کی درحکومت آینده افغانستان برنده خواهد شد ؟
نوشته: کریم پوپل
حکومتداری جناب حامد کرزی نوع حکومت جدید را به سیاست مداران افغانی آموختاند و هم تجربه برای دیگران گردید. فرهنگ کاندید شدن به مقام ریاست جمهوری درین کشور خیلی وقت و نو است هر کس آنچه در وجود خود می بیند مدعی این چوکی میشود. حتی یک تعداد که از سواد کافی برخوردار نیستند مدعی این مقام هستند. حقیقت اینست که اجرای وظیفه در مقام ریاست جمهوری افغانستان مشکل تر از تمام ریاست جمهوری جهان است. رییس جمهور افغانستان نمیتواند به مفکوره خود و به نظر خود حکومت را پیش ببرد. لازم است شرایط داخلی ، روابط کشورهای اسلامی ، روابط کشورهای غربی ، ناتو پاکستان ایران هند روسیه وکشورهای آسیائی میانه را در نظر گرفته در یک چوکات خیلی ذیق حکومت را بپیش ببرد. شرایط بغرنج در خواست تنظیم های جهادیها و طالبان و نگهداری بیلانس خواسته های آنها کاریست طاقت فرسا وخارج از توان یک رییس جمهور. همانا درست خواهد بود که یک رییس جمهور افغانی با یک گروپ قوی کاری وارد صحنه شود تا از عهده آن برآمده بتواند. جنگ ۳۳ افغانستان باعث آن شد که تعدادی مرتکب جنایات گوناگون شوند. این جنایات در تحت پوشش جهاد وجنگ قرار گرفت .کنون این جنایت کاران عادت به اعمال و افعال نا شایست داشته در دستگاه دولت جا گرفته یا شریک شده اند. تعداد این جنایت کاران زیاد بوده از شمار خارج است. دولت کنونی برای اکثر قومندانان جهادی معاش تعین نمود ویا برای بعضی آنها معاش باز نشستگی مقرر نموده است. بدین ترتیب گروپ از آنها در کنترول دولت قرار گرفتند. آنها تا اکنون در منطقه قدرت مند بوده هر کار میتواند اجرا کند. مشکل دیگر رییس جمهور افغانستان ملیت گرائی و ملیت پسندی در کشور است. هر ملیت بدون در نظر داشت هر معیار می خواهد شخص را از ملیت خودش در دولت داشته باشد. آنها تصور می نمایند که با داشتن چنین افراد در دستگاه حاکم شامل قدرت میشوند و بدین وسیله خودرا راحت تر احساس می نمایند. ضرورت است هر رییس جمهور الی تکمیل شدن کدرها قوای مسلح ، ازدیاد پرسونل قوای مسلح ، کیفیت قوای مسلح وتحکیم حاکمیت دولتی در محلات کوچک و بعض از ولسوالی ها با گروه های غیر مسول در معامله شوند در غیر کار دولتی بپیش نمی رود و رییس جمهور ناکام است. تجارب نشان داده است از این ورطه آنعده شاهان ورییس جمهوران موفق بر آمده میتوانند که دارای دسپلین قوی و قوانین سخت را برای جنایت کاران وضع نموده باشند. شاهان که از چنین حالت موفق برآمده اند اولاً دسپلین دولتی وصداقت را از خود شروع نموده سپس به نزدیکان و توسط نزدیکان به تمامی جامه منتشر نموده است. در کار اانتخابات فعلی ریاست جمهوری افغانستان دولت امریکا خلیل زاد را موظف ساخت تا فرهنگ کاندید شدن ریاست جمهوری را در کشور ما معمول سازد تا جلوگیری از کاندیدان بی هدف بدون حزب و گروه نمایند. خلیل زاد در کار کمپاین ایتلاف ملی همکاری نمود. درین کمپاین نمایندگان هرملت و شخصیتهای سیاسی و جهادی را جا داد تا بشکل یک گروه خودرا کاندید نمایند.
از اینکه فرهنگ کاندید ریاست جمهوری درین کشورنواست .جبهه ملی شمال طوریکه توقع برده میشد. نتوانست کار خودرا موافقانه به پیش برد. ولی به هر صورت کاندید دوکتور عبداله در رده اول انتخابات قرار دارد. زیرا دوکتور عبداله توانست در هر ولایت نماینده گی جبهه را باز کند. دوکتور عبداله خود شخصیت نیک است اما متاسفانه او یک جمعیتی وجهادی است. او نمیتواند از چهار چوب جمیعت یک حکومت دلخواه خود را سازد. جمعت اسلامی و شورای نظار پس از طالبان دومین مشکل و پرابلم برای افغانستان است.
دومین گروپ قوی دوکتور اشرف غنی است . اشرف غنی با جنرال دوستم در ایتلاف درآمد . جنرال دوستم در بین باشنده گان شمال طرفدار زیادی دارد. جنرال دوستم در سال ۱۳۶۸ با دختر صلاح الدین پوپلزایی پسر عبدالرحیم خان پوپل زایی ازدواج نمود. بدین ملحوظ او با پشتونها قرابت پیدا نمود. او رهبرحزب جنبش ملی میباشد. معمولا در جهان رهبران حزب وسازمانها خود را کاندید ریاست جمهوری می نمایند. داکتر اشرف غنی رهبر کدام حزب یا سازمان نمی باشد. معولاً کسانی که خودرا از طریق یک حزب کاندید می نمایند دارای مسوولیت حزبی ودولتی میباشند. وکابینه او اکثراً اشخاص شناخته شده وتضمین شده میباشد که در جامعه از شهرت برخوددار می باشند. چنین خاصیت در زمره ضعف داکتر صاحب شامل شده میتواند. ولی بر خلاف دوکتور عبداله دارای حزب و ایتلاف قوی وکابینه میباشد. چانس که اشرف غنی دارد آن اینست که از پشتبانی دولت حامد کرزی برخوددار است. به نظر داکتر صاحب خلیل زاد اشخاص که درتحت سازمان دهی یک یا چند حزب ویا گروه داخل صحنه انتخابات میشوند چانس برد بیشتر است. زیرا اشخاص بدون حزب یا جریان سیاسی تکنوازشمرده میشوند . چانس برد خیلی کم دارد.
سومین گروپ قوی استاد سیاف است. شمولیت اسماعیل خان رای دهنده گان گروپ استاد سیاف را بلند خواهد برد. مشکل اینست که استاد سیاف در جنگ های داخلی اشتباهات را مرتکب شده است که بالای کاندید بودنش تاثیر منفی دارد. وهکذا حزب وحدت وجنبش شمال با استاد تا اکنون مخالفتهای دارد که چانس برد خیلی کم است. موقف استاد سیاف واسماعیل خان مطابق به جامعه موجوده افغانستان خیلی مساعد ونزدیک به عصر زمان فعلی افغانستان است. بنده از سیاست مداران عربی واروپایی سوال نمودم که کی وچگونه افراد در افغانستان فعلی میتواند یک رییس جمهور موفق باشد. جواب دادند ! بهتر است رییس جمهور افغانستان یک مسلمان شناخته شده ومجاهد باشد که موقف آن کاملاً به مجاهد شباهت داشته باشد ولی درمغز وسرش افکار مترادف با غرب باشد. چانس برد استاد سیاف درانتخابات موجوده کم است. راه که این گروپ بتواند خود را نزذیک به برد نمایند. کاندیدان دیگر را مانند حزب اسلامی ، گل آغا شیرزوی ،عبدالرحیم وردک و امثال اینها را با خود در ایتلاف در آورد . در آنصورت از لست سوم در لست مقدم خواهند رسید. یکی از خدمات شایسته استاد اینست که افراد او کنون برعلیه دولت پاکستان فعالیت سیاسی ونظامی دارند.
قیوم کرزی چهارمین شخص که به نظرمیرسد طور طلسم بسراقتدار آید قیوم کرزی است. قیوم کرزی شخصیت عادی بوده در طول حیات خود کدام شاهنامه را اجرا ننموده است. وهم حزب ندارد که در طول ۱۲ سال برنامه خود را از طریق تلویزون ها معرفی میداشت. قیوم کرزی یکی از مخالفین سرسخت شورای نظار است. علاقمندی به روش غربی دارد. او مناسبات هم با طالبان دارد. سه چیز باعث خواهد شد که قیوم کرزی احتمالاً در رده اول بالا رود. پشتبانی حامد کرزی از او، مخالفت او با شورای نظار در دستگاه دولت ، وعنصر سوم سرمایه او است. در انتخابات قبلی نزدیک به ۳۰۰ میلیون دالر بمصرف رسید. ولی اکنون این رقم به بالا کشانیده خواهد شد.یعنی حدود از ۳۰۰-۷۰۰میلیون دالرضرورت است تا یک شخص رییس جمهور این جامعه شود.قیوم کرزی با اقتدار وثروت که دارد میتواند سایر کاندید های دموکرات را مانند داکتر زلمی رسول، محمد نادر نعیم ؛ هدایت امین ارسلا ، گل آغا شیرزوی و جنرال دوستم را از آن خود سازد.
خلیل زاد شخصیت است که ۹۸ فیصد شانس برد با او بود.خلیل زاد یک امید واری برای تشکیل دولت دموکرات عادل صادق بود، ولی به یکباره گی نامبرده از کاندید شدن در انتخابات سال ۲۰۱۴ عقب نشینی نمود. با وجودیکه سی آی ای تحقیقات ابتدایی کامیاب را در مورد خلیل زاد نمود ولی طور اسرارآمیزی موصوف از کاندید شدن ابا ورزید. امکان دارد دولتی را که خلیل زاد میخواست سازد وقتتر است یا خلاف استراتیژی موجوده امریکا بوده باشد. زیرا با رویکار آمدن خلیل زاد همه روشنفکران ودانشمندان در اریکه قدرت می نشیند جای برای بودنه بازان راه گیران حرفه وی وغیره باقی نمی ماند. یعنی با نشستن خلیل زاد بالای حاکمت دولت افغانستان فقر علمیت ودانش معیار اصلی میشود نه قتل جهاد وراه گیری. بعضی از سیاست مداران افغانی اظهار میدارند که خلیلزاد خود یک رهبر ومافوق رییس جمهور افغانستان است. لازم نیست در یک چوکات ریاست جمهور آنرا انحصار نمود. بهتر است در خفا وسری با رییس جمهوران افغانی همکاری نماید. زیرا بنظر نمی رسد که کاندیدان ریاست جمهوری افغانستان دانا تر از خلیل زاد باشند. بهتر است خلیل زاد یک ستراتیژست افغانی باشد ودر همین چوکات حفاظت شود.
حامد کرزی تلاش دارد در حکومتهای آینده جای برای خویش تعین نماید وبا تبدیل شدن چهره تغیرات در سیاست وحکومت ساخته شده او بوجود نیایید. او میخواهد تا پایان عمر منحیث یک رهبر در کنار دولت باقی ماند. در سر و کله او دو چیز بنظر می رسد.
۱ـ او رهبر یا خلیفه باشد. وحکومت افغانستان یک حکومت صدراتی وپارلمانی باشد. او میخواهد قوای مقننه را در دست خود داشته قوای قضاییه واجراییه را در دست صدراعظم بسپارد.
۲ ـ افغانستان یک حکومت شاهی باشد. او تصور دارد که خود منحیث یک مشاور و یک شاه بدون صلاحیت تا پایان عمر در ارگ ریاست جمهوری باقی ماند. که نکته دوم تقریباً ناممکن است.
نتایج:
دوستان می دانند که انتخابات ریاست جمهوری ، دموکراسی یک پدیده است که توسط کشورهای غربی به افغانستان آورده شده است . در حالیکه مردم با این پدیده آشنا نبوده این پدیده نیک را به دیده عالی نمی بینند. درافغانستان میتوان یک کرسی را با پول خرید حتا ریاست جمهوری را. قرار بود که دوکتورعبداله قوی ترین کاندید ریاست جمهوری افغانستان باشد با خروج جنرال دوستم از ایتلاف شمال برُد ۱۰۰ فیصد دوکتورعبداله نزول نمود. برخلاف شرایط برد با داکتر اشرف غنی بیشتر گردید. امکانات برد داکتراشرف غنی زیاده احساس میشود . دلایل که داکتر اشرف غنی خواهد برد قرار ذیل است.
۱ـ ا و یک تکنو کرات با دسپلین و یک مجاهد روشنفکر است.
۲ـ او از پشتبانی حامد کرزی برخورد دار است.
۳ـ شخصیت علمی وسیاسی افغان است.
۴ـ مذاکرات در اطراف طالبان وحزب اسلامی دارد.
۵ـ او با جنرال دوستم متفق گردیده است. جنرال دوستم از پشتبانی گروه از پشتونها حزب پرچم و گروه کار برخوردار است. جنرال دوستم روابط خیلی نزدیک با کریم اوف رییس جمهور ازبکستان دارد.از پشتبانی صد فیصد ازبکستان وکشورترکیه برخوردار است.
۶ـ داکتر اشرف غنی شخصیت صادق بوطن بوده از پشتبانی اکثریت روشنفکران گروه های روشن ضمیر افغانستان بر خور دار است.
۷ـ او مانند دوکتورعبداله در گرو و انحصار کدام تنظیم جهادی قرار ندارد.(نکته مهم )
دیدگاه ـ بامداد۱۴/۲ـ ۰۲۰۱