اوکرایین در آستانه تجزیه

هرچند کارشناسان مسایل سیاسی ازهمان ابتدای آغاز موج جدید ناآرامی های اوکرایین از حدود یک ماه قبل نسبت به خطر تجزیه این کشور به دو بخش غربی و شرقی هشدار داده بودند، اما تاکید امریکا و اتحادیه اروپا بر حمایت بی چون و چرا از مخالفان معترض افراط گرا و بی توجهی به قانونی و مردمی بودن ویکتور یانوکوویچ رییس جمهور آن باعث تسریع این روند شد.

ازسوی دیگرخروج یانوکوویچ رییس جمهور اوکرایین از کی یف و تسلط تمام عیارمخالفان بر اماکن وساختمان های دولتی قانونگذار و تصمیم ساز، گمانه زنی های مربوط به ناگزیر بودن تجزیه کشور به دو بخش شرقی و غربی را تقویت کرده است.

کارشناسان مسایل سیاسی با اشاره به اظهارات آرسنی یاتسنیوک رهبر حزب مخالف باتکفشینا به ویکتور یانوکوویچ رییس جمهور اوکرایین نسبت به هرگونه تلاش برای تجزیه کشور می گویند که مخالفان افراطی غرب گرا خود عامل تشدید اختلافات بین شرق و غرب اوکرایین بوده اند.

دراین میان اگرچه بحران اوکرایین یک مساله داخلی است و درشرایط عادی می تواند با سازش میان احزاب و نیروهای سیاسی فعال درآن حل وفصل شود اما باتوجه به موقعیت راهبردی این کشور و بازی ژیوپلتیک قدرت های بزرگ جهانی متشکل از امریکا و اتحادیه اروپا دریک سو و روسیه در سوی دیگر خطر تجزیه این جمهوری شوروی سابق را بیش از پیش تهدید می کند.

هرچند غربی ها تا اینجای ناآرامی های اوکرایین با پشتیبانی تمام و کمال دیپلوماتیک و تبلیغاتی مخالفان دولت موفق به تغییر موازنه قوا و زمینه سازی برای فروپاشی ساختار سیاسی این کشور به شکل خروج ویکتور یانوکوویچ رییس جمهور از کیف شده اند، اما بدیهی است که روسیه هرگز اجازه نمی دهد غرب در ۵۰۰ کیلومتری مرزهای آن حکومت دست نشانده ای را سر کار بیاورد.

بروز این وضعیت همراه باشکاف تاریخی موجود میان غرب کاتولیک و شرق ارتدوکس در اوکرایین و تمایل افراطی ساکنان بخش غربی به اروپایی شدن درمقابل رویکرد روسوفیل ساکنان بخش شرقی به صورت طبیعی نیز زمینه ساز تنش های قومی و به تبع آن تشدید خطر تجزیه این کشور ۴۶ میلیونی است.

اهمیت وخامت اوضاع در اوکرایین زمانی بیشتر می شود که بدانیم این کشور خاستگاه انقلاب های رنگی دامنه دار در بین جمهوری های شوروی سابق در سال های نخست هزاره سوم میلادی است که منجر به سر کار آمدن دولتی غرب گرا در مجاورت مرزهای روسیه شد.

مجموعه عوامل یادشده بار دیگر زنگ خطر گسترش بحران در کل اوکرایین و ناگزیری روسیه از حمایت از بخش شرقی این کشور در مقابل هجوم فزاینده بخش پرجمعیت ترغرب برای گسترش چتر کنترل خود بر تمام خاک این جمهوری را دامن می زند.

بدیهی است در چنین شرایط مسکو به رغم علاقه مندی خود برای تداوم ارتباط تاریخی خود با اوکرایین یکپارچه به عنوان یکی از نزدیک ترین متحدان خود چاره ای جز آشکار کردن رویارویی خود با غرب و نیروهای سیاسی غرب گرای فعال در این کشور که هم اکنون کیف و بخش عمده غرب و جنوب این کشور را در کنترل خود گرفته اند، نخواهد داشت.

می توان نماد آشکار این شرایط را درتجمع هزاران نفری امروز نماینده گان ساکنان بخش شرقی و نیز منطقه خودمختار کریمیه مشاهده کرد که به طور ضمنی بخش غربی اوکرایین را به تجزیه کشور در صورت پافشاری آنان بر خواسته های متکی بر نیروی قهری، تهدید کردند.

شرکت کننده گان دراین تجمع اعتراضی که شامل بیش از چهارهزارنفر از نمایندگان مجلس و شوراهای محلی مناطق شرق و جنوب اوکرایین در خارکف بود، تصمیم های گرفته شده در «مجلس رادا » را غیرقانونی و مشکوک خواندند.

نگاهی به مفاد بیانیه پایانی نشست خارکف مبنی بر اینکه « نهادهای اداره محلی مناطق جنوب و شرق اوکرایین و منطقه کریمیه مسوولیت تامین نظم و قانون در مناطق خود را تا برقراری مجدد فعالیت عادی مجلس رادا برعهده می گیرد»حاکی از این واقعیت تلخ می باشد که اوکرایین در صورت ادامه روند فعلی حاکم بر این کشور با خطر تجزیه مواجه است.

البته خطر تجزیه اوکرایین به دو بخش شرقی متمایل به روسیه و غرب در آرزوی اروپایی شدن تازه گی ندارد و پیش از این آندره کلیویف رییس دفتر ریاست جمهوری اوکرایین در دیدار با وزرای امور خارجه سه کشور عضو اتحادیه اروپا اعلام کرده بود که تحریم اوکرایین موجب تجزیه این کشور خواهد شد.

کلیویف روز پنجشنبه هفته گذشته در دیدار با وزیران خارجه المان، فرانسه و پولند به صراحت گفت که « با توجه به رویارویی های بسیار شدید، خطر تجزیه کشور به دو بخش بروز کرده است».

نگاهی اجمالی به تلاش دولتمردان اوکرایین و در راس آنها یانوکوویچ رییس جمهور این کشور برای بازگرداندن ثبات به این جمهوری بحران زده به شکل برکناری نخست وزیر، موافقت با کاهش اختیارات رییس جمهور و برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری نشان می دهد که غرب همچنان با تحریک مردم، طرح ادامه بحران در اوکرایین را در دستور کار دارد.

هرچند غرب همانند دیگرموارد انجام کودتاهای خزنده و انقلاب های رنگی ادعا دارد که دوران جنگ سرد به پایان رسیده و با روسیه در معادلات جهانی همگرایی دارد، اما واکاوی بحران اوکرایین و نقش سازمان های اطلاعاتی غربی عکس این ادعا و گرم بودن آتش زیر خاکستر بلوک بندی جهان به دو قطب شرق و غرب همانند دوران جنگ سرد را در هزاره سوم اثبات می کند.

از این منظر غرب در کنار بحران سازی در عرصه داخلی روسیه به دنبال بحران سازی در حوزه پیرامونی آن نیز می باشد که به دلیل شرایط حساس و ویژه اوکرایین بخش عمده ای از این تحرکات در قبال این کشور صورت می گیرد.

کارشناسان مسایل سیاسی با اشاره به تهدیدهای مکرراتحادیه اروپا و امریکا علیه مقام های اوکرایینی می گویند غربی ها درحالی ادعای حمایت از مطالبات مردم اوکرایین را سر می دهند که عملا به دنبال به آشوب کشاندن این کشور می باشند و در این عرصه گزینه های متعددی را در دستور کار دارند؛ گزینه هایی که از سرنگونی نظام حاکم بر اوکرایین گرفته تا تجزیه این کشور و تکرار سرنوشت دیوار برلین میان دو آلمان (اکنون دو اوکرایین) را در بر می گیرد.

در واقع غرب با دنبال کردن سیاست تجزیه برای تحت سیطره درآوردن کشورهای بزرگی همچون اوکرایین با یک تیر دو هدف را می زند؛ نخست اینکه یک کشور ۴۶ میلیون نفری با پتانسیل خطرآفرینی در مجاورت مرزهای روسیه را کوچک و تضعیف می کند و دوم اینکه به این وسیله حلقه محاصره بر روسیه میراث دار شوروی سابق را بیشتر می فشارد.

در نهایت می توان گفت که اوکرایین به عنوان یکی از جمهوری های پیشروی شوروی سابق در حیطه صنعت، اقتصاد و فرهنگ این روزها تحت تاثیر اختلافات داخلی و بحران سیاسی پیش رونده در مسیر تجزیه حال و روز خوشی ندارد و جدایی به دوبخش غربی و شرقی هر لحظه آن را تهدید می کند.

 بامداد ـ سیاسی ـ ۱۴/۴ ـ۲۲۰۲