرد آمده است که حد متوسط بدهی یک خانوار در نخستین سه ماهه سال ۲۰۱۹ ترسایی در مرز ۱۵۸۸۰ پوند قرارگرفته که نسبت به سال گذشته در این زمان ۱۱۶۰ پوند افزایش یافته است.
خانم اُگریدی افزود: « داشتن کار باید به معنا آن باشد که می توانید یک زنده گی آبرومندانه برای خانواده تان فراهم کنید.اما پس از ده سال دستمزد پایین، بالا رفتن ناامنی شغلی و کاهش در خدمات دولتی، میلیونها کارگر و کارمند برای تامین احتیاجات اولیه خود در زحمت هستند».
مارگرت گرین وود، سخنگوی حزب اقلیت کارگر در امور بازنشسته گی و کار، می گوید این گزارش «مدرکی زشت» از واقعیتی است که میلیونها کارگر با دستمزدهای پایین با آن روبرو هستند.
او گفت: « خانوادهها با این گزینههای غیرممکن روبروهستند که باید میان غذا، گرم کردن خانه یا اجاره خانه یکی را انتخاب کنند. بوریس جانسن در عوض رسیده گی به دستمزدهای کم و مشاغل متزلزل، تهدید می کند که یک برگزیت بدون توافق (با اتحادیه اروپا) پیامدی فاجعه بار برفرصت های شغلی و سطح زنده گی خواهد داشت».
درهفته ای که گذشت، جان مک دانِل، سخنگوی حزب اقلیت کارگر در اموردارایی، از یک رشته سیاست های حزب پرده برداشت که هدف آن بهبود شرایط زنده گی کارگران و کارمندان در بریتانیاست. او وعده داد که یک دولت کارگرساعات کار درهفته را به ۳۲ ساعت کاهش خواهد داد، حداقل دستمزد را تا « دستکم ۱۰ پوند در ساعت» افزایش می دهد، قراردادهای کاری مبتنی بر پرداختهای پراکنده برای کارساعتی بدون تعهد از طرف کارفرما را منع کرده، و به تمام کارگران و کارمندان از روز نخست کار، حقوق کامل کارمندی اعطا خواهد کرد.
او گفت به « کار برای زنده گی، نه زنده گی برای کار» اعتقاد دارد.
حال چشمها به کنفرانس سالیانه حزب محافظه کار دوخته شده که قرار است از امروز آغاز شود./ صدای مردم
منبع تصویر : asretebar.com
بامداد ـ فرهنگی و اجتماعی ـ ۳/ ۱۹ـ ۰۲۱۰
یادداشت : دیدگاه های ارایه شده اندیشه و نظر نویسنده را بازتاب می دهـد. دیدگاه های حزب آبادی افغانستان دراسناد و اعلامیه های رسمی آن انعکاس یافته است.
Copyright © bamdaad 2019
د ښوونکی نړیوالی ورځې ته
د ښوونکي لو ړ مقام ته مې سلام دئ
دې پیا وړي ا نتظام ته مې سلا م دئ
چې یې ځمکه رسولای تر آ سمـــا ن دئ
ځکه هـــر چا لــــره و ړ د ا حتر ام دئ
تل و اکمن د لو ړې پوهــې بل مثا ل دئ
له کتاب قــــلم سره ځوا ب وسوال دئ
نړۍ ورځ تر ورځې بیا یي پرمختــــګ ته
د ا یې حال د ئ د ایې حا ل دئ دایې حا ل دئ
د ښوونکي له پوهــــــنې ا و روزنې
بر خمنــــې شي و ګـــړي د ټولـــنــې
انسا ني ژوند ون ته برخه کړ ي سـمـون
وي خـــو ندي که له بی ځا یه لا ســــوهنې
لا په برخه یې شي هله لو ړ مقـــــــام
که ټو لنه کړي ځا نګــــړئ ورته پــام
په پو ره ایمان وهـــــی به خــــپلــه لا ره
نه په تمــــه د شــــا با س ا و د انعــا م
لو ړ مقا م يې پد ې مـو مـــي غځو نـه
چې یې پـــام د ئ همیــــشه په سمـــونه
تل پرموږه حق لر ی د پلار ا و مـــــور
ټوله مینه ، مینه د ه ا و لورونــــــه
د ښو و نکي بل مشا ل رڼـــا رڼــــا کې
ښه را تلو نکــي شي په برخه مو سبا کې
هر یو ځوا ن او هر ه پېغله شي رو ښانه
پرمخ ځو ددې کا روا ن جرس نواکې
(نجم الرحمن مواج ، ۱۳۹۴/۷/۱۰ )
بامداد ـ فرهنگی و اجتماعی ـ ۲/ ۱۹ـ ۰۴۱۰
یادداشت : دیدگاه های ارایه شده اندیشه و نظر نویسنده را بازتاب می دهـد. دیدگاه های حزب آبادی افغانستان دراسناد و اعلامیه های رسمی آن انعکاس یافته است.
Copyright © bamdaad 2019
مدیریت زنان برپروسه ملی انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان
به تاریخ ۲۷ سپتامبر جلسه وسیع هیات مدیره همایش زنان افغانستان در اروپا تحت ریاست داکتر شفیقه رزمنده تدویر یافت.
در آغاز رییس همایش اروپایی زنان در پیوند با روند انتخابات، تهدیدها عدم اعتماد مردم کشور که سه بار با تقلب و عدم شفافیت از جانب کمیسیون این پروسه را تجربه کرده اند، صحبت نمود و نگرانی خود را همانند همه حلقات متعهد در رابطه با بی برنامه گی تیم های انتخاباتی و وعده های میان تهی کاندیدان صحبت نموده خود را در نگرانی مردم و جامعه مدنی کشور بعد از اعلان انتخابات شریک دانسته و از مدیران این پروسه مطالبه نمود تا با دستان و وجدان پاک زنانه شفافیت و سلامت این روند
را مدیریت صادقانه نموده جلو سناریوها ی جدید بحران و آشوب را در کشور با شجاعت و متانت یک زن، یک شهروند مسوول و پاسخگو دربرابرملت خویش پیش گیری نمایند. بانو زرغونه امیر ی رییس اتحادیه افغانها یکی از حومه های شهر بیرمن المان رابه عضویت هیات مدیره تصویب نمود.
دراین جلسه پلان کاری مشترک با رسانهها، فعال ساختن صفحه فیسبوک همایش ،همکاری با تلویزیون بهار و رادیوی نوین برنامههای اختصاصی تنویری و آگاهی دهی برای زنان بحث صورت گرفت.
در بخش دیگری از کار این جلسه مساله تدویرکنفرانس علمی تحقیقات دختران و پسران محققین، جوان که درعرصه وضعیت زنان افغانستان و درکل درعرصه های مختلف تاریخ و فرهنگ وضعیت کشور به کاوش و پژوهش بر داخته اند در اروپا موردبحث قرار گرفته و تصویب شد تا تدویر کنفرانس زنان در افغانستان مطالعه گردیده یکجا بانهادهای زنان در کشور امکانات تدویرکنفرانس مشترک درداخل کشوربه مطالعه گرفته شود.
دراخیر بنابه پیشنهاد آرزو قانع تحت نظارت قرارداشتن دو تن از کمشنران قبلی کمیسیون مشکل انتخابات به بحث گرفته شد و با توضیحات بانو قانع و بانو راحله صدیقی فیصله شد تا در این زمینه بر خورد عادلانه ارگان عدیلی و قضایی و محکمه جرایم سنگین را خواستارشده و برای حقیقت یابی و در زمینه از دادخواهی جامعه مدنی زنان در داخل کشور ابرازحمایت نمود.
درکارجلسه همه اعضای هیات مدیره سهم فعال داشته و جهت تطبیق فیصله های آن ابراز آماده گی کردند.
بامداد ـ فرهنگی و اجتماعی ـ ۱/ ۱۹ـ ۰۲۱۰
یادداشت : دیدگاه های ارایه شده اندیشه و نظر نویسنده را بازتاب می دهـد. دیدگاه های حزب آبادی افغانستان دراسناد و اعلامیه های رسمی آن انعکاس یافته است.
Copyright © bamdaad 2019