د وطـن میـنـه

بې له  تا به  ژوندون کـــله زما آسان وي
لکه مات چې مې ورز پر ستر توفان وي

د ښکاري په سرو منګولو کې را ګير یم
لکه ویشتي غشي نېغ په زړه جانان وي

بې لـه تا بــه سخت سفر یـــوازې درومم
لکه شپه کې چې سپوږمۍ تنها روان وي

زما پر زړه ستا د یادونو څلي جوړ دي
فکر او انــد تل ستا څيرې ګریــوان وي

تل په سترګو مې رڼې اوښکې جــاري شي
چې پر تا وینم را تاو پړانګ او لېوان وي

ډکې اوښکې مې له غبرګ سترګو توی شي
چې واکمن پر کلي ښار مې تور دېـوان وي

زه له دې لرې ملکـــو دې تل څــارمه
ګنې بیا یو ورځ به جوړ دا ګلستان وي

پام و نه کړې چــې زه بـه ستـا لــه عشقه تیر یم
ستا فراق کې مې ژوند تل خــوار او پریشان وي

پښې مې سستې وس د تلــو پــه مـا کې نشـتـه
یا نړۍ په مخه کړې زلزلې او لوی توفان وي

بې له تا چې پر هر ځای یم خوار فقیر یم
لکه ژوند چې د انسان په تــور زنـدان وي

پروت پنجره کې د سرو زرو زار بلبل یم
چــې ارمــان يې آلــوته پر شنه چمــن وي

که هر څو له تانه لــــرې زړه مــې ستا دی
روح مې ډک ټول ستا له مينې او ایمان وي

ته ټول مينه ټول عــزت او شرافت يې
پرتا ویاړم بې له تا که مې ګزاران وي

زه هيڅکله به تا هیر نه کـړم وطـنه
تل نابـود دې رنګـارنګه دښمنان وي

( عبدالملک پرهیز )

 بامداد ـ فرهنگی ـ ۶ /۱۵ ـ ۰۵۱۲

خشونت محکوم است!

باز هم روی سخـــن ســوی زن است
بحث شور انگیز و موضوع زن است
رنج زن ، رنج عظیـم  کشــور است
چرخ مرگ و زنده گی را محور است
مظهـر آمــال انسانی زن است
با تاسف قشر قربانی زن است
تا بکی باشد زنان خوار و اسیر
کــودکی در پنجه ی کفتــار  پیر
تا بکی باشد زنان زار و خمـــوش
باز کن بگشا دهان و چشم وگوش
تا نگردی چیز فهم و پخته جــوش
حرف تانرا کس نخواهند کرد گوش
خیز با گـــام جسورانه بــه پیش
جنبشی کن با هماندیشان خویش
خیز از تهدید نا مردان مترس
از خــرافات ریا کاران مترس
نهضت زن را بنا کن در وطن
قهر مان شو ، قهرمان ی مرد وزن
قـــوت زن اقـتــدار رستم است
کی زمردان در توانایی کم است
گیسویش در دست نا مردان مباد
عـــزتش تا راج  اهریمــــان مباد
یاد تان باشد که روزی در وطن
می رســـد   دوران  آزادی  زن
راه پیروزی تان در وحــــدت است
علم ودانش مر شما را عزت است
زن ستیزی ، مــــرد سالاری فنــاست
با شهامت باش زن ، حق با شماست

(عبدالو کیل کوچی)

بامداد ـ فرهنگی ـ ۴ /۱۵ ـ ۲۷۱۱

د رحمان بابا شعری سمندرسیاسی څپې

نجم الرحمن مواج

په ۱۰۴۲هجری قمری کال دعبدالستارپه کورکې دپښتونستان د پېښورپه سیمه بهادرکلی کې یوماشوم وزیږید چی عبدالرحمن ونومول شو.
د خپل وخت د یو نامتوشاعر،صوفی اوعارف په توګه وپیژندل شو.دا د پښتوادب نه هیریدونکی پیاوړئ شخصیت په ۱۱۴۲هجری قمری کال له فانی نړۍ سترګې پټې کړي اما د خپل پتمن اوادبی فرهنګی رسالتوال ژوندکې یې ځان ته ترفزیکی تګ اود ژند له پولې اوښتلونه را وروسته دومره پوخ او پاتي شوني کارکړئ وو چې مړینه هډو دهغه دهیرولو توان نه لري.
د خپلوفرهنګی نه ستړۍ کیدونکی هلوځلو قلمی، ښومیراثونو له برکته دلمراوځمکې له ژوند سره سم پایی او،ورځ ترورځی قلموال اوفرهنګپال مینه وال یې د خاطرو درناوی له امله د دې، منلي شخصیت دمینه والو زړونوته د نویو ولولو راپارولو په سپېڅلې مینه نوي لارې خپلوي او دا،اغیزمن ګام لاغزونه مومي.
د دې ورځنی لاغزونې یو اغیزمن لامل زما په اند دا دئ چی د خپلی زمانی ستراونامتو صوفی اوعارف پوهاند رحمان بابا (رح ) یوازی صوفی اوعارف نه بلکې د،یو تدبیروال ټولنپوه اود سیاسي روانو حالاتو سترهمتوال جاج اخیستونکی مشرپه توګه یې خپل لوړخیال او ژورفکرد پدیدو تل ژورې پیژندنی اوسخاوتمندانه خورلوته کارولای دئ.
زموږد معاصرپښتو ادب دوه تلپاتی مشران اوستوري د رحمان بابا (رح) په اړه داسې کښلي دي.
د ارواښاد پوهاندصدیق الله رشتین یادونه:
« د رحمان بابا د پښتو شعراوادب هغه ځلانده ستوری دئ چې د لېرې اوبرې پښتونخوا په آسمان کې یو شان ځلیږي. د ده خوږنوم یا د ده د لوړي شاعر احترام د ده  د روحانی اوملکوتي غږد ټولوپښتنوپه زړونو کې یورنګ موجوددئ.
د رحمان بابا کلام رنګین،عام فهمه،سلیس، روان اونازک خیاله دئ.د ده په کلام کې هرډول شعرونه موجود دي او دهرچا په ذوق برابرمطالب لري. د ده په شعرونوکې دیني،علمی، ادبی،اخلاقی، اوټولنیزمسایل،بشری، بشري مناسبات، انسانی صفتونه لکه: لوړاخلاص، رښتیا، رښتیا او صداقت، عدالت،علماو پوهه،ت قوا، اوعبادت، صبراو زغم، قناعت،نیکی، ښېګڼې، متانت، سخاوت، زحمت، او ریاضت، عزت، مېړانه اولوړهمت، ننګ اوغیرت،ځان غوښتنه اوتنګ نظري، کبراوغرور، کینه، غیبت ،حسادت اوکرکه، اتحاد او اتفاق، ورورولی، آزادي، او خپلواکي، ظلم اوستم او داسې نور خصایل ، په ډېرانساني اواسلامي فکرونونو،تصوراتو اوخیالونو کې په ډیره خوندوره اوساده ژبه اوپه ساده ژبه اوپه ډیرعالی مفاهیمو اومعناګانو کې بیان شوي ډي.»
د ارواښاد استاد الفت یادښت:
« د خیبراوتیرا، له غرونوهغه خوا د پېښورپه بهادرکلی کې یو پښتون فقیراوسیده چی خبرې یې شعراوشعریې حکمت و. رحمان بابا هَغه څوک و چې دغفلت له خوبه دبلبلو په آواز راویښ شو او د زړه مراقبه یې د ګلوله غونچو اوغوټیوزده کړه. په زړه کې یې د پاک خدای د مقدس عشق لمبې بلې دي او له ژبې یې سوزان شعرونه راوتل....»
له انسان سره د نه شلیدونکی مینی او د خپلو ټولنیز و سیاسی حالاتوته په مسولانه کتلوسره، د تصوفی اوعرفانی پخی جاذبی اومشرتوب سره سره، له خپلی ټولنې پردئ پاتی نشو او د سیاست او ټولنیز ژوند سره یې د یوه پوخ ټولنپیژاند عالم په توګه ځیرنه درلوده او د شعر په وسله یې نښه ډیره پرځای ویشتله.څنګه چی وایي:

هیڅ مې نه زده نه پوهیږم داڅه پېرشه
چې دلدارمې داغیارپه شکل څېرشه

رښتیاهم چې په سیاسی ژوند کې کله ناکله کورني او بهرنِی فکتورونه سره په ټکرکې شی. د نورو ګڼولاملونو ترڅنګه ځانمني یوغټ او پارونکئ لامل دئ چی پرپخوانیو ژمنو توره خاوره  اړوی او یو، له بله سره بیلوي اود یوي سیاسی ګډې موخی ملګری دوستان او، وروڼه، چې کلونه، کلونه یې د یوې ګډې کړنلارې پرمخ بیولو لپاره د ګډو پرله پسې مبارزو او جهادپه مینه یې دګډ  زندان په ګډه خونه اوسلول کې وهل اوځورول شوي، نه یوازی دا چې سره بیلوي بلکې وسله والی مخامخ جګړې ته هڅوی.
یا دا چی له زمانی نه دګیلې په توګه د روند اوبابا شاعر د خپل وخت ناځوانو شرایط  داسې انځوروي:

زمانه می د رقیب له لاسه  وژني
چی مې سپی ګاڼه هغه راباندې شیرشه

د شعردا بیت په اوسنی روانو حالاتو کې په کره توګه نه یوازی زموږپه هیوادکې،چې په تېروڅلورولسیزو کې زموږ ځینی ګاونډي هیوادونه له څه ستونزوسره مخ کړو،اودا هیوادونه په تیروپنځوسوکلونوکې زموږ د هیواد په پرتله کومه اقتصادی اوسیاسی بڼه لرل، بلکی د نړۍ په روانو سیاسی کړو، وړوکې په زغرده  د یوې ورځنی سیاسی چلند په توګه لیدلای شو. که دهمدې سیاسی بیت منځپانګی ته وردننه شوسیاستوال دي ته هڅوي چی د دې غمیزی یعنی دا چی ډیرضعیف غلیم غښتلی کیدل اصلی لامل وپیژندل شي اود تیر برم بیاموندلو ته مټې را ونغاړي.
همدا راز د وخت سیاسی ناتارنه دغوره غزل په یوه برخه کې په رسا ژبه داسی غږباسی:

خدای د یارله هجره هیڅوک خبرمه کړه
تاخت وقتل و دا خبردرې واړه یودئ
په سبــب د ظالمـــــانوحـــاکمانو
کور وګوراو پېښوردرې واړه یودي
وردې نه شي په پردۍ زمکه هیڅوک
کور و کر و مبصردرې واړه یودي
چې دې نه په کې یو یارنه دې آشنا وي
هغه ښارو بحر و بر درې واړ یو دي

په رښتیاهم کله چې په یوه ټولنه کې د ظلم څپه په یو ډول نه یو ډول خوره شي له ژونده خوند د جګړې په سیند کې لاهوکېږي، د کوراوکلی ماحول په زندان اوپایله کې په ګور، اوړي. دا چی ویل شوي دي چی شعرد زړه آواز دئ او د ورځنی ژوندانه انځورونکئ، نو،حساس شاعرنشي کولای چې د خپلی سیمی او اوسیدونکیوله غم او زغم سره ځان شریک و نه بولی او له هغوی سره خواخوږئ نه وي. شاعراو بیاپه تیره بابا شاعر په څواړخیزه توګه د هماغه وخت تاریخی جبرغندی او په ښکلی شعری انداز له ناخوالو نه شعری عکاسی شوې تابلو د پېړیوپه پوړیوکې د حق اوعدالت سیاسی مینه والوته دا سې تاریخي یادګارپریږدي چی هم پخپله د شاعرژورلید اود انسانی انگیرتومنه اوهم د هماغې دورې رښتینې څیره په کې ښه وځلېږي اولوستونکیوته دتلپاتی اوغوره پیام لمریزه  وړانګه وي. دهر ډول قومی تعصب پرضد ناره یې داده:

زه عاشق یم سروکارمي دئ له عشقه
نه خلیل نه د اوودزئ یم نه مومند

او یا دا چې:

ترخی اوښکې د عاشق آب و نمک دي
خدای دې نه کا څوک بی آب وبی نمکه

ریښتنی عاشق د خپل همنوع یعنی انسان سره د هغه له انسانی غوښتنې اوحقپالنی سره ریښتونی مینه څرګندوي په بریا، یې خوښیږی اود ستونزوهوارولو لپاره یې تروسه زیارباسی او د ورورګلویزی مینې پرمټ یې د ګڼوستونزو، ګرداوله کومې د ژغورنې ساحل څنډې ته راکاږي او خوندي کوي.
قومی تعصب په کلکه غندي او ورنه کرکه لري او د انسانی ټولنې خیرښېګڼه په دې کي ویني چی د همغږئ کلکې ارادې مزئ لامرغلین کړي.

دلته داسې نغوته لري:

حق باطل کا باطل حق کا
په سبب د روی ریا
ګوش اوهوش یې هرګزنه وي
د مظلومو په ژړا

سیاسی تنګ نظری په کلکه غندی اوهرڅه دڅوتنو شا وخوا، سیاسی لاس پوڅو، لږ کي، انډیوالانو ته منحصرکول د ډیر یوپررواحقونو څرګندتیرۍ بولی، چې د بی باوریو لمن غځوی او د ژورکړکیچ لامل ګرځي. دعدالت په برخه کې:

که بلنده مرتبه د چا په کاروی
لوی مقام دئ عدالت په دا دنیا

عدالت د اسلام سپیڅلي دین ارشاداتو،اوهمداشان دپرمختللیو هیوادونو اومدنی ټولنو بنسټیزه غوښتنه ده چی په همدي وسیله انسانی ټولنه د پرمختګونو لوړوپوړیوته لار باسي اود وروګلویزې مینې له برکته ګام په ګام  د نویو پرمختګونو حیرانوونکیو پړاوونوته رسیږي.
همداشان د دښمن لنډ مهاله دوستي ته د اسې ګوت څنډنه لري:

چې دښمن یې وي له دوسته اړولې
د هغو احتیاط  بویه له کومکه

دا هم یو سیاسی ژورلید، نصیحت دئ چې د دښمن په پستو خبرو دولتی واکداران تیرنه وځي اوخپل ملی دریځ ترهرڅه غوره وګڼيږ او که داسي نه وي  بیا به پښیماني کومه ګته ولري او تاریخي ماتی له نه هیریدونکیو پیغورونوسره نو یو پښتونو ته پا تې شي. د لته عمل اوعکس العمل ته داسې فلسفی ژوره نغوته لري:

که ته نکړي په بل چاباندې غرض
بل به نه کاندي په ت اباندې غرض
***
له اغیارسره خندا څه په کارنه ده
له اغیارسره سودا څه په کارنه ده
سل یاری د یوه یارد پاره کړۍ شي
آشنایی دهرآشنا څه په کار نه ده
***
کله چی د اغیارټول کړه وړه د بشپړي رسوایی ترپولې رسیږي اوشاوخوا ټول حقیقتپال ذهنیت پرې شهادت ورکوي بیانوهغه پېژندل غلیم ته چي په راز،راز چمونو د خپلی تورې موخی لپاره هرې خواته لاس غځوي ددوستی لاس ورکول څه چې آن په ورین تندي کتل هم غندي.دا د سیاسی پوهی هغه اړخ دﺉ چې د شعری کلام  سیاسی جوهرجوړوي.
سوله اوفتنه وال ژوند دا سې پرتله کوي:

زهرښه دئ که په صلح او صلاح وي
نه شکرې په فتنه او په غوغا
چې دوروراوعزیززړه پرې آزارشي
حاصل مه شه هغه خپله مدعا

یا دا چې:

بزرګی په دلجویی کې ده دخلکو
ته چې خلک ډوبوي څنګه بزرګ یې

دلته د سیاست هغه اړخ ته جوته او روښانه لارښوونه ده چې سیاستوال او حکومتی واکوال ښايی په ډیره ځیرتیا اومسولیت په بشپړصداقت خپل سپارل شوي صلاحیت وکاروي.
د ټولنیزسم سلوک په اړه خپله لویی ا وزړه سواندي داسی بیانوی:

کوهی مه کنه دبل سړي په لارکې
چېرې ستابه دکوهی په غاړه لارشي

کوهی کنل اووژل له قابیل نه راپه دې خوا په زرګونه ډوله د پیړیو په پوړیوکې ورځ تر ورځې په ډیره بدرنګه بڼه، بڼه بدلوی او آن دا چې انسان په اوسني روانو ورځنیوحالاتو اوکړو، وړوکې، د انسانیت وجودی فلسفی سره په زغرده ټکرکې داسې کارونه کوي چی انسانی ويښ وجدان لړزیږي، ترې کرکه کوي او پرې لعنت وایي. د عزت اوحرمت ژوند ته دا سې فلسفی نغوته لري:

چې عزت حرمت یې نه وی په جهان کې
هغه هسې ژوندون وسوزه په اور
بی عزت سړئ به خوښ دهیچا نه وي
مګرهسې بی عزت وي ځینې نور

دلته عزت او حرمت،اعتباری شخصیت نه سیوا چی د څوکۍ  اوورکړشوي مقام معنا لري د اعتباروړنه  ګڼي او داسې کسانوته یوازی اویوازی په خپل تنګه او، ورته تشکیلاتی کړۍ کې د بی عزتۍ له معنا ډکه نغوته ده چې داسې ژوند په اورسېزل غوره ګڼي نه ورسره همغږي او پرې ویاړل.

چې داورلمبووهلئ وي بیاروغ شي
نه رغېږي دآزارلمبووهلئ

د اورلمبوته شعری نغوته دظلم اواستکبارخورول او، د همدي ناورین په اور د انسانی ټولنې مادی اومعنوی هستی بربادولو بر بنډول اوغندنه ده.دلته بیا هم د خبروپای په توګه د رحمان بابا د شعرسمندرسیاسي څپه دومره غښتلی ده چی دهمدې بیت هراوریدونکی پرته له کوم تلکفه د شعرمنځپانګې نه دخپلې پوهې په تناسب ګټه، خوند اوځوراخیستلای شي.
د رحمان بابا سترروح ته د ارادی ګېډۍ ګېډۍ ګلونه وړاندې کوم اوشعري سمندرڅپوته یې دا نساني ټولنې اوپه تېره بیا دنوي پښت ژورپام اوڅپاند، نه تمېدونکي، ګټورتکل په هیله.

 بامداد ـ فرهنگی ـ ۲ /۱۵ ـ ۳۰۱۱

متن پیام مشترک شورای مهاجران افغان درالمان و انجمن زنان شهرهانوفر

روز دوشنبه تاریخی ۲۳ نوامبر۲۰۱۵ درتجمع اعتراضی شهر هانوفرالمان پیام آتی توسط خانم شفیقه حسان عضو هیات مدیده شورای مهاجران افغان و رییسه انجمن زنان شهرهانوفر قراات گردیده و کاپی های آن با ترجمه المانی دراختیاربرخی تلویزیون ها، روزنامه ها ، اخبار و جراید و ارگان های جمعی المانی سپرده شد

خانم ها آقایان!

ما امروز روی چهار مساله مهم ذیل دراینجا جمع شده ایم :

تقبیح تصمیم عودت اجباری پناه جویان هموطن ما ازالمان به جهنم جنگسالاران و بنیادگرایان مذهبی درافغانستان ،
تقبیح حکم سنگسارزنان بی دفاع وطن ما به ویژه سنگسار فجیع و  وحشیانه رخشانه بانوی ۱۹ ساله درولایت غور ،
سربریدن فجیع و دهشت ناک هفت تن گروگانان هم وطن ما در ولایت زابل و استقبال ازروزجهانی منع خشونت علیه زنان و تقبیح خشونت علیه زنان هموطن ما.

حضارگرامی!
طوری که آگاهی دارید اخیرا دولت المان علاوه ازطرح و تصویب یک قانون سخت و ضد پناهنده گی، با یک چرخ ۱۸۰ درجه و برخلاف واقعیت، افغانستان جنگ زده و ناامن را (کشورامن) خوانده و پلان اخراج سریع و اجباری پناه جویان هموطن مارا به جهنم جنگسالاران ، آن هم به شیوه های نهایت خشن و به دور از کرامت بشری روی دست گرفته است .
ازجانبی دولت بی کفایت ، ضعیف ، ناتوان و فقیرکابل و در راس رییس جمهورغنی که هیچ گونه قدرت و نیرویی برای تامین زنده گی امن و حمایت ازپناه جوی عودت داده شده در بساط ندارد، با بی مسوولیتی و بی پروایی مطلق گوسفندوار براین تصمیم کشورالمان سرتسلیم گذاشته و موافقت خویش را نسبت به عودت اجباری آنان اعلام داشته است
درحالیکه امروزه افغانستان نه تنها کشور امن نیست بلکه نسبت به هروقت دیگر نا امنی و بی ثباتی درسراسرکشور بیشتر و به نقطه اوج خود رسیده که حتا درچهار اطراف ارگ جمهوری نیزکسی مصوون نیست.
جنگ و وحشت، ترور، قتل های فجیع به وسیله انفجاربم ها و عملیات های انتحاری، سنگسار بیرحمانه زنان زیرنام شریعت اسلامی، گروگانگیری و گردن زدن های دهشتناک زنان، مردان و اطفال بی گناه، رکود اقتصادی وسیع٬ فقر٬ بیکاری٬ گرانی٬ ناامنی و فلاکت بی سابقه میلیونی٬ فساد گسترده و غیر قابل توصیف دستگاه اداری٬ جامعه افغانستان را فلج کرده و مردم چشم امیدی به دولت و بهبود اوضاع خود ندارند.،
ازجانبی حکروایان کابل نیز جزهمان جنگسالاران، رهبران باندهای مسلح مذهبی، ناقضین حقوق بشر و همدستان طالبان کسان دیگری نبوده و نیستند.
چنانچه تنها گذاردن مردم در حملات تروریستی گروه طالبان و داعش درنقاط مختلف کشور، اجرای حکم سنگسار رخشانه بانوی ۱۹ ساله درولایت غور و سربریدن فجیع و دهشتناک هفت تن گروگانان هموطن ما در ولایت زابل ، بخش دیگری از سازش و یا بی مبالاتی و چشم پوشی عمدی دولتی است.
این همه و همه سبب گردیده تا روزانه صدها خانواده هموطن ما خانه و کاشانه شان را ترک و درجست وجوی یک زنده گی امن راه سفرپرخطربه کشورهای دیگر را درپیش بگیرند چنانچه براساس اعتراف وزیرخارجه افغانستان هم اکنون تعداد شش میلیون انسان هموطن ما درمهاجرت و خانه به دوشی به سرمی برند.
لذا چه گونه میتوان تحت حکمروایی این چنین رژیم فاسد و فاقد اعتماد، به وطن برگشت و زنده گی امن را توقع داشت ؟
بنابر آن ما ضمن این که خواهان توقف فوری اخراج اجباری پناهنـده گان هم وطن خود به افغانستان تحت حاکمیت باندهای آدم کش مسلح مذهبی و ناقض حقوق بشر هستیم لغو قانون جدید پناهنده گی و درپیش گرفتن یک سیاست انسانی پناهنده پذیری، اعطای حق اقامت، حق کار، حق تحصیل، بیمه درمانی، بیمه بیکاری و برخورداری ازکمک هزینه اجتماعی درمطابقت با روحیه  دموکراسی و حقوق بشر را برای تمامی پناه جویان ساکن درالمان را، از دولت المان مطالبه داریم.

زلمی رزمی ، رییس شورای مهاجران افغان درالمان 
شفیقه حسان ، رییسه انجمن زنان شهر هانوفر

بامداد ـ اجتماعی ـ ۳ /۱۵ ـ ۲۷۱۱