دیدگاه

دوهـمه لـویه بازي

عبدالولي منګل

له افغانستان څخه د متحده ایالاتو وتل به په سیمه کې د یپکن نفوذ ته لاره هواره کړي او په ورته وخت کې ، دا په نړۍ کې د متحده ایالاتونو د واک د تضیف او محدودیت پیغام له ځانه سره لري. په قوي احتمال سره، به افغانستان دا وار د سترو قدرتونو د جیوپولیتیک ـ استراتیژيک اغېز او نفوذ، د « دوهمې لویې بازۍ » شاهد وي.

که لومړۍ « لویه بازي » په افغانستان او منځينۍ آسیا کې ، د روسیې امپراتورۍ او بریطانې ترمنځ وه، نوې « دوهمه لویه بازي » به د چین، روسیې تر منځ وي، متحده ایالتونه کیدای شي په نوېبازي کې نیابتي رول ولوبوي.

داسې اټکل هم شته چې ، د امریکایي ځواکونو له وتلو وروسته به په سیمه کې د روسيې، چین، هند اوایران نوې ټلواله رامنځ ته شي. یاد هېوادونو په اوس کې هم ښه سیاسي او اقتصادي اړیکي لري.د دې احتمال زیات دی او موږ به په افغانستان کې د نویو ټکرونو شاهدان وو،که چېرې کې په افغانستان باندې ، په اوس کې د منطقې د سترو او وړو قدرتونو، او امریکا تر منځ یوکنسېنسوس ، اجماع او یو وفاق رامنځ ته نه شي، ځکه تاریخ ښودلې ده ، تېر تاریخ او اوسنی موږهته رازده کوي چې، دا هېواد او دا ولس په یکتازۍ یوه زبرځواک هم نه دی په بشپړ ‌‌‌‌‌‌ډول اېل کړی اوتسلیم او لاندې کړی.

د متحده ایالاتو ولسمشر ډونالډ ټرمپ په افغانستان کې د دوه لسیزو نظامي شتون او د متحده ایالاتوپه تاریخ کې تر ټولو اوږدې جګړې پای ته رسولو سره ، د افغانستان څخه د امریکايي ځواکونو د وتلوپه اړه خپله ژمنه څو ځله تکرار کړه ، او که د ترمپ دا ژمنه عملي شوه، نوموړي ته به د دوه زره شلمکال په بیا انتخاب کې مرسته وکړي ، او حتا کېدای شي بری یې یقیني او حتمي وي.

یادونه باید وشي چې ، د ترمپ لپاره په اوس کې په راروانو انتخاباتو کې د نورو ټولو مسالو په پرتله انتخابات ګټل لومړی مساله ده.د سویلي چین مارنینګ پوسټ لیکلي « چې له افغانستان څخه د متحده ایالاتو وتل ، پداسې حالکې چې منطقي هم دي ٬٬ نوي جیو پولیټیکل تشکیلات ٬٬ به متحده ایالاتونو ته زیان او چینته ګټه ورسوي.»

اساسي پوښتنه دا ده چې، ایا متحده ایالاتونه به له افغانستانه بیخي لاسونه پرې مینځي او په دغه هېواد کې چې پکې یې ترېلیونه ‌‌‌‌‌‌ډالر مصرف شول، او پکې یېزرګونه پوځيان مړه او ژوبل شول، ماتې ومني؟

دغې پوښتنې ته ښه ځواب به وروسته د پېښو انکشافات ووایي، خو یو څه روښانه دي، هغه دا دي چې، امریکا نوره له دغې اوږدې جګړې ستړې شوې ده، او د متحده ایالتونو حاکمه کړۍ پوه دي چېپه افغان جګړه کې هغوی یوازې له طالبانو سره په جګړه بوخت نه دي، بلکې دغه جنګ له چین، ،روسیې، ایران او حتا د هغوی له تاریخي استراتیژيک دوست پاکستان سره دی ، لنده دا چې ، هغویپوه دي چې « افغان جګړه » نه شي ګټلای.

افغانستان ، آسیا - مینځني ختیځ ته د دروازې په توګه د « دوهمې لویې لوبې» په څنډه کې دی ، او دافغانستان کنټرول د یورواسیاکنټرول لپاره اړین دی.

د متحده ایالاتو او چین تر منځ ۲۱ پیړۍ ، د سیاسي لوبو مرکز دی ، د سیمه ییزو مواصلاتو لپاره د « یوې لارې » یو طرفه سړک « پراخه پروژې » پروژه به د چینایانو تر مشرۍ لاندې د یوه نوي نظم دایجاد لپاره لاره هواره کړي.

د واخان په بندر کې له افغانستان سره د پولې دواړو غاړو ته پراتو هېوادونو ته هم اشاره باید وشي ، چې له چین سره ښه اړیکي لري. په تاجکستان کې د چین نظامي اډه شتون لري، ایران هم د متحده ایالاتو د بندیزونو له امله د پیکن له پانګونې ګټه اخیستونکی دی.

چین د نورو هیوادونو سره د همکارۍ ښه وړتیا لري ځکه چې د خپلو متحدینو ځمکنۍ بشپړتیا لپاره دنه مداخلت او درناوي پالیسۍ لري ، مګر کمونیستي ایډیالوژي ، د پیکن پروړاندې ناسمه تبلیغ اوکاریدلای شي ، لکه د شوروي اتحاد پر وړاندې چې په افغانستان کې وکاریدله .

په افغانستان او مرکزي آسیا کې د « نوي ستراتیژيک تشکیلاتو » د احتمال په درشل کې، به څوک برلاسي وي، بیجینګ که مسکو؟

چین ممکن په افغانستان کې د تیرو دوه لسیزو په پرمختګونوکې ګټونکی رول په راتلونکې کې ولوبوي.

په افغانستان کې د امنیت او په نظامي پرمختګونو کې له جدي مداخلې او مؤثره رول پرته چین پهاوښیارۍ سره یوازې د سوداګرۍ همکارۍ په پراخولو او په اقتصادي زیربناوو کې پر پانګوونېباندې تمرکز کړی دی او کوي یې.

دغه هېواد د کانونو په برخه کې پانګونه کړې ، او د متحده ایالاتو فشارونو سره سره ، د طالبانو سره هم ښې اړیکي لري.

چین څلور سوه ملیونه ‌‌‌‌‌‌ډالره د نفت په استخراج کې سرمایه ګذاري کړي دي.همدا رازچین له افغانستان سره په نړۍ کې د پنځم لوی معدني قرارداد چې هغه مس عینک دی کړی دی، سرهله دې چې دغه قرارداد د امنیتي ستونزو له کبله لا سود او ګټې اخېستنې ته چمتو نه دی، خو هغه تراوسه اعتبار لري، چې په راتلونکي کې به ګټې اخیستنې ته چمتو شي.

روسیه هم په ورته وخت کې په افغانستان کې د پانګونې سخت لیواله دی. دغه هېواد په پام کې لريچې هغه پروژې چې د شوروي اتحاد په زیاتې پانګونې پيل شوې وې او عملي شوې وې، بیرته احیاکړي او پکې له سره پانګونه وکړي.

یو څه چې د یادولو وړ دي، هغه دا دي چې، که چین په افغانستان کې په اقتصادي پانګونه کېبرلاسی دی، روسیه په سیاسي ـ دیپلوماتیکي ، نظامي او فرهنګي برخه کې، په دغه هېواد کې ځورلس کلن د فعال او یکه تاز حضور له کبله برلاسی دی.

افغانستان تقریبآ ټول تاریخ د روسيې د ملي ګټو ټکی و ، او د مرکزي آسیا د نورو هېوادونو ترڅنګ،افغانستان د روسیې د نفوذ په ساحه کې راته.

اوس روسیه د افغانستان د شخړې په هوارولو کې په نړیوال ستېژ کې فعاله برخه لري، د طالبانو سرهاړیکي لري، او د افغانستان د ستونزې د هوارولو لپاره مسکو د طالبانو د پلاوي څو ځله کوربه هم و.

د روسیه لپاره اساسي مساله دا ده چې افغانستان د يو خواييز او يو جانبه خارجي اغېز او نفوذ څخه خلاص شي، او دا هېواد د نورو هېوادونو پرضد د نظامي ـ سياسي او اقتصادي هدفونو او ګټو لپاره استعمال اوپه خارجي پايګاوو بدل نه شي.

د افغانانو هیله هم دا ده چې افغانستان د يوه حاکميت لرونکي او نه ټوټې کېدونکي هېواد په توګه عنعنوي بېطرفي غوره او د عدم انسلاک او ناپېلتوب سياست وچلوي او پرمخ بوزي او په افغانستان کې د دخالت او مداخلې ټولې زمينې له منځه ولاړې شي چې تر اوسه پورې لا نه دي تللي.

بامداد ـ دیدگاه ـ ۱/ ۲۰ـ ۰۲۱۷

یادداشت : دیدگاه های ارایه شده اندیشه و نظر نویسنده را بازتاب می دهـد. دیدگاه های حزب آبادی افغانستان دراسناد و اعلامیه های رسمی آن انعکاس یافته است .

افغانستان دریک پرتگاه ومیدان تقابل جنگ های مخفی استخباراتی

بصیر دهزاد

قتل مرموز دو تن از فیگورهای کلیدی طالبان پاکستانی در شهر کابل هوشدار از فعالیت های خطرناک استخباراتی از دستگاه استخباراتی سی. آی . ای امریکا تا ام ای 6 انگلیس ، و از جی آر یو روسیه تا استخبارات چین وهمچنان استخبارات منطقه وی مانند آی اس آی پاکستان و استخبارات ایران ، میدهد که میدان برای هرگونه عملیات های استخباراتی آنان به احتمال قوی با همکاری و زمینه سازی نهاد های مخصوص در دستگاه دولت کنونی افغانستان ایجاد میگردد.

ممکن است این ایده و حکم من خیالی و صوری به نظر برسد، اما ده ها واقعات قتل های مرموز که در رسانه های اجتماعی انتشار یافته اند، دال بر چنین یک تصور و گمان و یا حکم را مستدل میسازد.

ما درسابق فیلم های پولیس مخفی ( 007 ) را دیده بودیم، ولی این عملیات های مخفی کنونی را عملاْ میبینیم و میشنویم که سریال های هنری از کارهای استخباراتی و حادثه آفرینی پولیس (007 ) در عمل پیاده میشوند.

برای من این مهم نیست که کی به قتل رسید و چه کسی بود و مصروف چه کاری بود، دوست بود یا دشمن؟ اما هدف بیان این واقعیت است که قتل های بدون کدام پروسه عدلی و قضایی و در نتیجه عملیات های مخفی شبابه قابل تشویش و نگرانی جدی است.

قتل آقای وحید مژده در حین پروسه مزاکرات و آنهم در مرحله که کم و بیش طالبان و امریکاییان با هم نزدیک شده بودند ، شکشکه توافق شنیده میشد، خیلی ها سوال برانگیز بوده است، زیرا وحید مژده ممکن یک فرد نسبی ، متفکر ، مستقل و نزدیک به طالبان و چهره نرم مزاج برای یک فیگور میانجی بین گروه های اسلامگرا و شیفته سهم درقدرت ، محسوب میگردید. حمله بر چهره دیگر نکتایی پوش طالبان که همیشه در تلویزیون ها ظاهر میگردید، مثال دیگری از این واقعیت است.

ناگفته نباید گذاشت که قتل های بدون یک پروسه عدلی و قضایی که خلاف همه نورم های حقوق انسانی و جنگی اند، مانند قتل چهار برادر از یک خانواده در جلال آباد توسط نیروهای خاص امنیت ملی و چندین قتل های مشابه در هفته اخیر گواه بر این حقیقت است که نقش عملیات های مرموز برای قتل های سیاسی خیلی وحشتناک و بیان دخیل بودن و نفوذ قوی چینل های استخباراتی بیگانه در درون سیستم استخباراتی و ارگانهای خاص دولتی افغانستان میباشد. بعد ازچندین عملیات های نیروهای ویژه امنیت ملی ،اشارات مبنی بر رهبری و تطبیق دساتیر این عملیات های شبانه و بدون پروسه عدلی و قضایی توسط یک چینبل عملیاتی سی آی ای در درون امنیت ملی صورت گرفته است. اکنون هم نمی توان از نقش استخبارات پاکستان و یا سی آی ای در قتل دو تن از فیگورهای کلیدی طالبان پاکستانی، عاری از شک و گمان، فکر کرد.

اخیراْ اعترافات یکی از تفنگداران غیر مسوول ، بدماش و آدمکشان حرفوی در شهر کابل که وی به دستور افراد آقای اتمر، اثمر که مضنون به روابط استخباراتی با ام ای 6 انگلیس است، باید در بدل هر یکصدو پنجاه لک افغانی باید یکی ازشش فرد را مطابق یک لست سیا حذف فزیکی مینمود. این هم یک سوال است که اگر این اعترافات درست باشند، یا استخبارات انگلیس و یا امنیت ملی افغانستان در صدد حذف فزیکی افراد و چهره های سرشناس و یا مخالف ، باشند، پس نقش و مسوولیت رهبری درجه اول و دوم دولت کنونی نیر مورد سوال جدی قرار میگیرد.

بدون شک حذف فزیکی مخالفین سیاسی، رقبای نظامی و استخباراتی با عملیات های مخفی و قتل های مرموز، به مشکل میتوانند، ردیابی عد لی و قضایی شوند و دلایل قتل و دلایل الزام بر مجرم بدست آیند. ولی شکاکیت ها و مضنونیت ها میتوانند مورد تحقیق و بررسی قرار گیرند.

قتل های سیاسی و یا حذف فزیکی مخالفین و چهره های صاحب نفوذ در کشورها توسط استخبارات تعداد از کشورهای غربی بخصوص سی آی ای امریکا و ام اکس 6 انگلستان، فرانسه و تعداد اعضای ناتو در پنجاه سال اخیر پیوسته عملی شده است. بخصوص در ادامه سقوط پی در پی استعمار درکشورهای آسیا، آفریقا و امریکای لاتین یک شیوه حفظ تسلط غیرمشروع و خلاف کنوانسیون های بین المللی بخصوص اسناد معتبر ملل متحد ، از جانب این مدافعین به اصطلاح حقوق بشرو طراحان احترام گذاشتن به حق حاکمیت ملی و استقلال ملل ، بوده است.

بطور مثال قتل های سیاسی مرموز در سالهای شصت توسط کلاه آبی های قوای صلح ملل متحد که متشکل از نظامیان کشورهای مختلف ، عمدتاْ از اعضای ناتو، در خط فاصل بین طرفین جنگ در لبنان، چنین عملیات های مخفی شبانه را در ساحات مسلمان نشین انجام میدادند و شخصیت های صاحب نفوذ را حذف فزیکی میکردند. کشته شدن چه گوارا در امریکای لاتین و پاتریس لولمبا در شاخه آفریقا در حال مبارزه بر ضد استعمار و ده ها مثال های دیگر.

قضیه حذف فزیکی افراد صاحب نفوذ در ولایت ارزگان در سالهای موجودیت قطعات نظامی هالند در آن ولایت وقتی در رسانه های هالندی خبر ساز شد که یک فرد افغان بنام ابراهیم . ب. وعده دو میلیون ایرو را از وزارت دفاع هالند بدست آورده بود تا او در برابر این پول معلومات، آدرس و کروکی تعداد از افراد صاحب نفوذ در ارزگان را به هالندی ها دهد تا آنها شب هنگام درعملیات های خاص و مخفی این افراد را خذف فزیکی نمایند. مراجعه شود به مقاله این جانب در سایت های انتر نتی تحت نام «حقوق بشر و قتل های سیاسی بدون پروسه های عدلی و قضایی» .

مسآله اصلی در آن است که کشور ما و شهر کابل ما اکنون به یک میدان خطرناک عملیات مخفی استخباراتی برای حذف فزیکی افراد تبدیل شده که شاخه و یا شاخه های از امنیت ملی و دستگاه های خاص ،در درون ساختار دولت در این جرایم بزرگ یعنی حذف فزیکی بدون کدام پروسه عدلی و قضایی دخیل اند.

اگرچنین همدستی های استخباراتی با استخبارات منطقه و سی آی ای و استخبارات انگلستان صورت گیرد، بیان یک سایه و یا شبه خطرناک و بوی یک دیکتاتوری آرام ، با روپوش دموکراسی است که در گشت و گذار است.

بدون شک این قتل های سیاسی بدون پروسه عدلی و قضایی و در همکاری با دستگاه های استخباراتی بیگانه مسوولیت و الزامیت قانونی را در برابر افراد مسوول یعنی مجرمین و همدستان شان در یک سیستم عدالتمندانه و زیر چتر حاکمیت قانون متوجه خواهد ساخت.

بامداد ـ دیدگاه ـ ۱/ ۲۰ـ ۰۲۱۰

تقاضای مادر وطن و مسوولیت تاریخی نیروهای سیاسی ملی مترقی و دموکرات افغانستان

سید عارف گهریک

هر آن شخص و گروهِ که خود را منسوب به تشکیلات سابق حزب پر افتخار دموکراتیک خلق افغانستان و تشکیلات احزاب فعلی انفصال شده از آن، میدانند اگر هر چه زود در محور فراخوان و اعلامیه های وحدت طلبانه جریان های سیاسی معتبر‌ منسجم و گام های عملی برای تشکیل واحد و با اقتدار حزبی برندارند ، با قضاوت صریح و جدی نسل جوان و تشکل نوین راهرو آرمان سترگ انسانی حزب دموکراتیک خلق افغانستان روبرو خواهند شد آنگاه نمی توانند درمقابل ادعا و سوال های مطرحِ نسل نوین تبریه حاصل نمایند.
چنانچه دیده می شود شرایط حساس است و تقاضای زمان بیش ترپای نیروهای سیاسی ملی مترقی و دموکرات را در میدان مبارزه بخاطر نجات و رهایی کشور از جنگ، مجبوریت های مختلف اعم سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و عقب مانده گی ها، میکشاند.
بناً متوجه مسوولیت تاریخی شده دین ملی و انسانی خود را یکبار دیگر وطنپرستانه ایفا نمایید تا به وحدت واقعی رسیده درآبادی، پیشرفت و ترقی کشور عزیزما افغانستان گام های عملی موفقانه برداشته شود.
قوت ما در وحدت ماست!

بامداد ـ دیدگاه ـ ۳/ ۲۰ـ ۰۲۰۸

اجتماعي عدالت

ولی منگل

‎

عدالت د خلکو ، ټولنیزو ډلو ، طبقاتو په ژوند کې د برابرۍ اندازه او معیار دی چې ، د ټولنې د مادي او معنوي پرمختګ د کچې څخه ټاکل کیږي او په فردي ډول د یوې مسالې په توګه د خلکو تر منځ د اړیکو د لوړو اصولو پر بنیاد ارزول کیږي.

‎اوس پوښتنه دا ده چې څرنګه زموږ په هېواد کې ټولنیز عدالت تامیندای او تحقق موندلای شي؟

‎داچې د ټولنیز عدالت نظریه او تئوري ‌‌ډېر اوږد تاریخ لري؛ او د ټلو ادیانو د راپيدایښت نه او حتا له هغې هم پخوا دغه نظریه ، کیدای شي یو حقیقت وي.

‎خو دغې یعنې د اجتماعي عدالت اصطلاح په ۱۷۸۰ کلونو کې د توماس اپين له خوا عملآ وکارول شوه.

‎ همدا راز د پرمختګ پسندۍ په دور کې ، د امریکا حقوق پوهانو د دې اصطلاح کارولو هم پيل کړل ، په ځانګړي توګه لوئس برینډیز او روسکا پون‌‌‌‌‌‌ډ هم یادولای شو .

‎د شلمې پیړۍ په پیل کې او ورپسې ، دا اصطلاح په نړیوال قانون او نهادونو کې هم شامله شوه. د شلمې پیړۍ په دوهمه نیمایي کې ، ټولنیز عدالت د ټولنیز تړون په فلسفه کې مرکزي عنصر شو .

‎دا چې دغه نظریه ولې راپيداشوې ؛ فلاسفاوو ځينې یو بل ته ورته او ځينو هم متضاد تعریفونه او رېښې ، تر بحث لاندې نیولي دي. په ټوله کې ټولنیز عدالت ؛ زما له نظره ، له بې عدالتۍ نه راپيدا شوی دی.

‎زما له نظره، ټولنیزه بې عدالتي یا د یو انسان يا هم له یوې طبقې یا ‌‌‌‌‌‌ډلې له خوا بې عدالتي، د هغوی د فکري، شعوري، اخلاقي او جسماني ځواک سره تړلې ده او رېښه یې هم دغلته ده. بله رېښه او ولې یې د انسان د نیازونو، غوښتنو، نفساني او د ګټو او مفاداتو له افراط سره تړلې ده.

‎ افلاطون په خپل مشهور اثر کې ' دولت ' ټولنیز عدالت ، د انسان لپاره هغه څه دي چې طبیعت ورکړي دي.

‎مارکس ټولنیز ه بې عدالتي له شخصي مالکیت او په هغه کې د اظافي ارزښت سره تړلې ده.

‎اجتماعي عدالت ، د مارکس په اند د پانګوال یا کاپيتالیستي نظام څخه کمونیستي نظام ته له اوښتون پرته ، په حقیقت کې بې مفهومه دی او نشي تامیندلای.

‎د مارکس فلسفه د انسان ټول ارزښتونه، اجتماعي عدالت، برابري او مساوات ، رفاع او ښېګڼې ، په یوه کمونیستي ټولنه کې ویني، چې د یوه سیاسي ، کلتوري او فرهنګي انقلاب له لارې تحقق مومي.

‎څوک په یوه ټولنه کې اجتماعي عدالت تامینولای شي؟

‎د بشري نړۍ تکامل د عدالت غوښتنې د مبارزې بهیر د هم دغې تئورۍ سره تړلی دی ؛ او په ټولنه کې د متضادو، مفکورو ، اندونو ، ټکرونو او تضادونو زېږنده دی .

‎دموکراسي، سوسیال دموکراسي او سوسیالیزم هم له همدغې نظریې نه د یوه فکر په اساس رامنځ ته شوي دي. په حقیقت کې دغه نظریه په اوسني غیرې عادلانه نړۍ کې د ستمګرو،‌‌‌‌‌‌ډلو او حکمرانانو پرضد د ستم ځپلو طبقو د تضادونو او مبارزې سرچینه هم ده.

نن ورځ په افغانستان کې ټولنیز عدالت، یوازې د یوه مترقي خوځښت او تحریک پر مټ تحقق موندلای شي؛ چې د ولس پراخې جبر او ستم ځپلې پرګنې راویښې کړي، دغه نظریه پکې ترویج او تبلیغ کړي او دغه سیاسي او ټولنیز غورځنګ یې په ځان پسې د استبداد او ناروا رېښو او نا مشروع حاکمانو د لیرې کولو لپاره کش، او منسجم کړي.

‎باید وویل شي، چې حقوقي او مدني دولت د ملتونو د ویښتیا او اګاهۍ ؛ او په هغوی کې د عدالت پلوو، ملي مترقي غورځنګونو او سیاسي ګوندونو د یوې متعهدې او باورمنې مبارزې له کبله منځ ته راځي.

‎د اجتماعي عدالت د تامین، او د یوې عادلانه، سوکاله ټولنې د جوړونې لپاره د مبارزې شکلونه په زاړه وخت کې یو و؛ یعنې وسله واله مبارزه ؛ خو اوس دوهم هم شته ؛ هغه د مسالمت امیزې غېرې وسله والې د ه‌‌‌‌‌‌ډوکو د نه ماتولو مبارزې ډول دي.دمبارزې دغه دوهم شکل په اوس وخت کې ښه ثابت شوی دی.

‎د اجتماعي عدالت لپاره دغه ' دوهم ‌‌‌‌‌‌ډول غېرې وسله واله د مبارزې شکل' ځکه راپيدا شویدی چې، په نړۍ کې د دیکتاورۍ د حاکمانو واک د وېش سره مخ دی او یا خود له منځه تلو په حال کې دي. د حاکمانو د ځاني ګټو مفاداتو لپاره جوړ شویو قوانین ځای مترقي قوانین نیسي، چېرته چې د فردي ازادي او د سیاسي ګوندونو لپاره د فعالیت لاره هواریږي.خو د دیکتاوري حکومتونو نه ملکي او ولسواکیزو حکومتونو ته داوښتون دغه بهیر او لړۍ هم ‌‌‌‌‌‌ډېره پېچلې او بغرنجه ده، ځکه چې پانګوال او حاکم دواړه نه غواړي چې خپله سرمایه او واک او اختیار له نورو سره وویشي ؛ او یا کم ترکمه پر هغوی نظارت او کنترول ولري.په دغې مرحلې کې مستبد مفسد حاکم، د ټولنیزې مبارزې د عدالت خوا جنبشونو د فشار په نتیجه کې، مترقي قوانینو ته ظاهرآ غاړه ایښي ده، خو په ورته وخت کې د سیاسي فساد، عوام غولونې، جعل او تزویر له لارې، په دغه مرحله کې د حقیقي مترقي او واقعي بدلونونو، لکه د ریښتیني ټولنیز عدالت او دموکراسۍ مخه ‌‌‌‌‌‌ډب کوي.

‎ریښتینی ټولنیز عدالت د یوه حقیقي حقوقي او مدني دولت نه بغیر ناممکن دی؛

‎زما له نظره، حقوقي او مدني دولت هغه دولت دی چې، په دولت کې له ټولو شتو او پانګو څخه خلک له توپير او تبعیض پرته برخمن وي؛ او حکومت د دولت پر عمده عوایدو او سرچینو ولکه او تسلط ولري،حکومت د عامه هوساینې، رفاع، معلولینو او بېوزلو ته د مناسب ژوند او کاروروزګار لپاره شرایط برابر کړي.

‎لکه څرنګه چې مخکې وویل شول، دا هر څه په هېواد کې د عدالت پلوو، د ملي مترقي مفکورې پلویانو او د هغوی د نه ستړې کیدونکې مبارزې په پایله او نتیجه کې لاس ته راتلای شي. موږ چې د تېر ملي مترقي غورځنګ لارویان یو، نباید موقتي شرایطو ته تسلیم شو او یا یې تر تاثیر لاندې واقع شو؛ برعکس باید پر خپله پرحقه بریا باور ولرو؛ کومه چې موږه یوې روښانه سعادتمندې راتلونکې ته بیایي.

‎نور بیا...

بامداد ـ دیدگاه ـ ۱/ ۲۰ـ ۰۲۰۹

نقش عربستان سعودی در تحولات فکری ، سیاسی و فرهنگی افغانستان

داکترحمیدالله مفید

پیشینه تاریخی

در سال ۲۹ هجری قمری هنگامی که سپاهیان تازی در زمان عثمان بن عفان(رض) پس از فتح « طبس» و قهستان به سوی خراسان رهسپار شدند در حقیقت پیروزی بر خراسان آغاز یافت ، به گفتاورد یاقوت حموی در معجم البلدان «عبدالله بن سمره » والی خراسان عربی با شدت شهرهای خراسان چون : « رخ ، زاوه ، خواف ، اسفرایین ، باخزر ، جوین، ابرشهر یا نیشاپور ، نسا ، طوس ، هرات و مروه ودیگر شهر ها را یکی پی دیگری فتح کرد. »

چون خراسانیان مردم آزادی خواه بودند ، در برابر تازیان چندین بار قیام کردند ، که آخرین آن خیزش ابومسلم خراسانی بود ، تازیان به خاطر کشتن رویه آزادی خواهی خراسانیان نزدیک به پنجاه هزار سپاهی را با خانواده های شان در خراسان جابجا ساختند ، که با خدمه و خانواده های آنان به دو صد هزار نفر می رسیدند ، آنها با زبان و فرهنگ تازی در خراسان جابجا شدند ، این نخستین کوچ و جابجایی تازیان در خراسان بود ، به گفتاورد پطروشفسکی این تازیان وظیفه داشتند ، تا زبان ، فرهنگ و دین تازی را در خراسان نهادینه سازند . ازهمین جا نفوذ فرهنگی تازیان در خراسان آغاز یافت .این نفوذ با گسترش دین اسلام در خراسان وسعت بیشتر یافت.

پس از فراز شدن دولت صفاریان و پدیداری یعقوب لیث صفاری که به فرهنگ و زبان فارسی عاشقانه می نگریست ، یکبار دیگر زبان فارسی جان تازه گرفت ، مگر مناسبات فرهنگی و دینی مانند گذشته ادامه یافت و تا ایدون ادامه دارد.

با ایجاد دولت عربستان سعودی توسط محمد بن سعود در سال ۱۷۵۰ ترسایی و سپس با به میان آمدن ، عبدالعزیز بن سعود و گسترش سرزمین سعودی در شبه جزیره ای عرب به کمک شیخ محمد بن عبدالوهاب ( بنیانگذار وهابیسم در جهان )، دولت عربستان سعودی در جهان عرب پدیدار گردید.

مناسبات افغاستان و دولت عربستان سعودی :

محمد ظاهر شاه پادشاه پیشین افغانستان در سال ۱۹۳۲ ترسایی به عربستان سعودی مسافرت نمود و با ملک عبدالعزیز دیدارکرد و توافقنامه یا همسازنامه دوستی میان دو کشور را دستینه یا امضا نمود . پسانتر ها ملک فیصل پادشاه عربستان سعودی در سال ۱۳۴۹ خورشیدی از افغانستان دیدن نمود.

در زمان دولت جمهوری محمد داوود خان نیز یکبار دیگر مناسبات سیاسی و دوستی میان افغانستان و عربستان سعودی بهبودی بهتری یافت . بر بنیاد این مناسبات، برای نخستین بار استادان عربستان سعودی در دو بخش یعنی در بخش دانشکده شرعیات و دربخش دیپارتمنت زبان و ادبیات عربی دانشکده ادبیات کابل در سال های ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۷ خورشیدی به کابل آمدند ، که از آن میان استاد سعد الحمید Sad al humaid واستاد الشرقاوی را می توان نامبرد که نخستین در دانشکده ای ادبیات و دومی در دانشکده ای شرعیات تدریس می نمودند. در حقیقت این نخستین تبادل فرهنگی میان افغانستان ودولت عربستان سعودی بود.

پس از رویداد هفتم ثور مناسبات سیاسی میان افغانستان و عربستان سعودی به سردی گرایید و دولت عربستان سعودی با سرمایه گذاری در میان مجاهدین و کمک های میلیون دالری ، اعمار مدارس دینی و تامین افزار جنگی برای مجاهدین پرداخت .

عربستان سعودی با رویکرد به نقش سرزمین دینی و تاریخی اش در جهان اسلام از همان استان پدیداری خود را تنها منادی حقیقی اسلام در جهان می داند ، که با برنامه های قدرت طلبی امریکا و غرب همسانی دارد . این کشور با پیشینه گی تاریخی اش همواره تلاش در نشر و پخش ارزش های دولت آل سعود یعنی وهابیت بخرج می دهد. در این میان کشورهای مانند افغانستان که از زمینه اسلام خواهی و اسلام گرایی بالا بلندی برخوردار است و از ۹۰ در صد بالای جمعیت آن را بی سوادان و تهیدستان شکل داده است بهترین بستر برای گسترش وهابیت و طالبانیزم می باشد.

استفاده از ظرفیت حج تاسیس مدارس دینی ، مراکز فرهنگی چند منظوره یی و چاپ و نشر کتاب و قران کریم ، از مشقات فرهنگی سعودی ها در نفوذ هر چه بیشتر در افغانستان به شمار می آید،می توان نقش فرهنگی عربستان سعودی را در افغانستان به سه مرحله جداگانه به پویش و کاوش گرفت :

مرحله نخست :‌ فرستادن استادان دانشگاهی به منظور تدریس زبان و ادبیات تازی و امور شرعی اسلامی در فاصله میان دولت شاهی و پایان جمهوری . در این مرحله مناسبات فرهنگی بر بنیاد مناسبات متقابل برخوردار بود ، استادان دانشگاهی به منظور آموزش دانش آموزان آمده بودند ، با آنکه این مناسبات یک جانبه بود ، یعنی استادان از سعودی به منظور آموزش زبان تازی آمده بودند ، مگر از سوی افغانستان استادی جهت آموزش زبان های فارسی و یا پشتو به عربستان سعودی نرفته بود ، زیرا در دانشگاه های عربستان سعودی زبان فارسی تدریس نمی شود ، در حالی که در دانشگاه های اغلب کشورهای جهان زبان فارسی جهت پویش و آموزش فرا گرفته می شود. با آنهم این مرحله یک مرحله آرام فرهنگی بود و مناسبات فرهنگی نیز بر رویه احترام متقابل برخوردار بود .

مرحله دوم : در این مرحله کشورشاهی عربستان سعودی با استفاده از گروه های جهادی و فراریان افغانستان در کشور پاکستان و اروپا با استفاده از امکانات مالی ، سیاسی و دینی توانست تا گروه های افراطی جهادی را تمویل و تسلیح نماید و آنها را برای جنگ داخلی به افغانستان بفرستد. در این مرحله کمک های میلیونی عربستان سعودی ، فرستادن ، آموزگاران ، تمویل مصارف تسلیحاتی و دیگر امور لوژستیکی مخالفان دولت آنوقت از کارکرد های دولت سعودی برای افغانستان بود ، که این حالت تا ایدون نیز ادامه دارد. افزون بر این ها کشور عربستان سعودی پشتبانی و تمویل سلفی گری را در مراکز رسمی ودانشگاهی نیز سازماندهی نمود ، در این مرحله نفوذ فرهنگی ودینی عربستان سعودی را پشتبانی از تفکر سلفی گری از راه مراکز غیررسمی ، مساجد و مدارس مذهبی و اعزام مفتی و مبلغان مذهبی از مرکز « الرابط العالم الاسلامی » واقع در جده و پشتبانی از بخش نا متوازن عربستان سعودی از تفکر سلفی گری تکفیری از راه سرویس های امنیتی و اطلاعاتی و برخی واسطه ها و وابسته ها های نفوذی دیگر درمنطقه می توان پنداشت ، در فرایند این دخالت ، در افغانستان و به ویژه در مدارس و احزاب جهادی و طالبی تفکر سلفی گری رشد و تقویه گردید و این تفکر به ثمر نیز رسید ، پیروزی مرحله نخست طالبان در افغانستان که از سوی عربستان سعودی به رسمیت شناخته شده بودند ، فرایند این دخالت بود ودر مرحله پسین ، کار در زمینه بازسازی و تقویه طالبان دربخش های ارتشی و نظامی و سیاسی نیز ازهمین شبکه ها آب می خورد. امروز در افغانستان جنگ های مذهبی میان شیعه وسنی ، ایجاد نفرت سنی های سلفی از شیعه ها ، نفرت نسبت به حقوق بانوان ، نفرت از دموکراسی و عدالت اجتماعی در میان بخشی از جوانان سلفی از برکت همین وهابی گری عربستان سعودی است.

مرحله سوم: دولت شاهی عربستان سعودی که مخالف دموکراسی و آزادی های بشری است ، افزون از راه های استخباراتی و امنیتی با استفاده از مناسبات باز دیپلوماتیکی نیز تلاش می ورزد ، تا سلفی گری ، عربی گرایی و بنیاد گرایی وهابی را از طریق منابع باز نیز درکشور نهادینه بسازد، از همینرو در سال ۱۳۹۳ خورشیدی قرارداد یا همخوان نامه ساخت یک مرکز بزرگ اسلامی را در افغانستان دستینه و امضا نمود ، این مرکز که هزینه و مصارف آن از سوی عربستان سعودی پرداخته می شود و از ۴۵ تا ۱۰۰ میلیون دالر برآورد شده است و بر بنیاد بیان مسولان و مقامات عربستان سعودی قرار است در این مرکز آموزش اسلامی و زبان و ادبیات عربی فراگرفته خواهد شد، نیز نماد مرحله سوم مناسبات فرهنگی عربستان سعودی و افغانستان می باشد .

بدون شک این مرکز زیر نام فرهنگی و اسلامی در راستای نزدیک ساختن فرهنگ اسلامی مردم افغانستان با تفکر آل سعود همسویی دارد، تا پارسی زبانان افغانستان را که در خوزه تمدنی ایران باستان قرار دارند، با خود نزدیک کنند، آموزش علوم دینی مورد تآیید سعودی ها با نگرش های سلفی در این مرکز از عمده ترین مراکز تبلیغ ارزش ها و فرهنگ سعودی ها در افغانستان خواهد بود ، چون مردم افغانستان به علوم دینی دلچسپی وافری دارند ، بیم آن می رود ، که این مرکز بتواند ، در آینده به یک مرکز مهم منافع تروریستی و سلفی گری عربستان سعودی در افغانستان مبدل گردد، وشاید از آن شخصیت های برجسته سیاسی با تفکر سلفی گری ومبارزه با دانش بشری و حقوق شهروندی و دادخواهی برخیزند و درخت نوشگوفه دموکراسی را نیز در افغانستان برای ابد از بنیاد برافگنند.

وهمچنان امکان آن میرود ، تا فارغان این مرکز در انجام عملیات های تروریستی به منظور نابودی دگر اندیشان بی باکانه برزمند. با به دیده داشتن سه مرحله یی مناسبات فرهنگی افغانستان وکشورعربستان سعودی ، می توان به این فرایند نزدیک شد، که کشورعربستان سعودی در تمام مراحل مناسبات فرهنگی طوریکجانبه در پی پخش و اشاعه تفکر آل سعود و سلفی گرایی می باشد و در این راستا به پیروزی های چشمگیری نیز نایل شده است .

بادرد ودریغ این مناسبات جاده یکطرفه بوده و هیچ نشانه ای از پخش تفکر اسلامی میانه رو و به ویژه اسلام حنفی گرایی و پخش و اشاعه زبان فارسی در عربستان سعودی به دیده نمی آید. این جاده یکطرفه تنها به عربستان سعودی می انجامد ، اگر وزارت خارجه افغانستان و به ویژه وزارت های تحصیلات عالی و اطلاعات و فرهنگ به گسترش فرهنگ دیر پا و کهن زبانهای فارسی و پشتو در جهان و به ویژه در عربستان سعودی رویکرد نمی نمایند ، بهتر است تا این مناسبات یکطرفه که در گذر تروریزم و سلفیت به بن بست می رسد. قطع شود و یا در مناسبات فرهنگی دو کشور بازنگری لازم گردد.

بامداد ـ دیدگاه ـ ۱/ ۲۰ـ ۰۲۰۵

More Articles...