گسترش اعتیاد درافغانستان و ضرورت مبارزه با آن
به ادامه نبشته «اتخاذ تدابیر کارا »*
محمد داود کرنزی
چشم پوشی و گذشتن ازکنار« معضل اعتیاد » و اثرات آن بر سلامتی فردی و اجتماعی درافغانستان،جفای بزرگ به انسان ، تندرستی او وتخریب مناسبات سالم اجتماعی میباشد .تولید بیسابقه مواد مخدر در افغانستان و مصرف آن درمیان قشرهای مختلف جامعه این مساله را به معضل بزرگ اجتماعی تبدیل نموده است.در هیچ مقطعی از تاریخ افغانستان سطح تولید و مصرف این ماده افیونی به اندازه امروز آن سابقه نداشته است.
براساس ارقام داده شده بین المللی افغانستان نود درصد تریاک و هیرویین جهان را تولید و ۸۰ در صد بازار اروپا و ۳۵ در صد بازار امریکا را میپوشاند.فقط در یکسال ۷۰ تن هیرویین و ۵۶ تن تریاک افغانی به مصرف کننده گان روسی رسید. اثرات ویرانگر و کشنده این « ماده مرگبار» در افغانستان و جهان سخت چشمگیر بوده و اداره مبارزه با مواد مخدر روسیه تعداد قربانیان آنرا سالانه به بیش از ۱۰۰۰۰۰ تن ، یعنی بیشتر ازقربانیان بم اتومی فروریخته شده ازسوی امریکا بر یورشیما و ناگاساکی در جاپان میداند. در این رقم ۳۰ هزار شهروند روسی نیز شامل میباشند. با رشد چشمگیر میزان تولید و پروس مواد افیونی در افغانستان از یکسو؛ و افزایش چشمگیر مصرف کننده گان داخلی از سوی دیگر، مساله اعتیاد و وابستگی کشاوزان افغانی به آن را به یکی از مساله های مهم اجتماعی و اقتصادی کشور تبدیل نموده است. امروز در افغانستان از موجودیت یکنیم تا دو میلیون معتاد سخن گفته میشود. این رقم روبه افزایش بوده و چهره های رنجور، ناتوان و بیمار« پودری ها » در شهرها نمایان تر از دیروز میگردد.دریا ها ، زیر پل ها ، ویرانه ها ... یگانه پناهگاه این انسانهای بدون پشتوانه را میسازند. شماری ازهممیهنان به این پدیده درد بار خوگرفته و از کنار آن به آرامی وبی تفاوتی میگذرند و کسانی هم به آن به دیده جرم و گناه نگریسته و اعتیاد را جرم ؛ و جای معتادان را زندان میدانند.
حاکمیت درکشور و جامعه جهانی در برابر این گرایش خطرناک و کشنده، تقریبآ خاموشی اختیار و میزان و عمق این فاجعه ملی را کوچکتر از آن که هست نشان داده ؛ واین بدلیل سهم داشتن آنها در سود های قارونی « تجارت مرگ » میباشد.
وقتی در برابر چشم جامعه جهانی ، ناتو وایساف در جریان یک دهه میزان تولید و پروسس مواد مخدر درافغانستان به ۳۵ برابر رشد مینماید ، جهان به دیده حیرت بسوی افغانستان مینگرد که ، چگونه در سایه حاکمیت آنهاییکه با شعار « مبارزه با تروریزم و مواد مخدره » به افغانستان ریختند ، نه فقط جلوکشت و پروسس این ماده افیونی گرفته نشد ، بلکه در آن رشد ۳۵ برابر رخ داد ه و رقم معتادین افغانی به بیش از یکنیم میلیون رسید.
فزایش چشمگیر معتادین، بخصوص جوانان، زنان و نوجوانان سلامت جامعه را به میزان خطرناکی تهدید مینماید که نمیتوان در برابرپیامد های ناگوارآن بی تفاوت ماند ، بنآ این وظیفه نیروهای مترقی و مردم دوست از جمله حزب مردم افغانستان است تا با این معضل خطرناک و کشنده اجتماعی با مسوولیت برخورد و برای چاره جویی راه حل های را جستجو و برای عملی نمودن آن به مبارزه بی امان بپردازند.
با توجه به اثرات این معضله و بادر نظر داشت میزان مصرف و گسترش بی سابقه آن در جامعه ، میتوان گفت که بنابر عوامل عینی از جمله سهیم بودن حاکمیت در سود های قارونی این ماده افیونی فعالیت وزارت مبارزه با مواد مخدر و ادارت امنیتی و حقوقی کشور که تحت حمایت و توجه جامعه جهانی قرار دارند ، ناکافی و بی اثر بوده و از این ها نمی توان انتظاربزرگی داشت .
وزارت « مبارزه با مواد مخدر» خود رایک وزارت پالیسی ساز اعلان داشته و فاقد یک برنامه کاری مسوولانه و رهکار مشخص در زمینه میباشد.
لازم است تا شما با برنامه کاری این وزارت که بر اساس آن نحوه و شیوه فعالیت خود را تنظیم وپیش میبرد آشنا شوید. در این برنامه به اصطلاح پالیسی ساز از جمله میخوانیم:
۱- بلند بردن ظرفیت و شخصیت سازی پولیس مواد مخدره.
۲- ایجاد پولیس امحای مواد مخدره.
۳- کنترول از سرحدات هوایی و زمینی.
۴- دستگیری قاچاق چیان مواد مخدره واز بین بردن زمینهایی که در آن مواد مخدرکشت میشود.
۵- تقویت پولیس مبارزه علیه مواد مخدره.
به یک نگاه میتوان دریافت که این پلان به هیچ صورت عملی نبوده و بنیادی ترین وظایف در مبارزه با مواد مخدر درآن جا ندارد. سراپای این« پالیسی » فقط و فقط به اقدامات پولیسی از نوع امنیتی ، انتظامی و تبیهی اختصاص داده شده و با پیش کش نمودن راه حل های عملی و برخورد علمی وعملی با معضل روبه افزایش اجتماعی ، اقتصاد و روانی ناشی از تولید و بکار گیری مواد مخدربیگانه میباشد. برای همین هم است که این وزارت محترم حتا بودجه منظور شده دولتی اش درسال گذشته را به مصرف نرسانیده و رقم بزرگ این بودجه درکسه وزارت مالیه باقی ماند!
معین مسلکی این وزارت در مصاحبه مورخ ( ۱۴/۳/۲۰۱۴ ) با تلویزون طلوع که به اشتراک عده یی از نماینده گان ستاد انتخاباتی کاندیدان ریاست جمهوری دایرشد بود؛ به صراحت گفت :« این وزارت یک وزارت پالیسی سازاست پس کدام وزارت دیگر وظیفه مبارزه با این پدیده وحشتناک را عهده داراست؟
ایشان نام و هویت وزارت خود را که « وزارت مبارزه با مواد مخدر» است و موادات ۲-۳-۴ پلان دست داشته شان ، وظایف حد اقل مشخص شده خود را نا دیده میگیرند و کار کرد های آن وزارت را که ده ها و صد ها قاچاقبر را دستگیر کرده فراموش میکنند .
به نظر من پالیسی و پلان سازی اولین قدم کاری هرارگان است و اصولاً پالیسی آن وزارت باید انعکاس دهنده کارمثبت ایشان باشد. درین مصاحبه شخصآ اعتراف کردند که تولید سالانه کوکنار فعلآ (۵۵۰۰ ) تن بوده و افغانستان ۸۰٪ تریاک جهان را تولید میکنند .بنظرمن وضع چنین باید میبود که این رقم در مقایسه با سالهای قبل گراف تنزیل را نشان میداد.درحالیکه میزان تولید مواد مخدر در سال ۲۰۱۰ ترسایی به ۳۶۰۰ تن میرسید این رقم در سال ۲۰۱۱ به ۵۸۰۰ تن رسید و در سال های بعدی ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ رشد بیشتر نمود.و چنانکه در بالا اشاره شد ، تولید این ماده کشنده دردهسال گذشته به سی و پنج برابرافزایش و بنا به گفته نویسنده کتاب « جنگ و جهانی شدن » عاید حاصله از آن به ۴۰۰ میلیارد دالر امریکایی رسید. میشل شوسودوفسکی در سال ۲۰۰۵ سود تجارت مواد مخدر افغانی را ۲۰۰ میلیارد دالر تخمین نمود. در برابر چشم همین وزارت و حکومت با آنکه منابع روسی لیست و نشانی ۱۷۵ آزمایشکا یا لابراتوار پروسس مواد مخدر در افغانستان را دراختیار منابع افغانی و جهانی قرار داده اند ، در هیچ جایی از تخریب و نابودی این ازمایشگاه ها حرفی بزبان رانده نشده است.
درد ناکتر اینکه ازمرکبات تریاک (کوکنار) علاوه از ((هیرویین)) تابلیت های نشه آورقوی ومضر درخارج کشورتولید گردیده و توسط مافیایی بین المللی از طریق سرحد شمال داخل کشورگردیده و پس از مصرف داخلی بخشی از آن به ایران و سایر کشورهای جهان صادرمیگردد. مقامات افغانی حتماً از این مساله اگاه اند. شاید دست اندرکاران مبارزه با کشت و پروسس مواد مخدر اطلاع داشته باشند که دلالان محصول کوکنار، یکسال قبل در قریه جات و محلات کشت کوکنار و چرس وارد میشوند و برای دهقانان کشت کننده پول (دالر) پیشکی میدهند. کشاورزان بدهکار موظف اند که محصول خود را صرفآ برای آن دلالانی بفروشند که بر ایشان پول پیشکی داده اند. این دلالان هستند که اندازه و میزان تولید سال آینده را مشخص میکنند. مثلآ اگر درسال گذشته یکتن کوکنار می خرید، برای سال آینده پول یکنیم تن را می پردازند و این گونه افزایش درمیزان تولید را برای سال آینده گرنتی مینمایند. از سوی دیگرهمین ها (خریداران پیشکی ) تریاک را نسبت به خریداران عاجل و آزاد، بقیمت ارزان تر بدست می آورند که بعدآ آنرا بصورت خام بخارج صادر و یا اینکه آنرا در فابریکات تولیدی داخل کشوربه تولید کننده گان ( هیرویین و سایر مرکبات) به فروش میرسانند .
اعتیاد بیماریست یا جنایت ؟
با آنکه رقم در خورتوجه ای از هم میهننان ما به مصرف مواد مخدر گرفتار شده و معضل اعتیاد به یکی از پرابلم های بزرگ اجتماعی تا سرحد یک بحران ملی مبدل گردیده است ، ولی برخورد غیر مسوولانه با آنها « پودری» صورت گرفته و در بسیاری از موارد به آنها بدتراز جنایتکاران جنایی وجنگی می نگرند. دولت و مردم از کنار این معضله با بی تفاوتی گذر مینمایند. کسی و مرجع ای به بلند بردن سطح آگاهی مردم منحیث شهروند ان کشوردر قبال این معضله درد بار توجه نکرده و کمترکسی کار روشنگرانه و یاری به معتادان و خانواده های شان را در دستور کار خود قرارا داده است . بی تفاوتی رسانه های جمعی ، کم توجه ایی سازمانهای اجتماعی و سیاسی ، روحانیون، متنفذین محلی و... باعث شده است تا در کشور مساله برخورد با اعتیاد به مساله مبرم روز تبدیل نشود.بسیاری ها با معتادان که بخشی از بیماران جامعه را تشکیل میدهند، بدون اینکه دلیل روکرد آنها به اعتیاد را جستجو نمایند، آنها را « پرازیت های جامعه » خواند و خواستار برخورد تنبیهی در برابر آنها میباشند. آنها کمتر به مساله پیوند اعتیاد با بیکاری فزاینده در بین جوانان، سیاست های غیرعادلانه و سیستم اقتصادی ـ جتماعی نا کارا، فعالیت های گسترده باندهای مافیایی و فروشندگان مواد مخدره ، نا امیدی ، رشد روز افزون فقر و سرخورده گی مردم و نسل جوان از ناتوانی حاکمیت د رحل صد ها معضل اجتماعی ـ اقتصادی توجه دارند.
در کشور که همه روزه تعداد معتادین فزونتر میشود ، خرابه ها ، زباله دانی ها و زیرپل ها یگانه پناه این هموطنان ما را تشکیل میدهد. این ها همه روزه درکناردریا ها گندیده و پر از کثافات ،جوی های بوی ناک و پر از مکروب بکار« نشه کردن » در حالی مصروف اند که صدها و هزاران جوان رهگذر و کودکان شاهد تماشای این صحنه اند.چی تضمینی وجود دارد که ذهن آنها مکدر نگردیده ، تشویق به یکبار « آزمایش » مواد مخدر نشوند. این هموطنان ما زمستان سخت و جانکاه امسال و سالهای گذشته را درزیرپل ها و در پناه خرابه ها گذشتاندند. کمتر شخصی یا نهادی دینی، اجتماعی ، مدنی و یا دولتی به آنها پناه گاهی را پیش کش و یا زمینه حد اقل زنده گی را برای آنها فراهم نمودند. با آنکه امسال دولت به معتادین وعده کمک و یاری را داده بود ، ولی در عمل کار درخور اهمیتی را انجام نداد.
از دید این قلم بایست روی مساله اعتیاد و اثرات کوتاه مدت و دراز مدت آن توجه جدی صورت گیرد.برای این منظور بایست برنامه های علمی و پیشگیرانه طرح شیده و در راه پی ریزی یک برنامه ملی دراز مدت و استوار بر پایه اندوخته های علمی و تجربه و تجربه سایر مردمان ، منافع کشور و نسل های آینده تلاش صورت گیرد. مبارزه در این زمینه بایست برنامه ریزی شده ، فراگیر بوده و راه را برای ازبین بردن تدریجی این معضل فراهم نماید. برای همین منظور پیشنهاد میگردد:
ـ چون معضله کشت ، پروسس و ترافیک مواد مخدره یک قضیه منطقوی و جهانی میباشد لازم است مبارزه هماهنگ منطقه وی و جهانی در برابر آن صورت گیرد.
ـ درسطح کشورلازم است تا درجه اگاهی مردم در باره ضررهای اقتصادی ، اجتماعی و روانی آن افزایش یافته و یک جنبش و تشریک مساعی ملی در مبارزه با آن ایجاد گردد.به یاری نهاد های جامعه مدنی و وسایل اطلاعات و ارتباط جمعی و با سهمگیری وزارت محترم مبارزه با مواد مخدر و سایر نهاد های ذیربط برنامه ملی مبارزه با اعتیاد و مواد مخدر تدوین و برای عملی نمودن آن کوشش شود.
ـ فعالیت ها ی پیشگرانه محصولات و کشت کوکنار و چرس اجرا شود.مثلآ زراعت بدیل سازماندهی عملی گردد و بجای کوکنار زعفران ، پنبه ویا فرآورد دیگر متناسب با نیازمندی های مردم و با در نظر داشت بهبود وضع دهقانان طرح و عملی گردد. در این پروسه دولت و ارگانهایکه میتوانند سودمند باشند ، بایست فعالانه داشته و دولت وموسسات بین المللی دراین پروسه سهم گرفته با قبول سبسایدی های لازم درعملی نمودن این برنامه ملی سهم بگیرند.ارگانهاییکه میتواند این برنامه ها را عملی نمایند چون اداراتی که سبسایدی های بزرگ و کوچک راتضمین نمایند ( بانک ها، اتحادیه های کوپراتیفی و صندوق های تعاونی ) ،همچنان شورا های قریه وغیره بیشتر فعال شوند.این ارگانها در پیوند مستقیم با ادارات و سازمانهای منطقوی و جهانی مشابه قرارداشته باشند . به دهاقین قرضه های کوتاه مدت و طویل مدت و حتا کوپون های سالانه داده شده و حد اقل برای پنج سال شرایط مناسب زنده گی شان تضمین گردد.
ـ آزمایشگاه ها و فابریکات تولید هیروهین از بین برده شده و از ورود و تجارت مواد کیمیاوی که از ترکیب آن با تریاک و هیروهین (پودر) و غیره مرکبات از قبیل قرص ها و ...ساخته میشود جلوگیری شود.
ـ موسفیدان ، مشران قومی ، رییس شورای قریه و کوچه ، ملا امامان ، مدیران مکاتب ، معلمان ، پدران و مادران طی جلسات و نشست های دوامدار در مساجد ، مهمان خانه ها و مکاتب با اثرات ناگوار استفاده از مواد مخدر آشنا شده و این ها در آگاهی دهی به فرزندان شان و سایر افراد جامعه منحیث یک وظیفه دینی ، اجتماعی و ملی سهم بگیرند.
ـ هرتلویزیون ، شبکه رادیویی ، روزنامه ها ، مجله و سایر رسانه های کشور موظف گردند تا حد اقل پروگرام روزمره در مبارزه با مواد مخدر و اثرات آن بر جامعه تهیه و پخش نمایند.
ـ پلان های منظم از جانب وزارت شوون اسلامی (حج و اوقاف) برای ملا امامان و وزارت تعلیم و تربیه برای همه مکاتب درین عرصه تنظیم گردد .
ـ وزارت صحت عامه برنامه های مشخصی را در راه تداوی جسمی و روانی معتادان پی ریزی و در برنامه های رسانشی در باره اثرات این فاجعه انسانی و اجتماعی فعالانه سهم بگیرد.
ـ دولت به ایجاد ادارات امنیتی کشف ، تعقیب و بازپرسی را در مبارزه ایجاد و برنامه های اوپراتیفی را در این بخش طرح و در منصه اجرا قرار دهند.
اینها بخشی کوچکی از اقداماتی اند که میتوانند در برنامه ملی مبارزه با اعتیاد جا داشته باشند. البته نگارنده قبلاً نیز در اینباره پیشنهاداتی را ارایه نموده بود که میتوان آنرا براین لیست افزود.
بادر نظرداشت وضع موجود امنیتی ، سیاسی و اقتصادی در کشور ؛ و نقش وحضور قدرت های جهانی در تولید ، پروسس و ترافیک مواد مخدر در افغانستان عملی نمودن این پیشنهادات امر ناممکن به نظرمیرسد، ولی با مشارکت و تلاش مشترک نیروهای ترقیخواه و هوادار مردم و همه آنهاییکه به سلامتی جامعه و آینده کشور مایل اند میتوان در این راه کارهای سودمندی را انجام داد.
* اتخاذ تدابیرکارا بربنیاد سیاست حزب مردم افغانستان درخصوص مبارزه علیه تولید و زرع مواد مخدر
http://www.bamdaad.org/didgah/645-2014-01-09-09-08-08.html
بامـداد ـ اجتماعی ـ ۱۴/۱ ـ ۰۶۰۶