جشن نوروز ملی ، تاریخی وجهانیست !
نوروز رخت دیدم خوش اشک بباریدم نوروز چنین باران باریده مبارک باد
(مولانا جلال الدین محمد بلخی)
علی رستمی
کارشناس حزب مردم افغانستان
کشور ما در درازنای تاریخ ، تمدن های بزرگی را در آغوش خویش پرورنده است که دستاوردهای ان از نسلی به نسلی به مثابه فرهنگ ملی، تا امروزبرای ما به میراث باقیمانده است. از جمله این میراث های بزرگ یکی هم جشن نوروز باستان است. این جشن جهانی، تاریخی و ملی دارای تاریخ کهن پربارمادی ومعنوی بوده که مصادف است به روز اول سال نو خورشیدی واغاز فصل نو بهاری که همه ساله در کشورما و در سایر کشورهای جهان تجلیل از آن بعمل اورده میشود.
این جشن جهانیست وتاریخی که در فبروری سال ۲۰۱۰ ترسایی برابر سال ۱۳۸۸خورشیدی ، نظربه پیشنهاد جمهوری آذربایجان در مجمع عمومی سازمان ملل متحد ۲۱مارچ را به عنوان جشن نوروز به رسمیت شناخت وانرا در تقویم خود جا داد. در تصویب نامه تذکار داده شده است که:« نوروزجشن سرزمین اریانای کهن با قدامت بیش از سه هزار سال داشته که از جانب ۳۰۰میلیون نفر در کشورهای مختلف انرا جشن میگرند.»
در کشور ما در آستانه این روز، آماده گی هایی برای استقبال وتجلیل هرچه با شکوه تر از آن گرفته میشود. مسوولین خانواده ها برای خود واعضای خانواده بالخصوص جوانان و نوجوانان لباس های جدید تهیه میکنند ،سفره های غذای نوروزی مانند ماهی جلبی ،سبزی چلووهفت سین (بعداً هفت میوه شد) که ازهفت چیزی که باحرف سین آغاز شده باشد مانند:سیر،سنجد،سمنک،سیاق،سیب، سکه وسبزه که هرکدام آن نماد از تندرستی ، فراوانی رزق وحوشبختی گفته میشود، تهیه میگردد ودر شب و روز اول نوروز آنرا بااعضای خانواده صرف مینمایند. خانه تکانی ، لباس شویی وپاک کاری تمام وسایل خانه جزی از سنت های این روز است.
نوروز روز شروع اعتدال بهاری یعنی برابری شب و روز است.
از برگزاری این جشن کهن ، درزمان عباسیان هم مروج بوده است. طوریکه محمد بن جریری طبری درجلد ۱۵ صفحه۶۶۵۸ چنین تحریر داشته اند :«...المعتضدبالله خلیفه عباسی به همه عاملان در ناحیه ها وشهر ها نامه نویسند که خراج را از نیروز(نوروز)عجمان است آغاز نکنند وآنرا تا به روز یازدهم حزیران عقب اندازند». همچنان در صفحه ۶۶۵۹ همین جلد آمده است در سال ۲۷۲ هجری خلیفه عباسی المعتضدبالله هدایت دادکه:« در این سال مردم از آنچه در نیروز(نوروز) عجم می کرده بودند از پاشیدن آب وافروختن اتش ورسوم دیگر ممنوع شدند.»
این جشن کهن در درازنا وفراخنای تاریخ بارها، مورد تاخت و تاز حاکمان دینی وسلاطین دولتی ، زورگویان وجاهلین قرار گرفته است؛ چون ای نروز دارای فرهنگ غنی انسانی و اجتماعی و ریشه عمیق مردمی دارد ، نتوانستند که آنرا از بین ببرند؛ و دربرابر سیلی از زورمندان ،مورد پشتبانی عظیم تودهای حوزه تمدنی آرین زمین قرار گرفته است.
در زمان اقتدار سلجوقیان به هدایت جلال الدین ملک شاه سلجوقی گروه ای از ستاره شناسان از جمله، خیام شاعر توانا فارسی ـ دری، دور هم جمع شدند تا تقویم خورشیدی راتنطیم نمایند،این ستاره شناسان نوروز را که مصادف به اول بهاراست اول سال نوی خورشیدی تثبیت کرده که برابر است به سال ۳۹۲ هجری که از ان به بعد گاهشماری خورشیدی آغاز گردید است .
نوروز جشن ملی است برای اینکه این جشن به اراده وخواست همه اقوام وقبایل کشور تبدیل شده که درآن ارمانها وحماسه های مذهبی وتاریخی انان انعکاس یافته وبا روح و روان انها عجین شده هست.
این اراده راستین درنمایشات ورزشی،نواختن سرودها ی رزمی وعاشقانه ، رقص و پای کوبی واتن های محلی در تمام نقاط کشور ، نمایان واشکار هست که همه ساله هموطنان ما ازهمه گوشه وکنار کشوربرای تماشای میله گل سرخ در ولایت بلخ درشهرمزارشریف که با بلند شدن جنده زیارت روضه خلیفه چهارم مسلمانان حضرت علی آغاز میشود، آمده واشتراک میورزند. این جشن تا چهل روز با پایین نمودن دوباره جنده دوام میکند.
بر علاوه اینکه این روز یک نماد کاملاً طبیعی وعینی بوده که هیچ گونه ریشه دینی ومذهبی توحیدی بخود ندارند. بانهم نسبت محبوبیت بیشتر در قلوب و روان مردمان سرزمین ما که بعضی افتخارات مذهبی وتاریخی خود را به این روز نسبت میدهند، ناشی ازاحساس عمیق توده ایست که به این روز کهن تاریخی دارند. به گفته مولانا جلال الدین بلخی شاعر توانا و پر نبوغ کشور:
هرکسی ازظن خودشد یارمن ازدرون من نجست اسرار من
جشن نوروز، جشن رستاخیز طبیعت است که برای انسانها آغاز زنده گی نو ، آرزوی نو، دیدن نو، آفریدن از نو، بستن ونوبرخاستن نو را نوید میدهد. برای هموطنان وسایرباشنده گان حوزه تمدنی ارین زمین نوروز سال ۱۳۹۴ خورشیدی را تهنیت گفته سال پرازمیمنت ومملو از صفا ، صلح وارامش برایشان تمنا مینمایم.
هرروزتان نوروز، نوروز تان مبارک!
بامداد ـ اجتماعی ـ۱۵/۴ـ ۱۹۰۳