از بحران «انار» تا اخراج سفير
عربستان، بحرين و کویت در اقدامي هماهنگ سفراي لبنان را اخراج کردند
حتا صحبت های میشل عون، رییس جمهوری لبنان و درخواست التماس گونه اش از عربستان هم کارساز نبود و روز گذشته، هم ریاض و هم منامه سفرای لبنان را اخراج کردند و عربستان در گامی شدید تر نه تنها سفیرش در بیروت را فراخواند، بلکه ورود همه کالاهای لبنانی به عربستان را هم ممنوع کرد، اقدامی که بیش از هر تحرکی به لبنان بحران زده که اقتصادش در حال فروپاشی است، ضربه سنگینی وارد می کند.
به گزارش الجزیره، در بیانیه وزارت خارجه این کشور آمده است که عربستان تصمیم گرفته تا همه صادرات لبنان به این کشور را متوقف کند، همچنین شماری از اقدامات دیگر برای تحقق این اهداف اتخاذ خواهد شد و در راستای سلامت شهروندان عربستان در سایه افزایش وضعیت بی ثباتی امنیتی در لبنان، ریاض بر ممانعت از سفر شهروندان خود به لبنان تأکید می کند. عربستان در ادامه این بیانیه تأکید کرده که سخنان مقامات لبنانی نشانگر مواضع اقلیت لبنانی ساکن در عربستان نیست. این دقیقا همان موضوعی است که نجیب میقاتی، نخست وزیر لبنان، سعی داشت با بیان آن مانع تشدید تنش بین بیروت و کشورهای عربی بشود. او پنجشنبه گذشته سخنان جورج قرداحی، وزیر اطلاع رسانی لبنان را نظری شخصی توصیف کرد که منعکس کننده «موضع رسمی دولت» نیست. میشل عون نیز در لحنی التماس گونه حتا از عربستان خواست که در این روزهای حساس بیروت در کنار لبنان بایستد، اما این سخنان از نظر مقامات ریاض و منامه کافی نبود و این دو کشور با اخراج سفرای لبنان بار دیگر آتشی را روشن کردند که شعله های آن دامن همه کشورهای منطقه را خواهد گرفت.
اما ماجرا از کجا آغاز شد، چهارشنبه گذشته فعالان شبکه های اجتماعی فیلمی از سخنان جورج قرداحی که چهره بسیار مشهور رسانه ای در جهان عرب است، منتشر کردند که در آن، جنگ یمن را « جنگی پوچ » خواند که باید متوقف شود و تأکید کرد که حوثی ها از خود در برابر بمباران و حمله خارجی دفاع می کنند، اما این وزیر لبنانی روز جمعه و در واکنش به جنجال به پا‌شده گفت که سخنانش مربوط به ماه اگست گذشته و یک ماه پیش از پذیرش منصب وزارت در لبنان است. قرداحی در ادامه گفت که سخنانش بیش از آنکه دفاع از یمن باشد، از سر علاقه به عربستان و امارات مطرح شده و افزود که احترام بسیاری برای ملت‌ها و حکومت‌های امارات و عربستان قایل است.
پس از آن دفتر نخست وزیر لبنان با انتشار بیانیه ای تأکید کرد که نجیب میقاتی بر پایبندی لبنان به روابط برادرانه با کشورهای عربی که به صراحت در برنامه دولت مطرح شده، تأکید می کند. در این بیانیه آمده است: درباره سخنان وزیر اطلاع رسانی باید توجه کرد که این اظهارات مربوط به چند هفته پیش از مسوولیت وزارت او است و «به ویژه در آنچه به مساله یمن و روابط لبنان با کشورهای عربی به ویژه عربستان و دیگر کشورهای شورای همکاری مربوط می شود، به‌هیچ عنوان قابل قبول نیست». میقاتی حتا پا را فراتر گذاشت و در بیانیه ای که از سوی خبرگزاری ملی لبنان منتشر شد، خطاب به ملک سلمان، پادشاه عربستان و ولیعهدش محمد بن سلمان گفت: «ما مخالفت شدید و قاطع خود را با هر چیزی که به روابط عمیق برادرانه با عربستان لطمه می زند، ابراز می کنیم». اما ماجرا بدین جا ختم نشد و حتا کویت نیز این سخنان را محکوم کرد. وزارت خارجه این کشور سخنان قرداحی علیه « کشورهای برادر، عربستان و امارات» را مردود دانست و چند ساعت بعد مانند رياض و منامه به سفير لبنان ۴۸ ساعت مهلت داد تا خاک اين کشور را ترک کند. در بيانيه منتشرشده آمده است که اين کشور، سفیر خود در بیروت را هم فراخوانده است. امارات هم در موضع گیری مشابه سخنان قرداحی را نسبت به حوثی ها جانبدارانه و هدفمند برای تضعیف تلاش های ایتلاف به رهبری عربستان برای بازگرداندن اقتدار دولت یمن توصیف کرد.همچنین روزنامه عکاظ، مستقر در جده، قرداحی را در مقاله ای که سخنانش را محکوم می کرد، « دلقک جدید لبنان» خواند. این مقاله به نقل از دبیرکل شورای همکاری خلیج ، سخنان قرداحی را کوته بینانه خوانده و در ادامه آورده است، هشتگ #جورج_قرداحی_را_اخراج_کنید، به زبان عربی در توییتر بارها دست به دست شده است.
احمد ابوالغیط، دبیرکل اتحادیه عرب، نیز با ابراز نگرانی از بحران پیش آمده، تأکید کرد که این بحران باید از سوی لبنانی ها حل وفصل شود تا شعله آن خاموش شده و شعله ور نشود.
در مقابل، عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رای الیوم مستقر در لندن، کارزار ضد قرداحی را « نوع جدیدی از مک کارتیزم» نامید که در آن مردم به دلیل ابراز عقاید سیاسی شخصی، از سوی کشورهای حاشیه خلیج بازخواست می شوند. اسد ابوخلیل، استاد دانشگاه برجسته لبنانی، نیز گفت، « تحقیر لبنان از سوی حکومت عربستان » به دلیل یک موضع سیاسی است که آزادانه بیان شده است. خلیل همچنین به « زانو زدن سیاستمداران، روزنامه نگاران و هنرمندان لبنانی در برابر حکومت‌های امارات و عربستان» اعتراض کرد.
حجم خسارت لبنان از توقف صادرات به عربستان
لبنان که دچار بحران شدید اقتصادی است، بیش از هر زمان نیازمند به دست آوردن ارز از راه صادرات است. آمارهای رسمی لبنان نشان می دهد که عربستان بعد از امارات دومین مقصد بزرگ صادرات از لبنان است و حجم صادراتش به عربستان سالانه ۲۵۰ میلیون دلار است. حدود ۲۰ میلیون دلار از این مبلغ به صادرات سبزیجات و میوه جات اختصاص دارد که عربستان با ادعای کشف مواد روانگردان «کپتاگون» که به «بحران انار» موسوم است، مرزهای خود را به روی محصولات کشاورزی لبنان بست. این در حالی است که لبنان اصلا اناری ندارد که صادر کند، بلکه این محموله از خارج از لبنان قاچاق شده بود. پیش از این عباس مرتضی، وزیر کشاورزی سابق لبنان، هرگونه منع واردات را « خسارتی بزرگ و مساله بسیار پرمخاطره برای لبنان» خوانده بود، به ویژه اگر دیگر کشورهای متحد عربستان هم بخواهند تصمیمی مشابه بگیرند.
استعفای قرداحی
آن طور که عبدالله بوحبیب، وزیر خارجه لبنان، می گوید، او با هماهنگی با رییس جمهوری و نخست وزیر لبنان، مدیریت اصلی حل وفصل این چالش را برعهده خواهد داشت. او افزود آنچه با عربستان و کشورهای عضو شورای همکاری رخ می دهد، مشکل است و نه بحران و می توان با گفت وگو از آن عبور کرد. بسیاری بر این باورند که هرچند قرداحی گفته است که از سمت خود استعفا نمی دهد و حاضر به عذرخواهی درباره نقش عربستان و دیگر کشورهای حوزه خلیج در جنگ یمن نیست، اما میقاتی و سایر وزرای دولت مانند فؤاد السینوره، سعد الحریری و تمام سلام نخست وزیران سابق لبنان احتمالا از قرداحی خواهند خواست تا از سمت خود کناره گیری کند، چراکه لبنان برای احیای اقتصاد خود به شدت نیازمند کمک مالی است. از سوی دیگر، دولت لبنان می تواند از این مناقشه برای اتخاذ موضع در برابر دخالت خارجی در امور داخلی خود استفاده کند، اما میقاتی برای تحقق این سناریو به حمایت اقتصادی از سوی منابع دیگر نیاز دارد. قطر پیش از‌این اعلام کرده بود که می تواند لبنان را از نظر مالی حمایت کند، اما چنین اقدامی اکنون بعید به نظر می رسد، چراکه ممکن است به درگیری قطری‌ها با عربستان و امارات منجر شود.
بامـداد ـ دیدگاه ـ ۲/ ۲۱ـ ۰۲۱۱
Copyright ©bamdaad 2021