غوغای مطبوعاتی درمورد فرضیت علم
محمد ولی
غوغایی در مطبوعات در مورد فرضیت علم پس از ان برپا شد که یکی از مقامات امارت فرضًیت علم را تنها محدود به کسب علوم دینی دانسته حصول علوم معاصر را خارج از این فریضه دانست .
به اثار کلاسیک دانشمندان اسلامی مراجعه کردم تا بدانم ایشان اندرین باب چه تفسیر دارند .
دراین مورد به دو اثر با اهمیت دسترسی یافتم یکی کتاب ( کیمیای سعادت ) نوشته امام غزالی (رح ) که ایشان در علم فقه ، تصوف و عرفان و فلسفه متبحر دوران شان بودند و دیگری کتاب ( کشف المحجوب ) نوشته عارف بزرگوار حضرت شیخ علی ابن عثمان جلابی غزنوی که زیارتگاه شان بنام « داتا گنج بخش » در لاهور قراردارد.
امام غزالی علم را بدو بخش اعتقادی شامل علم کلام ، علم فقه ( امور شرعی شامل کتاب و سنت ) ، علم تصوف (شامل احوال دل ) و علم دنیا ( علوم پیشه وری ، طب تجارت و دیگر شاخه ها ) تقسیم بندی کرده مینویسند : «... اگر مثلا پیشه دارد علم پیشه وری واجب است اگر بازرگان بود علم ربوا بداند ... اگر حجام بود مثلا بداند که چه چیز شاید از ادمی ببرد و چه دندان شاید بکند و چه مقدار دارو در جراحت ها عمل کند .» و امثال ان.
و باز مینویسند : « پس ازاین طلب کردن علم بر همه مسلمانان فریضه است که هیچ مسلمان از جنس علم مستغنی نیست اما علم یک جنس نیست در حق هرکسی برابر نیست بلکه با احوال و اوقات بگردد ولیکن هیچ کسی را از نوعی حاجت بدین خالی نباشد پس این گفته رسول (ص) که هیچ مسلمانی نیست که طلب علم بروی فریضه نیست یعنی طلب علمی که به عمل ان حاجت باشد » ، بعدا مینگارند : « هیچ کاریکه ادمی به ان مشغول خواهد شد فاضل تر و بزرگ تر از علم نخواهد بود و هرپیشه که به ان مشغول خواهد شد برای طلب مشغول خواهد شد و علم بیشتر خلق را در دنیا نیز بهتر است .»
انچه در مورد علوم دنیایی اندک نام برده شده است از سبب نبود شاخه های دیگر ان در ان عصر بوده که در دوران معاصر وسعت دارد .پس برویت ان گفته ها حصول علوم عصری بر هر فرد مسلمان اعم از زن و مرد فرض است .
حضرت داتا گنج بخش در( کشف المحجوب ) عین تقسیم بندی را نموده انرا به علم حقیقت شامل علم بر ذات خداوند ، علم بر صفات خداوندی و علم بر افعال و کردار افریدگار و علم شریعت مشتمل بر کتاب و سنت و اجماع طبقه بندی میکنند . ایشان می نویسند پیغمبر (ص) گفت: « طلب العلم فریضته ًعلی کل مسلم و مسلمته » ، و نیز گفت که « اطلبو العلم ولو بالصین » ( علم را حاصل کن ولو در چین باشد ) علم دنیایی از جمله علم نجوم ، طب ، حساب و صناعت ها را به حساب گرفته اند .
اگر تفسیر از حدیث پیامبر که طلب علم بر مرد و زن مسلمان فرض است صرف علم دین باشد نه علوم معاصر ، پس تفسیر ( علم را طلب کن ولو درچین باشد ) چه معنا میدهد. در ان زمانه ها که چین از جمله سرزمین های بسیار دور افتاده ازعربستان بود و پیامبر اسلام امر به حصول علم حتا در چین را میکردند کدام علم دین در چین بود که باید اموخته میشد ؟
منطور علوم دنیوی وقت است دران وقت در چین صنایع باروت سازی ، تولید کاغذ ، ادویه جات و صنعت نساجی دستی در تولید پارچه های ظریف و صنعت شیشه و چینی سازی مروج بود نه کدام اموزش دینی! انوقت که چینایی ها معتقد به هیچ دیانت اسمانی نبودند .
نتیجه اینکه بعصی درهرعرصه طبق دلخواه و سلیقه شخصی خود از کلام بزرگان تفسیر میکنند و انچه به طبع شخصی اش برابر است ذکر میکند و انچه نیست از ان اغماز مینماید مانند چشم پوشی از حدیث نبوی اطلبو العلم ولو بالصین.
بامـداد ـ دیدگاه ـ ۲/ ۲۳ـ ۰۵۰۸
Copyright ©bamdaad 2023