چالش های پیش رقابت نستراک با کانال سویز

چالش های پیش رقابت نستراک با کانال سویز

فرزاد رمضانی بونش

کریدور بین المللی حمل و نقل شمال ـ جنوب در سپتامبر ۲۰۰۰ ترسایی توسط ایران، روسیه و هند در سن پترزبورگ تأسیس شد. این کریدور گسترش یافته و اعضای جدیدی مانند جمهوری آذربایجان، بلاروس، بلغاریا، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، عمان، تاجیکستان، ترکیه و اوکرایین را پذیرفته است.

از طرفی، کریدور شمال ـ جنوب، هند را از طریق ایران به دریای کسپین، روسیه و شمال اروپا متصل می کند. همچنین، این کریدور تجاری در قفقاز (مسیر غربی) و آسیای مرکزی (مسیر شرقی)، دریای کاسپین (مسیر مرکزی) را به ایران و سپس خلیج فارس و هند را با راه‌های جاده‌ای، ریلی و دریایی متصل می‌کند. در جون ۲۰۲۲ترسایی تجارت در کریدور شمال ـ جنوب رسما با یک محموله از روسیه به هند از طریق ایران آغاز شد.

چالش های پیش رقابت نستراک با کانال سویز

علیرغم پیشرفت ها، مسایل فنی مربوط به گیج های مختلف راه آهن در منطقه، فقدان تعرفه های هماهنگ، رویه کاغذی و تاخیر در دیجیتالی شدن، فرآیند کنترول مرزها، هماهنگ سازی رویه های گمرکی و سیاست های تعرفه ای بخشی از چالش های راه ندازی این کریدور بوده است.

علاوه بر این، هنوز بسیاری از کالاها و کانتینرها توسط کریدور شمال ـ جنوب جذب نشده اند و مشکلات زیرساختی مانند کمبود ظرفیت و سرعت پایین کشتی های باری در دریای کسپین، تکمیل نشدن مسیر ریلی رشت به انزلی و آستارا و سرعت پایین تخلیه و بارگیری کالا وغیره وجود دارد. از سوی دیگر، تحریم‌ ها علیه ایران و روسیه و قطع ارتباط برخی بانک‌های روسی از سیستم پرداخت بین‌المللی سوییفت نیز موانعی ایجاد کرده است. مسکو همچنین با سرمایه گذاری های عمده در سایر کشورهای عضو این کریدور با مشکلاتی مواجه است.

علاوه بر این، کانال سویز نیز همچنان سریع ترین مسیر کشتیرانی بین اروپا و آسیا است. با وجود برخی انسدادهای کانال سویز در چند سال اخیر، قاهره با توسعه سویز، جلوگیری از مشکلات قدیمی کانال و کاهش ترانزیت و عبور و مرور، سعی دارد این کانال را بهترین کریدور حمل و نقل بین المللی برای آسیا و اروپا معرفی کند.

در واقع، مصر با طرح توسعه کانال سویز تا سال ۲۰۳۰ همچنان می تواند مانع از توجه جدی بازیگران به کریدور شمال ـ جنوب شود. تنش های سیاسی و نظامی بین ایروان و باکو نیز باعث کاهش توجه به مسیر غربی این کریدور شده است. همچنین، سردشدن روابط جمهوری آذربایجان با هند مانعی جدی برای توجه جدی به راه اندازی این کریدور است.

علاوه بر ادامه چالش های فنی و زیرساختی کریدور شمال ـ جنوب، توجه هند نیز ممکن است بیشتر به شرق روسیه یا مسیر ترکیه جلب شود. همچنین چالش های موجود، روسیه را به فکر توجه بیشتر به توسعه کریدور مرکزی شرق ـ غرب (توافق ترکیه ـ جمهوری آذربایجان ـ قزاقستان) خواهد انداخت.

چشم انداز احداث و راه اندازی کریدور شمال ـ جنوب

اگرچه کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب شروع به کار کرده است، اما برای رسیدن به اهداف خود باید از موانع فنی، سیاسی، اقتصادی و بین المللی گسترده عبور کند. همچنین، در حالی که واشنگتن قصد دارد، هند وزنه تعادلی برای چین باشد، توجه اساسی هند به این کریدور و گذار از تأثیر تحریم‌ ها بر این کریدور مهم است.

برهمین اساس، چالش ها و موانع دستیابی به اهداف مشترک باید کاهش یابد و روابط دوستانه و سودمند در چارچوب برنامه های نستراک ایجاد شود. همکاری های دیپلوماتیک و سیاسی کشورها نیزمی تواند زمینه ساز و تقویت همکاری های اقتصادی و گسترش عرصه در چارچوب کریدور شمال ـ جنوب باشد. در واقع، آینده این کریدور تا حد زیادی به رویکرد هند در رابطه با تهران و مسکو بسته گی دارد در حالی که همکاری گسترده تر اعضا می تواند به ارتقاء ارتباطات درون قاره ای و بین قاره ای در اوراسیا کمک کند.

درحالی که هنوز کریدور شمال ـ جنوب در مراحل اولیه خود در مقایسه با یک کمربند ـ یک جاده قراردارد، اما این کریدور می تواند تا سال ۲۰۳۰، به درصد بالایی از کل ترافیک کانتینری بالقوه خود در مقایسه با کریدورهای قدیمی موجود برسد.

بامـداد ـ دیدگاه ـ ۱/ ۲۳ـ ۲۷۰۱