چین مروارید های استراتیژیک را درمیکشد
پیکن تلاش دارد تا بدست آوردن امتیاز بندرها ، خطوط آهن و پروژه های کانال، راه‌های صادرات و واردات خود را تامین کند.
ایالات متحده امریکا و هند این فعالیت‌های چین را بدیده نگرانی مینگرند.
نوشته : جانی ارلینگ از پیکن
برگرداننده : بامیک
گزمه های کشتی‌های جنگی و تحت البحری های چین در بحیره جنوب و شرق چین نشانه ای از نقش جدید چین بمثابه قدرت دریایی توسعه یابنده است که دورتر از مرز های آنکشور از منافع کشوری و اقتصادی آن حفاظت میکند .نخستین کشتی هوا پیما بر چین نیز بیانگر این قدرت است .در این اواخر دسته‌ای از کشتی‌های جنگی چین از بندر « کینگ داو » در شرق چین بسوی خلیج عدن براه افتیده اند و هیچ کشوری همچو چین در مبارزه بین المللی علیه دزدان دریایی سهم فعال نداشته است.چین برای چهاردهمین بارعملیاتی را در سواحل سومالیا انجام داده و در آنجا هنوزهم باید کشتی‌های جنگی کشتی‌های تدارکاتی را بدرقه نمایند .جمهوری مردم چین تا اکنون در بیرون از سرزمین خود دارای پایگاه های نظامی دریایی نمی باشد ؛ مگر این امر میتواند به زودی تغیر یابد زیرا پیکن برای دسترسی به پایگاه های بندری بمنظور تجارت و تأمین مواد خام و انرژی زمینه‌های را ایجاد نموده است .
بزرگترین شرکت کشتی رانی چین بنام « کشتی رانی اقیانوسیه چین ـ کوسکو » در سال 2010 ترسایی توجه عامه را زمانی به خود جلب نمود که این شرکت با شاخه « کوسکو ـ پاسفیک » خود با سرمایه‌گذاری ملیارد ها دالر مدیریت بندر کانتینری مدیترانه را در شهر پیریوس یونان بدست گرفت .بدیترتیب کوسکو نه تنها بسوی اروپای شرقی راه گشود، بلکه راه‌های کشتی رانی به بحیره سیاه ، آسیای مرکزی و روسیه را نیز بدست آورد .
اکنون پیکن میخواهد با گام پُرسر و صدای دیگر اداره بندر « گوادر » پاکستان را بدست گیرد .در این اواخر اعلامیه ای مبنی بر چنین تصمیمی رسمأ با اشتراک آصف علی زرداری رییس جمهور پاکستان انتشار یافت .قراردادی در این زمینه باید تا یکسال دیگر آماده و نهایی گردد .بدین اساس « کمپنی هولدینگ بنادر آنسوی ابحار » چین اداره بندر گوادر را از دفاتر بندری سینگاپور ( پ اس ای ) که حکومت پاکستان قبلأ به آن این امتیاز را داده بود کسب خواهد نمود.
« انگیزه خالص اقتصادی »
رادیوی دولتی چین گزارش داد که بدست آوری امتیاز اداره بندر گوادر تنها یک محاسبه صاف و پاک اقتصادی است .بندر « گوادر » برای داد و ستد اقتصادی چین و واردات انرژی آن یک دهلیز خشکه را میگشاید که فاصله را چندین هزار کیلومتر کوتاه تر میسازد .با این بندر، ناوگان تجارتی چین مستقیمأ به بحیره عرب، راه هرمز و مواد خام آفریقا و شرقمیانه دسترسی پیدا میکند و ولایات کمتر رُشد یافته غربی چین میتوانند در آینده راسأ از طریق خشکه و خط باربری آهن از بندر « گوادر » با تیل و مواد خام دیگر اکمال گردند. پیکن که باید شصت در صد نیازمندی های نفتی خود را از بیرون تورید نماید در سال 2012 ترسایی به پیمانه دو صدو هفتاد میلیون تن نفت از سراسر جهان وارد نمود.
غرب شدیدأ احساس خطر میکند
روز نامه حزبی « گلوبال تایمز » چین در سر مقاله‌ای تضمین نمود که در کسب امتیاز اداره بندر « گوادر » تنها مساله « نفت » مطرح است و نگرانی‌های نظامی ـ استراتیژیک پیرامون پروژه بندر کاملأ بی‌اساس می‌باشد .تامین انرژی برای رُشد چین دارای نقش تعین کننده است ولی هرگاه منافع انرژی چین در بیرون مطرح می‌شود غرب بی اندازه احساس خطرمیکند .درست است که هر بندری یک اندازه دارای ارزش پوتنسیال نظامی است ؛ ولی چین پیرو هیچگونه استراتیژی محاصره و مستعمره سازی مناطق آنسوی بحرها نیست .
هند همسایه پاکستان این مساله را نقادانه طور دیگر میبیند: وزیر دفاع هند انتونی کورین اراکا پرامبیل در شروع ماه فبروری سال روان خاطر نشان ساخت که اگر چین درآینده مدیریت چنین بندرمهم آب عمیق و استراتیژیک مانند گوادر را بدست گیرد، خیلی تشویش آورخواهد بود .روزنامه های هند نیز به یاد آوردند که چین در ماه می 2011 ترسایی به وزیر دفاع آنوقت پاکستان احمد مختار پیشنهاد کرده بود تا در بندر گوادر یک پایگاه نیروی دریایی را ایجاد نماید .
ایالات متحده امریکا نیز با دقت ناظراست که در گوادرچه میگذرد . « گردنبند مروارید» یا مقوله پُر شاخ و برگ پیکن که در سال 2004 بکار گرفته شد تا هنوز بر آمریکا اثر میگذارد .« گردنبند مروارید » در نزد چینایی ها مجموعه از ابتکاراتی بود که این کشوردرامتداد سواحل آسیا، شرق نزدیک وافریقا رویدست گرفته بود .در این زمینه چین از یک الگوی تاریخی پیروی میکند ؛ راه های کهن دریایی که دریا نورد دوره خاندان مینگ امیر البحر ( ادمیرال ـ ب ) ژنگ هی در سفر خود از ملاکا به هرمز و شبه جزیره عرب و از ایران تا به شرق افریقا تثبیت نموده بود با مسیر حیاتی بحری و انتقالاتی کنونی برای اکمالات چین از ناحیه نفت و مواد خام همسانی دارد .پیکن از راه تماس های تجارتی ، قرضه های سخاوتمندانه و اعمار بندر ها و ساختارهای ترانسپورتی به امتداد سواحل ، مراکز مقدماتی استراتیژیک را ایجاد نموده است .این چنین مروارید ها که ابتکار چین آن‌ها را به درخشش می‌آورند، میتوانند آنچنانی که ایالات متحده آمریکا بیم دارد روزی به پایگاه های نیروهای دریایی مبدل گردند.
راه ژنگ هه
ژنگ هه* در سفر چهارم خود ( او جمعأ هفت سفر داشت ) در سال 1415 ترسایی از سواحل گوادرعبور کرد .بندر جدید ( گوادر ) غربی ترین مروارید درگردنبند هند است .مروارید دیگر در نیپال قراردارد .چین با مصرف چهارده میلیون دالر امریکایی « بندر خشکه » در « لارشه » نیپال اعمار نموده است .پیکن همچنان آرزو دارد تا فرمایش ساختمان یک بندر آب عمیق به ارزش پنج ملیارد دالر را در خلیج بنگال ( بنگله دیش ) بدست آورد.چین درسریلانکا با قرضه هنگفت اعمار بندر آب عمیق « همباتوتا » را تمویل نمود .کمپنی های چینایی از ماه مارچ 2002 ترسایی بدینسو ساختمان بندر کانتینری آب عمیق و نفتی گوادر را توسعه بخشیدند .بقول از روزنامه « دیلی چینا » پیکن هفتادوپنچ در صد سهم تمویل اولیه یا دو صد و پنجاه ملیون دالر امریکایی را به عهده گرفته‌اند .بندر گوادر در سال 2007 ترسایی تکمیل گردید .درحال حاضر به جز از یک جاده ای که به کراچی منتهی میگردد ،اتصالات دیگر در شبکه ترانسپورتی، میدان هوایی و یا خط آهن ( در پاکستان ) وجود ندارد . همین کمبود باعث گردید تا شرکت ب اس ای سینگاپوری با شکست مواجه گردد .
فشار ایالات متحده آمریکا
اینکه شرکت ب اس ای سینگاپور در سال 2007 ترسایی برکنسرن بندری چین ترجیع داده شد، امرغیرمترقبه بود ؛ زیرا رییس جمهورآنزمان پاکستان جنرال پرویز مشرف در نتیجه فشارآمریکا وادار به چنین امری گردید .حکومت فعلی پاکستان در پایان ماه جنوری 2013 ترسایی تصمیم گرفت تا امتیاز شرکت ب اس ای را بازگیرد و این را به گروپ چینایی واگذار گردد.
کنترول بر راه‌های ترانسپورتی و کشتی رانی تهدیدی است برای اینکه روزی ابحارجهانی به مناطق داغ تشنج جدید مبدل شوند . تیوریسن نظامی ایالات متحده آمریکا دی کاپلان در این رابطه در سال 2005 ترسایی هشدار داده بود : تسلیحات دریایی چین قوای آنکشور را چه زود و چه دیر به بحر آرام و به « جنگ سرد » با آمریکا بخاطر تسلط بر این منطقه خواهد کشانید. کاپلان تزهای خود را زمانی ارایه داشته بود که رهبری چین ساختن کشتی‌های هواپیما بر و توسعه نیرو دریایی خود را به سبک بزرگ شدیدأ رد مینمود .در آنزمان هنوزاحساسات دربحیره شرق و جنوب چین چنین نمی جوشید .
یادداشت بامداد :
*ژنگ هه یا چنگ هو در سال 1371 در ولایت یون نان در جنوب چین زاده شد .او در جوانی به اسارت سربازان اردوی مینگ در آمد و به خواجگان در بار پیوست .در دربار یونگ لو که در نتیجه قیام درون دربار و خلع برادر زاده اش به قدرت رسیده بود، ژنگ توانست مورد اعتماد قرار گیرد .در سال 1405 ترسایی یونگ لو فرمان داد تا نیرو ی دریایی برادرزاده فراریش را که در سرزمینی در آنسوی اقیانوس زندگی میکرد دستگیر نماید . عملیات تجسسی تحت رهبری ژنگ هه آغاز گردید.این فرمانده در سال 1405 ترسایی با 62 کشتی از بندری در نزدیک شانگهای امروزی با باد های موسومی تابستانی بسوی جنوب براه افتید و در هندوچین، جاوا ، سوماترا ، سری لانکا و کالیکوت لنگر انداخت و ازسی کشور و جزیره دیدن نمود .ناوگان قیصر چین نمونه‌ای از بزرگترین قدرت دریایی بود.در این دریا نوردی بیش از 37000 تن در تحت قومانده ژنگ هه قرار داشت و دسته وی در برگیرنده 317 کشتی تدارکاتی ، جنگی و باربری بود .شاید پیش از ژنگ هه چینایی ها به آفریقا رسیده بودند ؛ زیرا جغرافیا دان معروف عرب الادریسی در سال 1154 ترسایی از تاجران چینایی در بازار های آفریقا سخن گفته است .سفر بیست ساله در یایی ژنگ یکی از جالبترین راهنوردی های جهانی است که در آن نه انگیزه اقتصادی و نظامی و نه رسالت مذهبی نقشی داشت .یکی از نمونه‌های انعطاف و مدارا سنگ نبشته ای در سریلانکا ست که در سال 1409 ترسایی سفر ژنگ هه را بزبان های چینایی ، فارسی و سریلانکایی بیان میدارد و به ستایش بودا ، الله و ویشنو می‌پردازد . ژنگ در راهپیمانی های خود به اروپا و استرالیا نزدیک شده بود و میتوانست بخوبی به قاره امریکا نیز برسد . اما مرگ یونگ لو مانع این جهانگشایی ها گردید .مامورین پیروکنفوسیوس که خواجگان را بد میدیند ترجیع دادند تا چین پول خود را در پروژه های عام المنفعه بکارگیرد ودراعمار کانال‌ها و اعمار جاده های داخلی مصرف کند .چین به یکباره گی پس از سال 1433 ترسایی از جهان روی گرفت و شدیدآ مانع سفر و جهانگردی گشت .ژنگ هه درهمین سال از جهان در گذشت و با نابودی بیشترینه بخش سفرنامه هایش اونیز آهسته آهسته فراموش گردید .