د افغانستان د خپلواکی د بیرته اخیستلو د ۱۰۴ کلیزي په مناسبات

لکه د ناوی پرمخ چی خط او خال ښه ښکاری

وطنه داسی دی نوم د استقلال ښه ښکاری

د خپلواکی اعتبار په ابادی کی نغښتی

آزاد اباد هیواد کی ټول وطنوال ښه ښکاری

وژنی غرور د خلکو د کور دننه جکړی

د مشکلاتو حل کی خو استدلال ښه ښکاری

وږی محتاجه ملت خو خپلواکی نلری

د پرمختللی ملت برم او جلال ښه ښکاری

د آزادی په غیږ کی بډای ملت زیب کوی

همدا ارمان ښه ښکاری همدا ایډیال ښه ښکاری

تل دی سرلوړی اوسی تل دی ودان اوسیږی

هره هستي د وطن خو مالامال ښه ښکاری

عسکر (چالاک ) وایی جنک مونږ ته تیاری راوالی

دلته قلم ښه ښکاری دلته کمال ښه ښکاری

( عسکر چالاک )

بامـداد ـ فرهنگی و اجتماعی ـ ۲/ ۲۳ـ ۱۴۰۸

ذله ام

ذله ام از وحشت شب های تار

از نمای آسمان پر غبار

ذله ام من از سکوت کوچه ها

از سکوت کوچه های بی بهار

ذله ام چون دل درون سینه ام

خسته از آن چهره های نا بکار

ذله ام چون جسم و جان ناتوان

از سرود و آیه های مرگبار

ای طلوع پر فروغ آفتاب

از سکوی آسمان ها نور ببار

نور ببار بر منزل تاریک ما

تابکی این تاریکی ها بار بار

تابکی در قید شب ها تابکی

از برای صبح امید انتظار.

( م ع اصیل )

 اسد ۱۴۰۲ هجری خورشیدی

بامـداد ـ فرهنگی و اجتماعی ـ ۱/ ۲۳ـ ۱۴۰۸

خلق اراآنه لرکونی مناسبتی بیلن

اۉزینگیزگه اَولا اۉرگتدینگیز!

سۉنگره مېنی یکّه تشله ب کېتدینگیز!

قپ-قرانغوبۉلدی عالم کۉزیمه

بول جهاندن تاکه رِحلت اِېتدینگیز

سیزنینگ حقینگیزادااېتمک محال

اَله اَیتیب بېشیگیم تېبره تدینگیز

کولگوقۉییب لبلریمگه آنه جان!

تۉېغوواحساسنی اۉرگتدینگیز

بیرادبسیز باله اېردیم بیگمان

مِهرچیزیغی بیرله قاشیم چتدینگیز

مېنگه بېریب چین کۉنگلدن تربېت

ېخشی یۉللرنی مېنگه کۉرستدینگیز

ساغلیگیم قاشیده،محنت چاغیده

کَونیم اېزلب قنچه لراۉېنه تدینگیز!

سیزنی اېسله ب اَسرو تون- کون ییغله دیم

یادینگیزنی قېته دن اېسله تدینگیز

مِهرینگیزدن تۉیمه دیم اصلا آنم

اۉزینگیزگه بی جهت اۉرگتدینگیز

فانی دنیادن اِېتیب ناگه سفر

کۉکسیم وبغریمنی بیردن سیتدینگیز

اېسته رم شاداۉلسه روحینگیزمدام

گرچه بیزنی یَکّه تشله ب کېتدینگیز!

(محمدکاظم امینی )

بامـداد ـ فرهنگی و اجتماعی ـ ۲/ ۲۳ـ ۱۴۰۸

د اوديپ افسانه او زموږ « مور وطن »

محمد اکبر کرگر

دا څو ورځي مې د چک دمشهور ليکوال ميلان کوندرا يو اثر « هستۍ بار» لوستلو . زه ددغه ناول په باب خبري نه کوم ، او نه يې نورې برخي را سپړم . خو په ناول کي يوه اساسي کيسه د «ادويپ» افسانه ده . دا اسطوره يا افسانه د فرويد له پاره هم دېوې مشهورې نظرېې بنسټ گرځيدلي ده . په ناول کې داسې څرگنديږي چې دناول کرکتر دا افسانه ديوې مقالي اويا رپوټ په توگه له يوې توجيه سره خپروي ، چې په پايله کې دکرکتر (توما ) له پاره دسردردۍ سبب کيږي . په دې ليکنه کې به په لنډه توگه د اثر همدا برخه را واخلو او بيا به خپله توجيه اودخپل « مور وطن » افغانستان ياد تازه کړو .

ومو ويل چې د اوديپ داستان ډېر لرغوني او مشهور دى . يو شپون په غره کي يو نوى زيږيدلي ماشوم مومي اوهغه «پوليپ» پادشاه ته وړي . دا ماشوم دپادشاه له خوا تربيه اوروزل کيږي او لوييږي . يوه ورځ همدا اوديپ په يوه غرنۍ سيمه کې ديوه نا پيژاندې شاهزاده سره چې په ارابو يې سفر کاوه په شخړه اوړي . يو له بل سره په جنگ اخته کيږي . شاهزاده دجنگ په پايله کي وژل کيږي . اوديپ وروسته د«تباى» دښار پادشاه کيږي او له ملکې «ژوکاست » سره واده کوي . هغه هيڅکله دا فکر نه کوي . چې ېو داسې کس يې وژلي دى چې د ده پلار و ، او هغه ميرمن چې نوموړي ورسره يو ځاى شوي هغه يې مور وه . له هغي ورځي وروسته دهيواد خلک ورو ورو کرکه پيدا کوي اود لوږي او ناروغيو دخپريدو له امله خلک مړه کيږي . کله چې اوديپ پوهيږي چې د دې بدمرغيو سبب خپله همدې(اوديپ ) دى چې دهيواد دخلکو د درد او رنځ سبب شوى دى ، نو خپلې سترگې له مخ کاسې را باسي اودتل له پاره ړنديږي . اوبيا دتب له ځمکې بهر کيږي .

                                                                           ***

په اوديپ کې يو شهامت و ، چې کله په خپله گناه پوهيږي ، اوکله ورته خپله اشتباه مخې ته دريږي ، نو خپلې سترگې له کولکو را باسي اوتر ابده ړوند پاتي کيږي . گورو چې که فرض کړو د اوسني زماني « ژوکاست » هيواد دى . په اساطيرو کې خپل ټاټوبې دمور دگيډې بديل دي ، انسان فطرتا غواړي چې کله ځمکې ته راځي غواړې بيرته د مور گيډې ته ولاړ شي خو دا ناشونې ده ، نو په دې ډول د دمور د گيډې يو بديل پيدا کوي اوهغه خپله خاوره اوخپل هيواد دى . غوره بولي چې دابدي هستي له پاره دخپلې خاورې غيږ ته ورشي . اوجسد يې په خپله خاوره کې پاتي او خاورې شي .

خو دافغانستان «اوديپان» چې له مور سره يې زنا وکړه نه یوازې چې خپلې سترګې له کولکو نه راباسي ان په خپله گناه اعتراف نه کوي ، ددوي دګناه او موجودیت دی چې خلک ورځ له بلې له لوږې ، قحطې او وبا سره مخامخ دي ورځ په ورځ دخلکو کرکه اونفرت لمبي کوي ، د هر وگړي په څيره اواکر کې غضب بريښي . خو واکمنه ډله پرې چرت هم نه خرابوي .

نو پوښتنه دا ده ،هغوې چې د اوديپ په څير د ژوکاست سره يو ځاى شول يا په بل عبارت د دوښمن په کاسه لوى شول او خپل پلار يې وواژه او په پايله کې يې له مور سره زنا وکړه ، هيڅ په دې فکر کي نه شول اونه دي چې خپلې سترگي له کولکو را وباسي . نږدي څلويښت کاله يا نيمه پيړۍ په ترتيب سره د شپانه په لاس دوښمن پادشاه ته وسپارل شول ، او له هماغه ځاىه يې د خپلې مور بې عزتي او بې ستري پيل کړه ، وې پلورله ، خو د اوديپ سره يې توپير دا دى چې دوې خپلې سترگې نه را باسي . دوى په خپله گناه او «تابو» اعتراف هم نه کوي او په پوره سپين سترگۍ د قدرت په نشه مست دي .

نو که د اوديپ داستان په زمانو اوپيړيو کي تکراريږي . دا دى يو وار بيا زموږ په دوران کې تکرار شو . دا اوديپان چې ډلي ډلې را غلل په ژوکاست وختل اولاړل خو و روستۍ اوديپ خپله کرغيړنه او وحشي څيره په پرله پسې توگه بربنډوي ، اود خلکو له کرکو اونفرتونو لمبې را پورته کيږي .

( پاى )

بامـداد ـ فرهنگی و اجتماعی ـ ۱/ ۲۳ـ ۰۸۰۸