وقتی رسانه ها بر طبل جنگ می کوبند
« پوتین برنامه‌های بزرگی برای آخر هفته دارد: اول، او قراراست جریان برق و سوخت در اوکرایین را قطع کند، نیروی دریایی و نیروی هوایی اوکرایین را از پای درآورد، کارمندان را بکشد و با حمله سایبری ضربه نهایی خود را وارد کند. سپس رییس جمهوری مورد حمایت خود را در کیف بر سرکار بیاورد و در صورت تسلیم نشدن اوکرایین، تهاجم نظامی تمام‌عیار روسیه انجام می شود».
در روزهای اخیر به لطف سخنان مقام های ایالات متحده امریکا ، از‌جمله جو بایدن، رییس جمهوری، انتونی بلینکن، وزیر خارجه و لیندا گرینفیلد، سفیر ایالات متحده امریکا در سازمان ملل متحد متحد، تیتر رسانه‌ها باز هم بر «حمله قریب الوقوع» روسیه به اوکرایین متمرکز بود. در نتیجه در رسانه های اجتماعی هم با این گمانه زنی که ممکن است هر لحظه جنگ شروع شود، جوی ملهتب داشتند. پوشش رسانه ای بحران اوکرایین در چند ماه گذشته به طور فزاینده‌ای هیجان انگیز و نفس گیر بوده است. در این مدت بسیاری از بدبینانه ترین گزارش رسانه های غربی در حوزه سیاست خارجی، از پذیرش چشم و‌گوش بسته ادعاهای دولت بایدن درباره جدی بودن احتمال حمله روسیه به اوکرایین تا هشدار رقم خوردن بدترین سناریوی ممکن را نظاره گر بودیم. برخی از تحلیل های مربوط به بحران اوکرایین جنبه مثبتی نداشته اند، زیرا کارشناسان و اندیشکده‌ها تیوری‌های دور از ذهنی را مطرح کرده اند تا بر این نکته تاکید کنند که قدرت نمایی حال حاضر روسیه به دلیل خروج ایالات متحده امریکا از افغانستان است. گزارش‌های خبری هم این خط استدلال های جعلی و بی‌اعتبار را بدون ارایه مستندات و شواهد تکرار کرده‌اند. در‌این میان و با وجود تفاوت های مهم بین اوکرایین و تایوان، تاکید رسانه‌ها بر این موضوع که موفقیت احتمالی روسیه در کنترول بر اوکرایین می تواند زمینه ساز اقدام چین علیه تایوان شود، باعث شده تا افکار عمومی نیز درمورد اینکه چگونه بحران در شرق اروپا می تواند منجر به درگیری در شرق آسیا شود، با گمانه زنی‌هایی مواجه شده است.
هیچ کدام از این‌گونه تحلیل ها کمکی برای درک دقیق بحران جاری نخواهد کرد و از انجا که منجر به تشدید تنش‌ها می شود، تنش زدایی میان غرب و روسیه را دشوارتر می کند. بسیاری از گزارش‌های خبری غربی بدترین سناریوهای پیش رو را به درستی نقل می کنند، از‌جمله ادعاهایی مبنی بر اینکه پیشروی روسیه به سمت کیف می تواند دولت اوکرایین را در چند روز ساقط کند. برخی از نشریات هم هر روز به تاریخ‌ها و زمان های جدیدی که قرار است این تهاجم آغاز شود، می پردازند. انتشار این مطالب هشداردهنده بیش از هر چیز به اقتصاد اوکرایین آسیب رسانده و بازار سهام این کشور را به وحشت انداخته و این امر باعث بروز چالش بزرگ دیگری برای دولت اوکرایین شده است.
داوید اراخامیا، رهبر حزب حاکم مردم در پارلمان اوکرایین، به تازه گی از انچه ضرر اقتصادی ناشی از انچه تشنج و هیجان رسانه های غربی نامیده، انتقاد کرده و تخمین زده است که ادامه این وضعیت هر ماه دو تا سه میلیارد دلار به اقتصاد اوکرایین ضربه می زند.
همدستی سیاست‌مداران و رسانه ها
گاهی اوقات رسانه ها در نحوه گزارش اطلاعاتی که از مقام های دولتی دریافت می کنند، اشتباهات مهلک تری هم مرتکب شده‌اند. در روزهای گذشته پایگاه خبری امریکایی PBS با انتشار گزارشی به نقل از دولت بایدن اعلام کرد که روسیه تصمیم خود برای حمله به اوکرایین را گرفته و از جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی بایدن خواسته است نسبت به اظهارات خود درباره آماده شدن روس‌ها برای حمله در روز ۱۱ فبروری توضیح بیشتری ارایه دهد. این اقدام PBS بسیار دیر و پس از آن انجام شد که خبرگزاری های مهم اظهارات سالیوان را به طور گسترده منتشر کرده بودند:
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده امریکا گفته است که روسیه به اندازه کافی نیرو جمع آوری کرده است تا یک تهاجم بزرگ به اوکرایین را آغاز کند، بنابراین از هر امریکایی در اوکرایین می خواهیم تا طی ۴۸ ساعت این کشور را ترک کند».
قبل از شفاف سازی سالیوان درمورد اظهارات خود، برخی رسانه‌ها حتا سناریوهای مد‌نظر پوتین برای اوکرایین را منتشر کرده بودند:
« پوتین برنامه‌های بزرگی برای اخر هفته دارد: اول، او قرار است جریان برق و سوخت در اوکرایین را قطع کند، نیروی دریایی و نیروی هوایی اوکرایین را از پای درآورد، کارمندان را بکشد و با حمله سایبری ضربه نهایی خود را وارد کند. سپس رییس جمهوری مورد حمایت خود را در کیف بر سر کار بیاورد و در صورت تسلیم نشدن اوکرایین، تهاجم نظامی تمام‌عیار روسیه انجام می‌شود». در نمونه ای دیگر چندین رسانه اظهارات ولودیمیر زلنسکی، رییس جمهوری اوکرایین، درمورد تاریخ احتمالی ۱۶ فبروری برای تهاجم روسیه را به اشتباه گزارش کردند. به نظر می رسید زلنسکی قصد دارد تعیین تاریخ های متعدد برای حمله روسیه به کشورش را به سخره بگیرد، اما اظهارات او به‌عنوان هشداری جدی منتشر شد. یکی از استثناها درمورد اعتبار رسانه ها درباره ادعا های مقام های رسمی درباره حمله روسیه به اوکرایین، در یک جلسه توجیهی وزارت خارجه امریکا و زمانی رخ داد که مت لی، خبرنگار اسوشیتدپرس، اظهارات ند پرایس، سخنگوی این وزارتخانه را به چالش کشید و از او خواست درباره ادعاهایش مبنی بر اینکه دولت روسیه در حال تولید یک ویدیوی دقیق صحنه سازی‌شده است تا بهانه ای برای حمله داشته باشد، مستندات بیشتری ارایه دهد. در نهایت هم پرایس حاضر نشد فراتر از این جمله که « دولت بایدن اعتبار این گزارش‌ها را تایید کرده است» توضیح بیشتری ارایه دهد.
تفسیرهای نادرست از علل بحران اوکرایین هم بارها منتشر شده است. بسیاری از نشریات اصرار دارند که بحران اوکرایین پیامد مستقیم خروج امریکا از افغانستان است. اگر فقط به زمان بندی این دو تحول نگاه کنیم، بی‌اعتباری آن روشن می شود: بحران اوکرایین از اوایل سال ۲۰۲۱ ترسایی و قبل از تصمیم بایدن برای عقب نشینی از افغانستان شروع شده است. برت استفنز، ستون نویس روزنامه نیویورک تایمز، ماه گذشته این ادعا را مطرح کرد که « بحران کنونی اوکرایین به همان اندازه ماحصل شکست بایدن در افغانستان است که آخرین بحران اوکرایین نتیجه شکست اوباما در سوریه بود».
البته فاجعه سوریه که استفنز به آن اشاره می کند، زمانی بود که اوباما تصمیم گرفت حمله غیرقانونی به کشور دیگری را انجام ندهد. تلاش برای پیوند دادن چشم پوشی اوباما از «خط قرمز» خود در سوریه به رویدادهای اوکرایین در سال ۲۰۱۴ ترسایی به همان اندازه پوچ است که تلاش برای گره زدن تحولات افغانستان به بحران کنونی اوکرایین.
فقط ذهن‌های ایدیولوگ هستند که این تحولات را به هم ربط می‌دهند./شرق
بامـداد ـ دیدگاه ـ ۳/ ۲۲ـ ۲۲۰۲
مضمون اندیشه و نظر نویسنده را بازتاب می دهـد. دیدگاه های حزب آبادی افغانستان دراسناد و اعلامیه های رسمی آن انعکاس یافته است .
Copyright ©bamdaad 2022