چهارپاره هایی از مختار تاجزی

 

غرور شرق عصیانم تویی تو

طلوع فجر طغیانم تویی تو

بلورغصه‌ها آشوب درد است

سرشت اصل و بنیانم تویی تو

***

بهار انتظارم بی‌ ثمر شد

فلک افسرده گشت و بی‌ قمر شد

اهورای امید ، مار شد به‌‌‌ آغوش

ضحاک بی کسی تیغ جگر شد

***

مرو کعبه اگر یزدان پرستی

اگر رفتی بدان که سنگ پرستی

بده نانی به‌‌‌ دست مستمندان

شوی حاجی اگر ضعفان پرستی

***

اگر بار دگر من زاد بگردم

ز دست خالقم فریاد بگردم

حیات و هم مماتش را نخواهم

اگر ویران شوم آباد بگردم


***

صباح روزه ‌ست و روز من سیاه است

غذای گشنه گان هر جا گیاه است

فقیران تا دم مرگ روزه دارند

نشاط و عیش و نوش از اغنیا است

***

بهار و شعر و ساغر بیتو ناید

خّمار و خّمر و اّخمر بیتو ناید

حدیث و آیت و سوره بمیرد

صلیب و ماه و منبر بیتو ناید

***

زنم ساغر عیان ، چون روزه آمد

دوصد تا خم ، هزاران کوزه آمد

نیت با می‌‌ کنم افطار به‌‌‌ بوسه‌

فراز سینه ‌ام دست سوزه۱ آمد

 ( مختار تاجزی )

۱ـ دست سوزه زن یا دختری را میگویند که خواستگاری کرده باشند اما نکاح صورت نگرفته باشد .

بامداد ـ فرهنگی ـ ۱/ ۱۴ـ ۰۴۰۳

 

 

اعلام آتش بس یکماهه درپاکستان

 

وزیر داخله پاکستان: حملات هوایی علیه طالبان متوقف می شود

 

به گزارش منابع خبری چودری نثارعلی خان وزیر داخله پاکستان اعلام کرد: بدنبال تصمیم طالبان در مورد برقراری آتش بس یکماهه، دولت اسلام آباد نیزحملات هوایی علیه مواضع شبه نظامیان در مناطق قبایلی پاکستان را متوقف می کند.

وی در گفت وگو با خبرنگاران دراسلام آباد افزود : تصمیم دولت پاکستان در واکنش به برقراری آتش بس یکماهه توسط گروه تحریک طالبان گرفته شده است.

نثار علی خان تاکید کرد : دولت اسلام آباد؛ تصمیم آتش بس از سوی طالبان را یک حرکت مثبت در جهت روند رسیدن به صلح ارزیابی می کند.اگر در دوران آتش بس باردیگر شبه نظامیان به حملات ادامه تروریستی خود بدهند دولت و نیروهای امنیتی پاکستان حق اقدام تلافی جویانه علیه ترویست ها را برای خود محفوظ می دانند.

بر اساس این گزارش، حملات هوایی امروز ارتش پاکستان به مواضع شبه نظامیان در منطقه قبیله ای خیبر در شمال غربی پاکستان پنج نفر از تروریست ها را کشت.

بر اساس اعلام منابع خبری، این حملات در شهرهای  شالوبار  و  مستار خیل  در منطقه قبیله ای  خیبر  توسط هلیکوپترهای اردوی پاکستان به مخفیگاه های شبه نظامیان صورت گرفت؛ که در نتیجه آن محل اقامت تروریست ها نیز در این منطقه منهدم شد.

این عملیات ارتش پس از آن صورت گرفت که روز گذشته حمله تروریستی شبه نظامیان علیه نیروهای امنیتی همراه تیم های واکسیناسیون فلج اطفال در بخش تحصیل جمرود در منطقه خیبر  ۱۳ کشته و بیش از ۱۰ زخمی برجای گذاشت.

پیشتر نیز حملات جنگنده های قوای هوایی ارتش به مواضع شبه نظامیان در مناطق قبایلی «وزیرستان شمالی و جنوبی» در شمال غرب پاکستان باعث مرگ ۳۳ نفر از تروریست ها شد.

سخنگوی گروه تروریستی « تحریک طالبان پاکستان » دیروز گفت : شبه نظامیان این گروه آتش بس یکماهه با دولت و نیروهای امنیتی پاکستان اعلام می کنند.

شاهد الله شاهد  در گفت وگو با خبرنگاران از نقطه نامعلومی افزود: طالبان پاکستان از تمام زیر شاخه های این گروه خواسته که به این آتش بس احترام بگذارند.

وی افزود: دستورالعمل های لازم از سوی سرکرده های ارشد تحریک طالبان به شبه نظامیان و فرماندهان محلی در خصوص اجرای قرار آتش بس ابلاغ شده است.

منابع خبری همچنین اعلام کردند : این تصمیم پس از نشست امروزی  نواز شریف نخست وزیر پاکستان با اعضای ارشد حزب مسلم لیگ شاخه نواز ( حزب حاکم ) و احزاب ایتلافی با دولت در شهر لاهور گرفته شده است.
نخست وزیر پاکستان از تصمیم طالبان بمنظور اجرای آتش بس استقبال کرد و آنرا گامی برای پیشبرد اهداف صلح دانست .
برخی منابع خبری همچنین اعلام کردند که نخست وزیر پاکستان از راحیل شریف فرمانده ارتش این کشور خواسته تا نیروهای ارتش از تداوم حملات خود علیه شبه نظامیان خودداری کنند.

 

 

بامداد ـ اجتماعی ـ ۲ / ۱۴ـ ۰۲۰۳

 

 

 

گفتم که کار ملک به سامان شود نشد

گفتم که کار ملک به سامان شود نشد

رحمی به حال مردم حیـــران شود نشد

قایل نشد به عاجز و مسکین کس اعتبار
شایسته ی کـــــرامت انسان شـــود نشد

از وضع حق پرســت و ز کردار بـد کنشت
زین خوب و زشت اندکی پرسان شود نشد

محتاج صبح و شام به رنج اندر است و بس
گفتم  که  این  معضــله آســان  شـــود نشـد

آنانکه سر کشند ز قانون و عدل و حق
باید بلادرنگ بــــه زندان شـــــود نشد

زین کاخ هــا و دولت و سرمایه و شکــوه
روزی سوال و سنجش و میزان شود نشد

تا کی ستم به بیکس و نادار و مستمند
کاخ ستمگــران همه ویران شــود نشــد

اندر عمل پیاده شود کار و بار نیک
هم پیروی ز وضع دلیران شود نشد

زان دستگاه که کار به او دارد ارتباط
دست تـرحمی ســـر مـایـان شـود نشد

کـــــردار اگر مطابق گفتــــار ما شـود
پرسان ز روی عدل ز دزدان شود نشد

ملت ذلیل و جنگ زده و تحت صد گـداز
با این ستمکشان کمی احسان شود نشد

با جنگ لعنتی چه توان کرد ای خدا ؟
زان سو لوای صلح فروزان شود نشد

اکنون گلیم رشوه ز میهن شــدست جمع
چور است یک قلم ز که پنهان شود نشد

ای « واعظی » مصایب و آلام تـا به چنـد
گفتم که کـار ملک به سـامـان شـود نشــد

 

 

بامداد ـ فرهنگی ـ ۲/ ۱۴ـ ۲۸۰۲

 

 

 

روح مدافعان شهید وطن را گرامی میداریم

 ۲۵فبروری ۲۰۱۴

 

درروزهای اخیر بار دیگر مردم داغدار افغانستان در سوگ عزیزان شان ماتم دار گردیدند. این بار فرزندان رشید وبرومند افغان، مدافعان دروازه های شرقی وطن در غازی آباد ولایت کنر، آماج دسایس وحملات ناجوانمردانه جلادان طالب و اجیران (ای. اس. ای ) قرار گرفته وجام شهادت نوشیدند که ما روح شان را شاد وعمیق ترین مراتب تسلیت خویش را به خانواده های شان تقدیم میداریم.

اناالله وانا الیه راجعون

وقوع این تراژیدی هولناک در راستای تداوم جنگ اعلان ناشده پاکستان، معلول دسایس ( ای.اس.ای ) ونوکران طالب وترویست آن میباشد، که سیاست های کجدار ومریز ایالات متحده امریکا وانگلیس باعث تداوم و تشدید آن گردیده، که باید مورد نکوهش و تقبیح جدی قرارگیرد. از جانب دیگر : این ماتم ملی ما را وامیدارد که بخاطر ارجگذاری صادقانه به خون و خاطره شهدای وطن ، رک وراست مسایل را مطرح وبه این حقیقت تلخ اذعان نمایم که: قوای مسلح موجود با تمام فداکاری های صفوف ومنسوبان آن داری مدیریت ضعیف وغیرمسوول میباشد. 

 به یاد باید داشت، تازمانیکه ضوابط جای روابط نامشروع تنظیمی وقومی را نگیرد ومسلکی بودن اساس تقرر نباشد، افغانستان هیچگاهی دارای قوای مسلح نیرومند وملی نخواهد گردید. 

 متاسفانه ضعف اراده سیاسی در رهبری دولت وشخص رییس جمهور، قمارهای سیاسی به منافع علیای وطن وبازی با سرنوشت مردم، عدم تعریف وتشخیص دقیق از دوست و دشمن، باجدهی به پاکستان وتروریستانی که خون هموطنان ما را میریزند وهمچنان تداوم دیپلوماسی انفعالی که حتا نام فاعلین وعاملین جنایات هولناک ضد انسانی را برزبان نمی آورند، افغانستان را درسراشیب سقوط قرار داده ، هست وبود کشور را به مخاطره انداخته است. 

 بسیارضرور است تا پارلمان افغانستان با احساس مسوولیت در برابر تاریخ و مردم در اسرع وقت ممکن ، استجواب واستیضاح وزرای قوای مسلح را در اجندای کار خویش قرار داده ومسوولین محل ومرکز را مورد باز پرس قرار داده وتمام توجه خویش را به دسپلین، انضباط ،نیرومندی واستحکام قوای مسلح معطوف بدارند. 

 درحالیکه مردم افغانستان درآستانه بیست وپنجمین سالگرد حماسه دفاع مستقلانه ازجلال آباد ودروازه شرقی کشور در برابر تجاوز پاکستان قراردارد، با تمام غبارهای تاریک وعوامل منفی ، بااتکا به اراده نیرومند مردم وجوانان آگاه و فداکار و با چنگ زدن به وحدت ملی و اتکاه به منافع ومصالح علیای کشور، افغانان که هیچگاهی ، چنانچه اولیای امورمطرح مینمایند (بره و گوسفند) نبوده در برابر کفتارهای پاکستان از وطن ومردم خویش با سرفرازی دفاع و دسایس دشمنان تاریخی را نقش برآب نموده وازحق موجودیت وتداوم افغانستان و گذار آن به شاهراه ترقی دفاع مینماید. منحیث حسن ختام کلام بی بدیل آزادیخواه معرف وطن (عبدالرحمن لودین ) را که مصداق حال ماست متذکر میشویم:                                                                                                        

 ای ملت از برای خدا  زود  تر شوید 

 از شر مکر و حیله دشمن خبر شوید 

 ازیک طرف نهنگ واز دیگرطرف پلنگ  

هر دو به خون ما دهن خویش کرده رنگ

بااحترام

شورای رهبری

انجمن حقوقدانان افغان در اروپا

 

 

بامداد ـ اجتماعی ـ ۲ / ۱۴ـ ۲۸۰۲

 

 

 

 از نابودی زبانها وگویش ها جلوگیری کنیم

( به بهانه ۲۱ ماه فبروری روز جهانی زبان مادری )

نوشته : دکتر حمیدالله مفید

زبان بازتاب خرد آدمی و بیانگر نماد  هویت وفرهنگ ملی گوینده گان آن می باشد. ودرفشی است ، که بر کاخ فرهنگی هر تباری استوار در اهتزاز است ، تا زمانی که  یک زبان زنده است ، گوینده گان آن زبان نیز زنده اند واگر زبانی بمیرد ، گوینده گان آن نیز با او یکجا به خاک سیه نابودی فرو می روند . به گفتاورد بانو «سیلویا تانزدوارنر »سروده سراو داستان پرداز نامور انگلیسی :« ملتی که ققنوس خود را آتش می زند،خود را می سوزاند و این ققنوس چیزی نیست ، مگر فرهنگ وهویت که بارزترین  بازتاب آن زبان است.»

 نابودی زبان نابودی گوینده گان آن  است ، ملوس بودن زبان ، ملوس بودن فرهنگ آن همزیستگاه است ، سره بودن وپاک بودن یک زبان بیانگر پاک و رسا بودن فرهنگ آن همزیستگاه یا جامعه است.

کار مهم زبان انتقال پیام وایجاد حس همدلی  میان گوینده گان آن است ،زبان می تواند این کار را به ساده گی انجام دهد وایجاد همدلی کند ،که از همان آغاز با عشق آموخته شود  وهمزمان با کودک رشد کند ودر خون او با للو ، للو ته نشین شود.

به پژوهش سازمان یونسکو  نزدیک به نیمی از زبانهای جهان در حال نابودی قرار دارند،که در حقیقت نابودی بخش بزرگی از فرهنگ ، تاریخ واداب گروهی از  باشنده گان زمین را در بر می گیرد.از همین رو به پیشنهاد کشور بنگله دیش در سال ۱۹۹۹ روز ۲۱ فبروری برابر به ۲ حوت را سازمان ملل متحد به نام روز جهانی زبان مادری نامگذاری نمود.

بر بنیاد بر آورد یونسکو نزدیک به شش هزار زبان در جهان شناخته شده است ، طی بیست سال اخیر نزدیک به سه هزار زبان در حال نابودی قرار دارند ، نزدیک به ۱۲۰۰ زبان شفاهی که در میان همزیستگاه های روستای وجنگلی کار برد دارند ، در معرض نابودی هستند ، بخش عمده این زبانها متعلق به مردم قاره افریقا است  ، که در آنجا ۲۰۰۰زبان کاربرد دارد،

۹۶ در صد زبانها تنها در میان ۴ در صد از جمعیت کل  جهان رواج دارد، به گونه نمونه : در جزایر پاپویه گینه نو واقع در اقیانوس آرام بیش از ۸۰۰ زبان وجود دارد ، که بعضی از آنها متعلق به جمعیتی کمتر از ۲۰۰ نفر هستند ،تعداد باشنده گان این جزیره ها به هفت ملیون نفر می رسد به باور سازمان یونسکو  باید تلاش کرد تا زبانهای که گسترش زیادی ندارند ، در کنار زبانهای فراگیر شانس ادامه حیات داشته باشند، چنین تلاشی بارویکرد به نقش زبان در شکل گیری شخصیت فردی  وهویت فرهنگی تبار ها وملیت ها می تواند ، فرهنگ جهانی را شگوفا تر سازند.

ایرینا بوکووا مدیر کل سازمان یونسکو در پیام امسال خود به مناسبت فرار رسیدن روز جهانی زبان مادری خاطر نشان ساخت که یونسکو ۱۴ سال است ، که روز جهانی زبانهای مادری را جشن می گیرد، او پشتبانی وکاربرد زبان مادری را به معنای عامل اصلی تفاهم متقابل وحذف زبان مادری را به معنای محروم کردن افراد آن زبان از حق اساسی برای کسب معرفت علمی می شمارد.

واما وضع زبانهای کاربردی در کشور عزیز ما افغانستان:

 

در کشور عزیز ما افغانستان نزدیک به ۳۳ زبان خورد وبزرگ  با گویش های گوناگون کاربرد دارند ، که  بر بنیاد  پروژه پژوهشی (دبلیو سی تی) ملل متحد که بر بنیاد مطالعه جناب فرهادی زبانشناس استوار است  واین پژوهش ها در سال ۱۹۷۷ انجام شده است ، زبانهای عمده در افغانستان نظر به تعداد گوینده گان آن به این ترتیب اند:

زبان فارسی یا دری ، زبان پشتو ، زبان ازبکی ، زبان ترکمنی ، زبان بلوچی ، زبان پشه یی ، زبانهای حوزه ایلیانی یا نورستانی شامل هشت گویش ، زبان ایماقی ، زبا ن اسکانی یا سکنی ، زبان براوی یا براهوکی  که بر بنیاد پژوهش لویی دوپری شناخته شده است ، دروازی ، ، دومری ، گوریتی ، گران گالی ، گجری ، جگتی یا جتی ، کاموری یا کامدیشی ، ملاخیلی ، مونجی ، اورمری ، پلوانی یا پهلوانی ، که در برخی از روستا های نجراب صحبت می شود. پاریا  در برخی از روستا های ولایت لغمان صحبت می شود، پراسونی ، سنگلچی ، یا اشکاشمی ، سیوو یا سوجی ، که در روستا های بالای در یای کنر صحبت می شوند. ، شغنی ، شموشتی تانگشویی یا تانگشوری ، ترگامی، واردوجی ، تاپوری ، واخانی ، خاهانی ، تخاری  ،برکی راجانی و برکی برکی ، می باشند، از آن میان بادرد ودریغ زبانهای  خاهانی ، واخانی ، سوجی ، سنگلچی شمشوتی ترگامی در حال نابودی قرار دارند، واز زبانهای برکی برکی ، برکی راجانی ، منجانی ، دومری ، گوریتی ، گرانی ، گالی کاموری ، ودیگران نیز گوینده گان آن بسیار کم شده اند وشاید به زودی از زبانهای محلی کشور ما نابود شوند،

وضع زبانهای پشتو وفارسی نیز چندا بهتر نیست ، با آنکه زبان پشتو به رویکرد گسترده قرار دارد ، مگر با آنهم کار ژرف بنیادی برای شناخت زبان پشتو انجام نشده است ، تاریخ دقیق پیدایش وپرورش این زبان تا هنوز مشخص نشده است ، نظام واژگانی آن به پویش وکاوش علمی قرار نگرفته است.  ، تغییر در نظام آوایی آن موجب شده است ، که ریشه وبیشه این زبان از پیشینه هایش بریده شود، مفغن سازی وامواژه های عربی ، اردو ودری بدون رعایت ریشه وساختار زبان انجام پذیرفته است ، زبانشناسی تشریحی در این زبان به گونه  علمی انجام نشده است ، نگرش ژرف به  گویش های گوناگون این زبان  تا ایدون صورت نگرفته است ، که این  عوامل وعوامل دیگر موجب شده است ، که علی الرغم رویکرد دلسوزانه دولت ها به این زبان بجز واژه سازی آنهم اغلب جعلی  که زبان را از ریشه ها وبیشه هایش به دور می سازد ، کارگسترده  علمی دیگری روی دست گرفته نشده است.

در مورد زبان فارسی دری ، که زبان افهام وتفهیم کشوری است ، نه تنها رویکرد صورت نگرفته است ، بلکه بی توجهی به نظام دستوری این زبان ، کاربرد ، وامواژه های نادرست عربی ، انگلسی ، اردو ، مفولی ، ترکی، هندی بجای واژه های درست وپیشینه فارسی موجب  شده است ، که هزار ها واژه درست وترکیبی این زبان به باد فراموشی سپرده شود و نظام دستوری زبان پراگنده ونادرست ارایه شود، هجوم سیلواره واژه های بیگانه اندیشه وعوامل فرهنگی بیگانه  سچه گی ورسایی زبان دری به ویژه لهجه افغانی را به دشواری های سختی روبرو ساخته است ، نظام آوایی عربی ، با نظام ساختاری این زبان چندان پاسخگو نیست ، بودن واژها یا الفبای عربی ض.زوظ وذ.  وص،س،ث همگون در زبان فارسی دشواری های جدی را به خاطر آموزش زبان ایجاد کرده است ، قواعد جمع زبان عربی در زبان دری نیز به دشواری زبان فارسی افزوده است ،بی توجهی دولت ها به این زبان موجب شده است ، تا از یک زبان با پهنای سترگ تاریخی ، فقط مشتی از واژه های نادرست چیزی دیگری باقی نماند،

وضع زبانهای ازبکی ، ترکمنی ، پشه یی ، بلوچی ، نورستانی که تعداد زیاد باشنده گان  این سرزمین با انها صحبت می نمایند ، نیز روز به روز بد تر شده می رود ، هجوم سیل آسای واژه های بیگانه در این زبانها وبه فراموشی سپردن واژ های اصیل خود این  زبانها   از  دشواری های علاج ناپذیری اند ، که زبانهای نامبرده با آن دست به گریبان اند،

به منظور حل این ناهنجاری ها ورفع دشواری های موجود وتلاش به خاطر رسایی زبانهای وجلوگیری از نابودی زبانهای در حال نابودی پیشنهاد می شود:

اکادمی زبانشناسی زبانهای کاربردی در افغانستان ایجاد شود،

به منظور جلوگیری از نابودی زبانها به صورت عاجل زبانهای موجود به پویش ، کاوش ونگرش علمی قرار بگیرند، تشریح وتحلیل شوند ودستور زبانهای آنها آماده وبه نشر برسند وبه منظور بقا وثقای آنها تدریس زبانهای محلی در روستا ها وآموزشگاه های محلی وروستایی که زبانها به آنها تعلق دارند، آغاز یابد.

بجای پشتو تولنه که یک واژه میان تهی است ، دپشتو ژب پوهنی اکادمی ایجاد شود ،

به منظور تقویه ، یکسانی در آموزش ونوشتار وبهود آموزش زبان فارسی وهمچنان به منظور ایجاد هماهنگی در دستور زبان فارسی ، فرهنگستان زبان فارسی دری که در آن دانشمندان مسلکی وزبانشناسان شامل باشند ، ایجاد گردد،

گنجواژه زبان گفتاری مردم افغانستان ، که شامل هزار ها واژه منحصر به فرد زبانی در منطقه های گوناگون افغانستان باشد ، توسط گروپ کارشناسان ورزیده شناسایی وجمع آوری گردد.

به منظور جلوگیری از سؤ تفاهم های واژگانی  زبانی میان زبانهای پشتو وفارسی  واژگان های کاربردی این دو زبان مشخص ومعیین شودو تلاش صورت بگیرد ، تا مناسبات این دو زبان خواهر وبرادر صمیمانه وصادقانه گردد واز بددانی های زبانی وجلوگیری از تفرقه ونفاق ملی ، تباری وزبانی کارشناسان مشترک دو زبان در یک اکادمی علمی ودانشی مرز واژگانی کاربردی هردو زبان را مشخص ومعیین سازند، تا دخالتهای کم سوادان ناسیونالیست وسکتاریست از دامن این دو زبان کوتاه گردد.

در پایان بخشی از سروده زیبای عبید رجب سروده سرای تاجیک که در مورد زبان فارسی سروده است ارایه می شود:

 .

گوید عدوی من  هر دم به روی من

کاین شیوه ی دری تو چون دود می رود

نابود میشود

باور نمی کنم

باور نمی کنم

باور نمی کنم

لفظی که اعتقاد من است و مرا وجود

لفظی که پیش هر سخنم آورد سجود

چون خاک کشورم

چون ذوق کودکی

چون بیت رودکی

چون ذره های نور بصر می پرستمش

چون شعله های نرم سحر می پرستمش

من زنده و زدیده ی من

چون دود می رود؟

نابود میشود؟

باور نمی کنم

سرسان مشو عدو

کاین عشق پاک در دل دل پرور جهان

ماند همی جوان

تا هست عالمی

تا هست آدمی

 

پایان سوم حوت ۱۳۹۲ برابر به ۲۲ ماه فبرری سال ۲۰۱۴ ترسایی

 

 

بامداد ـ اجتماعی ـ ۲ / ۱۴ـ ۲۷۰۲