بحران سوریه آبستن تحولات جدید
اردشیر ز. قنواتی
تحولات سوریه در مرحله «پساداعش» موجب آرایش جدیدی در مناسبات قدرت در حوزه ملی، منطقه ای و بین‌المللی شده که بسیار متفاوت از مرحله پیشینی است. با ازدست دادن قلمرو سرزمینی داعش در عراق و سوریه، بنا بر گفته همه بازیگران آلترناتیف در بحران سوریه، دیگر خطر داعش تقریبا رفع شده است. چنانچه به گزارش خبرگزاری رویترز، در ٢٧ دسامبر ٢٠١٧ ترسایی « ایتلاف بین المللی مبارزه با داعش» به رهبری ایالات متحده امریکا اعلام کرد « به دلیل تعهد ایتلاف و توانایی که هم پیمانان ایتلاف در سوریه و عراق از خود نشان دادند، تنها کمتر از هزار تروریست در شرق سوریه و غرب عراق باقی مانده اند».
در چنین شرایطی، اظهارات سخن گوی ایتلاف امریکایی دگروال رایان دیلون ، مبنی بر ایجاد «نیروی مرزبانی مستقل» در چارچوب سناریوی تحریک آمیز فرماندهی «پنتاگون»، نیروهای کردی را عامدانه یا بر اساس اشتباه محاسباتی درسیبل حملات ارتش ترکیه قرار داد. از آنجا که بعد از سوختن کارت داعش، محور امریکایی برای فشار بر دولت سوریه و محور با رهبری روسیه، نیاز به بهانه جدید در برافروختن جنگ تازه داشت، بسیاری از متحدان منطقه واشنگتن در بین نیروهای کردی نتوانستند انگیزه طرح نیروی «مرزبانی مستقل» را به درستی درک کنند. این اقدام هرچند با سیاست‌های زیگزاکی امریکا از چشم بسیاری پنهان ماند، اما توجه به سفر هم زمان یک هیات ارشد از طرف گروه تروریستی ارتش آزاد به واشنگتن، ابعاد پنهان موضوع را بیشتر نمایان کرد. چنانچه به گفته موسسه پژوهشی « مطالعات جنگ در امریکا »، شواهدی در دست است که نشان می دهد نیروهای دولتی سوریه به کردها اجازه داده‌اند تا قوای کمکی خود را از اراضی تحت تسلط آنان عبور دهند و برای مقابله با نیروهای ترکیه در عفرین اعزام کنند. همچنین در روزهای اخیر، چند حزب کردی ازجمله « حزب اتحاد دموکراتیک» با صدور بیانیه مشترکی ضمن درخواست از واشنگتن و مسکو برای مهار ترکیه، به صراحت از دولت سوریه خواسته اند به مسوولیت خود در قبال جلوگیری از تعرض به « تمام خاک سوریه و ملت » از مرزها و شهروندان سوری حفاظت کند. هم زمان دولت سوریه در نامه به شورای امنیت سازمان ملل متحد، ضمن محکوم کردن تجاوز ترکیه و تاکید بر نقض حق حاکمیت ملی خود، از این شورا رسیده گی به اقدام انقره را درخواست کرد. از طرف دیگر، مواضع متغیر ترکیه و نیروهای سوری زیر کلید این کشور در مذاکرات « سوچی » در کنار اظهارات روز شنبه سوم فبروری ابراهیم کالین، سخنگوی رییس جمهور ترکیه که در استانبول خطاب به خبرنگاران گفته است « بشار اسد مشروعیت خود را از دست داده است و رهبر یک سوریه متحد نیست»، نشان‌دهنده بروز شکاف بین محور حامی دمشق با ترکیه است. بر اساس داده‌های زیادی که از درون بحران سوریه و در خلال تجاوز ترکیه بدست می آید، می توان پیش‌بینی کرد در آینده باید منتظر تغییراتی اساسی در آرایش نیروها و موقعیت ایتلاف‌ها در عرصه سیاسی و میدانی بحران سوریه بود:
اول: امریکا در دوگانه انتخاب متحد بین ترکیه و روژاوا دچار پارادوکس سیاسی و ژیوپولیتیکی شده که در تحلیل نهایی با توجه به هم پیمانی واشنگتن ـ آانقره در ناتو، احتمالا به سمت ترکیه می رود.
دوم: روسیه که درگیر یک رقابت جهانی با امریکاست، در مرحله اول این درگیری برای ایجاد شکاف در ناتو و خنثی‌کردن طرح تجزیه سوریه، با اهداف ترکیه همسویی نشان داد، اما به مرور درک می کند خیمه زدن ارتش ترکیه در خاک سوریه نوعی دیگر از نقض حاکمیت ملی و ضد منافع استراتیژیک این کشور است.
سوم: ترکیه که قصد خنثی‌سازی به‌همپیوسته گی کانتون های روژاوا را دارد، درگیر یک جنگ فرسایشی می شود که برون رفت از آن مشکل بوده و تنها در صورت جلب همکاری واشنگتن می تواند در پروژه خود موفق شود.
چهارم: سوریه که هدف ایجاد ثبات و حفظ تمامیت ارضی خود را دارد، در این مرحله تجاوز ترکیه را در چارچوب برهم زدن تحقق این اهداف خواهد دید و حضور ترکیه را در خاک خود خطرناک تر از «کنفدرالیزم دموکراتیک» روژاوا احساس می کند.
پنجم: ایران به عنوان متحد سوریه ادامه جنگ سوریه را در اشکال جدید به خصوص تغییر موازنه به نفع ترکیه، نافی منافع خود می بیند و این وضعیت به نفع آن نخواهد بود.
ششم: دیگر گروه‌های شورشی و اپوزیسیون عربی ضد بشار اسد که به شدت روحیه ضدکردی دارند، به مرور در قالب ارتش آزاد سوریه یا به سمت گزینه آلترناتیف ترکیه می روند یا اینکه دچار گسست بیشتر خواهند شد.
هفتم: روژاوا در روند تحولات جدید، اگر دشمن آنان ( ترکیه ) موفق شود امریکا را به متحد خود تبدیل یا حداقل در وضعیت انفعالی قرار دهد، تنها امکانی را که برای حفظ دستاوردهای خویش در چارچوب یک سوریه فدرالی دارند، در نزدیکی با دولت سوریه است که آن را می تواند با انطباق منافع و مشروعیت حقوقی محقق کند. هرچند که این تحولات در مسیرهمواری انجام نمی گیرد و امریکا هم به هر شکل مصمم به تشدید منازعه است، اما تقریبا همه بازیگران در آینده باید درد زایمان « بود » و «نبود» شرایط جدید را تحمل کنند.
بامداد ـ دیدگاه ـ ۳/ ۱۸ـ ۱۲۰۲
دیدگاه های ارایه شده اندیشه و نظر نویسنده را بازتاب می دهـد. دیدگاه های حزب متحد ملی ترقی مردم افغانستان در اسناد و اعلامیه های رسمی آن انعکاس یافته است .
استفاده از مطالب بامداد با ذکر ماخذ آزاد است.
Copyright ©bamdaad 2018