اقتصاد زراعتی
نوشته: کریم پوپل
اقتصاد زراعتی عبارت از اصل اصول اعمال اقتصادی بر استفاده موثر از نباتات و دامداری میباشد. وهم گفته میتوانیم روش استفاده از منابع طبیعی، روابط تولید با حفظ محیط زیست را اقتصاد زراعتی گویند. اقتصاد زراعتی شعبه از اقتصاد عمومی میباشد. در یک تعریف دیگر گفته میشود که اقتصاد زراعتی مجموعه ای از علوم و روشها است که عوامل اقتصادی موثر در امور زراعت و دام داری، روابط اقتصادی موجود بین عوامل تولید زراعتی و کاربرد اصول اقتصادی را در تولید و توسعه کشاورزی مورد بحث و بررسی قرار میدهد. این روش امکان آنرا به زارع میدهد که با مقدار زمین سایر لوازمی که در اختیار دارد سود بیشتری بدست آورد. به بیان دیگر اقتصاد زراعتی عبارت از کاربرد اصول و نظریه‌های اقتصاد عمومی در فرآیند تولید، مبادله، توزیع و مصرف مواد غذایی و مواد خام اولیه مورد نیاز سایر بخش ها میباشد.
هدف: هدف مهم این شعبه بلند بردن سطحح تولید، استفاده موثر از زمین و منابع طبیعی، تربیت نیروهای متخصص و کارشناس است که بتوانند با تکیه بر دانش و اندوخته های علمی و تجارب عملی خود به عنوان کارشناس اقتصاد زراعتی به تهیه و تدوین طرح های توسعه کشاورزی و ارزیابی اقتصادی آنها در سطوح مختلف منطقه ای و یا ملی بپردازند و همچنین از طریق بکارگیری روش های تجزیه و تحلیل و ارائه روشهای جدید و عصری در حل مسائل و مشکلات تولید، توزیع و یا مصرف مواد غذایی و مواد خام، راهکارهای مناسبی را ارائه نمایند. متخصصان اقتصاد کشاورزی در فعالیت‌های آموزشی و تحقیقاتی مرتبط با مسائل اقتصادی بخش کشاورزی نیز میتوانند همکاری نمایند. الی قرن ۲۰ تجارت نباتات طبی و غله جات خشک مانند برنج جوار گندم کماکان مروج بود. ولی با ازدیاد نفوس کشورها و تاسیسات فابریکه های پروسس مواد غذائی حیوانی و نباتات، ادویه سازی، تجارت میوه جات و سبزی جات خشک وتر، انواع محصولات آب میوه، جوس، کوکاکولا، تاسیسات محصولات نباتات صنعتی روغن شکر تنباکو تکه باب وغیره اقتصاد زراعتی اهمیت فوق العاده را کسب نمود. طور مثال چین ۲۰۲ بیلیون کیلو گرام برنج عادی تولید می کند. هندوستان ۱۵۶ بیلیون کیلو گرام برنج با کیفیت و بی کیفیت تولید دارد. کنون یک کیلو برنج اعلی هند دو آیرو تبادله میشود. اگر از ۲۰۲ بیلیون ده فی صد آن صادر شود. ۸ بیلیون آیرو عواید نا خالص هند است. اگر مصارف کشیده شود حد اقل ۶۰ بیلیون ایرو خواهد شد. که ده چند بودجه یکساله افغانستان است. کنون تجارت برنج هندوستان جهان را انحصار نموده است. اینکه از زمین تا مستهلک چقدر مراحل چه مقدار زمان با چه کفیت و مصارف را در طی تولید در بر می گیرد مربوط اقتصاد زراعتی است. کنون تجارت بوره و روغن چینائی ها جهان را در انحصار گرفته است.
اقتصاد زراعتی امروزبه شکل یک دانش منسجم و مدرن در مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی در اختیار علاقمندان علوم زراعتی قرار گرفته است. در جهان کنونی متخصصان زراعتی که علاوه بر فعالیت های زراعتی، اصول علم اقتصاد را نیز فراگرفته باشند متخصصین علم اقتصاد زراعتی نامیده میشوند. در پوهنځی های زراعتی افغانستان این علم طور مفصل تدریس میشود. بنام شعبه ترویج یاد میشود. مردم افغانستان زراعت پیشه هستند کار می کنند ولی همه رنجها ناقص است. زیرا زراعت مکانیزه نیست، نسل خوب و زود رس وجود ندارد مواد تولید شده در حرارت های بلند و وقت زیاد نرم میشود، حاصل کم و خراب است، تناوب وجود ندارد، سورت شده و صحی نیست. بعضاً منبع امراض است و امثال آن. در کشاورزی مدرن تضمین صحت شرط اول است. استفاده از ماشین آلات زراعتی وقت کم و محل زیاد را تحت کشت قرار میدهد یک ماشین آلات زراعتی در یک روز کار صد نفر را اجرا می نماید. . از لحاظ زراعتی خاکهای افغانستان آب و هوای افغانستان طلائی است. زیرا در افغانستان بجز از کیله، ناریال و اناناس تمامی نباتات کشت شده میتواند. در صورت که افغانستان واقعاً از آب خود استفاده نماید از تجارت میوه سبزی و غیره محصولات زراعتی بودجه سالانه خود را بدست آورده میتواند.
بنیان گذار
هنری چالزبروسن در سال ۱۹۰۹ موسس اقتصاد زراعتی میباشد. به تعقیب آن شولتز سال ۱۹۷۹ برنده جایزه نوبل می باشد. وی تجارب را اجرا نمود و ابراز داشت که توسعه اقتصاد منوط به انکشاف زراعتی است.
بنیادهای که اقتصاد زراعتی
۱- اقتصاد منابع توليد( عوامل توليد)
۲- اقتصاد توليد.
۳- اقتصاد تنظیم عمليه توليد.
۴- توزيع توليد( مارکتنگ)
۵- تمويل سرمايه گذاری
سکتور های زراعتی
زراعت دارای بخشهای اند که لازم ملزم همدیگر اند. غرض رشد و توسعه سکتور های زراعتی و ارتقاء اقتصاد زراعتی لازم است ماده های ذیل را مد نظر گرفت.
۱ـ تحت کشت آوردن زمینهای بایر در هر سال
۲ـ اصلاح سیستم آبیاری جلوگیری از ضایع آب
۳ـ ایجاد کوپراتیف ها برای دهقانان به منظور عرضه به موقع محصولات زراعتی شان و دریافت مارکیتینگ
۴ـ ایجاد سرد خانه ها برای نگهداری محصولات زراعتی در هر تاسیسات زراعتی
۵ـ ایجاد سیلو ها برای تنظیم مارکیت و ذخایر استراتژیک غله جات؛
۶ـ تسریع زراعت مکانیزه از طریق اقتصاد زراعتی کوپراتیفی
۷ـ تهیه تخم های اصلاح شده بذری و ادویه جات ضد آفات زراعتی؛
۸ـ تطبیق پروگرام های ترویجی و تبلیغی برای دهقانان؛
۹ـ ایجاد تاسیسات تحقیقاتی زراعتی و همکاری با سازمانهای بین المللی زراعتی
۱۰ـ جستجوی مارکیت های خارجی برای میوه جات تازه و خشک، سبزیجات و سایر اقلام؛
۱۱ـ راه اندازی برنامه های کریدتی و احیای بانک توسعه زراعتی و ایجاد موسسات دیگر به منظور تمویل سکتور زراعت، مالداری و صنایع دستی.
۱۲ـ ایجاد زیربناها از قبیل احداث راه و ذخیره سازی آب.
کشت نباتات در موقعیت آب و هوای دلخواه
نباتات در هر آب و هوا نمیتواند بروید. بعضاً اگر بروید حاصل خوب نمیدهند. کشت یک نبات در آب و هوا طبیعی آن باعث میشود که حاصل خوب و پر کیفیت دهد. طور مثال تنباکو پنبه آفتاب پرست زغر کنجد شرشم در ولایات سمنگان مزار شریف شبرغان و کندز روئیده حاصل خوب می دهد. لبلبو در بغلان سیب در شمالی و میدان، انگور در شمالی هرات سرپل سان چارک خربزه در کندز شبرغان و مزار شریف تربوز در بغلان بامیه در مزار شریف، ممپلی در پکتیا و جلال آباد درخت سفیدار یا کاغذ در دامنه های کوههای مرطوب، کدو در میدان شلغم در کابل. انجیر انار و بادام در تاشقرغان و قندهار، آلوبالو گیلاس توت و چهارمغز توت زمینی در مناطق کوهستانی و آب و هوای سرد، گلهای خوشبو در آب و هوا شفاف و سرد یعنی (۱۰-۲۵) درجه، شالی در آب و هوا گرم و مرطوب. نباتات خانواده ستروس زیتون آب و هوای خیلی گرم و غیره. . بدین ترتیب غرض حاصل
موثر نبات موثر را در منطقه باید کشت نمود. در غیر باید شیشه خانه ساخت و آب و هوای مصنوعی را برای نبات تهیه نمود.
تاسیسات تحقیقاتی زراعتی
زمانیکه افغانستان بخواهد زراعت را مکانیزه سازد لازم است. تحقیقات وسیع در مورد تمامی نباتات، خاک، آب و هوا، امراض و آفات زراعتی، مطالعه ژنتیکی، و ایجاد نسلهای اصلاح شده نماید. بدین وسیله محققین میتوانند نسلهای خوب را ایجاد و اقتصاد زراعتی کشور را توسعه دهند. بدون نسل خوب با وزن مناسب زراعت مکانیزه به ضرر تمام میشود.
احصایه و آب و هواشناسی
بمنظور رشد و توسعه محصولات زراعتی و کشت وقت مناسب نبات ضرورت حتمی است تا در یک کشور احصائیه دقیق در مورد رابطه کشاورزی با طبیعت آب هوا وجود داشته باشد. تا یک نبات مطمئنا کشت و حاصل خوب دهد.
۲۲ جنوری ۲۰۱۴
بامداد ـ اقتصادی ـ۱۴/۲ـ۲۲۰۲