گمان واهی و هتک حرمت یک دولت
روزنامه ارجنتاینی « پایینا ۱۲» نوشت: گهواره تمدن،عمل بربرمنشانه ای را انجام داد !
نوشته : عمر محسن زاده
روزآهسته آهسته به پایان خود نزدیک شده وشب پُرماجرایی درانتظاربود. کمی پس ترازساعت نُه شب خلبان بولیویایی با تاورمیدان هوایی درویانا تماس گرفته ، اجازه نشست خواست.دستگاه کنترول اتریش پرسید که آیا به کمکی نیازدارید ؟ خلبان بولیویایی درپاسخ گفت که نمیتوانیم به پروازخود ادامه بدهیم ؛ ما به اجازه نشست ضرورت داریم .*
در پایان این گفت و شنود، هواپیما که ایوو مورالس رییس جمهوربولیویا درآن بود، اجازه یافت تا درآن نیمه شب تارین ازبلندی ده هزارمتربرزمین اتریش بنشیند. فرونشست شگفتی بود که مانندش درتاریخ هوانوردی ملکی و تعاملات رسمی و دیپلوماتیک دیده نشده است .
همه میدانند که خلبان‌ها مسوولیت پرواز را دارند و هرگزهواپیماهای شانرا بدون بدست آوردن حق پروازبرفرازکشورهای واقع درمسیرراه از زمین بلند نمی نمایند. هواپیمای دولتی کشوربولیویا نیز بیرون ازاین قاعده هوانوردی نبود و مسوولین پروازیک هفته پیشتر اجازه پروازدیپلوماتیک را ازمراجع رسمی و مراکزکنترول هوایی بدست آورده بودند .آنها در همسانی با راهکارهای موجود چند لحظه پس از تثبیت پلان پرواز، زمان و شماره پرواز وعلامت و نشانی هواپیما را به آگاهی مراجع کنترول پرواز به ویژه « کنترول اروپایی » رسانیده بودند. رییس جمهور بولیویا که در کنفرانس انرژی ماسکو اشتراک نموده بود میخواست از فضای اروپا عبور و به کشورش برگردد.هنوز سه ساعتی از پروازش نگذشته بود که کشور های فرانسه ، ایتالیا ، هسپانیا و پرتگال به استشاره ایالات متحده امریکا قلمروهوایی شان را بروی هواپیما بولیویایی بستند و خلبان آنرا واداشتند تا از سرناگزیری در ویانا فرود آید. رییس جمهورکشوربولیویا که ناخواسته سیزده ساعت را درترمینل میدان هوایی ویانا سپری نمود، آرزوداشت بداند که انگیزه واپسگیری اجازه پرواز دراین کشور های اروپایی چه بوده است؟ در سپیده دم روز نو برایش گفتند که سازمان استخبارات نظامی یا « آژانس امنیت ملی » ایالات متحده آمریکا فکرمیکند که ادوارد سنودن کارمند پیشین آن سازمان درهوا پیمای او همسفر است .**
ایوو مورالس با نام سنودن آشنا نبود.او از ژورنالیستان بیرونی خواهش نمود تاآ نها بنویسند که این نام چگونه نوشته و تلفظ می‌شود.کارشناسان که درتاریخ کشورهای متمدن چنین پیشآمدی را ندیده بودند از بُن بستی عجیبی سخن میگفتند. هیچ اساس حقوقی وجود نداشت تا هوا پیما بولیویایی که از مصونیت دولتی برخوردار بود مورد تلاشی و کنترول قرار گیرد .از آنسوی دیگر رییس جمهور خسته و دل آزرده تا چه وقت باید انتظار میکشید ؟
خوشبختانه رفتاردوستانه رییس جمهوراتریش اثرگذاشت و پولیس میدان هوایی ویانا با اجازه خلبان داخل هواپیما گردید و پس ازاین « پالش داو طلبانه » اعلام نمود که درآنجا ادوارد سنودن حضورندارد .بزودی راه بندی های هوایی گشوده شد وهواپیمای ایوو مورالس راه خویش را درپیش گرفت .
اتحادیه اروپا و موقف انفعالی آن
اینکه چند کشوراروپایی همزمان بنا بدرخواست سازمان های استخباراتی ایالات متحده آمریکا قلمرو هوایی خود را بروی هواپیما رییس جمهوربولیویا بستند، خود عمل نا بخردانه ، مغایر با نورم ها ، ارزش‌ها و اخلاق سیاسی بین‌المللی و اعتماد زداینده درمناسبات جهانی بود.مردمان اروپا یکبار دیگر با این موضعگیری عجولانه باورخود را نسبت به بازیگران سیاسی کشورهای شان ازدست دادند.دو روز پیش از رویداد راه بندی هواپیما بولیویایی، رییس جمهورفرانسه هولاند با آب و تاب ، انتقادی را به نشانی ایالات متحده آمریکا نسبت فعالیت‌های « آژانس امنیت ملی » آنکشور دراروپا ابرازنموده و خواهان ارایه معلومات موثق درباره جمع آوری اطلاعات در باره نماینده گی های خارجی اروپایی گردید.اما او تنها دو روز بعد هواپیمای مورالس را متو قف ساخت تا ادوارد سنودن را که این همه اطلاعات را در خدمت جهان قرار داده است دستگیر نماید.
آیا شهروندان اروپا بدون اظهارات سنودن از این همه مسایل مبرم آگاهی می یافتند ؟
مردمان اروپا به چه باور کنند ، به اظهارات نخستین هولاند و یا عمل‌کرد واپسین حکومت او ؟
در هسپانیا که مو قفش بنا بر گذشته استعماری با قاره بپا خاسته امریکای لاتین حایز اهمیت ویژه است، نیز موضعگیری های سیاسی پرسش بر انگیز دیده شد .سفیر آنکشور با کید و حیله ابراز آرزومندی کرد تا با رییس جمهور بولیویا در درون هواپیمایش یک پیاله قهوه بنوشد و بدین بهانه خود را از حضور و یا غیابت سنودن در آنجا متیقن سازد.یکی از بازی‌های خام استخباراتی برخی از کشور های اروپایی دراین بود که چندی بعد کرده های خود را انکار نموده و حتا گفته‌های ایوو مورالس را در برابر ژورنالیست ها نا درست خواندند .در حالیکه اروپاییان اکنون به بازی‌های پس پرده پی برده و انزجار خود را نسبت به کارکرد های قانون شکنانه سازمان های استخباراتی که اساسات یک جامعه باز و باورمند به « حقوق بشر » را خدشه دار میسازند ابراز نمودند . در نتیجه همین انزجار و پایداری مردمان اروپا در برابر مرز نا شناسی فعالیت‌های مشکوک و غیر قابل کنترول جاسوسی بود که سر انجام اتحادیه اروپا نا گزیر شد تا نامه ای را بتاریخ پنجم جولای ۲۰۱۳ به حکومت ایالات متحده آمریکا بفرستد و به مردمان خود اذعان نماید که در آینده تنها و تنها از پیش داده‌های ایالات متحده آمریکا پیروی نخواهد کرد .خانم سیسیلیا مالمستروم کمیسار امور داخلی اتحادیه اروپا در نامه یاد شده مطالبه نموده تا ایالات متحده آمریکا « ثبوت » های را در مورد اینکه آنکشور به « حفاظت داده‌ها » احترام قایل است ارایه بدارد درغیرآن اتحادیه اروپا وادار خواهد گردید تا قرارداد « انتقال داده » ها چون مبادله داده‌های مسافرین هوایی را معطل و یا کاملأ متوقف سازد .
واخواهی وهمبسته گی درامریکای لاتین
امریکای لاتین بر گردانیدن هواپیما رییس جمهور بولیویا را بمثابه « تجاوز امپراتوری ایالات متحده آمریکا و متحدین اروپایی آن » تلقی و شدیدآ تقبیع نمودند .هنوز ایوو مورالس در اتاق ترمینل میدان هوایی ویانا انتظار میکشید که معاونش الوارو گارسیا لینرا اعلام نمود که اروپا مورالس را اختطاف و به شخص رییس جمهور و کشورش اهانت کرده‌اند .او متذکر شد که اروپا همچو مستعمره ایالات متحده آمریکا عمل نموده است .
مورالس خود این عمل را « تجاوز علیه همه امریکای لاتین » و بهانه‌ای برای « ترساندن حکومت ضد امپریالیستی بولیویا » خواند. روسای جمهور برازیل ، ارجنتاین ، ونزویلا ، یوروگوای ، اکوادور ، پیرو و... بدون درنگ دیدگاه‌ها وهمبسته گی قاطع خود را با رییس چمهور و مردم بولیویا ابراز نمودند که بازتاب آنها را میتوان در گفتآورد های زیرین دید :
نیکولاس مدورو ، رییس جمهور ونزویلا : « ونزویلا همبسته گی خود را با ایوو مورالس ابراز داشته وشرافتمندانه در برابر این تجاوز خطرناک ، نا مناسب وغیر قابل قبول واکنش نشان خواهد داد .» وزیر خارجه انکشور ایالات متحده آمریکا را مسوول این پیشآمد دانست .
اوژانتا هومالا ، رییس جمهورپیرو : « پیرو که ریاست سازمان ملل امریکای جنوبی ( اونا سور) را به عهده دارد برای فردا ( چهارم جولای 2013 ) اجلاس خاص این اتحادیه را برای تقبیح این عمل ، ارزیابی و گفتمان فرا خواهد خواند.»
دیلما روسوف ، رییس جمهور برازیل : « رویه کشورهای اروپایی با امریکای لاتین نمیتواند بدون تأثیر بر روابط این قاره با اتحادیه اروپا باشد .»
خوزه مو ییکا ، رییس جمهور اوروگوای : « یوروگوای از این پیشآمد ناگوار شدیدآ نا راحت است.»
کریستینا کیرشنر، رییس جمهورارجنتاین : « ...شما ( کسانیکه پرواز مورالس را متوقف ساختند ـ نگارنده) هرگزپیروز نخواهید شد ...شما همه دیوانه اید.»
رافاییل کوری آ ، رییس جمهور اکوادور : « امریکای لاتین در ساعات تعین کننده ای قرار دارد ...یا اینکه ما بازهم مستعمره خواهیم ماند و یا اینکه از استقلال ، حاکمیت و شرف خود دفاع خواهیم کرد .او در تویتر خود نوشت : ما همه بولیویایی هستیم !»
چند فرازی از روزنامه های پُر تیراژ میتواند بیانگر دید و برداشت افکارعامه جهان در این رابطه باشد :
روزنامه پر تیراژ ال پاییس چاپ هسپانیا نوشت : « ایوو مورالس مورد اهانت قرار گرفت...این چنین پیشآمد سابقه نداشته با نورم های دیپلوماتیک مغایرت دارد .برای اروپا مایه ننگ است که دولت های اروپایی با چه آسانی سر خود را در برابر فشار ایالات متحده آمریکا فرود آوردند . اگرقرار باشد که دولت های اتحادیه اروپا حقوق شهروندان را در برابر جاسوسی ایالات متحده آمریکا حفاظت نمایند، در آنصورت آنها با احتیاط و خجالتی برخورد خواهند کرد ... »
روزنامه معتبراتریشی استاندارد نوشت :« ...با بستن داوطلبانه راه هوایی بروی هواپیما مورالس ، کشور های ذیدخل دو برآیند تأثیر گذار را ببار آورده اند : یکی اینکه کشور های امریکای لاتین برخورد کنونی ( اروپا ) را با کردار دوره استعمار یکی میدانند ، دو دیگر که موقف اروپا در باره قضیه فعالیت‌های جاسوسی ( سازمان های استخباراتی ایالات متحده آمریکا ـ نگارنده ) کاملأ سست و بی‌معنا گردیده است .»
روزنامه پرخواننده ارجنتاینی پایینا ۱۲ مینویسد: « ...برابری خلق ها پایه اساسی همزیستی است که بادریغ در عمل تطبیق نمیگردد .بازهم دیده می‌شود که در زیر پوچو ( شال سنتی مردمان بومی امریکای لاتین ـ نگارنده ) خنجری فرو برده می‌شود .امروز قدرت و جنگ مقررات را تعین میکنند و نیرو مندی اصول را . در سده ۲۱ ایالات متحده آمریکا یگانه قدرت نظامی جهان است که با دیگران قابل مقایسه نیست ….تفاوت برخورد آن با رومی های قدیم که قربانیان اسیر خود را در جاده ها به نمایش میگذاشتند تنها در کمیت و اندازه است .در این نمایش شرم آور دوست های اروپایی حامیانی بودند که بمثابه دست نشانده گان یک عمل دیوانه وار را بسر رسانیدند .گهواره تمدن ( منظور اروپا ـ نگارنده ) عمل بربر منشانه ایرا انجام داد.» ***
اتحادیه ملل امریکای جنوبی ( اونا سور) یک روز پس ازفرود آوردن جبری هواپیما دولتی بولیویا درپایتخت اتریش، نشست ویژه ای را در شهرکوچابمبای بولیویا دایر نمود، که درآن رهبران و هیات های بلند پایه کشورهای امریکای لاتین شرکت نموده بودند. جنبش های اجتماعی بولیویا نیز گردهمایی بزرگی را که در آن دها هزارتن بشمول رؤسا و نماینده گان دولت های امریکای جنوبی با جوش و خروش لاتینی سهم گرفته بودند، بر پا کرد ند .آنها تجاوز یاد شده را نکوهش و باردیگر بر آزادی ، حاکمیت ملی و استقلال واقعی خلق های امریکای لاتین تاکید نمودند .در پایان نشست « اونا سور » اعلامیه ای به تصویب رسید که در آن از کشور های فرانسه ، ایتالیا ، هسپانیا و پرتگال درخواست شده بود تا در رایطه با تصمیم خویش مبنی بر واپسگیری حق پرواز هواپیمای دولتی بولیویا پاسخی ابراز نموده و رسمأ معذرت بخواهند.اوناسورتصمیم گرفت تا اعتراض خود را نسبت این رفتارمغایر با نورم های دیپلوماتیک به کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد راجع ؛ و توجه آن سازمان جهانی را جلب نماید .همچنان در این نشست خاص فیصله بعمل آمد تا « بازار مشترک امریکای جنوبی » ( مرکو سور) در اواسط ماه جولای ۲۰۱۳ ترسایی موضعگیری کشورهای اروپایی را مورد ارزیابی قرار داده و روابط این بازار را با « اتحادیه اروپا » بازنگری نماید.
واکنش نیرومند و عمیقأ سیاسی قاره امریکای لاتین در برابرکنش زشت برخی از کشورهای ناتو یقیننأ آژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکا و دوستان اروپایی آنرا واخواهد داشت تا در آینده کم از کم بر موازین نظم جهانی به ویژه توافقات و تعاملات میان دولت های متمدن در پهنه زنده گی بین‌المللی توجه نمایند .این واکنش‌ها ازجامعه جهانی نیز مطالبه نمود، تا نگذارد که نزاع ها و جنگ‌های استخباراتی حقوق و آزادی‌های بشری را زیر پا کنند.در دفاع از همین اصول و ارزش‌ها کشورهای نیکاراگوا ، ونزویلا و بولیویا اظهار آماده گی نمودند تا ادوارد سنودن را که خطر جانی او را تهدید میکند در کشور های شان پذیرفته و به او پناهنده گی سیاسی بدهند .
پا نویس ها:
* پروتوکول تاور فرودگاه ویانا با جت مورالس ، روزنامه اوسترریش ،۴ جولای ۲۰۱۳
** « آژانس امنیت ملی » یا سازمان استخبارات نظامی ایالات متحده امریکا یکی از بزرگترین ، مجهز ترین تشکل استخباراتی با بودیجه نا محدود است که بخشی با اهمیت جامعه استخباراتی این کشور را میسازد .این سازمان با بیش ازچهل هزار کارمند خود وظیفه دارد تا بر همه مناسبات رسانشی نظارت داشته ، کود های مخابراتی را باز و همه ارتباطات الکترونیکی را در سراسر جهان بررسی و کنترول نماید. چندی پیش جوان سی ساله‌ای بنام ادوارد سنودن که کارمند این سازمان و کارشناس تخنیک اطلاعاتی ( ای تی ) بود، اطلاعات گسترده ای را در باره شنیدن و ثبت غیرقانونی مکالمات شهروندان و موسسات، کشف و ثبت ارتباطات اتنترنیتی ، فیسبوکی و تویتر سراسرجوامع اروپایی به ویژه نماینده گی های سیاسی و دیپلوماتیک را افشا نمود و درموضع دفاع ازمحفوظ بودن حریم شخصی بمثابه یک حق بنیادی بشری قرار گرفت.او در نتیجه تهدید شدید مقامات ایالات متحده امریکا خواهان پناهنده گی سیاسی در برخی از کشورها گردید. وی تا حال دربخش ترانزیت میدان هوایی شریمیتووای ماسکو بسرمیبرد .
*** روز نامه وین ۶ و ۷ جولای ۲۰۱۳ ، رویه ۱۶
سیاسی ـ بامداد۴ /۱۳ـ ۰۹۰۷