ازجنگ خواهی تا به میانه روی

دیدگاه های غرب در باره رخدادهای افغانستان :

یکی از رهبران طالب تلاش می ورزد تا جهان غرب او را بمثابه دولتمردی بنگرد که خواهان تغیر است

کریستینا گولد باوم ــChristina Goldbaum

کابل ـ افغانستان

در بازه زمانی بیش از دو دهه ، نامی بیشتر از همه نام ها اذهان افغان ها را به خود معطوف نمود که آن نام سراج الدین حقانی بود . برای بسیاری ها او فرشته مرگ بود و قدرت آنرا داشت تا تعین کند که چه کسی در جنگ تحت رهبری امریکا در افغانستان زنده بماند و چه کسی کشته شود . حقانی انتحاری های طالب را می گماشت که قوای امریکایی و هم مردمان غیرنظامی افغان را به قتل برسانند . او عامل وحشتناک جهاد جهانی بود که با القاعده و دیگر شبکه های تروریستی پیوند نزدیک داشت و در لست اشخاص مورد تعقیب ایالات متحده در افغانستان نامش دراول بود . برای یافتنش ده میلیون دالر جایزه گذاشته بودند . با وجود همه اینها حقانی پس از برگشت شتابزده امریکایی ها در سال ۲۰۲۱ میلادی و بازگشت طالبان به قدرت ، خود را به صفت یک دولتمرد پراگماتیک و صدای اعتدال نسبی در یک دولت مبتنی بر افراط گرایی مذهبی تبارز داد .این تغیر حقانی بخشی از معضله بزرگی میباشد که در سه سال گذشته مایه برهمی در میان طالبان گردیده است . شیخ هیبت الله آخوند زاده ، امیر و رییس دولت در جایگاه مرکزی قرار دارد . او روحانی سختگیری است که حقوق زن را از محتوا خالی ساخته و این کارش افغانستان را در سراسر جهان به انزوا کشانیده است .

بسا از طالبان و مامورین خارجی می گویند که شیخ هیبت الله نظارت کامل بر تصمیمگیری های مهم سیاسی را بدوش دارد .از این رو حقانی به طور شخصی سعی می نماید تا دختران پس از صنف ششم نیز به مکتب بروند و زنان دوباره اجازه کار را در دفاتر حکومتی حاصل نمایند . از آنجاییکه شیخ ایده آل های غربی را محکوم میکند حقانی خود رابمثابه پلی عرضه میدارد . او سفرهای دیپلوماتیک را انجام داده و در پشت پرده مذاکره نموده تا برای رویاهای خوش خور خود ریکلام کند و علایق مشترک چون کنترول گروه های تروریستی در خاک افغانستان را برجسته سازد . مامورین خارجی می گویند که حقانی روابطی را با دشمنان قبلی خویش در اروپا و همچنان با کشورهای اسلامی ، روسیه و چین ایجاد نموده است .

حقانی خود بیان داشت : « بیست سال جهاد ما را به پیروزی رساند . حالا ما فصل نوی را مبتنی بر ابتکارات مثبت با جهان گشوده ایم و فصل خشونت و جنگ را بسته ایم . »

بسیاری از دیپلومات های غربی می پرسند که آیا میتوان به دگردیسی حقانی باور داشت ؟ زیرا او همزمان متشبث سیاسی ، گرسنه قدرت و جهادیست تشنه به خون است . وعده او مبنی بر اعاده حقوق زنان می تواند حساب شده باشد تا حمایت کشورهای غربی را در چلنج با شیخ هیبت الله بدست آورد .

حقانی و خانواده اش دارای گذشته تقارب با ایالات متحده امریکا نیز هستند . آنچنانیکه پژوهش های نیویارک تایمز نشان داده است حقانی ها در جریان جنگ تحت رهبری امریکا در افغانستان خواهان نزدیکی با ایالات متحده امریکا شده بودند . اما مامورین امریکایی درخواست آنها را رد نمودند زیرا بنا بر تلفات شدید در نتیجه جنگ حقانی ها ، آنها را مورد اعتماد نمی دانستند .

حالا برخی از دیپلومات ها می گویند که پیشنهادات حقانی ها برای دیالوگ چانسی بوده که به هدر رفته است . چنانچه دیده شد جنگ امریکا علیه تروریزم درست دشمنانی را بوجود آورد که این جنگ آرزوی نابودی آنها را داشت . این امر بخوبی نشان میدهد که چرا جنگ ایالات متحده امریکا در افغانستان بیست سال دوام کرد . بنا بر موجودیت گزینه های اندک ، برخی ها حقانی ها را نیروی بالقوه برای تغیر وضع و استقرار روابط افغانستان با جهان می بینند .

رهبر قیام

من در شامگاهی در همین سال در کابل با حقانی بیش از سه و نیم ساعت گفت و شنودی داشتم . او در باره درس و تعلیم وعملیات بی باکانه اش علیه قوای ایالات متحده امریکا ، و تماس های سری خانواده اش با مامورین امریکا صحبت نمود . حقانی هدف خود را برای افغانستان در حال کنونی چنین خلاصه کرد : « رهایی افغانستان از خشونت و جنگ » . این رویای پر کشش برای کشوریست که طاعون کودتا ها ،‌جنگ داخلی و مداخلات ابر قدرت ها را از سر گذشتانده است .

حقانی در هنگام مداخله شوروی در افغانستان در سال ۱۹۷۹میلادی به دنیا آمد و در میرانشاه ، محله مهاجرین افغانی در آنسوی سرحد در پاکستان بزرگ شد . پدرش ، جلال الدین حقانی قوماندان مجاهدین یا شورشیان افغانی بود که جنگ مقدس را علیه قوای شوروی به پیش می بردند . جلال الدین حقانی در سازمان های استخباراتی پاکستان و عربستان سعودی حامیانی داشت و با سازمان استخبارات ایالات متحده امریکا ( سیا ) دارای روابط نزدیکی بود چناچه این سازمان به وی به ارزش صدها هزار دالر کمک نقدی و سلاح مینمود . او همچنان با اسامه بن لادن پیوند نزدیک داشت . اسامه با کمک جلال الدین حقانی سازمان « القاعده » را ایجاد کرد . او فرزندش را تربیت نمود تا رهبری شبکه گسترده جهاد او را به عهده گیرد .این شبکه را امپراتوری جنایتکار وسودآور مواد مخدر ، اختطاف گر و باجگیر وارد جهان عرب ساخت .

زمانیکه ایالات متحده امریکا در سال ۲۰۰۱ میلادی در افغانستان مداخله نمود سراج الدین حقانی بیست ساله بود و در مدرسه خانواد گی اش در خوست در جنوب شرق کشور فعالیت می نمود . درآنزمان اخباری از طریق رادیو در باره پرتاب راکت های ایالات متحده امریکا بر شهر کابل منتشر شد . فوران ادرنالین همه جا را فرا گرفت . در این رابطه سراج الدین حقانی می گوید :

« ما جوان و سر شار ازانرژی ، و از نگاه فکری و فزیکی آماده نبرد بودیم ».

هرچند رژیم طالبان به زودی سقوط کرد ولی جنبشی در تابستان سال ۲۰۰۶ میلادی بمثابه حرکت قیام بار دیگر شکل گرفت . تا این زمان حقانی عملیات پارتیزانی را در شرق کشور رهبری می کرد و پسان تر به صفت معاون امیر عهده دار مواظبت از استراتیژی نظامی طالبان در سراسر کشور گردید .جنگجویان زیرقومانده مستقیم او به قابل ترین نیروی اردوی قیام طالبان مبدل شدند . افراد حقانی مرگبارترین حملات انتحاری جنگ را انجام دادند که یکی از آنها حمله انتحاری سال ۲۰۱۷ میلادی بود و بیش از یکصدو پنجاه نفر را که بیشترینه بخش آنها مردمان غیرنظامی بودند با یگانه بمب موتری به نا بودی کشانید .

شیخ هیبت الله در آغاز سال ۲۰۲۲ میلادی تعهد سایر نمایند گان طالب را مبنی بر فراهم سازی امکان تحصیل برای دختران نقض نمود . اگاهان می گویند که اکثریت رهبران طالب با وضع مقررات سختگیرانه برای زنان و دختران از سوی هیبت الله موافق نبودند . حقانی و سایر طالبان از امیر تقاضا کردند تا از شدت قیودات وضع شده بکاهد . اما شیخ هیبت الله در پاسخ به آنها متحدین خود را به جای اشخاص پراگماتیک مقرر نمود و به گفته برخی ها به طور عمدی از تلاش های حقانی در جهت نزدیکی با غرب از راه محدود ساختن بیشتر حقوق زنان جلوگیری کرد . حقانی در مصاحبه خود هرگونه انشعاب در حکومت را رد نمود و خاطر نشان ساخت که رهبری طالبان حکومت مستقل با قانون واحد و رهبر واحد را بوجود آورده است .

دیپلوماسی

چنانچه کارشناسان بمن گفتند حقانی ها درمذاکرات پشت پرده با دیپلومات های غربی تعهد سپرده اند که از تهدیدات تروریزم جهانی ، نه تنها از ناحیه دولت اسلامی ( داعش ) که در تمام افغانستان حملاتی را انجام میدهند بلکه از سوی القاعده نیز که شبکه حقانی با آن پیوند نزدیک دارد جلوگیری خواهند نمود . اما برغم این تعهد بازهم سواعتماد به قوت خود باقی است ، به ویژه پس از آنکه دیده شد که حقانی ها رهبر القاعده ایمن الظواهری را در کابل پناه دادند و او در سال ۲۰۲۲ میلادی در حمله هوایی ایالات متحده کشته شد .

مامورین پاکستانی هم حقانی ها را متهم میسازند که به طالبان پاکستانی که گروه جنگجو و متحد ایدیالوژیک طالبان افغان اند پناه میدهند . مونیر اکرم ، سفیر پاکستان در سازمان ملل متحد بمن اظهار داشت که طالبان افغانستان ازنگاه تاکتیکی خیلی هوشیاراند و در روابط آنها با طالبان پاکستانی هم مساله ایدیالوژی وهم استراتیژی تامین نفوذ برکشورهای همسایه مطرح است .

حقانی درصحبت با من تاکید نمود که درافغانستان گروه های تروریستی وجود ندارند و امارت اسلامی برهرگوشه کشورکنترول دارد .

با یک نگاه متفاوت پیرامون امنیت در دوران طالبان میتوان نتیجه گرفت که واقعیتی مبتنی بر این امر که گروه های تروریستی درسه سال پسین اهدافی را درغرب مورد حمله قرار نداده اند خود نشانه ایست که حقانی میخواهد در سطح بین المللی ابتکار را در دست داشته باشد . در اینجا سوال تنها در اینست که او در برابر این تلاش چه چیزی را بدست آورده خواهد توانست .

هانس یاکوب شیندلر (Hans Jakob Schindler ) هماهنگ کننده پیشین گروه نظارت سازمان ملل متحد برای افراط گرایی در منطقه اظهار داشت که اندیشه همکاری با حقانی ها خطرناک است . انسان نمیداند که در صورت مراوده با حقانی ها ، آنها درکدام جانبی قرار خواهند داشت ،‌ درجانب شما ،‌ در جانب خود و یا در جانب تروریست های بین المللی ؟

آینده

در تابستان امسال تصویری از سراج الدین حقانی در رسانه های اجتماعی منتشر شد . او در پیشروی قصرالشاطی در ابوظبی با تبسمی بر لب قرار داشت و دست حکمران امارت متحده عربی شیخ محمد بن زاید بن سلطان آل نهیان را در دست داشت . این دیدار نخستین ملاقات رسمی او با یک رییس دولت بود و برخی ها آنرا علامتی دال بر این میدانستند که کمپاین مجرد او در ایجاد یک پایگاه حمایتی مستقل ، زنده و کامیاب بوده است .

همراهان حقانی گزارش داده اند که او ماه ها را در سال روان در ملاقات با بزرگان شمال و غرب افغانستان سپری نموده تا روابطی را با مقر او در شرق برقرار سازد . تیم حقانی وید یوهایی را برای تمدید شهرت او درمیان جنگجویان جوان طالب پخش نموده اند . حقانی همچنان به تماس های خود با مامورین غربی ادامه داده است .

روبین بارنی ( Barnett Rubin ) دیپلومات پیشین سازمان ملل متحد و ایالات متحده امریکا به این نظر است که حقانی با وجودیکه همچون در گذشته صریح سخن نمی گوید بازهم دیده میشود که او سعی دارد تا ایتلاف دراز مدت سیاسی را بوجود بیآورد . برای من حاضر شدن او برای مصاحبه خود بخشی از این تلاش های سیاسی است .او در صحبت ما برای نخستین بار پس از گذشت یکسال به گونه علنی در باره آموزش زنان سخن گفت وخاطر نشان ساخت که وضع فعلی بدین معنا نیست که دختران برای همیش از رفتن به مکتب و تحصیل محروم گردیده اند .چنین اظهارات بازتاب دهنده باور او در این امر است که هیچ حکومت خود کامه نمیتواند بدون حمایت عامه به موجودیت خود ادامه دهد .

حقانی همچنان متذکرمیشد که وحدت برای افغانستان درحال حاضرمهم است تا ما صاحب کشور صلح آمیزشده بتوانیم.

ترجمه از بامیک

یادداشت : کسانی که درتهیه این گزارش همکاری کرده اند :صفی الله پادشاه ، ‌یعقوب اکبری، فهیم عابد، ضیا الرحمان و اعظم احمد

بامداد ـ سیاسی ـ ۱/ ۲۴ـ ‍۱۲۱۲