نوشته :عسکر داوودی
با اختراع حشرات جاسوس و با بکار گیری آن در بخش نیروهای مسلح کشورهای سرمایه داری غرب، جامعه روشنفکری غرب بشدت نگران به خطر افتادن زندگی خصوصی افراد از طریق خبر چینی این رسانه های میکروسکوپی اند. دوربین های ریز نقشی که توسط حشرات و پرندگان مصنوعی و در همان ابعاد طبیعی همه جا پرواز کرده و حتی از تمامی سوراخ ها و شیارها عبور کرده و قادرند بدون اطلاع افراد با ظاهری کاملا طبیعی و بدون سر و صدا روی قاب عکس اتاق خواب شما جا خوش کنند. این حشرات و پرندگان مصنوعی در ثانیه صدها عکس و صدا را به مرکز فرماندهی خود مثلا در درون یک ماهواره ارسال می کنند. بدین ترتیب شاهدیم که در قرن بیست و یکم و با جهانی شدن نظام سرمایه داری، نوشته «جرج ارول» چگونه واقعیت عینی پیدا می کند و به شعار «آزادی در جامعه و زندگی خصوصی» نظام سرمایه داری معنی می دهند.
یکی از معروف ترین رمان های سیاسی جهان که انتشار آن در ایران نیز بازتاب گسترده ای داشته است، کتاب ۱۹۸۴ اثر جورج اورول است. این نویسنده انگلیسی در سال 1903 در شهر بنگال هندوستان متولد شد و پس از گذراندن تحصیلات در دانشگاه ایتون، به مدت شش سال در اداره پلیس سلطنتی هند در برما خدمت کرد، ولی به دلیل آن چه که خود «عدم سازگاری با امپریالیسم» می نامید، این حرفه را ترک کرد و دو سال در پاریس به ظرفشویِی، معلمی و تدریس خصوصی و نوشتن داستان هایی که هیچ کدام چاپ نشد پرداخت. سپس در لندن یک کتاب فروشی دایر کرد. اما با آغاز جنگ های داخلی هسپانیا، به این کشور رفت تا به نفع جمهوری خواهان بجنگد و در این جنگ زخمی شد. با شروع جنگ دوم جهانی، رسماً نویسندگی را برای بنگاه خبرپراکنی بی.بی.سی آغاز کرد و سپس مفسر سیاسی و ادبی نشریات شد و سرانجام پس از نگارش چندین مقاله و رمان، در سن 47 سالگی در سال 1950 درگذشت. او در همان اوان کودکی شاهد نابرابری ها و تبعیض های در جامعهٔ به شدت طبقاتی انگلستان بود. کتاب ۱۹۸۴ در سال 1949 نوشته شد، زمانی که جنگ دوم جهانی به تازگی پایان یافته بود و جهان خطر تسلیم شدن در مقابل حکومتی ظالم و دیکتاتوری را به خوبی احساس کرده بود. موضوع کتاب در سال ۱۹۸۴اتفاق می افتد و موضوع آن راجع به وضعیتی است که اورول برای 36 سال آینده جهان پیش بینی می کند. مقصود اورول بیشتر نگاه به وضعیت جهانی در آستانه قرن بیست و یکم بوده و سال بیش۱۹۸۴ از یک بهانه و بستر نبوده است.
موضوع کتاب۱۹۸۴ تسلط رسانه ای یک نظام خودمحور و سود جو است که از طریق دوربین های تلویزیونی که در همه جا (منزل، ادارات، معابر و...) نصب شده و کسی قادر و جایز به خاموشی آنها نیست تمامی زوایای جامعه را تحت کنترل دارد. این دوربین های تلویزیونی، جدا از ابلاغ پیام ها و تبلیغات این نظام خود محور و سود جو، گیرنده و ضبط کننده تصویر و صدای افراد نیز هست و به این طریق مثل یک پلیس، پیوسته به ثبت گزارش حرکات و سکنات آدم ها مشغول است. به همین دلیل هیچ کس را یارای پنهان کاری نیست، چرا که «پلیس افکار»می تواند تردیدها و بی باوری های ذهنی افراد را هم کشف کند و هرکس را که ناسازگار تشخیص دهد معدومش کند، نه تنها جان و جسمش را که حتی اسم و نشانی اش را .
"۱۹۸۴"رمانی است که هیچگاه کهنه نمی شود و داستان آن برای ابد تازه جلوه می‌کند و هر کسی گمان می کند کتاب برای عصر او نوشته شده است. با ۱۹۸۴، اصطلاحاتی مانند «برادربزرگ» به واژه‌های روزمره مردم و مطبوعات تبدیل شدند.
کتاب۱۹۸۴ تا به حال به بیش از ۶۵ زبان مختلف برگردان شده است و میلیون‌ها نسخه از آن به فروش رسیده است.
تداوم مراقبت از طریق زمین و هوا که هم اکنون به انواع بهانه ها در کشور های بزرگ سرمایه داری رایج شده بشدت نگرانی روانشناسان اجتماعی را نیز بر انگیخته است. روانشناسی انسانی که در تمام لحظه های زندگی چه در خیابان ها، چه در سر چهاراه ها، چه در درون مغازه ها، چه در داخل اتوبوس ها و قطارهای شهری و خارج شهر در دراز مدت چگونه خواهد بود؟ نتیجه احساس اینکه در تمام مدت در حال مراقبت هستید، در شما چه احساسی ایجاد می کند؟ احساس قدرت و توان بیشتر؟ یا احساس ناتوانی، ضعف وخود کوچک انگاری؟
در آینده ای نه چندان دور شاهد بروز بیماریهای روانی ویژه این نوع نظارت ها در جامعه خواهیم بود. نظارت «برادر بزرگ» بر تمامی ابعاد زندگی مردم، حتی نظارت توسط حشرات جاسوس از اتاق خواب هایمان. به همین سیاق لازم است تا ابعاد سیاسی این پدیده نیز بررسی شود که فرصت دیگری می طلبد. پیش بینی «جرج اورو» در کتاب۱۹۸۴ در قرن بیست ویکم و با جهانی شدن نظام سرمایه داری عملا تحقق یافته است.
ر. ت