از زنده گی احزاب سیاسی جهان :
گفت وگو با پیتر مرتنز، دبیرکل حزب کارگران بلجیم
پیترمرتنز، دبیرکل حزب کارگران بلجیم، در سال های اخیر یکی از شخصیت های مطرح در جنبش چپ در طرح مساله ضرورت ایجاد روابط نزدیک تر کشورهای « جنوب جهانی» برای مقاومت در برابر هژمونی طلبی کشورهای امپریالیستی بوده است. کتاب جدید او با عنوان « شورش » که چاپ اول آن در دسامبر ۲۰۲۳ ترسایی در هالند منتشر شد، فراخوانی برانگیزاننده برای بسیج مبارزه طلبی نیروهای چپ در سراسر جهان است که علیه بی عدالتی های عمیق ناشی از عملکرد سرمایه داری نیولیبرال مبارزه می کنند. مرتنز در کتاب خود با شیوایی تضادهای سیستم سیاسی و اقتصادی موجود را افشا می کند و دقیقاً نشان می دهد که چگونه کارگران و زحمتکشان و نیروهای مدافع حقوق و منافع آن ها می توانند با هماهنگی با یکدیگر در سطح وسیع تر و فرار مرزی سازماندهی کنند تا دنیایی بهتر بسازند.
این مصاحبه به بهانه انتشار کتاب « شورش » با هدف آشنایی بیشتر با عرصه های مختلف نقطه نظرهای رفیق مرتنز و ادامه بحث ها و گفت وگوهای وسیعتر با ایشان در رابطه با مسایل مطرح در جنبش چپ جهانی می باشد.
***
پرسش : چه انگیزه ای موجب نوشتن کتاب « شورش » در این برهه به خصوص شد؟ مخاطب کتاب کیست و چرا؟
پاسخ : هنگامی که من ماجرای کیت (Kath) پرستاری شاغل در شفاخانه رویال بارکشایر انگلستان را شنیدم که برای نخستین بار در زنده گی‌اش دست به اعتراض می زد. کیت مدت سی سال پرستار بود و پیش از این هرگزبه اعتصاب فکر نکرده بود. او همیشه می گفت: « من اهل این کار ها نیستم. » ولی وضعیت تغییر کرد. روایت‌هایی در بیمارستانی که کیت در آن کار می کرد وجود داشت. برای نمونه، افرادی بودند که برای صرفه جویی در هزینه گرمایش دو عدد جاکت طرز تفکر به تن می کردند یا همکارانی که به دلیل توانایی نداشتن در پرداخت هزینه ایاب‌ذهاب به محل کار، مرخصی استعلاجی می گرفتند. این‌ها همه موجب تغییر درکیت می شد و او دیگر نمی توانست بی تفاوت بماند. او برای دریافت دستمزدِ بیشتر به اعتصاب پیوست. در روزهای پایانی ماه دسامبر سال ۲۰۲۲ ترسایی نیم میلیون پرستار در اعتصاب بودند. این امر سرآغاز جنبش اجتماعی ای تاریخی و « تابستان ها و زمستان های نارضایتی » بود. در شمال سیاره ما نیز شورشی در جریان است. مبارزه طبقاتی مانند امواج دریاها بالا و پایین می روند و قطعاً وجود دارند.
» شورش »، مانند همه کتاب های پیشین من، برای بیشترین تعداد مخاطب نوشته شده است. من کاملاً بر این باورهستم که اشخاص در پی درک چگونگی عملکرد این جهان می باشند. درک بنیادین تاریخ و قبول این امرکه جهان ما قرن هاست که به هم مرتبط بوده است، بسیار مهم می باشد. بازرگانی، مسیرهای دریایی و بنادر، ما را به هم پیوند می دهند. رویدادهای اندونزیا یا بولیویا برای ما در بلجیم اهمیت دارند، دقیقاً همان گونه که تحولات اینجا (بلجیم) در برازیل طنین انداز است.
پرسش : چرا عنوان « شورش »؟
پاسخ : هنگام نوشتن کتابم، صحبت های فیونا هیل، یکی از اعضای سابق شورای امنیت ملی ایالات متحده امریکا را شنیدم. پاسخ او به ۱۲۷ کشوری که از تحریم‌ها علیه روسیه حمایت نکردند این بود: « این یک شورش است » . ظاهراً، پیروی نکردن کشورها از واشنگتن، شورش تلقی می شود. این پاسخ ، در ذهن من طنین‌انداز شد. اگر این را شورش می نامند، بیایید آن را به‌عنوان لقبی با کمی خصلت سرکشی بپذیریم.
«شورش » برای من یک استعاره و نمادی از سرپیچی از نظم مستقر نیز هست. « شورش » تصویریست که دارای تاریخ طولانی دریانوردی و نشان دهنده اشکال مختلف مقاومت جمعی می باشد. از سرود خوانی جمعی در زیر عرشه کشتی گرفته تا برای تومار امضا جمع آوری کردن، اتحاد و سرپیچی از کار، کارشکنی و در دست گرفتن کنترول کشتی. وضعیت کشتی ها بر روی آب همیشه آرام نبود، بلکه برعکس، بیشتر ناآرامی حاکم بود. از هر ۱۰ کشتی، برده‌های یک کشتی دست به شورش می زدند.
امروز نیز، شورش در شمال و جنوب وجود دارد. به بزرگ ترین اعتراض اجتماعی در تاریخ بشر درهند نگاه کنید، جایی که دهقانان و کارگران با هم بسیج شدند. یا این امر که چگونه جنبش‌های بزرگ مردمی از بولیویا تا چیلی، به انجام نخستین اصلاحات دموکراتیک در امریکای لاتین منجر شدند. در شمال، مبارزه طبقاتی مانند امواج دریا در فرازونشیب است، ولی وجود دارد و با همان نظم جهانی، همان انحصارات، همان سیستم استثماری، مبارزه می‌کند.
پرسش :از زمانی که شما کتاب “شورش” را نوشتید، حوادث وحشتناکی در خاورمیانه رخ داده که با بی‌اعتنایی آشکار دولت اسراییل به قوانین بین‌المللی و همدستی با ایالات متحده، اتحادیه اروپا، و بریتانیا، همراه بوده‌اند. آیا شما این رویدادها را در نسخه‌های فرانسوی، انگلیسی، و اسپانیایی کتاب خود گنجانده‌اید؟
پاسخ : من در کتابم به پنج مورد مهم که واشنگتن را آسیب پذیر نموده و تعداد فزاینده‌ای از کشورهای جنوب را در پی یک جایگزین واداشته است، پرداخته‌ام. تنها کافیست که شما به جنگ غیرقانونی عراق در سال ۲۰۰۳ ترسایی، بحران مالی جهانی در سال ۲۰۰۸ ، و جنگ اوکرایین در سال ۲۰۲۲ فکر کنید. جنگ ویرانگر وحشتناک اسراییل علیه فلسطین، بدون شک، ششمین مورد تعیین کننده می باشد. این جنگ، نقاب از چهره جنگ طلبان برمی دارد. محور جنگ که واشنگتن آن را تغذیه می کند، با توسل به خشونت شدید، همچنان معتقد است که فراتر از همه قوانین می باشد. ولی این محور، بیش‌ازپیش منزوی و سیاست دورویی آن در سراسرجهان آشکار شده است. روسیه، پس از حمله به اوکرایین، بی درنگ با تحریم های اقتصادی و نظامی مواجه شد، ولی اسراییل از چنین اقداماتی به دور ماند. توافقنامه اتحادیه اروپا با اسراییل همچنان به این کشور دسترسی کامل به منابع اروپایی را می دهد، درحالی که ایالات متحده امریکا سلاح های مورد استفاده در غزه را تامین می کند. از جاگارتا تا بروکسل، لندن تا یوهانسبورگ، استانبول تا واشنگتن، یک نسل جدید برای اعمال فشار و رسیدن به صلح و عدالت برای فلسطین ایستاده است. میلیون‌ها نفر برای صلح، نان، و عدالت به خیابان ها می‌آیند. این امر، نشانده دیدگاه جدیدی می‌باشد.
پرسش : تاریخچه روابط ایالات متحده امریکا و چین، چه حقایقی را درباره امکان ایجاد روابط عادلانه و محترمانه تجارتی در منطقه اقیانوس آرام و در سراسر جهان به ما می گوید؟
پاسخ : از زمان بحران نفت در سال ۱۹۷۳/ ۱۳۵۲ ایالات متحده امریکا بخش عمده‌ای از صنایع تولیدی‌اش را از دست داد و بر سرمایه مالی متمرکز شد، درحالی که موقعیت چین به‌عنوان کارخانه تولید برای جهان، تثبیت شد. امروز، واشنگتن می خواهد با سیاست حمایت گرایی اقتصادی و تشدید جنگ تجاری به این امر پایان دهـد و چین را به‌عنوان یک « رقیب همه جانبه » معرفی نماید. چنین سیاستی، پیامدهای مهمی را برای جهان در بحبوحه انجام تغییرات تولید انرژی در مقیاس بزرگ خواهد داشت. چنین تغییراتی همیشه نظم اجتماعی را بر هم می زنند. نمونه‌هایی از این تغییرات، استفاده از زغال سنگ در قرن‌های هجدهم و نوزدهم، نفت در قرن بیستم، و گذار به اقتصاد بدون سوخت فسیلی در قرن حاضر می باشند. رقابت کنونی که برای دستیابی به منابع گرانبهایی مانند لیتیوم، کوبالت، و نیکل به راه افتاده، منجر به توسعه پروژه‌های زیرساختی بزرگ برای پارک های بادی و خورشیدی، ذخایر هایدروژنی و مسیرهای حمل ونقل جدید شده است. درهمین حال، یک تحول جدید در فناوری دیجیتالی موجب پیشرفت‌های سریع در یادگیری ماشین ها، هوش مصنوعی، تدارک اطلاعات و حفاظت از داده‌ها، شتاب دهنده های سخت افزاری، شبکه‌های ارتباطی G5 و G6 و نیمه‌هادی های موردنیاز برای انجام همه این کارها شده است. رقابت فزاینده با چین در همه جنبه های این تغییرات نقش دارد.
کاخ سفید مناقشه با چین را یک L بازی مجموع- صفرK و دیگران را مستلزم به انتخاب یک طرف می داند. کاخ سفیدی‌ها با آتش بازی می کنند و این تفکر که اقتصاد جهان را به دو بلوک بزرگ متقابل تقلیل می دهد، به سود کره زمین نمی باشد. کشورهای دارای اقتصاد بزرگ وظیفه دارند که به سایر کشورها احترام گذاشته و با آن ها یکسان رفتار کنند. کشورهای بزرگ باید در برقراری ارتباط خود با سایر کشورها بر اساس گفت ,گو و مشارکت به‌جای رویارویی یا سیاست ایتلاف‌های فرصت طلبانه پیش قدم باشند.
پرسش : مردم جنوب جهانی در شرایط متفاوت خود به دنبال دستیابی به عدالت سیاسی، اقتصادی، و اجتماعی هستند، اما دولت‌های آن‌ها در همه موارد توانایی یا تمایلی برای ارایه جایگزین ها ندارند. شما برای توصیف این تنش از « شورش مضاعف » صحبت می‌کنید. منظور شما از این نام چیست؟
پاسخ : کسانی که ممکن است انتظار داشته باشند که ده کشور بریکس پلاس بر یک برنامه مشترک چپ توافق کنند، واقعاً مأیوس خواهند شد. با این حال، این بدان معنا نیست که ما باید از به وجود آمدن یک چنین همکاری جدیدی ناامید باشیم. در جنوب جهانی، شورش دارای یک ویژه گی دوگانه است.
از یک سو، جنبش های مردمی سعی در تحمیل مطالبات مترقی، از پایین به بالا، را دارند. هر گروه، این کار را در چارچوب خود انجام می دهد، ازجمله جنبش اجتماعی کشاورزان بدون زمین در برازیل (MST)، جنبش بزرگ « انجمن دموکراتیک سراسری زنان هند ـ AIDWA » و مبارزه اتحادیه ملی کارگران فلزکار افریقای جنوبی (NUMSA). این همان شورش زیر عرشه کشتی است که با صدای بلند خواستار حقوق دموکراتیک، اصلاحات ارضی، و دستمزد خوب می باشد. چنین اشتیاقی برای دستیابی به آزادی در برابر رژیم های مرتجع و دیکتاتوریست که شایسته حمایت ماست. ولی شورش بر روی عرشه، در سطح حکومت ها نیز وجود دارد. آن ها به دنبال شکل جدیدی از عدم تعهد، دور از دنیای تک قطبی زیر یوغ واشنگتن، صندوق جهانی پول، و بانک جهانی هستند. کشورهای بریکس، بانک سرمایه گذاری خود را تاسیس کرده‌اند. کشورها اکنون می توانند برای درخواست یک وام جدید، به جای صندوق جهانی پول، به بانک بریکس مراجعه کنند. این امر، یک تغییر در قوانین بازی در روابط جهان نواستعماری است که بسیاری از کشورهای پیشرفته غربی آن را نادیده گرفتند.
پرسش : چشم انداز صلح جهانی را چگونه می بینید و مردمان جنوب جهانی و شمال جهانی برای دستیابی به آن چه کاری می توانند با هم انجام دهند؟
پاسخ : ما دریک دنیای قطبی زنده گی می کنیم که می تواند به هر جهت متمایل شود. افراد شرور هرگز از ما دور نمی باشند. ولی می بینید که چگونه مردم، چه در شمال و چه در جنوب کره زمین، گرد هم می آیند، سازماندهی می کنند و برای چیزهای ساده: درآمد مناسب، یک وعده غذای سالم، سقفی بالای سر و انرژی مقرون به صرفه، قیام می کنند.
پیام من اینست: اگر بتوانیم اجازه دهیم شورش‌ها درشمال و جنوب جهانی با هم پیوند پیدا کنند، می توانیم جهان را به سوی یک جهت دموکراتیک، مردمی و زیست محیطی، که این سیاره به آن نیاز دارد، متمایل کنیم. آینده با نظام سرمایه داری نیست، بلکه با سوسیالیسم دوم [تلاش دوباره] است./ نامه مردم
بامداد ـ سیاسی ـ ۱/ ۲۴ـ ۲۳۰۲
Copyright ©bamdaad 2024