یادی ازشادروان استاد سخی احمد خاتم

بشیر دژم ، رییس اتحادیه هنرمندان موسیقی افغانستان

درست درسال گذشته ۲۰۱۵ ترسایی همین امروز( یازه ام اپریل ) بود که مردی از تبار موسیقی غزل و کلاسیک خود را که  درکشور امریکا زنده گی می کرد از دست دادیم ، روحش شاد باد.
این هنرمند فرهیخته فرزند شیر احمد خان بود وی درسال ۱۳۱۱ خورشیدی درگذر کتابفروشی شهرکابل چشم بدنیا گشود،پس ازختم تحصیلات وآغاز کار رسمی با دولت وقت، ازدواج نموده بود، از او پیج فرزند برومند و دوست داشتنی که شامل دو دختر وسه پسراند به ارث ماند.
مرحوم خاتم درابتدا وعنفوان جوانی اساسات هنرموسیقی را از استاد برکت علی خان،استاد نبی گل واستاد محمود آموخته بود ولی، درسال ۱۳۴۰ خورشیدی نزد استاد محمدحسین سراهنگ بابای موسیقی زانو زد و  رسما مراسم گرمانی را به جا کرد. وی تا آخرین لحظات عمرجاودانش ازآن استاد بزرگوار به نیکی یاد میکرد وبا خوانش آهنگ های آن استاد بزرگوار بزم های موسیقی را رنگین می ساخت.
باتاسف تعداد اهنگهایی که از وی باقی مانده ازطریق رادیوها کمتر نشر می شوند. اما از جمله همان اهنگ هایش چند پارچه ای محدودی ( شاید ۸ یا ۹ پارچه ) شانرا تلویزیونی ساخته اند که در ارشیف تلویزیون ملی افغانستان موجوداست .
مرحوم خاتم صاحب که یکی از دوستان نزدیک و محترم براد ربزرگوارم برنا صاحب و من هم بودند ایشان دریک بزم موسیقی خانگی در منزل ما واقع گذرگاه کابل ،حدود ۲۵ سال قبل از امروز، شبی چنان زیبا سرودند وخواندند که من حدود ۵۰ دقیقه از اهنگ هایش را ثبت نمودم آن اهنگ ها و آن بزم ، تاهمین اکنون درنزدم درالمان باقی مانده است باتاسف امکانات تخنیکی ومالی آنرا ندارم که آن تااهنگ ها را دریک سی دی آماده شنواندن به همه بسازم .هرچند ان ثبت با کیفیت ساده ای تخنیکی و صرف با همکاری احمد بخش جان درقسمت طبله ثبت شده بود ولی یکی از آثارناب شان است. جنت مکان خاتم صاحب دراصل به حیث مترجم زبان انگلیسی دراداره  ملی بس ایفای وظیفه می نمودند . من نه شنیده بودم که او از طریق موسیقی امرار معاش کرده باشد ( اگر به حیث هنرمند رسمی با حقوق هنری در رادیو افغانستان وقت ایفای وظیفه کرده اند من از ان اطلاع دقیق ندارم ) او با هنرموسیقی عشق می ورزید ومانند یک هنرمند آب دیده ، فقط به عظمت علم ودانش خود هنر موسیقی می اندیشید و آنرا به مردم وشنونده گانش با صدق دل ارایه می کرد.
وی درنعت خوانی دست بالایی داشت که همچنان پیرو طریقه چشتیه ونقشبندیه نیزبود. با تاسف از زمانی که خاتم صاحب کشور را ترک گفتند دیگر کمتر کسی از میان هنرمندان وسابقه داران موسیقی ما پیدا نشد که درباره طریقه های نقشبندیه و چشتیه وسایر طُرق عبادتی باموسیقی معلومات کافی داشته ویا درآن موارد ، سطری را به رشته ای تحریر درآورده باشد. تا جایی که به حافظه دارم مرحوم خاتم درمورد اداب خانقاه و رسم و نگهداری ، اصول و تاریخ خانقاه ها معلومات کافی داشتند که بخشی از آنهارا با جناب مددی صاحب بازگو نموده بود شاید درکتاب سرگذشت موسیقی شان بتوان از آن معلومات ها فیض برد .
مرحوم حاجی سخی احمد خاتم که اینک فقط مدت یک سال از وفات شان گذشت یکی از بهترین نعت خوانان وغزل سرایان عصر خود بود که با همان تمکین هنرمندانه ای خود، شنونده گانش را مجذوب اخلاق وکرکتر هنری و همزمان معطوف هنرش می ساخت .
من از مسوولین تلویزیون های افغانی که درکشور امریکا فعال استند و دم از هنرپروی و هنردوستی می زنند سخت گله مندم ، زیرا درمدت زمان اقامت شان در آن کشور به جز یکی دوباری ( آنهم درسطح نازل وحتا بدون نوازنده باثبت وپخش بسیار بی کیفیت، خاتم صاحب را دراستدیوهای خود راه دادند و پس از آن دیگر حتا یکباری هم آهنگ هایش را نشر نه کردند؛ مصاحبه هایی که درخورتوجه باشد باوی انجام ندادند و گذاشتند که تمام یاد داشته هایش را باخود به دنیای فانی ببرد. درحالی که اگر درآن تلویزیون ها (هنردوستان واقعی) حضورمی داشتند باید ازچنین هنرمندانی که عمرشان را در پای آموزش از بزرگترین استادان کشورسپری نموده اند ، گنجینه هایی را درآرشیف خود می داشتند و حد اقل درهمین شب وروز آنها را به یاد وخاطرش نشر می کردند . (چنانچه حتا یک مصاحبه یا گذارشی از مریضی شان با مرحوم استاد ځلاند که همان جا وفات یافتند هم پخش نه کردند ) وده ها مثال دیگر ....
باتاسف که چنین است رسم روزگار.... آرزومندم فرزندان این بزرگمرد موسیقی ما منجمله اقای احمد جان صیام که یکی از وارثان نهایت خوب پدرش است، بتواند با جمع آوری آثارمانده گار این هنرمند خدمت نشان داده ای کشور، شامل اهنگ ها، تصاویر وخاطرات شانرا برای نسل بعدی ما حفظ داشته اندرین راه همت فراوانی به خرچ بدهند.

من آرزومندم که چنین شود.
قابل یاد دهانی است که سال گذشته بنابر اقدام اتحادیه ما ، برنامه ای اختصاصی تلویزیونی به مساعدت محترم ناصر جان آرین و احمد استدیو را از طریق هامبورگ سازماندهی نمودیم که به نماینده گی از هییات رهبری این اتحادیه، بانوی گرامی پرستو جان مشعل ترنم , درمورد آثار وهنر این مرحومی توضیحات مفصلی را ارایه و پیام تسلیت ما را پخش کرده بودند.
پس از یک سال، افسوس در نبود این هنرمند خوب کشور ما، از خداوند بزرگ تمنا داریم تا حاجی صاحب مرحوم سخی احمد خاتم را ببخشاید و به بازمانده گان وعلاقمندان هنرشان صبر جمیل اعطا فرماید .آمین .

بامداد ـ فرهنگی ـ ۲ /۱۶ ـ ۱۱۰۴