احکام قانونی و شرعی در مورد اسرای جنگی

احکام قانونی و شرعی در مورد اسرای جنگی

عبدالاحمد فیض

واقعیت زنده گی در سیاره ما بیانگر آنست، که انسانها بیشترین فرصت های زنده گی خویش را در رویاروی ،منازعه، کشتن و بستن یکدیگر پشت سرگذاشته است، که دراعصارکهن این خونریزی ها که عمدتأ به قصد کسب غنیمت، تصاحب املاک و بالاخره دستیابی به منافع فردی و گروهی بوقوع پیوسته است، حد ومرزی نداشته است.

اما بعد ازظهور دین اسلام درعصر جهالت، موازین و قواعدی معینی در زمان جنگ به مسلمانان شریک در منازعه از ورای احادیث و نصوص قرآنی ارشاد گردید، هکذا قواعد وهنجارهای دردنیای معاصردرزمینه وجود دارد که بنام قوانین بین المللی جنگ یاد میشود و در میثاق های چهارگانه سال(١٩٤٩) ژنیو مورد تصویب قرارگرفته است.

درین نبشته بطور مؤجز تلاش میگردد تا چگونگی و نحوه برخورد و مناسبات با اسرای جنگ را در پرتو دساتیر دینی و قوانین بین المللی برجسته سازیم:

اسیربه فرد ویا افرادی اطلاق میگردد که درجریان درگیری مسلحانه ازطرف نیروهای دشمن دستگیرگردد، لذا بار نخست درسال (١٩٢٩) دولت های عضومیثاق ژنیومفاد مدونی را مورد تصویب قرارداد که برمبنای آن دولتها ملزم گردید، از شکنجه و تعذیب اسرای جنگی ، کشتن واهانت آنها اجتناب نمایند.

همچنان بر بنیاداحکام فوق، هرگاه اسیرجنگی به انجام خدمات استخدام گردد، بایست معاش برای آنها درنظرگرفته شده، زمینه برای تداوی،استراحت، معیشت و تبادله مکاتیب با خانواده و بستگان اسیرفراهم گردد.

بروفق کانوانسیون سال١٩٤٩ ژنیو ، مجروحین که در میادین نبرد مسلحانه بدست نیروهای دشمن میافتد، یا افراد جنگی که درحین منازعه بدست دشمن اسیر میگردد، مانند یک فردعادی ازکلیه حقوق انسانی برخوردار بوده، هرگونه شکنجه، اجحاف، توهین و نقض حقوق بشری فرد یا افراد اسیر شده مسوولیت بین المللی دولت و یا گروه متخاصم را وارد صحنه میسازد.

طوریکه درفوق تذکار یافت، دین اسلام ، ازجمله نخستین ادیان سماوی است که جنگ را به مفهوم دفاعی آن به تعریف گرفته و درجنب ممنوعیت توسل به اقدام زور، با درنظرداشت جهل وظلمت حاکم درآن برهه تاریخی، احکام صریحی را در زمینه وضعیت اشتراک کننده گان مخاصمات مصلحانه و بخصوص اسرای جنگ از ورای نصوص قرآنی واحادیث نبوی مطرح نموده است.

پیامبراسلام (ص) به مسلمانان مشمول غزوات اکیدأ ارشاد فرموده است که با اسیران جنگ به نیکویی رفتارنمایند.

همچنان روایتی از حضرت عبدالله بن عثمان وجود دارد که پیامبر اسلام حین اعزام رزمنده گان به میدان جنگ، آنها را به عدم حمله برغیرنظامیان و رعایت دساتیر بشردوستانه با دادن سوگند توصیه میفرمود.

در قران کریم بمثابه بنیادی ترین رهنمود بشر، احکام متعدد و صریح وجود دارد، منجمله در آیه الانسان، خدواند(ج) نیکویی، لطافت و مهربانی با اسیران دشمن را نماد عالی اخلاق انسانی ارشاد فرموده است.

در زمینه محل نگهداری، تداوی و معشیت اسیران جنگ در دین اسلام تفکیکی میان افراد آزاد و اسیر وجود نداشته ، و این امر در متون و نصوص متعددی وضاحت یافته است.

مبرهن مینماید که کلیه دساتیر و قواعد بسردوستانه در دین مقدس اسلام بر پایه ارزش های فطری انسان که خلیفه زمین خوانده شده است استوار است، دراین دین آسمانی قتل، شکنجه، اهانت، بی حرمتی در برابر اسیران جنگی جنایت توصیف و مرتکبین چنین اعمال مستلزم مجازات دنیوی وعذاب اخروی خوانده شده است.

دین اسلام نه تنها کشتن اسیر را مردود عنوان نموده است بلکه جنگجویان که پناه میاورند، مصوونیت جانی و روحی وی تضمین گردیده است.

لذا تبادله، رهایی بدون قید و شرط و رهایی اسرای جنگ دربدل پرداخت وجوه پولی، از ارکان بارزی دینی در زمینه خوانده شده است.

با امعان به اصول وهنجارهای بین المللی و ارشادات دینی، عاملان قتل، شکنجه و رفتار اهانت بار به اسیران جنگی، جنایتکاران است که با درنظرداشت اصول بین المللی بشردوستانه و احکام دین مقدس اسلام مستوجب تعقیب و مجازات پنداشته شده و نفرین شده گانی است که هرگزمصوون نخواهد بود ، اما علی الرغم ممنوعیت دینی وهنجارهای جهانی ، کشورما شاهد صحنه های وحشتناک وشرم آور قتل وکشتاربی رویه اسیران جنگی توسط معارضان مسلح وجوانب دخیل در جنگ بوده است.

بامـداد ـ دیدگاه ـ ۱/ ۲۱ـ ۰۱۰۸

مضمون اندیشه و نظر نویسنده را بازتاب می دهـد. دیدگاه های حزب آبادی افغانستان دراسناد و اعلامیه های رسمی آن انعکاس یافته است .