مبارزات آزادی خواهی کرُدها در روند تاریخ
علی رستمی
سرزمینی که امروز بنام اقلیم کردستان یاد می گردد، مردمانش از سالیان درازی دراین خطه باستانی بودباش داشته اند. طوری که مورخین فارسی دری زبان ، عربی و اروپایی توافق نظر دارند،که کرُدها نظر به اسنادهای تاریخی ازقوم آریایها ؛ وطایفه مادها وهخامنشیان می باشند، که مانند سایر اقوام وباشنده گان کشورهای جهانی به اثر کوچ کشی های طبیعی وغیر طبیعی ، درحوالی سده هفتم پیش ازمیلاد دراین منطقه مسکن گزین شده اند. همچنان عده ایی از مورخین عقیده بر آن هستند ، زمانی که آریای ها در سر زمین ایران بزرگ« آریانا ویا ایرانیوچ » نقل وجابجا شدند ،کردها هم جز این شاحه بودند که در سرزمنی های بنام« زاگروس وکوه های ارارات» حیات بسر می بردند.این اقوام باهم تاریخ مشترک دارند.کردها پیش از اسلام دین زرتشی داشتند؛ کرده ابه رسم و رواج عشیره ایی وتباری (قبیله وی) زنده گی می نمایند ؛پیشتر کردها مسلمان هستند؛ بقیه پیرو گروه های مذهبی ایزدی، اهل حق ،مسیحی ویهودی می باشند. جمعیت کردها درمجموع درکشورهای جهان 46.5 تا 47 میلیون تن تخمین شده که ازجمله در عراق 6.5 میلیون، ترکیه 16میلیون،ایران 6.5 ،سوریه 2.5 ومتباقی درسایر نقاط جهان سکونت دارند.
نام کردستان برای اولین بار درزمان سلطان سنجر سلجوقی در قرن دوازدهم ترسایی گذاشته شده است .این قوم دایمأ درطول تاریخ ازجانب امپراتوری های کشورهای جهان مورد تهاجم قرار گرفته است . کردها سرسختانه علیه سیطره عربها مبارزه کردند، و آخرین قوم درمنطقه بودند ،که تسلیم خلفای اسلامی شدند. سازمان های اجتماعی کرُدها، تا بحال سنتی و پیروی طریقه شیوخ و اعیان واشراف هستند، دارای فرهنگ واعیاد مشترک تاریخی مانند سایر اقوام آریایی می باشند. رقص های دسته جمعی ساز و سرود وغیره مانند سرزمینهای ایران، افغانستان وتاجکستان امروزی دارند که در ایران باستان بزرگ مروج بود. مانند تجلیل از نوروز وغیره جشنهای باستانی .
طوریکه گفته آمدیم، کردها کهن ترین ملت ونژادی هستند که درشرقی میانه زنده گی وبود وباش دارند. دارای زبان وفرهنگ به خصوص خود را دارند. ودردرازنای تاریخی برای تعین سرنوشت ملی خویش مبارزه کرده ، و کوشیده اند تا کشور مستقل تشکیل نمایند . ازاین امربعضی کشورهای بزرگ جهان پشتبانی می کردند. .پیش از آنکه جنگ مشهور « چالدران » بین شاه اسماعیل صفوی وسلطان سلیم خلیفه عثمانی آغاز شود، تمام مناطق کردنشین مربوط به ایران بود.بعد از شکست دولت صفوی قسمت زیادی از مناطق که امروز بنام کردنشین عراق و ترکیه یاد می کردد، به تصرف عثمانی های درآمد .بعد از آن میان ایران و ترکیه منازعه بالای تسلط مناطق کرد نشین وجلب وجذب شان بوجود آمد ؛ ایران از لخاظ تاریخی که کردها خود را متعلق به ایران تاریخی میدانستند و عثمانی ها از لحاظ مذهبی که کردها سنی مذهب بود ند،کوشش میکردند ،هر کدام بالای آنها تاثیرگذار باشند.این عوامل بیرونی سبب شده که کردها به کشورهای مختلف منطقه مانند: عراق ، ترکیه ، ایران، سوریه وقفقازپراکنده و زنده گی نمایند.
مولفه وارزش های تاریخی این قوم از لحاظ زبان، نژاد فرهنگ، اعتقادها، اداب و رسوم و شرایط مشترک عامل نزدیکی وجوشش وهمبسته گی آنها گردید ه تا به صفت ملت جداگانه تبارز کنند. این عوامل باعث شده تا درسده های اخیر مساله خود مختاری خود را با داشتن دولتی مستقل مطرح نمایند. اما متاسفانه پدیده شوم تعصب مذهبی درکشورهای که کردها در آن سکنه دارند ، بحران بزرگی را بوجود آورده است . حاکمان متعصب برای سیطره دایمی خویش بالای کردها با تنش ها همراه بوده است. ترکیه زیادترین ترک ها را دراختیار دارند وهمچنان اراضی وسیع این کشور به اختیار کردها قرار دارد. تشکل و خیزش ها ی مردمی کردها از ترکیه درسده نوزدهم از 1877 ترسایی شروع در1877 پایان یافت، آغاز یافته است. رهبر این جنبش شیخ عبیدالله نهری بودند که بعداز قیام شورش ها از ترس دولت عثمانی ها به ایران پناه برد. بعدازاین حادثه عثمانی ها از سوی بریتانیا و روسیه تحت فشار گرفته شد تا باهمکاری دولت ایران این شورش را سرکوب کند.دولت ایران و ترکیه این شورش را سرکوب و رهبرشان عبیدالله نهی توسط حکومت عثمانی ها به حجاز تبعید ودرهمانجا درگذشت. تشکل و فعالیت های سیاسی بعداز جنگ اول جهانی توسط روشنفکران دوباره آغاز شد ، به اثر تلاش ها و فعالیت های روشنفکران «انجمن استقلال کرُد» بوجود آمد .
بعداز فروپاشی عثمانی ها و تشکیل دولت جدید تاسیس به رهبری اتاترک این جنبش ها ازهم پاشید واتاترک تلاش بخرچ د اد، تااین فعالیت ها و صدای آزادی خواهی رادرگلو خفه کند؛ اما این امر نتیجه نداده فعالیت های روشنفکران وتلاش بین المللی ادامه یافت . تا اینکه درجون 1920 سندی «خود مختاری» محلی برای محلات کردنشین که اکثریت آنها را کردها تشکیل بدهد تنظیم یافت. سپس درجون 1923ترسایی قراداد « لوزان» جای آن را گرفت. با مبارزه پر تلاش وپی گیر خلق کُرد جنبش های جدید مقاومت تشکیل می شد ودر1927 ترسایی انجمن ملی «خوبون» که به معنای خودی بودن است تشکیل گردید.این انجمن مورد پشتبانی « احسان نوری یاشا» که یک افسر کهنه کرُد بود قرارگرفت . این امر زمینه سازشد تا مبارزات این سازمان ها بهتر شود وبه همین رو پایگاه خودرا درکوهای ارارات ایجاد کردند. دراین زمان مناسبات بین ایران وترکیه بهبود یافت این باعث شد که تا احسان نوری پاشا به کمک های خود ادامه دهد . اتاترک عمال شدیدی ظالمانه را علیه کردها سر دست گرفت وهرآنچه خواست انجام می داد. فشار وتبعیدها وکشتارهای پی درپی وظالمانه دسته جمعی اتاترک سبب این شد تا مردم پیشتر رو به طرف رهبران سنتی خود بیاورند، واز آنها یاری وکمک بگیرند .اتاترک برضد فرهنگ وهویت تاریخی مردم کرد عمال شاقه را بوجود آورد، کردها را ازیادگیری زبان مادری باز داشت ، مکاتب وموسسات فرهنگی شان بسته شد ، وصحبت با زبانی کردی ممنوع گردید، و از زنده گی مرفه و آرام محروم شدند . تا اینکه مردم کرد مجبور به کوچ کردن شدند. این عوامل زمینه انرا فراهم ساخت تا "شیخ سعید" چپران دست به قیام بزند.او درفبروری 1925 ترسایی قیام خودرا آغاز کرد و دولت ترکیه برای خاموش ساختن قیام درخواست کمک از کشورهای امپریالیستی غربی شد، بالاخره رهبر این جنبش به اسارت عساکر دولت ترکیه در آمد ودر 28 اپریل 1925 محاکمه ؛ وهمراه با یارانش به دار آویخته شد. بعد از آن احزاب وجنبش های سیاسی کرُدی به طور ذیل برای مبارزه جمعی و سازمان یافته تشکیل گردید.
حزب کارگران کردستان : برشالوده یی ایدیالوژی احزاب چپ مترقی دراوایل دهه 1970 ترسایی با اشتراک بیشتر دانشجویان وسایر روشنفکران مترقی کُرد به رهبری شخصیت مبارز وانقلابی عبدالله اوجلان درانقره تشکیل گردید ؛که درآغاز برای خودمختاری ، آزادی وخواست های مشروع و انسانی مردم کردستان درترکیه به مبارزه شروع نمود، وبعد از سرکوب وممانعت دولت ترکیه درجنوب شرق ترکیه نقل ومکان کرده، وبه مبارزه مسلحانه خویش تا امروز بخاطر کردستان واحد مستقل می جنگند . دراین راه قربانی های بی شمار داده اند و رهبر شان عبدالله اوجلان از سال 1378 خورشید توسط دولت ترکیه دستگیروتا الحال زندانی میباشد.
بر علاوه کشتار بیرحمانه دسته جمعی اعضای این حزب توسط دولت های ترکیه سرسختانه برای پیروزیهای اهداف انقلابی خود میرزمند.
حزب دموکراتیک خلق ها: که برای تاسیس یک دولت دموکراتیک مردمی تاسیس یافته که دربرگیرنده تمام اقوام ومذاهبی که درترکیه زنده گی می کنند، میباشد. این حزب بتاریخ 15 اکتبر 2012 ترسایی از طرف کنگره دموکراتیک خلق های چپگران کرُد شکل گرفت، این حزب در انتخابات محلی ترکیه در2014 شرکت نمود ودرپارلما ن پیروزهای چشمگیری بدست آورد و در سال های 2015 و2016 بعداز کودتای نافرجام علیه اردوغان زیر نام کمک با شاخه مبارزین مسلح حزب کارگران کردستان پ ک ک رهبر شان زندانی وفعالیت آنها ممنوع اعلام شده است.
مبارزات کردهای عراق با رهبری احمد بارزانی نخستین قیام کننده ملی گرایی ادامه یافت .این قیام درسال 1931 ترسایی با تشکل ومتحد ساختن شماری از ایل های دیگر کرُد موفقیت های بدست آورده بود . نیروهای بارزانی بعداز مبارزات خسته گی ناپذیر دربرابر نیروهای ارتش عراق با پشتبانی نیروهای دولت بریتانیا به شکست مواجه شد ؛بارزانی محبورشد تا مخفی شود ومبارزه مخفی را پیش ببرد. احمد بارزانی یکجا با برادرش ملا مصطفی بارزانی درسال 1933 توسط حکومت عراق دستگیر وبه موصل تبعید شدند.
ملا مصطفی بارزانی در1946 ترسایی حزب دموکرات کردستان عراقی ( پ.د.ک یا پارتی) را دربغداد تاسیس نمود. این حزب درفاصله فعالیت های سیاسی وسفر رهبرش به روسیه« اتحادشوروی »و باز گشت ازانجا بعداز کودتای عبدالکریم قاسم این حزب در1958 درعراق برسمیت شناخته شد ودر دفا ع از حقوق کردهای عراق توانست در 1970 حود مختاری را ازحکومت عراق بگیرد. در 1979ملا مصطفی بارزانی وفات کرد، بعد از آن مسعود بارزانی درکنگره حزب به رهبری حزب انتخاب کردید. این حزب با مبارزات پیگیر و خسته گی ناپذیر با تلفات بی شمار توسط حکومت های دیکتاتوری عراق ادامه داده وموفق شد تا در1991 ترسایی با قیام مسلحانه مردمی خاک کردستان عراق را آزاد سازد و حکومت کردی را دراین منطقه تشکیل بدهد.
بعد ازجنگ اول جهانی با زوال و متلاشی شدن امپراتوری عثمانی ها ساحه نفوذ آنها میان ترکیه ، عراق وسوریه تقسیم شد، و زیر سیطره انگلیس ها قرارگرفتند، که سرزمین ها ی کردها هم به این کشورها تقسیم وتعلق گرفت. ودرپی آن مناقشات زیادی میان این کشورها بوجود آمده که منجر به تهاجم نظامی علیه یکدیگر شده اند. جنبش ملی گرایانه کردهای سوریه اولین بار در1928 تشکیل شد. واین جنبش اعاده حقو ق ملی خود را از دولت سوریه مبنی بر حقوق شهروندی مانند سایر اقوام سوریه الی سرحد خود مختاری خواستار شدند ،که تا به امروز برای آرزوهای خویش درشرایط محتلفی سیاسی و دهشت افگنی نیروهای مسلح دینی ومذهبی رزمیده اند.درسوریه پیش از 30 حزب ونهاد سیاسی کرُدی مشغول فعالیت می باشند.بزرگترین حزب آنها که درمحلات بعداز لشکر کشی داعش درخاورمیانه خود مختاری را اعلام کرده است حزب کردستان سوریه « روژوا » که دربخش کردنشین شمال شرقی وشمالی سوریه زیست دارند، می باشد. دراین منطقه فعلاً سیستم خودمختاری دموکراتیک عرب کردستان بوجودآمده وبه سه واحد سیاسی به نامهای: کانتون جزیره، کانتون کوبایی وکانتون عفرین تقسیم شده است.
همچنان درسوریه شورای ملی کردهای سوریه از اجماع شانزده حزب مختلف تشکیل یافته است که رهبران آنها عبارت :فیصل سلیمان، صالح گدو ، دلشاد ایوب ، خالدمحمد، ومحسن محمد قلمداد شده است.
برعلاوه، احزاب ونهاد های مختلفی دیگری قراراتی درسوریه فعالیت دارد:
1 ـ حزب دموکرات کردستان سوریه (پ.د.ک.س ) در1950ترسایی به رهبری «عثمان صبری» ایجاد شد. سپس در 1998به دوشاخه به رهبری «عبدالکریم بشار» و«نصرالدین» انشعاب کرد.
2ـ حزب اتحادیه خلق کرد به رهبری محی الدین یثنه عالی.
3ـ حزب چپ کرد که دردهه 90 ترسایی به رهبری صالح گدو که گرایش مارکسیستی دارد،و باسایر احزاب چپ عراق روابط دوستانه دارد.، حزب دموکراتیک پیشروی کرُد، حزب اتحادیه خلق کرد،حزب اتحادکردهای سوریه، حزب الابرادالشعیه،حزب اتحادیه دموکراتیک که تاثیر ترین احزاب درشمال سوریه محسوب میشود. درسال 2003 بعداز تحولات درعراق تاسیس شده است.
برعلاوه 17 حزب دیگری به نام های مختلف درمیان کردهای سوریه فعالیت سیاسی دارند که خواستارخودمختاری وکشور مستقل کردی می باشند.
در ایران جریان خودمختاری طلبی کردها از 1320 الی 1324 خورشیدی تعلق می گیرد . اما پیش از جنگ دوم جهانی درگیرها وخیزش ها مردمی درمناطق کردنشین بخاطر اعاده حقوق شان مطابق با سایر اقوام درایران به فعالیت آغاز نمودند، و شورش های که به راه انداخته شده بود، برای خودمختاری نه بود .اما جریان خودمختاری از کردستان ترکیه وعراق وارد ایران شده که با تاسیس حزب دموکراتیک کردستان به رهبری قاضی محمد در1320 خورشیدی منجر به تاسیس جمهوری کردستان شد وبعد درهمان سال با اعدام قاضی محمد ازبین رفت.
دوم حزبیکه بعداز سال 1357 خورشیدی بعداز پیروزی انقلاب اسلامی با اجماع سه گروه چپگرا تاسیس شد، حزب کومله یا «انجمن وگروه» میباشد، که درکردستان ایران فعالیت سیاسی دارد. کومله پیش ازانقلاب اسلامی بنام «سازمان انقلابی زحمتکشان ایران » فعالیت داشت واز 1360 به بعد بنام حزب کمونیست تغیر نام داد؛یک حزب چپی پیرو مارکسیزم ـ لنینیزم می باشد.
مبارزات حق طلبانه کردها برای کسب حقوق شهرندی با سایر اقوام باشنده گان کردنشین که توسط احزاب وحکومت های غیرکرُدی رهبری می شوند ،از سالیان متمادی جریان داشته ودرمراحل معین تاریخ نسبت تعصبات قومی به بدترین شیوه سرکوب شده اند که شمئه ان درفوق تذکار آمده است.
این فعالیت ها وقیام ها برای تعین سرنوشت ملی شان، درنهایت باتصمیم گیری کردهای عراق بتاریخ 25 سپتامبر2017 ترسایی ،منجر به رفراندوم (رای پرسی) برای استقلال کردستان عراق به حیث کشور مستقل از جانب حکومت محلی خودمختار کردستان به زعامت مسعود بارزانی رهبرحزب دموکراتیک کردستان گردید. این همه پرسی برعلاوه مخالفت های شدیدی ازجانب دولت عراق وسایر کشورهای همجوار وهمسایه ان ترکیه ، عراق وسوریه برگذار شده درآن اکثریت قاطع مردم برای استقلال کشور خود رایی مثبت داداند. این رای گیری تابحال عکس العمل های منفی ومثبت از جانب عده ازکشورهای جهان نشان داده شده است .
کرُدستان عراق: کردهای عراق 6 میلیون تخمین شده که 25 فیصد نفوس عراق را تشکیل میدهد. درمنطقه کردستان عراق اقلیتها : آشوری ، ترکمن ،کلدانی وعرب نیز زیست دارند.کردستان عراق دارای 6 ایالت دارد،که بنام های سلیمانیه، اربیل و دهوک مشهوراست. رهبریی آن مسعود بارزانی است که وی در 1946ترسایی در شهرستان مهاباد عراق تولدد شده است.اوفرزند ملا مصطفی بارزانی از مبارزین دست اول کرُدها میباشد.مسعود بارزانی در1978 ترسای رییس حزب دموکرات کردستان عراق (پارتی) گردید.
مبارزات خلق کرُد در درازنای تاریخ دارای چالش ها وکاستی های زیادی را باخود حمل کرده است. با مظالم و رویکرد های تعصب امیز اقوام غیر کرُد مواجه بوده اند، که می خواستند فرهنگ وهویت خودرابه آنها تحمل نمایند ،وهویت کرُدی آنها را ازبین ببرند ،ویا با دیگر اقوام اکثریت حاکم استحاله شوند. مگربا مبارزه مسلحانه توام با طغیآنهای محلی علیه آنها مبارزه کرده اند. شکنجه های فردی گروهی وحتا بی حیثت ساختن وبی ناموسی کردن زنان دختران آنها درمقابل چشمان شان توسط عمال حکومتی دژخیم منش عراق وترکیه دریغ نه شده است. طوریکه درکتاب تاریخ معاصر کرُدها درمورد این عمال دولت ترکیه که توسط امپریالیزم امریکا وشرکایش دفاع می کردید وعضو ناتو هست، آمده است: « روزنامه نامه نگار ترک می گوید نظامیان درتعقیب پ ک ک روستاییان را می گیرند، شکنجه می کنند، به زنان تجاوز می کنند،زنان ومردان را لخت می کنند، اول آب سرد رویشان می ریزن بعد شلاقشان می زنند؛ ریسمان به الت مردهای می بندند، سر ریسمان را به دست همسران و دخترانشان می دهند وآنهارا دروستا کی گردانند؛ از روستاییان می خواهند برای عیاشی شان زن ببرند..»
بازهم درصفحه 13 این کتاب آمده است: « ترکیه نه تنها کردها را کرُد نمی داند بلکه« آدم» هم نمی داند . روزنامه یی ترک می نویسد: اینهاـ یعنی کردها ـ انسان نما هستند، یعنی میمون انسان نما، قیافه انسان نیست وبهتر است به افریقا بروند،ودر انجا باهم نژادشان بیامیزند..»
بازهم درهمین کتاب آمده است : «... ایالات متحده امریکا می بیند که مردمی بنام کرُد بیست میلیون نفر حق ندارند درسرزمین نیاکانی خود بگویند که کرُدند، به کرُدی بر ای کشته گانشان شیون کنند،به کرُدی درعروسی هایشان اواز بخوانند، واگر بخوانندو بکنند حبس است، وشکنجه واعدام. »
این عمل راهمه ابر قدرت های جهانی میدانستند ودرحضورنماینده گان آنها انجام میشد که خود را بانی و حامی دموکراسی وازادی قلمداد میکردند. ارزشهای حقوق بشررا درمقابل کرُد ها نادیده میگرفتند،وهیچ گونه فشاری را نمی توانستند، بخاطرضرررسیدن به منافع خود، بالایشان وارد کنند.
کردها در ازمنه تاریخی به خاطر منافع کشورهای استعماری و امپراتوری های شرق غرب ضربات مدهش را متقبل شده اند . بازهم برعلاوه هرنوع تهدید ،ارعاب و شکنجه های گوناکون مدهش که خلاف اصول وارزش های بشری بوده است، تحت تاثیرشرایط ایجادشده سرخم نکرده، شجاعانه رزمیده و به سوی ارمان های والاای انسانی عدالتخوهانه خویش گام گذاشته اند، تا به خواست ها وآرزویهای دیرینه ملی خویش نایل آیند. ازسوی دیگر از جانب نیروهای مستبد حاکم دراقلیم کردستان برای انحراف از آرمانهای ازادی خوهانه شان وعده های چرب وگرم داده می شد تا منابع سرشار طبیعی که درسرزمین ها کرُد نشین وجود دارد ، آنراغضب و بهره برداری نمایند. زمانیکه اهداف شان تحقق می پذیرفت بعدن این وعده ها فراموش می شد.این رویکردهای ناپایدار وغیر انسانی سبب می شد تا درمیان احزاب ورهبران آنها تفرقه های محلی براساس زبان ومذهب وایدیالوژیکی بوجود آید.عوامل سخیف و ناروا در جهت گمراهی ارمان واهداف شان توسط ارگآنهای کشفی وامنیتی ترکیه ،عراق سوریه وایران و ترور وکشتار بیرحمانه پنج هزار مردم حلبچه توسط صدام بوسیله سلاح شمیایی نا بخشودنی ترین عمال ضد بشری درمقابل کرُدهای عراق بوده است. که خلق های ازادی خواهی جهان انرا فراموش نخواهد کرد. این عمال پی آمدهای بزرگ منفی را بخاطرتامین همبسته گی و وحدت کرُدهای اقلیم کردستان درشرق میانه درقبال داشته است که نه توانستند که یک پارچه با هدف منسجم و فراگیر همه گانی با استراتیژیکی متحدانه در یک طیف وسیع مردمی جمع شوند وعلیه دشمن مشترک برزمند. این یکی از چالش ها و خلای برجسته آنها بوده که نه تنها درمیان کرُدها ، بلکه درمیان تمام نیروهای سیاسی آزادی خواه ومترقی و دموکرات به مثابه موریانه وجود دارد .
یک قرن است،این نیرنگ های استخبارتی کشورهای ذیدخل درمنازعات اقلیم کردستان تلفات سنگین به زن ،مرد وطفل آنها وارد ساخته است. حوادث خونین وتراژیدی بار اخیر لشکر کشی داعش این نیروهای سیاه وجاسوسان دستگاهی جهنمی امریکا وشرکایش زیر نام خلافت اسلامی « دولت اسلامی عراق وشام » نیرنگ دیگری بود با همدستی وپشتبانی دولت های خاورمیانه که منطقه را به باتلاق بزرگ جنگ وخونریزی کشاند ؛تمام شیرازه زنده گی کرُدها وسایر باشنده گان عراق ، سوریه و ترکیه را ازبین برده است. زیر نام دفاع ازدموکراسی کشورهای غربی علنی ومخفی از این نیروها علیه کرُدهای ترکیه، عراق،و دولت سوریه استفاده نموده وبالخصوص کرُدهای یزدی مذهب را گروه گروه اعدام ویا به سبعانه ترین عمال به قتل رسانده،و زنان ودختران آنها را به بازارهای کشورهای عربی به فرو ش رسانیده اند . این فاجعه دردناکترین عملی پلید و شوم در قرن بیست یک درجهان میباشد، که درتاریخ نیروهای سیاهی ددمنش رادیکال اسلامی وکشورهای حامی آنها مانند: عربستان سعودِی وامارات عربی وترکیه به مثابه بزرگترین جنایات بشری درج خواهد شد.این لکه ننگین تا ابد در دامن شان زدوده نه خواهد شد، و دراذهان نسل امروزو فردا باقی خواهد ماند.
رفراندوم استقلال کردستان عراق بازهم سوی ظن ها و دو دسته گی رادرمیان احزاب وجنبش های کرُدی و روشتفکران دموکرات ملی وچپ سایر اقوام دیگررا بوجود آورده است. از آن بوی جنگ بزرگ منطقه وی در شرق میان می آید . شاید شکل گیری حکومتی جدید درخاورمیانه علاقمندی عده از ابر قدرت های جهان را برای نفوذ خویش نشان بدهد. امامداخله این کشورها درسال های اخیرتبدیل به گرداب خشونت آمیزی گردیده و پی امد فاجعه امیز درمنطقه شرق میانه داشته است. تحلیل گران نظر دارند که این امر باید زیر عنوان کنفدراسیو ن اقلیم کردستان درشرق میانه راه اندازی میشد که تاهمه کرُدها دراین رفراندوم زیر شعار واحد ویکپارچه عمل میکردند. خودمختاری واستقلال اقوام که دارای فرهنگ وتاریخ مشترک و زیر ستم ملی اقوام زور دار قرار دارند الزامی است،باید آزادی های شان برشالوده یی ارزشهای حقوق شهروندی مساوی با سایر اقوام اعلام شود. این اصل میتواند ، با مبارزه مشترک ایدیالوژیکی دروجود دولت وسیع توده یی عدالتخواه براساس تیوری مترقی استوار باشد،عملی شده میتواند . تا تضادهای طبقاتی و اقتصادی درجهان موجود است واهرم اقتصادی جهانی بدست چند تنی انگل مانند قبض شده و آنرا رهبری به نفع اقلیت مینماید موثر نه خواهد بود.هرنوع ازادیخواهی ودموکراسی که امروز به « دیکتاتوری دموکراسی » تبدیل شده یعنی به زور تانگ ،هواپیما وبمب به خلق های جهان تحمیل می گردد ،خیالی ودروغ محض میباشد.رویکردها و عما ل جنایتکارانه امپریالیزم امریکا در عراق، لیبیا ، سوریه ، افغانستان ، اوکرایین ، یوگوسلاویا وغیره کشورها نماینگر این ادعا می باشد.
.
رویکردها:
ـ تاریخ معاصر کرُد ، نویسنده دیوید مک داول ، برگردان ابراهیم یونسی
ـ تاریخ ونژاد کرُدها ، نویسنده حامد بهرامی
ـ احزاب گروه ها و جریان های سیاسی قبل وبعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران
ـ معرفی احزاب سیاسی درکردستان عراق، نویسنده ایوب عزیزپور
بامداد ـ دیدگاه ـ ۱/ ۱۷ـ ۰۹۱۰