جـنـازې

هره ورځ د ارمانونو جنازې  وړو
هــدیــروتــه د گـلونو  جنازې وړو
د بادونــو کرونــده په اوښکو پالــو 
د شهـیدو بهــارونــو جــنازې وړو
د امید باغچـه د وینــو جـزیــره شـوه
د وږمــې د شنــو وزرونو جنازې وړو
د بدرنگې شپې له سیورې نه لمرغواړو
د گلمخــو سهــــارونــــو جـنــــازې وړو
په ایرو کې لټوو د قسمت ستوري
د هینــدارو د یادونـو جـنـازې وړو 

( صدیق کاوون )

بامـداد ـ فرهنگی ـ ۱/ ۱۴ـ ۱۶۰۷ 

کدام ساده لوح گفته که امریکا فرشته نیست ؟

طنزی از زلمی رزمی

ببینید اگر از خدا و راستی نگذریم، همین امریکا واقعاً که یک فرشته است، بیچاره همیشه وقتی می بیند که کدام چیزی در افغانستان درخطر می افتد، بازمثل فرشته ها می آید و بدون هیچ مدعا و مقصدی صرف برضای خدا و رسول ازما دفاع میکند.

دیروز دین ما درخطربود، همین فرشته ها آمدند و به خروارها پشم و ریش و جهادگر و تروریست و دزد و آدمکش و خشتک و تنبان بما فرستادند.

دیدند با چاقوی چاریکاری و سنگ پلقمان وغولک و سوته که جهاد نمیشه، بیچاره ها تا خر خره مسلح ما ساختند ازهیچ چیز دریغ نکردند از گوله و مرمی گرفته تا راکت انداز و توپ بی پس لگد وغیره وغیره و حتا استنگر و چه نبود که بر سرشانه های ما نیانداختند و به گردنهای ما کشال نکردند.

خدا خیرشان بدهد (بین خودما باشد که دیگرکسی نفهمد) اصل قهرمان جهاد همان ها هستند ما فقط گوشت دم توپ بودیم.

از این ها گذشته وقتی دیدند جیب های ما درخطر مفلسی است، مثل باران رحمت برسرما دالر و کلدارپاکستانی و گنج های قارون ریختند.

دیدند برادرهای جهاد و جهادگرما درخطراست، طالب فرستادند، دیدند طالب در خطراست کرزی فرستادند، دیدند کلاه قره قلی کرزی در خطراست ، بن لادن فرستادند، انتحاری فرستادند ، چرس و تریاک فرستاد، یک لک وسی هزارعسکر فرستادند، باندهای مافیای قدرت فرستادند، و القصه دموکراسی و انتخابات فرستادند.

امروزکه می بینند صندوقچه رای و رای گیری ما در خطراست (جان کری) فرستادند تا برای ما ( شفافیت و عدالت و دموکراسی) بیاورد.

پس اگریک کمی انصاف دارید، بیایید بجای قصه تقلب ملاغنی و ملا عبدالله و ملا کج کلاه ، بدربار خدا روی بیاوریم، توبه کنیم و بحق امریکای عزیز و مهربان دعا کنیم که خدا سایه لطف و مهربانی شانرا ازسرخطرهای ما کم نکند.

آمین یارب العالمین!

بامـداد ـ فرهنگی ـ ۱/ ۱۴ـ ۱۲۰۷ 

نوسازی بافت قدیمی شهر کاشغر شین جیانگ 

نوسازی بافت قدیمی شهرها همواره یکی از امور دشوار در سراسر جهان است. زیرا از یک طرف باید خانه های قدیمی و فرسوده را بازسازی یا نوسازی کرد و از سوی دیگر باید از تاریخ و فرهنگ دیرینه شهر حفاظت کرد و تا بتوان پیشینه شهر را به نسل های بعد انتقال داد. شهر کاشغر شهری قدیمی با قدمتی بیش از ده هزار سال است که در جنوب غربی منطقه خودمختار اویغور شین جیانگ قرار دارد. کارشناسان چینی این شهر را یگانه شهر قدیمی با ویژه گی های فرهنگی شین جیانگ و آسیای میانه چین می دانند. کاشغر پیش از قرن دوم میلادی بنا شد و در حال حاضر به عنوان یگانه شهر قدیمی و تاریخی در سراسر شین جیانگ شناخته می شود و دارای آثار تاریخی و فرهنگی فراوانی است. در طول هزار سال گذشته فرهنگ قوم اویغور که دین اسلام بخش عمده ای از آن به شمار می رود، در خیابان های قدیمی این شهر حفظ شده است. در سال های گذشته، بازسازی بافت قدیمی کاشغر نه تنها به حل مسایل مشابه جهانی کمک کرده، بلکه به جذابیت هزار ساله شهر کاشغر نیز رنگ و رو بخشیده است. همچنین ساخت همزمان یک شهرک که همزمان با نوسازی بافت قدیمی کاشغر انجام شده است، شور و شوق مردم این شهر برای زنده گی و کار در صلح و رفاه را برانگیخته است.

 بافت قدیمی شهر کاشغر شین جیانگ بیش از دو هزار سال قدمت دارد و بیشتر خانه های آن با چوب و گل ساخته شده است. به سبب قدمت فراوان و قرار داشتن این خانه ها در نوار زمین لرزه،  بسیار از خانه ها در خطر هستند. علاوه بر این، منطقه قدیمی کاشغر دارای تاسیسات زیربنایی و تسهیلات اساسی زنده گی مدرن مانند شبکه مرکزگرمی و زهکشی نیست و از این رو ساکنان این منطقه از رفاه کامل برخوردار نیستند. به منظور ایجاد محیط مطلوب تری برای مردم محلی و همچنین حفاظت از مناظر تاریخی و فرهنگی هزار ساله، دولت چین در سال ۲۰۰۹ میلادی  سه میلیارد  یوان برای نوسازی بافت قدیمی کاشغر که مساحت آن بیش از هشت کیلومتر مربع و جمعیت آن بیش از ۲۰۰ هزار نفر است، اختصاص داد.

هری گلی باکری  پنجاه ساله یکی از شهروندانی است که از طرح بهسازی ناحیه قدیمی بهره برداری کرده است. وی به خبرنگار سی آر آی گفت: « هرگز درخواب هم نمی دیدم که چنین خانه خوبی داشته باشم. ..پیش از این شرایط در خانه ما بسیار بد بود و حتا پنجره هم نداشتیم. برق نیز ثابت نبود و همیشه قطع می شد. پس از انتقال به خانه جدید، از همه امکانات برخورداریم. سیستم مرکزگرمی، زهکشی و گاز طبیعی هم هست و زنده گی ما راحت تر شده است. از خانه جدید کاملا راضی هستیم.»

 دهکده چهارم   ناحیه « نزاربیگ » که هری گلی باکری در آنجا زنده گی می کند، در حومه شمالی کاشغر واقع است. تا چند سال پیش، خانه های این دهکده چوبی و بسیار قدیمی بود. خیابان های این دهکده پر از گودال و چاله بود و به طور کلی در دهکده حتا یک مغازه خوب هم دیده نمی شد. بسیاری از مردم در حیاط خانه خود نان می پختند و در خیابان ها آن را می فروختند. پس از نوسازی این دهکده، کلیه مردم به خانه های جدید و بزرگ تر و راحت تر منتقل شدند. خانه های جدید دارای تاسیسات مختلف آب، برق، گاز و مرکزگرمی هستند. همچنین « کوچه نان فروشان » ایجاد شده است. مردم در کنار این خیابان مغازه های خودشان را دارند و به این ترتیب داد و ستد آنها نیز پررونق تر شده است.

آدیلی مایمایتی ساکن کوچه نان فروشان است. چند سال پیش، مایمایتی با پیشنهاد و کمک دولت، خانه خود را ساخت و به خانه جدید او چهار مغازه هم اضافه شده است. مایمایتی به خبرنگار سی ار آی می گوید:  

« خانه جدید من ۵۷۰ متر مربع مساحت دارد. اعضای خانواده در طبقه دوم زنده گی می کنند و در طبقه اول چهار مغازه هست. یکی از آن ها سوپرمارکت است و سه مغازه دیگر را به کرایه داده ام. ماهانه درآمد اجاره و درآمد سوپرمارکت به ده هزار یوان می رسد که در مقایسه با گذشته بسیار افزایش یافته است.»

اکنون مردم دهکده چهارم ناحیه  نزاربیگ از طرح نوسازی بافت قدیمی کاشغر و بهبود شرایط زنده گی و محیط داد و ستد راضی هستند و به آینده  با امید بیشتری می نگرند. ماچون مینگ، منشی کمیته حزبی این شهرستان گفت: در مرحله بعد، این شهرستان از دهکده چهارم برای طراحی و ساخت خیابان مخصوص خوراکی حمایت می کند. وی می افزاید:

« در مرحله بعدی، با توجه به اینکه نان فروشان در این منطقه زیاد هستند، خیابان ویژه نان را نوسازی می کنیم. به این ترتیب، نان های مختلفی تولید می شود، از جمله نان های بسته بندی شده ، که مسافران به عنوان هدیه می توانند همراه خود ببرند. پس از آن به تدریج خوراک های دیگر شین جیانگ را اضافه خواهیم کرد و خیابانی هم ویژه خوراک ها می سازیم.»

شهرک خیایان « کوم دروازه » در منطقه محوری نوسازی بافت قدیمی کاشغر واقع است. ساختمان های قدیمی و مخصوص این منطقه بیش از دو هزار سال قدمت دارد و منطقه کلیدی برای حفاظت از میراث تاریخی و فرهنگی است. عبدالله میجیتی عبدالله رشتی ساکن این منطقه است. مساحت خانه نوسازی شده او به ۳۴۰ متر مربع می رسد و دارای سه طبقه و جمعاْ ۱۸ اتاق است. خانه وی بسیار زیباتر و برای زنده گی مناسب تر شده و دیوار و تیر های چت خانه با طرح و نقش های ویژه قومی اویغور دیده می شود. عبدالله رشتی به خبرنگار سی ار آی گفت که طرح نوسازی مسکن بارها تجدید نظر و سنجش شده که چنین نتایج رضایت بخشی به وجود آمده است. وی می افزاید:

«طرح نوسازی خانه من را دوستم برایم انجام داد و انستیتوت طراحی که دولت آن را تاسیس کرده است، نقشه طراحی را ترسیم کرد. من با آن ها به طور کامل تبادل نظر کردم و اساساً خانه کنونی من شبیه خانه گذشته است اما بزرگتر و زیباتر شده است.»

 شی شی شون،  مسوول « مرکز اداره  نوسازی بافت قدیمی کاشغر » گفت که طرح نوسازی کلیه خانه های بافت قدیمی براساس آرزوی شهروندان انجام شد. دولت براساس مدل خانه های قدیمی کاشغر پس از بارها تبادل نظر، خانه های بتون آرمه جدید را ساخت که می تواند در هنگام زمین لرزه ای به قدرت ۸ درجه ریشتر نیز مقاوم و مستحکم باشد. سپس نمای ساختمان های جدید را به شکل خانه های قدیمی و باستانی طراحی و اجرا کرده تا ظاهر خانه های جدید با سبک بافت قدیمی کاشغر پیش از نوسازی هماهنگ باشد. وی می افزاید:

« چنین کاری برای انتقال و حفاظت از فرهنگ سنتی و سبک معماری برجسته خانه های قدیمی است. شهروندان می توانند آزادانه طرح ریزی کنند. نوسازی بافت قدیمی هم با خواست و دیدگاه شهروندان هماهنگ است و همچنین سبک معماری برجسته قدیمی را انتقال داده است.»

 امروز، بافت قدیمی کاشغر نوسازی شده جادار و تمیز است. بسیاری از شهروندان پس از انتقال به خانه های جدید درخواست پذیرایی از مسافران در خانه خود را مطرح کرده و خدمات صمیمانه ای به مسافران چینی و خارجی که به شناخت فرهنگ سنتی قوم اویغور علاقه دارند، ارایه می کنند. لی شیا، رییس اداره گردشگری کاشغر می گوید: توسعه گردشگری فرهنگی نیز یکی از موضوعات مهم نوسازی بافت قدیمی کاشغر است. اکنون، شهر کاشغر تلاش می کند با توسعه صنعت گردشگری به افزایش درآمد شهروندان بافت قدیمی کاشغر کمک کند و شهرک جدید زیباتر و هماهنگ تری دربافت قدیمی این شهر ایجاد شود. وی می افزاید:

« توسعه صنعت گردشگری هم مسافران را جلب می کند و هم می تواند به توسعه اقتصاد محلی کمک کند. ثبات اجتماعی و توسعه اقتصادی رابطه نزدیکی دارد و با ثبات اجتماعی، اقتصاد محلی توسعه می یابد. مردم با درک آن می توانند به طور داوطلبانه از همبستگی ملی و ثبات اجتماعی دفاع کنند. هدف دیگر از توسعه صنعت گردشگری این است که مردم بیشتر به بافت قدیمی کاشغر بیایند و هماهنگی اینجا را ببینند و به تبادلات فرهنگی کمک کند.»

China Radio International

بامـداد ـ اجتماعی ـ ۱/ ۱۴ـ ۱۵۰۷

مغــرور انسـانه

دا  چې  لوبې  په  سرو  سپینو  هر سبا  کړې

راته  ووایه  چې  دا  هومره  مغرور  چا  کړې

د  دنیا  په  مینه  مست  یې  بې  شرابو

د  هستۍ  جنون  له  هر څه  بې  پروا  کړې

د هغه   په  حال  چې  وریځ  د  اسمان  ژاړي

ته  پرې  هر  ساعت  خندا  لکه  برېښنا  کړې

له  همدې  خاورو  پیدا  خاکي  انسان  یې

نه  پوهیږم  دنیا  ولې  په  هوا  کړې

هر  څوک  ټیټ  درته  ښکاریږي  له  خپل  ځانه

خپل  نظر  کې  خپل  ګومان  ابن  سینا  کړې

دغه  علم  دغه  مال  دغه  کمال  ستا 

بلا بویه  چې  یې  هر  چا  نه  جلا  کړې

موږ  او  ته  د  یوه  کور  او  یو  کهول  یو

د  دنیا  عزت  له  موږ  نه  نا  اشنا   کړې

د  غرور  له  ماڼۍ  ښکته  شه   دنیا  ته

که  د  خوار  او  د غریب  د  زړه  دوا   کړې

لږ  زړه  سوی  او  همدردي  که  در  سره  وي 

دا  زموږ  تیاره  محفل  به  ټول  رڼا  کړې

پتنګان  به  دې  تاوېږي  له  برجله

په  احسان  به  ځان  محبوب  لکه  لیلی  کړې

رڼایي   د  حقیقت  به  دې  نصیب  شي

کوه  طور  ته  به   د  زړونو  لار  پیدا  کړې

فرعونان   به  دې  له   ویرې  سودایان  شي 

دلجویي  د  خوار  غریب  که  په  رښتیا  کړې

***

خپـلواکــي

 د  ملي  ژوند  اساس  خپلواکي  ده 

د ملي  غرور  ژوند، سرلوړي  ده

د  څو  تنو  د  څو  کسو  خو نه  ده

پکې  برخه  د  هر هر  سړي  ده

حفاظت  یې  په  سر  او  په  مال

د  هر چا  وظیفه  ایماني  ده

په  تش  لاس  یې  ساتنه  ده  ګرانه

لوی  دښمن  یې  خواري  بیوسي  ده

په  ملي  قدرت  لاس  ته  راغلی 

په  ملي  اتحاد  متکي  ده

چې  هر  څومره  ملت  متحد  وي

خپلواکي  یې  هغومره  قوي  ده

په  ملي  تربیه  قوت  مومي

په  ملي  روحیه  کې  خوندي  ده

ټیګ  اساس  یې  ملي  اقتصاد  دی

خپلواکي  نورو  نه  بې  نیازي  ده

په  ملي  ثقافت  قوم  ژوندی  دی

کولتوري  سرمایه  یې  هستي  ده

راشئ  ورکه  خواري  کړو  وطن  نه

ترقۍ  لور  ته  هڅه  حتمي  ده 

ورکه  کړئ  باداري  د  څوتنو

خپلواکي  د  فرد،  فرد  آزادي  ده

په  آزاد  او  خپلواکه  وطن  کې 

روا  کله   په  بل  باداري  ده

***

شاعر :  ارواښاد استاد ګل پاچا الفت

ترتیب کوونکی  : انجنیر  عبدالقادرمسعود

بامـداد ـ فرهنگی ـ ۲/ ۱۴ـ ۱۱۰۷