رشد صنعت در زمان شاه امان الله

رشد صنعت در زمان شاه امان الله

دردمند

شاه امان الله توسط جنبش شاهی مشروطه به سر اقتدار آمد.او خود یک شخص ریفورم طلب بود میخواست خیلی به سرعت کشور را به مدارج ترقی رساند.

در قدمه اول ریفورم ها و قوانینی را تصویب نمود تا زمینه رشد را آسان سازد در سال ۱۹۲۲ قانون تشویق صنایع تصویب شد و شاه از راه ریفورم مالیات ، رشد صنایع را تشویق کرد ، همچنین برای تقویت تولید، قانون « تقاعد » وضع گردید .

در این دوره مالکیت خصوصی تحکیم یافت ، به علت لغو گمرکات متعدد داخلی ، روند گسترش سرمایه داری تسریع شد. شرکت های تجارتی تنویرات، موتر، ادویه، رفقای افغان، قمر و ضیا، و جرمنی تاسیس گردیدند. دولت موسسات تجارتی بنام شرکت امانیه و شرکت ثمر ساخت.

از آنجاییکه در افغانستان کالای خارجی مانع توسعه بیشتر صنایع داخلی میگردید اقتصاد کشور بدوی باقی مانده بود مملکت فاقد کارخانه های عمده ، خط آهن، و کتله های وسیع کارگری بود، لذا حکومت امانیه در صدد تورید کارخانه ها و خط آهن برآمد و در لویه جرگه ۱۳۰۷ هجری خورشیدی اعلان نمود که دولت برای تهیه یک کارخانه ترمیم طیاره ها کارهایی را روی دست گرفته است و همچنان کارخانه های دیگر باروت سفید ساخته خواهد شد .

در این دوره با دو شرکت المانی و فرانسوی قراردادهای بسته شد که بر بنیاد آن قرار بود از جنوب به شمال افغانستان در مدت ۱۰ سال خط آهن احداث شود، تمدید لین تلگراف و تلفن بین مرکز و ولایت کشور روی دست گرفته شد، استیشن های برق در پغمان، جلال آباد و کندهار زیرکار گرفته شدند، به کار خانه چرمگری، باروت سازی، کارخانه سمنت و تولید گوگرد انرژی برق داده شد، کارخانه ترمیم موتر و پرزه سازی ، صابون سازی، عطریات، نختابی، پارچه بافی، نجاری، یخ سازی ، پنبه و روغن کشی در کندهار، مزارشریف و هرات تاسیس شدند.

همچنان در این دوره قرار بود تا کارخانه ها و سرمایه گذاری های ذیل روی دست گرفته شوند:

قند سازی، نساجی نخی و جیم ، دکمه سازی، حفظ میوه، مسکه و پنیر سازی ، آبکشی ، تیل خاک کشی، پسته هوایی بین اللملی کابل و مزار با اتحاد جماهر شوروی وقت، ایران و ترکیه در برنامه دولت قرار گرفته بود. بند آب غازی و بند سراج غزنی تکمیل شد و بستن بند آب چمکنی و تکمیل نهر رزاق روی دست گرفته شده بود، انعقاد قرارداد های معادن لاجورد بدخشان، نفت هرات و ایجاد یک کارخانه ذوب آهن و تو سعه معادن آهن ، ذغل سنگ، گوگرد ، سرب ، ابرک، تباشیر ، مرمر و گیل سفید برنامه های نیز روی دست گرفته شده بود.

دوخت لباس از تکه های کشور برای کارمندان دولت اجباری گردید، سیستم نوین مسکوکات در دوره امانی شکل گرفت و در اخیر آن دوره پول کاغذی بوجود آمد، پایتخت توسط تلگراف به مراکز برزگ بین اللملی وصل شده بود، در عرصه صنایع سیاست امان الله خان ادامه سیاست گذشته بود و این سیاست مبتنی بر تاسیس کارخانه های عصری با سرمایه دولت بود.

امان الله خان تلاش ورزید تا صنایع ملی را در برابر صنایع خارجی تقویه کند به این منظور مستهلکین را وادار به مصرف امتعه داخلی میکرد و سعی می ورزید تا به این صورت صنایع داخلی را تقویه کند و مارکیت های وارداتی افغانستان را به مارکیت های صادراتی و متکی بخود مبدل سازد.

امان الله خان به رشد صنایع دستی علاقه خاص داشت و یک نمایشگاه دایمی صنایع دستی را در شهر کابل ایجاد نمود و در مراسم جنازه رضا باروت ساز ترکی اشتراک نمود

با گذشت بیش از یکصد سال از آن زمان هنوز هم به نسبت مداخله سریع کشورهای خارجی مسلط شدن سودجویان در بازار و شیوع ویروس کرونا بیش از نود فیصد مردم ما زیر خط فقر زیست مینمایند.

فقر ، بیکاری، بیماری رو به افزایش بوده بیش از سه میلیون تن به مواد مخدر ، هفتاد فیصد به امراض های فزیکی و روانی مبتلا شده اند.

کسر بیلانس تجارت در سالهای گذشته نود و چهار، یعنی واردات نود و چهار و صادرات شش فیصد بوده اکثریت ادارات پلان های انکشافی خویش را تطبیق نکرده ، قاچاق اسعار خارجی به خارج کشور ، عدم حمایت لازم از تولیدات داخلی سبب کاهش اعتبار بانکنوت های افغانی گردیده مردم توان خرید اکثریت مواد مورد ضرورت خویش را ندارند ، طبابت به تجارت تبدیل شده است، استخراج معادن و قطع جنگلات بصورت غیرقانونی ادامه دارد .

در نهایت امر تا زمانی که نیروهای سالم اندیش و تحول پسند جامعه بخاطر کاهش دشواریهای فوق دست اتحاد و همبستگی را بسوی هم صادقانه دراز ننمایند نمی توان به نجات مردم وطن از و ضع موجود امیدوار بود.

بامداد ـ سیاسی ـ ۱/ ۲۰ـ ۱۴۰۸