در کاربرد القاب علمی ، اکادمیک و تحصیلی باید دقیق بود

بصیر دهزاد

بعضاْ در صفحات مجازی و گزارشات خبری دیده میشود که  بعضی از افراد و شخصیت ها ی که بدون شک دارای تحصیلات تخصصی، تجارب بزرگ  و سابقه کاری اند، با القاب علمی، اکادمیک  و تحصیلی یاد میگردند  که بجا و دقیق نیستند. این چنین شیوه بکارگیری القاب علمی و تحصیلی علاوه برآن که وجاهت سابقه  تحصیلی ، کاری و تخصصی اصلی یک فرد را زیر سایه و سوال قرارمیدهد، خود یک عمل نامناسب، غیرمسوولانه و عدم هتک حرمت به  قوانین و حق کاربرد القاب ، تیتل های علمی ، اکادمیک و تحصیلی میباشد. همچنان دیده شده است  که در سیستم و یا تشکیلات اداری ترم ها یا اصطلاحات بکار برده میشوند که  در ترمنولوژی حقوق اداره و اداره عامه کاپی شده از ترمینولوژی  و یا  نا اشنا اند.

در سال های بعد ازایجاد حکومت تحت حمایت  امریکا سیل  افراد از کشورهای غربی به افغانستان  رو آورده و در پست های مختلف گماشته شدند . بدون شک تعدادی از این موقف  ها و شرایط  درهم و برهم  که ساختار دولتی  بعد از یک فروپاشی  داشت شکل گیرد، از جانب بعضی از اینها   مورد سواستفاده قرار گرفته  با القاب و بسته  ازدیپلوم ها ی  چند مرتبه ایی  ازجمله  کارمند ارشد، مشاور ارشد، استاد، دوکتور ، پروفیسور  وغیره  مهر در پیشانی زدند و یا توسط افراد و موسسات دولتی و غیر دولتی داخلی و خارجی ( انجوها)  این القاب را به تحفه گرفتند. ‌علاوتاْ  بازار تقلب  و سواستفاده از اسناد جعلی که با چند هزار روپیه پاکستانی  و چند بوتل ویسکی انگلیسی  در زمان بحران اقتصادی  شوروی  حاکمیت  گرباچوف  و بوریس یلتسن قابل دسترسی بود، چوک گردید.

من به آنان که با اصل شایسته سالاری، لیاقت و با موفقیت بسر رساندن  شرایط  کسب  لقب های علمی و تحصیلی را بدست آورده اند، حرمت بزرگ  دارم و بدان بحیث یک حق  مشروع و قانونی  ارج میگذارم و در واقعیت  امر این  یک حق  مسلم قانونی  و محفوظ هم است.

اما نکته قابل توجه و دقت  این است که  ما همه، از کارمندان رسانه ها، استفاده کننده گان  جهان وسیع  انترنتی ، نویسنده گان  و اهل  سیاست  تا کارمندان دستگاه دولت  باید در کاربرد  اصطلاحات و القاب تحصیلی، علمی و اداری  ،مسوولیت داریم تا  بر آن حق مسلم و مشروع  صاحبان اصلی این القاب و تیتل های علمی و تحصیلی نباید هتک حرمت نمایم . باید ، قلم ، نوشته و گپ خود را  در مطابقت و چوکات  همان  اصول حقوقی و قانونی،  در بکار بردن القاب علمی،اکادمیک ، تحصیلی و اداری  حفظ نمائیم.

با کمال تآسف  در سالهای  جنگ حتا افرادی ، نظر به گفته خود شان، در میدان های جنگ  گروپهای کوچک  را درس استفاده از سلاح میدادند و  در بازار تجارتی امروز لقب  استاد را  بر پیشانی زده اند.

برای روشنی معلومات  و کاربرد دقیق این اصطلاحات  لازم میدانم تا  نکات قابل توجه ذیل را با شما  شریک سازم.

اصطلاح  کارمند ارشد  کدام  منبع و موخذ در بخش حقوق اداری و اداره عامه  افغانستان اشنا نیست و من تا هنوز به این  اصطلاح بر نخورده ام.  ولی در سیستم اداری دولتی  پست ها ی اداری هرکدام تعریف و نظر به  تخصص، صلاحیت و مسوولیت  در تشکیل اداری  جا داده شده اند. در ترمینولوژی  تشکیلات اداری ما همیشه  "کارمند (ان ) عالیرتبه "  را بکار میبردیم.  نباید فراموش نمود که  در سالهای اخیر تعداد  افراد  در پست های تشکیلات اداری قرار گرفتند که  نسبت دور بودن طولانی از کشور و عدم آشنائی در ترمینولوژی تشکیلات  اداری افغانستان، بیشتر اصطلاحات و یا ترم های معمول در سیستم اداری ایران را به عاریت گرفته اند ،در حالیکه  اصطلاحات معمول و مآنوس  حقوق اداره و اداره  عامه  در افغانستان را در یخچال های فکری شان  گذاشته اند.

ما به عوض اصطلاح  مشاور ارشد ، برای حلقه مشاوران دسته اول  دستگاه ریاست جمهوری و حکومت  که دارای بست اداری بلند اند، میتوانیم دوباره اصطلاح مشاور اعلی را احیا نماییم.  در اصطلاح سرمشاور زمان قابل استفاده است که  دریک  اداره  تیم از مشاوران  با یک س مشاور در تشکیلات اداری وجود داشته باشد.

اصطلاح پروفیسور بالا ترین مقام علمی و اکادمیک  که در مجامع صرفاْ علمی و اکادمیک  بکار برده میشود  ، در صورتیکه:

۱–  عملا دردانشگاه / پوهنتون  که مرجع رسمی  کسب  تحصیل به درجه های  لیسانس، ماستری و دوکتورا بوده ، تدریس نماید و یا  در گذشته این لقب علمی را کسب نموده باشد.  نظر به قانون  موسسات  تحصیلات عالی و مسلکی  تنها  استادان دارای رتب علمی  پوهندوی، پوهنوال و پوهاند  میتوانند  از لقب پروفیسور استفاده نمایند.  قابل توجه است که  یک فردی با داشتن درجه  تحصیلی دوکتورا ی  تخصصی  ،حتا با کار و تجربه  طولانی ، که در مراجع علمی  تحصیلات عالی و مسلکی  بحیث استاد  کار نکرده باشد، حق ندارد  از لقب پروفیسور استفاده نماید.  قابل تذکر است که نظر به قانون تحصیلات  عالی و مسلکی،  دارنده گان  القاب علمی  دانشگاهی یعنی  پوهیالی، پوهنیار و پوهنمل  بحیث اسیستانت پروفیسور تعریف گردیده اند.  شرایط برای  کسب  لقب علمی در پوهنتونها  نظر به سابقه کار، حد اقل سه سال ، نوشته  و ترجمه یک اثرعلمی  و شرایط دیگر معین گردیده اند.  مثلاْ یک پروفیسور دارای لقب پوهاند  باید حد اقل ۱۶ سال سابقه تدریس در یک مرجع رسمی علمی و اکادمیک داشته باشد و حد اقل ۱۰ اثر علمی  بکر را تحریر و یا ترجمه  نموده باشد و رتب علمی را در هر سه سال تا سطح  پوهاند،  کسب نموده باشد.

 در رسانه ها  مواردی وجود داشته است که  بدون معلومات دقیق رتبه  ها و القاب  علمی  بکار برده شدنه اند که از دیدگاه حق استفاده از القاب علمی  و تحصیلی اشتباه  و میتواند قابل بررسی قانونی باشند.

من معتقدم که یک شخص با سابقه تحصیلی،  تخصص در یک  رشته  معین و عرصه  که کار نموده است، وجاحت بیشتر را  بخود حفظ خواهد نمود تا با القاب و دادن تایتل  که نمیتواند مرتبط و منطبق باشد.