« هند و ترکمنستان در مورد اتخاذ تمام اقدامات لازم برای تحقق هرچه زودتر کار ساختمان خط لوله گاز ترکمنستان – افغانستان – پاکستان – هند (TAPI) توافق نمودند. این فیصله در پایان جلسه کمیسیون مشترک بین الحکومتی ترکمنستان – هند در باره تجارت، همکاری اقتصادی و تکنالوژیکی در دهلی اتخاذ گردیده است.
در حال حاضر ترکمنستان 70 – 75 میلیارد مترمکعب گاز تولید میکند و امکان افزایش قابل ملاحظه استخراج گاز را در سال های آینده نزدیک دارا می باشد. این کشور به تنوع طرق صدور گاز به بازهارهای جهانی و احداث خطوط جدید لوله گازعلاقمند است. هند و پاکستان علاقمندی دارند، تا مشکلات کمبود انرژی مورد ضرورت اقتصادی خود را به حساب واردنمودن گاز ترکمنستان حل نمایند. افغانستان امیدوار است از طریق ترانزیت گاز ترکمنستان عواید اضافی بدست اورد. اژدر کورتوف کارشناس روسی میگوید که خط لوله گاز تاپی بدبینان زیادی دارد:
بین هند و پاکستان تنش های سیاسی ادامه دارند. چنین تنش ها بین افغانستان و پاکستان نیز موجود میباشد. ترکمنستان نیز از خود مشکلاتی دارد. ساختمان خط لوله چند هزار کیلومتری کار یکی دو روز نیست. طبق موعد اعلام شده، خط لوله گاز در ظرف دو سال اعمار خواهد شد. ولی این موعد ناکافی به نظر میرسد.
کشورهای شامل پروژه سخت علاقمند انند، تا این پروژه تحقق یابد. معرفی بسیار موفقانه این پروژه در نیویارک و لندن صورت گرفت. به این پروژه کمپنی های امریکایی شیورون و ایکسون موبیل، کمپنی بی پی انگلستان و بی جی گروپ، کمپنی RWE المان و کمپنی پیتروناس مالزیا و یک عده کمپنی های دیگر نفت و گاز جهان ابراز علاقمدی نموده اند. اعضای گروپ کارشناسان با نمایندگان این کمپنی ها مذاکرات انجام داده که تر کیب انها نمایندگان ادارات اقتصادی و نفت و گاز ترکمنستان نیز شامل بودند. افغانستان، پاکستان، هند و همچنان بانک انکشاف آسیایی در مورد تمویل یک سوم مخارج پروژه خط لوله گاز تاپی موافقه نموده اند.» 1
بربنیاد گزارشات منابع هندی لوله تاپی دارای ظرفیت انتقال 90 میلیون مترمکعب گازدر روز میباشد که کشورهای هند و پاکستان هریک به اندازه 38 میلیون مترمکعب ؛ و افغانستان 14 میلیون مترمکعب گاز بدست می آورند. قرار است این پروژه که هزینه ساختمانی آن 7.6 میلیارد دالر امریکایی پیشبینی شده است تا سال 2018 ترسایی تکمیل گردیده و برای سی سال گاز مورد نیاز کشور های هند، پاکستان و افغانستان را تمویل کند.
با در نظر داشت تنش های بیشمار بین کشور های منطقه پروژه گازتاپی بنام « پایپ لاین صلح » گردید ؛ زیرا درمسیر راه 1680 کیلومتری خود از دولت آباد ترکمنستان ، هرات ، قندهار ، کویته ، ملتان گذشته و با گذشت از مرز فضلکا پاکستان داخل هند میگردد.
ترکمنستان دارای 4 در صد ذخایر گاز دنیا بوده و مایل است تا از این منابع برای برنامه های رشد اقتصادی واجتماعی خود بهره گیرد.
در حالیکه بازیگران منطقه وی از جمله ایران و هند خواستار تمدید لوله الترناتیف یعنی پروژه تمدید گاز ایران ـ پاکستان ـ هند بنام (IPI) میباشند ؛ امریکا با حضور نظامی در افغانستان حمایت خود از خط لوله « تاپی » را ابراز و بر دولت های هند و پاکستان فشار وارده آورده است تا ازعملی نمودن پروژه « ایپی » صرف نظر نمایند.
وقتی وزیر نفت و گاز هند «چیپال ریدی » قرار داد پروژه تایپی را با همتای ترکمنی دستنویسی میکرد گفت : « این یک رویداد عادی نبوده و پیروزی چند جانبه، همکاری های منطقه ای و اقتصادی وهمگرایی میباشد. »2
پروژه های انرژیکی و انتقالاتی درمنطقه آسیای میانه از نوع « ایپی » ، « تاپی » و... از یکسو ، بگو مگو ها و مداخلات سیاسی ـ نظامی در منطقه نشاندهنده اهمیت و جایگاه بلند جیواستراتیژیک آن در بازی های جهانی میباشد.
اگر مداخلات و دیکتات کشورهای جهانخوار نمی بود ، مشارکت و همکاری های منطقه وی میتوانست به سود خلق ها وکشورها یمان تمام شده و زمینه ساز پیشرفت متوازن اقتصادی ـ اجتماعی ، فرهنگی و همپا با نیازهای عصر باشد.درخور یاد است که در کنار دو پروژه بالایی انتقال گاز برنامه های دیگری ازجمله انتقال نفت از ایران به چین ازراه افغانستان وجود دارد که درنتیجه مقاومت لجوجانه امریکا در برابر ایران از پیاده نمودن آن جلوگیری صورت میگیرد.
( بامداد )
1 ـ تارنمای صدای روسیه
2 ـ روز نامه The Hindu