سرمایه جهانی و مساله پناهنده گی
کریم منیری
به رغم این که سال‌های سال است که پناهنده گی مسله ای حاد و در ابعاد میلیونی است، اخیراً به مسله روز تبدیل شده است و به خصوص دولت‌های سرمایه داری اروپایی آن را به صحنه سیاست روز کشیده اند. آن بخش از این مسله که جنبه متداول و هر روزه، به مثابه بخشی از زنده گی جوامع اروپایی، دارد نمی تواند مورد توجه چندانی قرار گیرد، ولی آن گاه که دولت‌های اروپایی واکنش‌هایی در این سطح نشان می دهند، به طور خاص جلب توجه می کند. در نتیجه نمی‌توان پذیرفت که خبر و تصویری از اتفاقی که تا به حال به طور روزمره در امر پناهنده گی رایج بوده است بتواند باعث این واکنش غیرعادی در این سطح گسترده بشود.
اگر به یاد بیاوریم که چه فاجعه انسانی ای همین چند سال پیش در دارفو اتفاق افتاد، یا بحرانی را که بعد از روی کار آمدن طالبان در افغانستان بوجود آمد در نظر بگیریم، یا آواره گی و فاجعه ای که در اثر جنگ عراق و سپس کشتاری که هر روزه القاعده در عراق راه می انداخت، چنان‌که انفجار بمب و حمله های انتحاری در خیابانهای آن کشور هیچ تضمینی برای مردم عراق برای حفظ زنده گی شان باقی نگذاشته بود. یا در ادامه جنایات القاعده، شکل گیری « دولت اسلامی» یا داعش را در نظر بگیریم که تنها در یک مورد آن در تصرف منطقه سنجار علاوه بر قتل و کشتار انسان‌ها تحت نام احیای شریعت اسلامی بازارهای برده فروشی را برپا کردند و زنان و دختران ایزدی را تحت نام غنایم جنگی به فروش رساندند. یا مورد کشور لیبیا که عموماً مورد توجه چندانی نگرفته است زیرا با نوعی سانسور خبری و رسانه ای کشورهای سرمایه داری مواجه شده و کم وبیش هیچ خبری درباره این کشور و آن چه در آن جا می گذرد منتشر نمی‌شود، گویی انگار هیچ اتفاقی نیفتاده و هیچ جنایتی صورت نمی گیرد، در حالی که به راحتا می توان گفت که چیزی از این کشور باقی نمانده است و هرج ومرج کامل بر آن حاکم است و تنها کاری که در آن کشور صورت می گیرد خروج نفت بی صاحب آن کشور است که در درجه اول فرانسه به عنوان اولین کشوری که برای سقوط قذافی اقدام کرد، به عنوان پاداش دریافت می‌کند. هر چند داعش از فعالان اصلی صحنه است ولی تنها جریان در آن کشور نیست و دیگر جریانات حتا بی نام و نشان به جنایت در آن کشور مشغول اند. ولی هیچ کشوری تا امروز مسوولیت این بی سر و سامانی را به عهده نگرفته است. آیا کسی توجه کرده است که چند نفر در این کشور کشته شده‌اند و در زندان‌های آن جا چه می گذرد؟
چرا مردم لیبیا که قبلاً فقط به عنوان گردشگر به خارج از این کشور می‌آمدند حالا پناهنده محسوب می شوند۱ و بندرهای لیبیا به یکی از محورهای خروج پناهنده به کشورهای اروپایی تبدیل شده است؟
آن‌گاه این سوال پیش می آید که چرا کشورهای اروپاییِ حامی حقوق بشر در این موارد چنین واکنشی از خود نشان ندادند؟ میلیون‌ها نفر انسان در منطقه دارفو پناهنده شدند و زنان شان به آن شکل فجیع مورد تجاوز قرار گرفتند، میلیون‌ها نفر آواره جنگ عراق شدند و صدایی از این طرفداران حقوق بشر برنیامد. آواره گی فلسطینیان مساله ای است فراموش شده و یا بهتر است بگوییم بر آن سرپوش گذاشته شده است، به حدی که اردوگاه‌های پناهندگان فلسطینی در کشورهای همسایه، گویی کشور آنها محسوب می شود و امری عادی شده است، در حالی که این مردمان در این اردوگاه‌ها حتا اجازه کار کردن ندارند.
بررسی مساله پناهنده گی امری نه ساده و دم دستی که بسیار بغرنج است و لازم است به این مساله از زوایای مختلفی نگریست که نه در تخصص من است و نه مجال چنین بررسی وجود دارد. در این مختصر، فقط می خواهم به موج اخیر که مورد سو استفاده تبلیغاتی دولت‌ها و رهبران سیاسی اروپایی قرار گرفته است برخورد کنم.
ولی قبل از پرداختن به مساله بینیم این موج تبلیغاتی چه گونه آغاز شد. تصویری از کودکی سه ساله به نام «آیلان کردی» که همراه پدر و مادر و برادر پنج ساله اش قصد رسیدن به مرزهای اروپا را داشت و در دریا غرق شد، در اینترنت منتشر شد و به زودی جلب توجه بسیاری را به خود جلب کرد. آنها می خواستند فقط از خطر زنده گی تحت تهدید داعش در امان باشند. این عکس صحنه را نشان می داد که دل هر انسانی را به درد می آورد. انسان شرمنده می شد که در دنیایی زنده گی می کند که چنین فاجعه‌هایی در آن رخ می دهد و تو گویی بعد از چند روز فراموشش می کنی و به زنده گی معمول ادامه می دهد. انسان از تحمل چنین شرایطی شرم می کند. مگر نه این است که سر بریدن انسان‌ها را در فلوجه به دست القاعده دیدیم و باز هم به این زنده گی ادامه دادیم. مگر چند وقت از سر بریدن‌های داعش در عراق و سوریه و جنایات طالبان و القاعده می گذرد؟ آیا انسان‌هایی که از دست بوکو حرام زجر کشیدند و هنوز هم می‌کشند، ما را تحت تاثیر قرار نداد؟ آیا جنایاتی که امریکایی‌ها در این‌همه کشورهای جهان مرتکب شده‌اند و صدها هزار انسان را با بمب‌های شان کشته‌اند، ما را منقلب نکرده است؟ کسانی چون آسانژ و سنودن زنده گی شان را به خطر انداختند که به ما نشان دهند امریکایی‌ها چه جنایاتی در عراق و افغانستان و سایر کشورها مرتکب شده‌اند، ولی ما از همه این اطلاعات در نهایت فقط برای بحث‌هایی در سطح گله و شکایت از قدرتمداران استفاده کرده‌ایم و واکنش دیگری از خود بروز ندادیم. ما هم یکی از اجزای همین به اصطلاح افکار عمومی هستیم که چون باتلاقی می ماند که در اثر غرق شدن موجودی جاندار در آن برای مدت کوتاهی متلاطم می شود و بعد سکوتی مرگبار بر آن حاکم می شود. من‌هم چون میلیون‌ها نفر دیگر در این باتلاق افکار عمومی، از دیدن تصویر «آیلان» کوچک برآشفتم، دلم شکست و گریستم، ولی چرا فکر نکردم که برادر پنج ساله آیلان نیز در همان لحظات با وحشت مرگ را پذیرا شد و بسیاری آیلان‌های دیگر در مدیترانه جان شان را از دست داده‌اند و در امواج دریا غرق شده‌اند. کسی نیز نامی از آنان نمی‌برد و نام شان را نمی‌داند.۲ اگر به گذشته های دور جنگ‌های سرمایه داری مثل جنگ جهانی اول و دوم، جنگ کوریا، ویتنام و کامبودیا نرویم و تنها به جنگ‌های اخیری که سرمایه بر انسان‌ها تحمیل کرده است نگاه کنیم، تصویر چه تعداد بچه ها را می توان به یاد آورد که در اثر بمب‌های ناپالم و خوشه ای و موشک های هوا به زمین تکه تکه یا بی خانمان شدند. همین چند سال پیش بود که یکی از هواپیما‌های بی سرنشین امریکایی تعداد زیادی کودک را که مشغول چوپانی و جمع آوری گیاهان در کوهستان‌های در افغانستان بودند، با موشک کشت، به تصور این که نیروهای القاعده را کشته است و فرماندهی نیروهای امریکایی این مساله را به‌عنوان امری عادی در زمان جنگ تلقی کرد و ما هم بعد از چند روز فراموش شان کردیم.
خاطره‌ی آیلان کوچک همواره بر ذهن و وجدان ما سنگینی خواهد کرد. ما وام دار او، همچون آیلان‌های کوچک دیگر، باقی خواهیم ماند. ولی مهم وام داری ما نیست، مهم این است که چه زمانی می خواهیم بدین دین‌ها بیندیشیم و به کاری دست بزنیم، چراکه این احساس وام داری صرفاً نوعی آرام ساختن وجدان‌های ناآرام و گناهکار ماست.
باید این سوال را طرح کرد که اصولاً چرا مردم اقدام به مهاجرت می کنند و در دسته‌های میلیونی از خانه و کاشانه خود می گریزند. آیا بنا به دلایلی که مسوولان اداره‌ی پناهده گی در کشورهای اروپایی مطرح می کنند مبنی بر اینکه پناهنده گان به دنبال زنده گی راحت تر در کشورهای اروپایی هستند، می‌توان همه را محکوم کرد که خواهان زنده گی بهتری از کشورهای محل تولد شان هستند. آیا اصولاً مردمانی که سالیان سال در کشوری به دنیا آمده‌اند و با سبک و سیاق زنده گی در آن جا آشنا و سازگار بودند، می توانند به راحتی از این زنده گی دست بشویند و در کشور دیگری اقامت کنند؛ آن‌هم صرفاً برای اندکی راحتی بیش تر.
من دراین جا به چیزی به نام « حقوق بشر» و آن حق که انسان‌ها می توانند محل زنده گی خود را خود تعیین کنند و کسی نمی تواند چنین « حق » را از آنها، تحت هر نامی سلب کند، ندارم. چنین حقوقی مبارک طراحان، مبلغان، اجرا کننده گان و طرفداران شان باشد. سوال من این است که چرا ما مردمان «احمق» مهاجر علاوه بر این که زحمت و مشقت گذر از کوه و کمر و راه های پرخطر را می پذیریم، سوار قایق‌های پلاستیکی می شویم و به دریای پرتلاطم می زنیم و اصلاً بدین فکر نمی کنیم که فاصله بین اندونزیا و استرالیا را نمی شود با قایق طی کرد. طی کردن فاصله بین افریقا و اروپا با کشتی چندان دل انگیز نیست ؛ تا چه رسد با قایق‌های فکسنی و آن‌هم با همسر و فرزندی که چه بسا شنا کردن بلد نیستند. نمی توان فهمید که چرا باید از ترکیه با قایق به یونان مسافرت کرد، وقتی که می شود سوارکشتی شد؟ چرا ما با هواپیما از دمشق مستقیماً به مونشن و فرانکفورت و پاریس و جاهای دیگر سفر نمی‌کنیم و «متمدنانه» خواستار سکونت در این کشورها، البته بنا به مصوبه «حقوق بشر» نمی‌شویم؟…
چند شب پیش برنامه ای اخبار تلویزیون کانال دو سویدن با دعوت از یک استاد دانشگاه از او خواست که توضیحاتی درباره مهاجرت و موج اخیر مهاجران بدهد. آقای پروفیسور ضمن توضیحات خود گفت که جمعیت سوریه چیزی حدود بیست و یک تا بیست و دو میلیون نفر است که نیمی از آنها آواره شده‌اند. بیش از ۱۰ میلیون نفر درخود سوریه و چیزی حدود چهار میلیون در کشورهای همجوار و فقط از این تعداد حدود صد هزار نفر به طرف اروپا آمده‌اند که چنین بلبشویی ایجاد شده است. کشورهای حاشیه خلیج فارس حاضر نیستند حتا یک نفر را بپذیرند زیرا می ترسند که موقعیت متزلزل آنها حساس تر شود و این پناهنده گان با خود ویروس آزادی خواهی را به داخل این کشورها رسوخ دهند. کشورهای دیگر، همچون لبنان و اردن و مصر، اگر از مردمان مهمان نوازشان بگذریم که درعین حال کاری از دست شان بر نمی‌آید، دولت‌های شان چنین پناهنده گانی را به امان خدا رها می کنند و اگر سازمان ملل و سازمانهای خیریه به آنان رسیده گی کردند که هیچ، وگرنه پناهنده گان عزیز می توانند تشریف ببرند و جای دیگری اقامت کنند.
علاوه بر آن، این استاد دانشگاه توضیح داد که مخارج این پناهنده گان صرفاً به عهده سازمان ملل است و چون این سازمان بودجه خاصی برای این مساله جدید (موج پناهنده گان سوری) ندارد، مجبور است که از مخارج کودکان افریقایی بزند و خرج پناهنده گان سوری در این شرایط بکند. بدین‌وسیله آقای پروفسور دست هم مسوولان کشوری را، که به نوعی پذیرش پناهنده گان را محصول بشردوستی شان نشان می دادند، رو کرد و هم احزاب دست راستی و خارجی ستیز را، که همواره بر این تکیه کرده‌اند که پناهنده گان بار مالی زیادی بر بودیجه و اقتصاد کشورهای اروپایی هستند افشا کرد؛ احزابی که تمایلات نژادپرستانه خود شان را در قالب دفاع از منافع «ملی» و مردم کشورهای خودشان ابراز می کنند. عمدتاً احزاب دست راستی بر این تکیه می‌کنند که ورود پناهنده گان باعث برهم خوردن توازن معقول و به خطر افتادن فرهنگ اروپایی است و علاوه بر آن بار مالی‌ای که بر دوش بودیجه کشورهای اروپایی می گذارند، مشکل آفرین است و حتا اشاره می کنند که چرا باید اروپایی‌ها جور جنگ طلبی این مردمان را که بویی از تمدن نبرده‌اند و به جان یکدیگر افتادهاند، به دوش بکشند.
حدود اواسط دهه ۱۹۹۰ ترسایی با رشد خدمات پزشکی و به ویژه با احداث بیمارستان بزرگ اسلو در ناروی، پزشکان و پرستاران زیادی از سویدن به دلیل حقوق بالا به نرویژ سرازیر شدند به صورتی که خود سویدن دچار کمبود پزشک شد. البته راه معقول آن کمی آسان کردن شرایط ورود دانشجو به دانشکده‌های پزشکی بود، که البته هزینه‌های زیادی برای دولت داشت و یا بالا بردن حقوق کادر پزشکی بود که از مهاجرت آن ها به خارج جلوگیری کند، هر چند این راه دوم هم هزینه‌های دولت را زیاد می‌کرد. ولی دولت سویدن هیچ کدام از این راه‌ها را انتخاب نکرد و در عوض پزشکان خارجی، یعنی همان پناهندگان بی مصرف را به استخدام درآورد. با کمبود معلم هم به همین راحتا برخورد کردند و تعداد زیادی از آموزگاران و تحصیل کردگان کشورهای دیگر را که به عنوان پناهنده آمده بودند استخدام کردند و بدین ترتیب مشکل حل شد. رهبر قبلی حزب سوسیال دمکرات «موناسالین» در مصاحبه ای گفته بود که وقتی در استکهلم خواسته سوار تاکسی شود متوجه شده است که تعداد زیادی از راننده گان تاکسی در استکهلم تحصیل کرده گان دانشگاهی هستند که در کشورهای خودشان مشاغل مدیریتی داشته اند و این جا مجبورند راننده گی تاکسی بکنند و از این مساله ابراز تاسف کرد.
شاید بتوان گفت که حدود نیمی از موج اول پناهنده گان ایرانی ساکن سویدن تحصیلات دانشگاهی دارند و به ویژه بخش اعظم نسل دوم مهاجران دانشگاه رفته هستند. دانشکده دندانپزشکی یوته بوری زمانی معروف به دانشکده ایران پزشکی بود زیرا هر کلاسی که تشکیل می شد بیش از ۶۰ درصد دانشجویانش ایرانی بودند. در حال حاضر ۹۰ درصد سوری‌های وارد شده به سویدن دانشگاه رفته اند و نیروی کار متخصص هستند. به این دلیل است که وزیر صنایع المان با خوشحالی از ورود سوری‌ها استقبال و اظهار کرد که به مدد آنها صنایع المان می تواند مشکل کمبود نیروی متخصص خود را حل کند.
براساس مشاهدات، در حال حاضر شمار زیادی از پزشکانی که در کادر پزشکی سویدن کار می کنند عراقی هستند. همین مشاهدات پراکنده نشان می دهد که پناهنده گان مردمانی سربار نیستند که علاوه بر اینکه نیروی کار لازم را در اختیار سرمایه داری می گذارند، بسیاری از آنها نیروهای متخصص هستند که کشورهای اروپایی به رایگان به دست می آورند، یعنی بدون آنکه هزینه ای برای آنها کرده باشند، به راحتی آنان را در اختیار می گیرند و در تولید از آنها استفاده می‌کنند. از سوی دیگر در زمینه نیروی کار غیرماهر، این روزها در سطح شهر بیشتر رفتگران خارجی هستند، در کارخانه‌ها کارگران خارجی تبار نسبت مشهودی از طبقه کارگر سویدن را تشکیل می دهند.
در این جا لازم به اشاره است که این روزها که احزاب دست راستی که تمایلات راسیستی دارند رشد کرده‌اند و بخش مهمی از این رشد ناشی از پیوستن کارگران بدین احزاب است. در سویدن ادعا می‌شود که بیش از ۱۰ درصد کارگران متشکل در اتحادیه سراسری سویدن به حزب دست راستی افراطی SD رای می دهند و یا در فرانسه بیش تر طرفداران خانم لوپن کارگران هستند. در المان بیش تر طرفداران احزابی حتا با تمایلات نازیستی از میان کارگران هستند و یا در انگلستان حزب پوپولیستی دست‌راستی UKIP بیش تر کارگران را سازماندهی می کند. همچنین در سایر کشورهای اروپایی احزاب با تمایلات راست افراطی توانسته اند کارگران را به شکل وسیعی در خود سازمان دهی کنند. جدا از جنبه تبلیغاتی این آمار باید گفت که این کارگران بنا به گرایش‌های پراگماتیستی و این که متاسفانه صرفاً منافع آنی و روزمره ای خود را تشخیص می دهند و این تشخیص نه بر پایه آرمان‌ها که بر پایه منافع روز صورت می گیرد. پیوستن آنها به اتحادیه‌های کارگری هم بر همین سبک و سیاق است. در حال حاضر بیکاری در اروپا و به طور کلی کشورهای سرمایه داری نرخ بالایی دارد. دلایل این بیکاری برای کسانی که با مسایل سرمایه داری آشنایی دارند می تواند روشن باشد. اتوماسیون، پایین بودن نرخ سود، فروش نرفتن کالاهای تولید شده، پایین بودن قدرت خرید مصرف‌کننده گان که خود از میان همین بیکاران و تهدیدشده گان به بیکاری هستند، عدم علاقه سرمایه داران به سرمایه گذاری‌های جدید و رشد بازار سهام که بیش تر خود را در شکل سوداگری مالی نشان می دهد و…
ولی آیا برای کارگران چنین دلایلی روشن است. آیا آن جا نیز که کارگران واکنش نشان می دهند و در مقابله با سرمایه داری به احزاب سوسیال دمکرات و به اصطلاح چپ روی می آورند، پاسخی درخور می گیرند و سرشان به سنگ ریفرمیزم نمی خورد؟ آیا تجربه اخیر کارگران یونان نمی تواند به کارگران ایتالیایی و اسپانیایی و پرتگالی هشدار دهد که چنین امام زاده‌هایی معجز نمی کنند و آیا قانع نمی‌شوند که بحران سال‌های اخیر فقط حاصل بی توجهی و احتمالاً زیاده خواهی چند بانکدار حریص بوده است، وگرنه سرمایه داری هیچ عیب و ایرادی ندارد و طبیعی ترین نظام تا کنونی در تاریخ بشر است و بهتر است همچون قبل پول‌های ناچیزشان را به امید کمی سود به بانک‌ها بسپارند و یا سهام بخرند.
اگر چپ در کشورهای دیگر به دلیل استبداد و سانسور از طرح بسیاری مسایل که می تواند باعث رشد آگاهی کارگران شود، کوتاهی می کند، همان کار را در این کشورهای آزاد و به اصطلاح دموکرات نیز انجام می دهند و در نتیجه طبقه کارگر اروپایی چیز اندکی درباره مسایل سرمایه داری می داند. کارگران اروپایی نمی دانند که چرا در کشورهای آسیایی و افریقایی جنگ وجود دارد و در نتیجه گمان می کنند که گروه‌هایی به جان هم افتادهاند و یا هر افغان یک طالبان است، همچنان که هر عراقی یک تروریست و آدم‌کش القاعده است و سوری‌ها همگی افراد داعش‌اند و به‌راحتی سر می برند، همچنان‌که همه اهالی کویت و عربستان سعودی صاحب چاه نفت‌اند و میلیاردها دلار در بانک‌های سوییس و اروپایی پس‌انداز دارند.
در کشورهای اروپایی به ندرت روزنامه معتبری پیدا می کنید که به مسایل مردمی از زاویه ای مترقی برخورد کند. منظور من فقط در حدی مثل اشپیگل و لوموند است و انتظاری بیش از این ندارم. در این‌صورت چگونه انتظار داشته باشیم که کارگران تحت تاثیر ترفندهای احزاب راست افراطی قرار نگیرند که با به رخ کشیدن بیکاری گسترده و فزاینده، کارگران را به نزدیک ترین و در دسترس ترین عامل، یعنی کارگران کله سیاه و غیربومی، اشارت می دهند، بدون آنکه دلایل اساسی و زیربنایی قضیه را برای آنها روشن کنند. برای جنبش چپ در حال حاضر مبارزه طبقاتی تبدیل به مبارزه ضد راسیستی و دفاع از مساله پناهنده گی شده است بدون آنکه به ریشه مساله اشارتی کنند و سعی کنند که حداقل برای خود روشن کنند که چرا چنین موج بزرگی از پناهنده گان به راه افتادهاند. چگونه انتظار داریم که کارگری ناآگاه که تمام عمرش زنده گی عادی و روزمره‌ای را گذرانده و فقط به تلویزیون و برنامه‌هایی که برایش ترتیب داده‌اند نگاه کرده است، وقتی در خیابانهای شهرش با مردان ریشو در لباس‌های عجیب و غریب و زنان روبنده دار و نقابدار روبه رو می‌شود تحت تاثیر تلقینات احزاب راست قرار نگیرد که «این‌ها می‌خواهند به فرهنگ شما یورش بیاورند.»
سرمایه داری در طول حیاتش تاکنون برای دسترسی به سود بیش تر به دوحیطه دست درازی کرده است که همان گونه که تا به حال نشان داده شده بدون تردید عواقب بسیار خطرناکی دارد. در درجه نخست، طبیعت که پی‌آمدهای آن را در شکل تخریب طبیعت و تخریب زیست محیطی می‌بینیم و آن‌چنان‌که پیش بینی می شود این تخریب رو به افزایش است. مورد دوم طبیعت انسانی است که هم حیطه کشورهای سرمایه داری پیشرفته را دربرمی گیرد و هم کشورهای دیگر. جنگ‌ها و دخالت هایی که سرمایه داری در کشورهای افریقایی، آسیایی و به ویژه درسال‌های اخیر در خاورمیانه راه انداخته است به نوعی برهم خوردن نظم انسانی است که قاعدتاً باید در انتظار پی آمدهای آن نیز باشند. پدیده‌هایی مانند طالبان، القاعده، بوکوحرام و سرانجام دولت اسلامی (داعش)، که البته معلوم نیست که آخرین از این نوع باشد، در عین حال که جزو برنامه‌های خود دولت‌های سرمایه داری بوده است، باید به‌عنوان پی‌آمد چنین تجاوزهایی تلقی شود. در عین حال، چنین دخالت‌هایی می تواند قاعدتاً به موج پناهنده گی هم بیانجامد. چنین موج اخیر عظیمی آیا نمی تواند بخشی از مشکل، یعنی القاعده و داعش را با خود به اروپا که محل برخورد این امواج است بیاورد؟
اگر خیلی کوتاه به این دخالت‌ها و دلایل آن نگاه کنیم ـ ضمن آنکه لزوم بررسی جامع دخالت‌هایی از این دست ، پی‌آمدهای آن، تاثیراتی که در این کشورها برجای می گذارد و جز آن باید به شکل جامع مورد کنکاش قرارگیرد و ما را به نتایجی دیگر و اساسی تر رهنمود شود.
آیا سرمایه داری که زمانی دکترین « کمربند سبز» را دنبال می کرد و نتایج خود را از آن گرفت، اکنون دکترین « خاورمیانه بزرگ » را کنار گذاشته است. خاورمیانه ای سرشار از منابع انرژی و بازارهای کار و مصرف گسترده که می تواند محلی برای رقابت قدرت‌های قدیمی و قدرت‌های نوظهور سرمایه باشد، قاعدتاً باید محل درگیری قدرت‌های بزرگ سرمایه داری باشد. ضمن آن که براساس آنارشی ذاتی سرمایه به دلیل عدم هماهنگی و خواسته هر سرمایه دار و دولت حامی آن که می خواهد از بازار موجود، خود حداکثر سود را حاصل کند. درنتیجه، همان گونه که سرمایه در قبال طبیعت فقط منافع کوتاه مدت خود را می‌بیند، در مداخله در جوامع انسانی نیز همان گونه عمل می کند و اگر زمانی برای بیرون راندن نیروهای شوروی به تجهیز مجاهدین افغان می پردازد و حاصل آن را که می تواند پیدایی القاعده و طالبان باشد در نظر نمی گیرند. برای سرنگون کردن رژیم سوریه مخالفان را مسلح می‌کنند و در کنار آن دولت اسلامی(داعش) بوجود می آید. در عین حال که حاصل آن برای منطقه و مردمان ساکن آن چیزی نیست به جز فاجعه و بدبختی که جنبش‌های آزادیخواهانه مردمی را می تواند به قهقرا ببرد. برای مردم ساکن در منطقه فرق نمی‌کند که این سرمایه امریکایی، اروپایی، روسی است یا چینی و جاپانی، مهم آن است که این مردم حاصل این نفوذ را جنگ، خرابی، بمب و موشک و هرج ومرج و ظهور جریاناتی ماورای ارتجاعی می بینند و سرانجام برای حفظ جان‌شان ناگزیر فرار می کنند و آواره می شوند.
حاصل این رقابت جنگ افروزانه، غارت منابع، صدور اسلحه و تجهیزات جنگی، قدرت یابی ارتجاعی ترین لایه های اجتماع، آن‌هم تحت عنوان نیروهای «ضد امپریالیست» و ضد امریکایی است. اگر به تاریخ سی و چند ساله اخیر این دخالت‌ها در منطقه نگاه کنیم دو موضوع عمده برجسته می‌شود:
یکم ـ غارت که امری قدیمی و رایج در این منطقه بوده است ولی حالا گسترده تر و عیان تر شده است به اضافه جنگ خانمان‌برانداز که اساس زنده گی مردم منطقه را زیر سوال قرار داده است. دوم ـ این تصور که هر حرکتی بی فایده است و بهتر است با وضع موجود کنار آمد.
تردیدی نیست که فشار و احتمالاً تغییر نسل می تواند عاملی باشد که انسان‌ها را به مبارزه کشانده و به اصطلاح حرکت تاریخ را استمرار می بخشد. صرف نظر از جنبه جبرگرایانه این گزاره، آیا نباید لختی اندیشید که نیروی زیادی که برای بسیج مردمان یک کشور صرف می شود، هرگز قابل جایگزینی نیست، و درنتیجه آیا نباید آگاهی‌های ابتدایی از این دست را در سطح گسترده‌ای ترویج کرد. آیا نباید سرمایه و عملکردش را جدا از اینکه در کجای دنیا فعالیت دارد توضیح وسیع داد و نشان داد که سرمایه و دولت‌های آنها هیچ قصد دیگری جز بهره برداری از وضع ایجاد شده ندارند. همه جا دیکتاتوری سرمایه برقراراست. غرب جهنمی است که نه تنها نسل اول پناهنده گان که نسل‌های دوم و بعدی نیز در آن به هدر خواهند رفت و هیچ گاه هویتی آن چنانی پیدا نخواهند کرد و در نتیجه باید درهمان محل ماند و با هر ارتجاعی مبارزه کرد و آن چه را می خواهیم همان‌جا بسازیم.
برای آن که نشان دهم چه گونه دولت سرمایه داری در خدمت سرمایه داری است ولی آن گاه که مساله تعدادی پناهنده به میان می آید به شکل غیرمستقیم و از زبان دست راستی‌ها همه ای مشکلات کشور را به گردن این پناهندگان می گذارد، دو نمونه می‌آورد. چند سال پیش که شرکت موترسازی « ساب » به ورشکستگی کشیده و بسته شد پیشنهادی مبنی بر خرید ساب و یا کمک به کارخانه برای روی پا ماندن به یاری سرمایه گذاری‌های دولت وجود داشت. در آن زمان دولت سویدن از زبان Maud Olofsson وزیر صنایع وقت شعار می داد که حاضر نیست پول مالیات دهندگان را بابت بدهکاری‌های ساب بپردازد. ولی بعد‌ها روشن شد که آنها بیش از آن مبلغ را پرداختند و بیکاری بیش از دوازده هزار کارگر در منطقه برای شان هیچ اهمیتی نداشت. مالیات‌های کارگران و یا سایر حقوق بگیران به طورمنظم کسر می‌شود. ولی هیچ کس به دنبال این نیست که چرا بزرگترین تولید کننده در سویدن، که سال گذشته یک و نیم میلیارد کرون سود کرده است و این سودهای میلیاردی سال‌هاست جریان دارد، از سال ٢۰۱۰ ترسای تاکنون یک کرون هم مالیات نپرداخته است. این شرکت تنها در یکی از کارخانه‌هایش در سویدن (Toslsndafabriken) سال گذشته ٥,۱۰٢میلیارد کرون صرف بازسازی کرده است که ٨۰٪ سرمایه‌گذاری کل این کنسرن در سطح جهانی بوده است. مبلغ این مالیات ٦٥٦ میلیون کرون بوده است3. این دولت‌ها به مردم توضیح نمی دهند که سالانه میلیاردها دلار و یورو به رژیم های ارتجاعی منطقه خاورمیانه اسلحه می فروشند و با محافظت از آنها و حاکمیت شان، در واقع از منافع خود پاسداری می کنند و سودهای کلان به جیب می زنند. دولت سویدن مخفیانه طی قراردادی با عربستان می خواست کارخانه تولید سلاح بسازد. این قرارداد در جریان انتخابات سویدن به زیان دولت وقت افشا شد (که البته با روی کار آمدن دولت سوسیال دمکرات به احتمال قوی ادامه پیدا خواهد کرد). در سال ٢۰۱۰ ترسایی عربستان قراردادی به مبلغ ٦۰ میلیارد دلار با امریکا امضا کرده است که در طی بیست سال قابل اجرا است. به گزارش گلف نیوز در سال ٢۰۱٢ ترسایی باز هم عربستان با المان قراردادی به مبلغ ۱۰ میلیارد یورو امضا کرده که شامل خرید ٣۰۰ تانک لیوپارد است. در همین سال ٢۰۱٥ عربستان ٨,٩ میلیارد دلار اسلحه وارد کرده است. ابوظبی با جمعیتی یک میلیون نفری که ٨٣٪ آن را کارگران خارجی تشکیل می‌دهند، یعنی جمعیت خود کشور چیزی کم تر از٢۰۰هزارنفر است، یکی از مشتریان دایمی تولیدکننده گان سلاح است. این کشور در سال ٢۰۱۱ ترسایی قراردادی به مبلغ سه میلیارد و ٤٥ میلیون دلار با امریکا امضا کرد تا دو سامانه موشکی پیشرفته «تاد» تحویل بگیرد. همچنین به گزارش فایننشیال تایمز قرار است ٦۰ هواپیمای «رافایل» از فرانسه بخرد. قطر کشوری با جمعیتی کمی بیش از ۵.۱ میلیون نفر که فقط ۱٥٪ آن بومی و بقیه کارگران خارجی هستند از وارد کننده گان بزرگ اسلحه در منطقه خلیج فارس است. این کشور بنا به گزارش القدس العربی در سال ٢۰۱٥ ترسایی طی یک قرارداد با امریکا به مبلغ ۵.۲ میلیارد دلار قرار است ٢٢ هلیکوپتر «میکورسکی» دریافت کند علاوه بر آن به گزارش اشپیگل قطر خواستار خرید ٢۰۰ تانک «لیوپارد» از المان است که می تواند ارزش قرارداد آن حدود دو میلیارد یورو باشد. همه می‌دانند که این کشورها به نیابت از کشورهای سرمایه داری بزرگ نه تنها حامیان اصلی جریانات القاعده و داعش که برافروزنده جنگ یمن هستند.
جنگ در سوریه که باعث سرگردانی بیش از نیمی از جمعیت این کشور شده است، چیزی که سرگردانی مردم در اثر جنگ جهانی دوم نیز قابل مقایسه با آن نیست و تامین‌کننده گان این جنگ همین کشورهای اروپایی هستند که حالا می خواهند دست ودل بازی کنند و بخشی از این جمعیت را بپذیرند، بدون آنکه به دلایل آن اشاره‌ای بکنند. بنابراین، قبل از هر شعاری باید خواستار پایان جنگ شد. باید کشورهای سرمایه داری را به‌عنوان فروشنده گان و تامین‌کننده گان اصلی کشورها و گروه‌های درگیر در جنگ افشا و روشن کرد که جنگ های نیابتی فقط جنگ کشورهای سرمایه داری است که به نوعی می خواهند بحران اقتصادی خود را به کشورهای دیگر صادر کنند و سودهای میلیاردی خود را ببرند.
پی نوشت‌ها
۱ ـ جالب است بدانیم که در دوران دیکتاتوری قذافی تمام جوانان کشور وقتی به هجده سالگی می رسیدند حق داشتند که یک بار به مصرف دولت (معادل چیزی حدود دوهزار دلار) به خارج سفر کنند.
۲ـ براساس اخبار منتشرشده در مطبوعات روز جمعه یازدهم سپتامبر یک قایق دیگر که از ترکیه به طرف یونان می رفت غرق شد و همراه با مسافران دو بچه در دریا خفه شدند.
۳ـ تمام اطلاعات این قسمت از روزنامه Dagens nyheter مورخ دهم جون ٢۰۱٥ ترسایی اخذ شده است.
بامداد ـ دیدگاه ـ ۲ /۱۵ ـ ۲۵۰۹
« شیران روژاوا» در نبرد با «خلافت ترور»
مبارزان انترناسیونالیست به شمول سویدنی‌ها در قطعه ای مشهور به « شیران روژاوا »
در کنار جنگجویان « واحدهای مدافع مردم » در سوریه مصروف نبرد اند.
مورت کوسیری |
سازمان استخباراتی سویدن (Säpo) تخمین می زند که حدود ۳۰۰ تن از سویدن به جنگ در برابر داعش در سوریه و عراق پیوسته اند.
اخیرا، اخبار و مقالاتی در مطبوعات سویدن به نشر رسید که از شرکت شهروندان اروپایی در جنگ علیه داعش درعراق و سوریه در صفوف مبارزان کردی سخن گفته اند. رهبر « حزب اتحاد دموکراتیک» کردستان به رسانه‌های سویدن اظهار داشت که در حال حاضر حدود ۵۰۰ اروپایی در صف « واحدهای مدافع مردم » بر ضد داعش می‌جنگند.
مبارزان انترناسیونالیست به شمول سویدنی‌ها در قطعه ای مشهور به « شیران روژاوا » در کنار جنگجویان « واحدهای مدافع مردم » مصروف نبرد اند. در عین حال جمعی از اروپایی‌های کرد تبار به جنوب کردستان رفته به نیروهای پیش مرگه پیوسته اند.
با آنکه تعدادی از شهروندان سویدن یکجا با نیروهای « واحدهای مدافع خلق » و پیش مرگه ها در پیکار اند، ولی ترجیح می دهند تا نام شان را افشا نکنند. « جییپر سودر » یکی از محدود سویدنی‌های است که در کنار « واحدهای مدافع مردم » می جنگـد و نامش را فاش می کند.
آقای سودر می‌گوید که وی هویتش را برملا می سازد تا توجه مردم عام سویدن و جهان را به سوی وضعیت سوریه و روژاوا جلب کند و سهمی در جذب کمک‌های روز افزون جامعه جهانی داشته باشد. سودر می افزاید که ۴۰۰ شهروند سویدن از طریق شبکه‌های اجتماعی علاقمندی شان را جهت مبارز کنونی در روژاوا ابراز داشته اند ؛ به شمول آنانی که خواهان پیوستن به رده مبارزان هستند.
سودر اظهار می دارد که صدها زن و مرد انگلیسی ، فرانسوی، ایتالیا وی، امریکایی و کانادایی دوشا دوش هم می‌جنگند و علت پیوستنش به « واحدهای مدافع مردم » را چنین بیان می‌کند:
« نیازش را می دیدم که کاری باید در برابر قتل‌عامی که توسط باند‌های داعش علیه مردم متعلق به ادیان و ملیت‌های دیگر صورت می گرفت، بکنم. نمی توانم وجدانم را فقط با پرداخت ۱۰۰ کرون اعانه آرام کنم. برای همه ممکن نیست که با « واحدهای مدافع مردم » بپیوندند؛ ولی به نحوی از انحا در مبارزه سهم ادا کرده می توانند. کردها مرا هم چون عضو خانواده شان استقبال کردند. تنها روژاوا و سوریه نه بلکه تمام کشورهای اروپایی را خطر داعش تهدید می‌کند. کوشش می کنم کردها را حمایت کنم تا جلو داعش را در همان جا بگیریم قبل از این که به اینجا سرایت کنند.»
سودرکه اخیرا برای تداوی پایش که دراثر انفجار ماین زخم برداشته بود به سویدن برگشته است. او می گوید که پس از اختتام تداوی دوباره به جمع همرزمانش در روژاوا خواهد پیوست.
کیون یوهاخیم مشهور به دلسوز بهار از مبارزان المان که در ۶ جولای ۲۰۱۵ ترسایی در پیکار برضد داعش در قریه شیرگیرت شهر تل ابیض کردستان سوریه جان باخت. دلسوز در نوامبر ۲۰۱۲ ترسایی به جنبش مقاومت روژاوا پیوست و درهنگام پاکسازی قریه‌های متعدد کردستان سوریه از ویروس داعش نقش به سزایی را ایفا نمود.
هانس برون، کارشناس نامدار در امور تروریزم می گوید انسان‌هایی که جهت مبارزه به کشورهای دیگر می روند، فقط برای ماجراجویی نه؛ بلکه بیشتر به دلایل ایدیولوژیک و معنوی این کار را می کنند و علاوه می کند آنانی که به سوریه می روند، دلایل دیگری نیز دارند.
برون، آنانی را که به سوریه و عراق سفر نموده اند تا برای داعش بجنگند با نازی‌هایی که در کنار هیتلر در جریان جنگ جهانی دوم می جنگیدند، مقایسه نموده خاطرنشان می‌سازد: « شباهت‌های فراوانی بین رضاکاران داعش و اس اس موجود است. هدف سیاست‌های فاشیستی اساس تضمین اتحاد نژادی از طریق نابودی گروه‌های دیگر بود. به همین شیوه، هدف سیاست داعش ایجاد اتحاد دینی از طریق محو و نابودی گروه‌های دیگر است.»
هانس برون توجه را بر این واقعیت معطوف می دارد که در زمان معاصر هیچ گاهی شاهد کمیت وسیع انسان‌ها جهت شرکت در مبارزه در مناطق جنگی به مقیاس آنانی نبوده که به عراق و سوریه به جنگ داعش می روند. او مبارزانی را که به « واحدهای مدافع مردم » و پیش مرگه ملحق می‌شوند با آنانی که در کنار جمهوری خواهان برضد رژیم فرانکو در جریان جنگ داخلی اسپانیا جنگیدند، تشبیه می‌کند.
در حدود ۵۰۰ شهروند سویدن به جنگ داخلی اسپانیا پیوستند و ۱۶۰ تن شان در پیکارعلیه فاشیست‌ها جان باختند. آنانی که از جنگ برگشتند با سرکوب و بازپرس دولت سویدن روبرو شدند، چون در آن وقت دولت این کشور با هیتلر روابط تنگاتنگ داشت.
شبکه ANF NEWS
بامداد ـ سیاسی ـ ۱ /۱۵ ـ ۲۰۰۹
گفت و گوی بی پرده درباره بحران پناهنده گان
دیده بان حقوق بشر آن چه که از همه مهمتر است را حذف نموده است: اعلام یک تعهد جهانی برای صلح و ثبات، پایان دادن به جنگ های امپریالیستی امریکا ، پایان دادن به درگیری اتحادیه اروپا درآن ها ، مقصر شناختن اسراییل جهت نسل کشی آهسته و پیوسته فلسطینیان.
استیفن لیندمن ، شیکاگو
نقل قول های رسمی واشنگتن و مراکز اروپایی همراه با گزارش های ضد و نقیض رسانه های اصلی٬ مانع اطلاعات مهمی می شوند که باید بدانیم.
حجم نوشته ها درباره بحران پناهنده گی زیاد است٬ ولی در وهله نخست٬ یک توضیح درباره علت آن ننوشته اند و از همه مهمتر که باید چه کار کرد تا از تکرار این بحران در آینده جلوگیری شود.
میلیون ها انسانی که از سرزمین های مشکل دار فرار کرده اند٬ مهاجر نیستند. آن ها پناهنده و پناه جو هستند ، که از روی ناچاری به دنبال پناه گاه های امن در هرجایی هستند که از گزند آسیب در امان بمانند.
از زمان جنگ دوم جهانی واشنگتن به خاطر جنگ های ویرانگر خود پس از سپتامبر۲۰۰۱ ترسایی (۹/۱۱)٬ مسبب تمام و کمال بزرگ ترین بحران های پناهنده گی است . حل مشکل که علم موشک سازی نیست. به ساده گی می توان اعلام صلح کرد٬ به جنگ های امریکا پایان داد٬ و به حمایت از داعش و دیگر تکفیری های تروریست خاتمه داد. سیاست های انتفالی و گذار موثر ایجاد نمود٬ و از مردمی که آواره شده اند به گونه ای انسانی و بشردوستان مواطبت نمود تا قادر شوند به خانه و کاشانه خود برگردند٬ خود را با محیط جدید تطبیق بدهند یا به جای دیگری بروند.
تلویزیون بین المللی روسیه امروز ۱ ٬ مصاحبه ای داشت با رییس جمهور ونزویلا نیکلاس مادورو در مورد بحران پناهنده گی. مادورو به درستی امریکا را مسوول شرایط بحران پناهنده گی دانست.
او گفت :« این اروپا است که باید با این مصیبتی که ناشی از سیاست های خارجی و جنگ های ادامه دار امریکاست روبرو شود. برای این که این اروپاست که اکنون هزاران مهاجر/ پناهنده می پذیرد و نمی داند چه گونه با این وضعیت کنار بیاید. ... امریکا با فریب به (افغانستان) حمله کرد٬ سپس به (عراق)٬ مهد تمدن حمله برد و با خاک یکسانش نمود. حال به معنای واقعی کلمه٬ عراق به هزاران بخش تقسیم شده که به بی رحمانه ترین شکلی غرق در تروریسم است٬ برای این که واشنکتن می خواست نفت عراق را بدزد و مردمش را استثمار کند.»
مادورو تأکید کرد که:« چه کسی لیبیا را بمباردمان کرد و جان بیش از ۱۰۰ هزار لیبیایی را گرفت! چه کسی اکنون سوریه را بمباران می کند! ...چه کسی تروریست ها را تامین مالی می کند که اکنون به دنبال تخریب سوریه هستند. امریکا مسبب اصلی فاجعه و آشوب است٬ وحال می خواهد مرتکب هرج و مرج در مناطق دیگر جهان بشود.»
رهبر پیشتاز حزب کارگر بریتانیا٬ جرمی کوربین نسبت به پاسخ دیوید کامرون به بحران پناهنده گان سوری ( بدترین نوع پاسخ جهانی) خروشید و گفت که:« به طور کامل ناکافی است.»
تصاویر کودک مرده ای که به ساحل ترکیه رسیده بود٬ بازتاب وحشت جنگ های امپریالیستی واشنگتن است ؛ آن جنگ هایی که پایانی ندارند و جان میلیون ها انسان را می گیرند. میلیون ها بازمانده را که برای امنیت خود فرار می کند خانه به دوش می سازد٬ و سختی های فوق العاده ای را تحمل می کنند که فقط عده کمی قادر به درک آن اند٬ و به هر جایی که می روند با قساوت تاسفبار با آن ها برخورد می شود.
کوربین گفت:« رهبری حزب محافظه کار شکست خورده است. بریتانیا از جنوری ۲۰۱۴ ترسایی ٬ کم تر از ۳۰۰ پناهنده سوریه ای را پذیرفته است.»
کوربین می گوید:« طبق قوانین سازمان ملل٬ این وظیفه بریتانیا و هم چنین به عنوان انسان و همنوع٬ مکانی امن به پناهنده گان بدهیم٬ و سعی کنیم تا به درگیری های ادامه دار ٬ پایان دهیم ؛ جنگ های که بریتانیا در به راه انداختن آن ها همدست و شریک واشنگتن است.»
در ۴ سپتامبر ۲۰۱۵ ترسایی دیده بان حقوق بشر ۲ ٬ پنج مرحله برای مقابله با بحران پناهنده گی را ذکر کرد:
۱- تاسیس راه های قانونی امن تر جهت کمک به مردم ازجان گذشته و بیچاره ؛ کمک به آن ها جهت جلوگیری از وحشت سفرهای خطرناک٬ «مسیرهای خطرناک و قاچاقچیان گستاخ.»
۲- تصحیح سیستم پناهنده گی شکست خورده اتحادیه اروپا. سیاست های متفاوت درمیان اعضای عضو٬ پروسه و فرایند ناکارآمدی ایجاد کرده است.
۳- بنیاد نهادن « تشدید عملیات تجسسی و نجات» تا زمانی که نیاز باشد حفظ گردد.
۴ - ایجاد یک « نظام جابجایی دوامدار جهت سهمیه پناهجویان».
۵- « فراهم ساختن و توسعه یک لیست از کشورهای « ناامن » که اتباع آن ها نیازمند حفاظت بین المللی هستند.
دیده بان حقوق بشرآن چه را که از هم مهمتر است حذف نموده است: اعلام یک تعهد جهانی برای صلح و ثبات. پایان دادن به جنگ های امپریالیستی امریکا . پایان دادن به درگیری اتحادیه اروپا درآن ها . مقصر شناختن اسراییل جهت نسل کشی آهسته و پیوسته فلسطینیان.
زمانی که شمشیرها به گاو آهن و خیش تبدیل شده باشند٬ بحران پناهنده گی وجود نخواهد داشت. و یا به جای آن٬ راه حل واشنگتن به هر چیزی جنگ است٬ درگیری و جنگ های بی پایان و تمام نشدنی برای ثروت و قدرت٬ تبدیل سیاره زمین به سرزمین خشک و سوخته وحشتناک ؛ یا شاید هم از بین بردن همه چیز باهم./ برگردان ازآمادور نویدی
منابع:
۱ ـ
http://www.rt.com/news/314592-maduro-china-rt-interview
۲ـ
https://www.hrw.org/news/2015/09/04/eu-five-steps-tackle -refugee-crisis
بامداد ـ اجتماعی ـ ۳ /۱۵ ـ ۱۳۰۹
چـپـی بـرای مـانــدن
فراخوان یانیس واروفاکیس ، اوسکار لافونتن ، ژان لوک ملانشون ، استفانو فاسینا و زویه کنستانتوپولو برای نافرمانی مدنی علیه سیاست های ریاضتی
سیزدهم جولای احتمالا از این پس روزی تاریخی برای چپ‌های اکنون بیدارشده اروپایی به شمار خواهد آمد؛ روزی که «آلکسیس سیپراس» نخست وزیر تازه کار و سابق یونان، سرمست از امضای توافق نامه جدید با رهبران اروپایی در ازای دریافت بسته جدید نجات مالی، دیگر نه از ارعاب، باج خواهی و گروگان گیری نهادهای مالی اروپایی، بلکه از بازگشت ثبات و امنیت به اقتصاد کشورش سخن می‌گفت.
البته که این سخنان از سوی بسیاری به شکست مفتضحانه پروژه چپ اروپایی در ستیز با سیاست‌های ریاضت اقتصادی و سلطه نهادهای مالی بر شبح نیمه جان شهروندی تعبیر شد. اما آن طور که پیداست، شکست حزب «سیریزا» برای آن دست از چپ گرایان رادیکال دموکرات قاره سبز که مرعوب نظم مسلط و نهیب واقعیت نشده‌اند، معنای دیگری نیز داشته است. درست است، به زانودرآمدن دولت سیپراس، برآمده از حزب چپ گرای سیریزا، واقعیتی غیرقابل کتمان است. این نهاد های اروپایی و در راس آنان، بانک مرکزی اروپا بودند که با به تعطیلی کشاندن بانک‌های یونان و تهدید به جلوگیری از بازگشایی آنان، دولت سیپراس را بر سر دوراهی ورشکستگی ملی در خارج از اتحادیه اروپا و ریاضت و بنده گی اقتصادی در داخل مرزهای آن قرار دادند؛ دوراهی سرنوشت سازی که درپیش‌گرفتن هر کدام از مسیرهای آن، متضمن زیرپا گذاشتن یکی از وعده های سیپراس به حامیان پرشور آن بود.
دیگر همه می دانیم دولت چپ گرای یونان کدام مسیر را برگزید و اقتصاد نحیف و مردمان نحیف تر آن را قربانی چرخ دنده‌های لجام گسیخته اتحادیه اروپا و سیاست‌های ریاضتی آن کرد.
این کودتای اقتصادی اما جدای از آنکه نا بردباری نهادهای قدرت مالی در قبال مقاومت دولت‌ها و توده‌های به پاخاسته مردمی را باری دیگر به تمامی فعالان چپ یادآوری کرد، درسی دیگر نیز به همراه داشت: هیچ ملت اروپایی نخواهــد توانست راه خود را به سوی آزادی در انزوا بپیماید. این دست کم ادعای پنج نفر از سیاست مداران و اقتصاد دانان مطرح چپ گرای اروپایی است که روز جمعه و در بیانیه ای، از عزم خود برای طرح ریزی نقشه راهی بین‌المللی در راستای برپایی اروپایی دموکراتیک خبر داده‌اند. آنان در بیانیه ای که نام یانیس واروفاکیس وزیر مالیه مستعفی کابینه سیپراس، در راس آن به چشم می خورد، از تمامی شهروندان، روشنفکران و سازمانهای اروپایی خواسته اند با همکاری یکدیگر، برنامه ای الترناتیفی برای اروپایی دموکرات را مفصل بندی کنند. در این بیانیه که به امضای اوسکار لافونتن، وزیر مالیه پیشین المان و بنیان‌گذار حزب جدید «چپ» در آن کشور، ژان لوک ملانشون نماینده پارلمان اروپا و یکی از بنیان گذاران « حزب چپ » فرانسه ، استفانو فاسینا نماینده پارلمان ایتالیا و معاون پیشین وزیر اقتصاد و مالیه آن کشور وهمچنین زویه کنستانتوپولو رییس پارلمان یونان رسیده، آمده است حوزه ایرو امروزه بدل به ابزار سلطه اقتصادی و دولتی الیگارش‌های اروپایی شده است که با پنهان شدن در پشت دولت المان و ترویج ارزش‌های راست افراطی معطوف بر محو و نابودی تمامی سازوکارهای دموکراتیک کنترولی بر فرایندهای تولید و توزیع، به خشونت‌های جاری درتمامی سطوح و عرصه‌های اجتماعی دامن زده‌اند. این سیاست مداران در حالی قوانین حوزه ایرو، پیمان‌های این اتحادیه و وعده آن مبنی بر حفاظت از منافع تک تک شهروندان اروپا را توهمی بیش ندانسته اند که به گفته آنان، شهروندان اروپایی فقط یک راهکار پیش رو دارند و آن گسستن بندهای اتحادیه اروپا از دست وپایشان است. این همان برنامه اصلی و شماره یک پیشنهادی سیاست‌مداران چپ‌گراست که البته چند سالی است در دستور کار احزاب و نیروهای مترقی اروپایی قرار گرفته است. برنامه جدید البته حامل یک تفاوت جدی است و آن چیزی نیست جز تعهد تمامی نیروهای فعال به کارزار سرتاسری نافرمانی مدنی علیه قوانین و ضوابط غیرعقلانی اتحادیه اروپا. امضاکننده گان بیانیه در حالی از تمامی شهروندان و فعالان اروپایی خواسته اند ضمن ادامه مبارزات ملی خود علیه پیمان‌های منسوخ اتحادیه اروپا، تا تحقق مطالبات شان در سرتاسر کشورهای اتحادیه اروپا و پایان دهی به مسوولیت ناپذیری وزرای مالیه آن اتحادیه، از پای ننشینند که خود به هوشیاری الیگارشی اروپایی اذعان دارند. ازپای درآمدن دولت دموکراتیک و چپ‌گرای یونان، به نظر این سیاست مداران مدیون برنامه جایگزین قدرت‌های ضد دموکراتیک اروپایی است؛ برنامه ای که باید پاسخی درخور از سوی نیروهای رادیکال دموکرات اروپایی بیابد. این همان جایی است که امضاکننده گان بیانیه از طرح برنامه‌ا ی جایگزین برای تثبیت موضع ضد ریاضتی خود و همچنین پافشاری بر این اصل اولیه سخن می‌گویند که اروپا مفهومی وابسته به مردمان آن و نه سیاست‌های تجویزی نهادهای مالی است؛ اروپایی که اگر واحد پولی آن همچنان نه ابزاری برای افزایش رفاه مشترک همه شهروندان، بلکه هم چون مورد یونان، سلاح و ابزار شکنجه برای قتل دموکراسی باشد، دیگر بهتر است روی شهروندان خشمگین خود حسابی باز نکند.
این هشدار سیاست‌مدارانی است که اگرچه خود بر پیچیده گی‌های طرح برنامه ای فراگیر و جایگزین برای برپایی اروپایی دموکراتیک واقف هستند، اما بر این باورند می توان با همفکری و همکاری بین‌المللی، خشت اول را بر ایده‌های کنونی که همانا ایجاد سیستم های مالی و واحدهای پولی موازی، گسترش معاملات دیجیتالی، خروج از حوزه ایرو و سرانجام تبدیل ایرو به یک اتحاد پولی دموکراتیک است، بنا نهاد؛ گامی ابتدایی که از همین شنبه گذشته و در جریان جشن گروه‌های چپ در پاریس برداشته شده و می رود تا شاید در نوامبر امسال و درقالب برگزاری اولین نشست بین‌المللی برنامه جایگزین برای اروپا، چپ را این بار برای ماندن در عرصه رسمی سیاست اروپایی عرضه کند./ روزنامه شرق / نوید نزهت
بامداد ـ سیاسی ـ ۴ /۱۵ ـ ۱۵۰۹
گفت و گو با صلاح الدین دمیرتاش رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ها
شاید زمانی که نخستین انجمن دفاع از حقوق بشر را در شهر کردنشین « دیاربکر» تاسیس می کرد هیچ گاه به ذهنش خطور نکرده بود زمانی فرا می رسد که به‌عنوان یک سیاستمدار رویاهای « دن کیشوت» عثمانی را نابود کند و برای اولین بار در تاریخ جمهوری مدرن ترکیه در مقام رهبر یک حزب کردی و چپ گرا از حدنصاب ١٠ درصدی آرا گذر کند و به عنوان سیاستمدار جوان و کاریزماتیک، در عرصه ترکیه از فرط محبوبیت او را « سلو» و همتای ترکی « باراک اوباما » بنامند؛ و مجامع رسانه ای و سیاسی جهان او را ستاره جدیدی در عرصه سیاسی ترکیه و کردستان قلمداد کنند. « صلاح الدین دمیرتاش »، حقوق دان ۴٢ساله ایی است که اکنون به نماینده گی از نیروهای مترقی و دموکراتیک در کردستان و ترکیه همراه با رییس مشترک این حزب بانو « فیگن یوکس کداغ »، درصدد صلح طلبی و مقابله با ناسیونالیسم اسلامگرایانه حزب « عدالت و توسعه »، برآمده است. دمیرتاش در دو هفته اخیر و به‌منظور مقابله با سیاست‌های جنگ‌طلبانه حزب حاکم ترکیه و تداوم روند صلح در این کشور از سوی مقامات ارشد کشورهای اروپایی و از جمله « فدریکا موگرینی » برای گفت و‌گو دعوت شده است. خوش بینی او به پایان جنگ، بازگشت به گفت وگوها و امید به آینده را از طنین سخنانش می توان شنید./ شرق
پرسش : آقای دمیرتاش اجازه بدهید از وضعیت بین المللی و منطقه ای ترکیه آغاز کنیم. ترکیه اکنون در چه جایگاهی قرار دارد ؟
پاسخ : ترکیه از زمانی که استراتیژی سیاست تنش صفر با همسایگان را اتخاذ کرد تاکنون دچار دگرگونی‌های فراوانی شده است. اکنون به جزعربستان سعودی و قطر هیچ کشوری از سیاست‌های حزب عدالت و توسعه پشتیبانی نمی کند و فقط موردی که سیاست‌های این دو کشور را با ترکیه گره می زند، داشتن استراتیژی مشترک در ارتباط با سوریه، « جبهه النصره» و « القاعده » است. در سطح جهانی نیز می بینیم که سیاست‌های حزب عدالت و توسعه با مخالفت ایران، چین، امریکا و اروپا نیز روبه رو شده است. از سوی دیگر، حتا اگر حزب عدالت و توسعه درپی تبریه خود از همکاری با داعش نیز برآمده باشد، نمی تواند در نزد افکار عمومی این لکه را پاک کرده و همواره به عنوان یک دولت حامی داعش به آن نگریسته می شود.
پرسش : اخیرا سفرهای زیادی را به کشورهای اروپایی انجام داده‌اید. هدف خاصی را پیگیری می کنید؟
پاسخ : همان گونه که می دانید سال‌های ٢٠٠٠ ترسایی با انتخابات طی شد و با توجه به فعالیت فراوان، در هیچ‌کدام از انتخابات نیز باخت نداشتیم. هر روز بهتر از گذشته توانستیم سیاست‌های دموکراتیک را بسط و گسترش دهیم. اکنون هم مشغول رایزنی برای انتخابات زودهنگام هستیم و به نظر من انتخابات پیش از موعد پیش رو از نتایج بسیار مهم تری نسبت به انتخابات پیشین برخوردار است. در جایگاه یکی از رهبران خلق و به‌عنوان جنبشی آزادی خواهانه که از اهدافی عالی برخوردار هستیم، وارد مرحله نوینی شده و حمله سیاسی جدیدی را آغاز کرده‌ایم و همچنین با اراده جدید درصدد گسترش هرچه بیشتر بنیادهای حزب دموکراتیک خلق‌ها و تبدیل آن به یک حزب سرتاسری برای تمامی مردم ترکیه هستیم.
پرسش : قبل از انتخابات گذشته نشانه‌های فراوانی برای فشار علیه حزب شما وجود داشت که بعد از آن نیز این فشارها افزایش یافتند. تحلیل گران سیاسی بر این باورند که این روند نشاندهنده تصمیم پیشین حزب عدالت و توسعه برای تحمیل فشار و جنگ علیه شماست.
پاسخ : بله، با گفته‌های شما موافقم. حزب عدالت و توسعه قبل از شروع انتخابات چنین تصمیمی داشت و اکنون نیز بدون اینکه کوچکترین نشانه ای مبنی بر کاهش این حملات موجود باشد، شاهد افزایش حملات حزب حاکم علیه حزب دموکراتیک خلق‌ها هستیم. من این تصمیم حزب حاکم را با هماهنگی دستگاه‌های دولتی نشانه ای مبنی بر خواست سرکوب رسمی کردها و از میان برداشتن اراده سیاسی مردم کرد در ترکیه و به ویژه روژاوا قلمداد می کنم.
پرسش : این خشونت‌ها را قبل از انتخابات گذشته پیش بینی می‌کردید؟ چه کسانی را مسوول این حملات می دانید؟
پاسخ : بله؛ قبل از برگزاری انتخابات گذشته ١٧٠ مرکز انتخاباتی ما مورد حمله قرار گرفت، در منطقه « دیادین » وابسته به شهر « آگری » به کمپاین انتخاباتی ما حمله شد و خودتان هم مطلع هستید که در «دیارباکیر» در کمپین انتخاباتی ما انفجاری به وقوع پیوست. بله، ما چنین اقداماتی را پیش بینی می کردیم. در پاسخ به قسمت دوم پرسش شما باید صراحتا بگویم که بدون هیچ شبهه ای، مسوولیت این اقدامات بر عهده آقای « رجب اردوغان » است.
پرسش : در انتخابات گذشته برای اولین بار از حد نصاب ١٠ درصدی آرا گذشتید. اکنون یک حزب در فضای ملی ترکیه هستید، یا هنوز خود را یک حزب کردی می‌دانید؟
پاسخ : در این نکته باید دقت شود که از مجموع آرای شش میلیونی ما، پنج میلیون رای متعلق به کردها بوده و بقیه آرا نیز متعلق به آرای ارامنه، ترک‌ها، اعراب و دیگر ملیت‌های ساکن ترکیه است. در تحلیل آرای اخذ شده در غرب ترکیه نیز باید به این نکته اشاره شود که غیر از کردها، عده زیادی از شهروندان غیر کرد به حزب دموکراتیک خلق‌ها رای دادند. از امروز به بعد می توان بر این نکته اصرار کرد که مبارزه حزب دموکراتیک خلق‌ها وارد مرحله جدیدی شده و با هدف قراردادن صلح و آشتی در میان کردها و دیگر ساکنان غیر کرد ترکیه این مبارزه و هدف را اعتلا خواهیم بخشید.
پرسش : انفجار پرسوس (سوروچ) نقطه عطفی در مسیر صلحی است که آقای اوچالان بر آن پافشاری می کنند. این انفجار و عواقب کنونی آن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پاسخ : به نظر من اگر حزب حاکم مایل بود امکان ممانعت از انفجار پرسوس وجود داشت. من بارها گفته ام که گروهی در میان دستگاه‌های دولتی از احتمال وقوع چنین انفجاری خبر داشته، اما اقدامی برای ممانعت از آن به عمل نیاوردند. در این میان حزب حاکم هم از این طریق سعی کرد تا همزمان دو پیام مهم را به جامعه جهانی و داخل ترکیه برساند؛ از یک طرف خود را قربانی اقدامات داعش نشان دهـد و از طرف دیگر نیز سوسیالیست‌ها و کردها و حامیان کردها را تهدید کند. من به این نکته اطمینان دارم در میان حزب حاکم و درون دولت کسانی هستند که مخالف روند صلح بوده و در این میان مطمین نیز هستم که حزب عدالت و توسعه خواهان آشتی نیست.
پرسش : شهرداران و اعضای پارلمان از حزب تان دستگیر شده‌اند. خطر تعطیلی حزب دموکراتیک خلق‌ها و آینده روند صلح را در کردستان و ترکیه چگونه پیش بینی می کنید؟
پاسخ : حزب ما کوچک ترین اقدام خلافی را که منجر به تعطیلی حزب دموکراتیک خلق‌ها شود انجام نداده است. اکنون هم به اندازه نماینده گان حزب حرکت ملی (MHP) در پارلمان ترکیه نماینده داریم، اما طبیعی است که در راستای مخالفت با حزب کارگران کردستان فشارهایی علیه ما اعمال شود و خطر تعطیلی حزب دموکراتیک خلق‌ها را به‌مثابه شمشیر داموکلس بر سر ما نگه دارند. اکنون حزب دموکراتیک خلق‌ها به حزبی شناخته شده در سطح بین‌المللی تبدیل شده است. بر این باور نیستم که این حزب را تعطیل و یا حتا به تعطیل کردن آن فکر کنند. در پاسخ به پرسش دوم تان باید بگویم که تداوم روند صلح به دیدار با آقای اوچالان بسته گی دارد. من خودم از اعضای هیات دیدارکننده با آقای اوچالان در آمرالی هستم و باید بگویم که از روز چهارم اپریل تاکنون، هیچ اطلاعی از آمرالی در دست نیست. بعد از تفاهم نامه «دولما باغچه» که به سازش بین حزب دموکراتیک خلق‌ها و حزب عدالت و توسعه منجر شد؛ اردوغان با زیرپانهادن این تفاهم نامه از دیدار با آقای اوچالان در آمرالی جلوگیری کرد. به همین علت، ما از نظرات آقای اوچالان در ارتباط با وضعیت کنونی اطلاع چندانی نداریم.
پرسش : مواضع حزب حرکت ملی مشخص است؛ اما دراین میان حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP) چه سیاستی را در پیش گرفته است؟
پاسخ : در مجموع اقدامات این حزب را مثبت ارزیابی می کنیم. این حزب در بعضی از مناطق در صفوف طرفداران صلح قرار داشته و حتا راهپیمایی‌های مشترکی را نیز با هم انجام داده‌ایم. باید گفت که این حزب حداقل خلاف سال‌های گذشته از جنگ بدون قید و شرط علیه ما کردها حمایت نمی‌کند و در این میان با طنین ضعیفی، صداهایی از این حزب مبنی بر پایان دادن به جنگ شنیده می شود، اما وجودنداشتن اراده‌ای قدرتمند از سوی این حزب برای دستیابی به صلح، عرصه مانور را برای حزب عدالت و توسعه بازگشوده است. با این اوصاف بر این باوریم که نه فقط این حزب، بلکه دیگر نیروهای دموکراتیک نیز در آینده می‌توانند با ایجاد جبهه ای واحد علیه سیاست‌های جنگی حزب حاکم حرکت کنند.
پرسش : چرا با حزب عدالت و توسعه وارد یک دولت ایتلافی نشدید؟
پاسخ : چون در آن دوره ( دوره قبل از انتخابات ) احتمال انتخابات زودهنگام را پیش بینی می کردیم. ما براین باور بودیم، ایتلاف ما با حزب حاکم باعث می شود، حامیان ما در دور بعدی با چالش مواجه شوند. بنابراین این سیاست را طراحی کردیم. از طرف دیگر حزب حاکم نیز حزب ما را علت شکست خود قلمداد می کرد. به همین علت از این نکته اطمینان داشتیم که حزب عدالت و توسعه با ما وارد یک دولت ایتلافی نخواهد شد. از سوی دیگر، از یاد نبرید که حزب عدالت و توسعه دارای یک برنامه دموکراتیک نیست. این چند نکته از دلایلی بودند که با این حزب وارد ائتلاف نشدیم و بدون گمان اگر با این حزب وارد ایتلاف می شدیم، در مقابل کسانی که به ما رای داده بودند هیچ توجیهی نداشتیم.
پرسش : انتظار دارید بعد از اول ماه نوامبر چه تغییراتی روی دهد؟ بعد از نوامبر با حزب عدالت و توسعه ایتلاف خواهید کرد؟
پاسخ : پیش بینی این امر و احتمال رویدادهای متعاقب آن نیز بسیار دشوار است. اجازه بدهید انتخابات برگزار شود تا بر مبنای نتایج آن گزینه ها بررسی شوند اما درهرحال بر این باوریم که میزان آرا ما بیشتر خواهد شد. الان اگر رسانه‌های ترکیه را پیگیری کنید ؛ می‌بینید که به علت سیاست‌های جنگی، وجهه حزب عدالت و توسعه در میان افکار عمومی به شدت تخریب شده است و خانواده‌های کشته شده گان براین باورند که فرزندانشان در راه مقاصد و کرسی ریاست جمهوری اردوغان کشته شده‌اند. ازطرف‌دیگر، حزب ما نیز با تاکید بر آشتی و صلح توانسته است، افکار عمومی مردم را به سوی خود جلب کند. حزب عدالت و توسعه در انتخابات بعدی نیز به تنهایی قادر به تشکیل دولت نبوده و به ایتلاف با دیگر احزاب روی خواهد آورد.
پرسش : اکنون جنگ سختی در شهرهای کردستان و ترکیه در جریان است. سرنوشت به هم گره خورده جنگ و انتخابات زودهنگام را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پاسخ : بدون گمان تا زمان برگزاری انتخابات در اول نوامبر حزب عدالت و توسعه سیاست جنگ را ادامه می دهد. در صورتی که آرای ما افزایش یابد، این حزب به تنهایی قادر به تشکیل دولت نیست پس باید شرایط جنگی لغو شوند و هر دو طرف به میز مذاکره بازگردند، اما اگر میزان آرای حزب دموکراتیک خلق‌ها کاهش پیدا کند سیاست‌های جنگ طلبانه حزب حاکم شدت خواهد گرفت. بله، اکنون جنگ روز به روز وسعت بیشتری به خود می گیرد؛ این امر نیز به نوبه خود شرایط را برای کمپاین انتخاباتی ما دشوار می‌کند.
پرسش : یکی از اقدامات حزب شما در این مدت اعلام خود مدیریتی در شهرهای کردستان ترکیه بود. با اوضاع کنونی چگونه این تصمیم گرفته شد؟
پاسخ : به این نکته دقت کنید که از دوران سلجوقی ها و عثمانی ها سیستم خود مدیریتی در ترکیه کنونی وجود داشته است. مناطق بدون آنکه از مرکز تجزیه شده باشند، به لحاظ سیاسی از حق مدیریت امور داخلی خود بهره مند بودند. بعد از جنگ جهانی اول و ابتدای سده بیستم بود که با تاسیس جمهوری ترکیه، کردها و کردستان دچار سیاست امحا و انکار شد. این اقدام ما نیز به عنوان یک حق بدون انکار مبنایی تاریخی دارد. ترکیه کشوری بزرگ و چند فرهنگی است. چنین کشوری نباید با دستورات یک شخص یا یک حزب و دولت اداره شود. روند کنونی خلاف اصول دموکراسی است. در برنامه حزب دموکراتیک خلق‌ها این مساله را تصریح و تصویب کرده‌ایم که ترکیه باید سیستم خود مدیریتی را بپذیرد و این سیستم نیز نه فقط برای مناطق کردنشین بلکه برای مناطقی از ترکیه است که این مدل را قبول کرده‌اند. به‌همین دلیل تقویت و استحکام مدیریت‌ها و حکومت محلی، حل مشکل بیکاری و توسعه اقتصادی مدنظر قرارگرفته اند و از این طریق می توانیم با انتقال امکانات به مدیریت‌های محلی و به رسمیت نشناختن حکومت مرکزی، این مدیریت‌ها و حکومت‌های محلی را هرچه بیشتر تقویت کنیم. از نظر حزب دموکراتیک خلق‌ها چنین اقدامی حق مشروع به شمار می‌رود و نباید فقط به اعلام آن بسنده کرد. باید یک سیستم بدیل اقتصادی و آموزشی تاسیس شود. چنین اقدامی حق مردم است، اما اقدامات ما در بعضی مناطق با واکنش شدید دولت از کشتن اعضای حزب گرفته تا دستگیری روسای حزب، بمباران محلات شهری تا ویران کردن خانه های مسکونی با راکت و دیگر اقداماتی از این دست همراه بوده است. هرچند احتمال دارد این اقدام ما در برهه کنونی به تمامی عملی نشود، اما خواست‌های سیاسی ما را بیشتر مطرح می‌کند.
پرسش : شما مداوما از آشتی و روند صلح سخن می‌گویید. چه تضمینی برای بقای هرگونه تفاهم در جریان این پروسه صلح وجود دارد که استراتیژی خود را به آن گره زده‌اید؟
پاسخ : ببینید در تمامی مراحل همواره اوچالان از نیاز وجود گروهی ناظر بر فرآیند صلح سخن گفته اند. در فحوای سخن شما بی‌اعتمادی به حزب عدالت و توسعه مشاهده می‌شود، اما متغیرهای فراوانی در این روند دخیل هستند. مثلا، آیا بعد از انتخابات نوامبر حزب عدالت و توسعه به شکل کنونی همچنان تداوم خود را در عرصه سیاسی حفظ خواهد کرد یا نه؟ در صورت بازگشت به گفت وگوها کدام حزب گفت وگوها را انجام خواهد داد و به همین علت نیاز یک گروه ناظر احساس می شود که می تواند تشکیل شده از نیروهای داخلی، بین‌المللی، یا کشورهایی باشند که تاکنون برای این مساله اعلام آماده گی کرده‌اند. جامعه جهانی نیز از این امر حمایت و پشتیبانی می کند.
پرسش : آینده صلح و انتخابات را چگونه می بینید؟
پاسخ : بدون شک در انتخابات پیش رو اگر بتوانیم بر حزب عدالت و توسعه پیروز شویم راه به سوی صلح و آشتی باز و هموارتر خواهد شد و به چنین امری نیز امیدوار هستیم.
بامداد ـ سیاسی ـ ۲ /۱۵ ـ ۱۲۰۹