بمناسبت دهم دسامبر روزجهانی حقوق بشر:
نگاه پارادوکس امارت اسلامی افغانستان در برابر زنان
هایده صدیقی
پس از این که افغانستان در ۱۵ اگست ۲۰۲۱ در یک هرج و مرج و فرار رییس جمهوری این کشور بدست طالبان سقوط کرد، این کشور یکبار دیگر دست‌خوش وضع مقرره‌هایی برای زنان و آزادی آن‌ها شد. طالبان پس از تصرف این کشور حق تحصیل و کار را برای زنان این کشور محدود و در مکاتب را از صنف ۶ به بعد به روی دختران بست و صنف‌ها و اوقات درسی در دانشگاه های افغانستان را نیز از پسران جدا کرد. اما طالبان چرا دست به وضع مقرره برای حق تحصیل و آزادی زنان در افغانستان زد؟ در حالی که آموختن علم در اسلام برای زن و مرد فرض دانسته شده و حضرت محمدصنیز فرموده‌است: «اُطلُبوا العِلمَ مِنَ المَهد إلَی اللَّحْد» «وقت طلب علم، از گهواره تا گور است.»
این حدیث را فردوسی این گونه نقل کرده است: چنین گفت پیغمبر راست گوی ز گهواره تا گور دانش بجوی
با این حال، سحر فطرت دستیار پژوهشگر بخش حقوق زنان در دیده بان حقوق بشر گفته است: «غیر قابل باوراست که ما در سال ۲۰۲۲ در مورد اینکه آیا دختران باید اجازه تحصیل داشته باشند یا خیر، بحث کنیم.» این مورد را دستیار پژوهشگر بخش حقوق زنان در دیده بان حقوق بشر در حالی مطرح کرده‌است که بیش از یکسال است که دروس مکاتب ابتدایه به روی دختران دانش آموز مسدود است. خانم فطرت در ادامه افزوده‌است: «هر روز میلیون ها دختر افغان فرصت‌ها و رویاهایی را از دست می دهند که هرگز نمی توانند دوباره به دست بیآورند.»
زنان و فرصت‌های از دست رفته
با آن که حضور فعال زنان افغان در حکومت های قبلی این کشور را در عرصه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و پیشرفت‌های چشم گیری آن‌ها را در این زمینه نمی توان نادیده گرفت، با آن هم ضمن این که با کمک میلیاردها دالر جامعه جهانی و کشورهای مددرسان در افغانستان صدها مکتب، شفاخانه، سرک و پل اعمار و به بهره برداری سپرده شد و ده‌ها نهاد دولتی و غیردولتی که در بخش های تعلیم و تربیه، محو خشونت علیه زنان فعالیت داشتند، درهم شکست و اقتصاد شکننده افغانستان ضمن این که هزاران شهروند را مجبور به ترک این کشور کرده‌است، جامعه جهانی و کشورهای ابرقدرت در حال تعامل با امارت اسلامی افغانستان است. امارت اسلامی که عرصه را برای شهروندان این کشور تنگ و برای زنان محدود کرده است. اما، آیا جامعه جهانی در تعامل با طالبان موفق به دست یافتن به آزادی های زنان و دختران در افغانستان می شود؟ و چه تضمینی وجود دارد تا پس از تعامل جامعه جهانی با امارت اسلامی ، زنان در این کشور به اساسی ترین حقوق شان که تحصیل و کار است دست‌یابند؟ درحالی که در وضعیت کنونی افغانستان، زنان و دختران از همه حقوق و آزادی های مدنی‌شان در همه عرصه های زنده گی محروم‌اند و دیگر نمی توانند بخوانند، بنویسند، سخن بگویند و فعالیت نمایند و مهم تر از همه این که به آینده امیدوار باشند. زنان و دختران و روشن فکران، روزنامه نگاران و مدافعین حقوق بشر در شرایط کنونی افغانستان در سیاهی تمام و در بند بسر می برند و نگران آینده خویش و فرزندان شان اند ولی دراین خصوص جامعه جهانی و مدافعین حقوق انسانها هیچ گونه حرکت که افغان ها را در بدست آوردن آزادی های مدنی شان درآینده نوید دهد، صورت نگرفته و این برای افغان ها بخصوص برای زنان تاسف بار و نگران کننده است. امروزه جامعه افغانی بخصوص زنان و دختران محروم از تحصیل، خانواده رسانه ای، اساتید و قلم بدستان و گروه های که مدافعین حقوق مدنی بودند و سالها درعرصه های مدنی، مبارزه با دیکتاتوری و در راه حرکت بسوی دموکراسی و منع خشونت علیه زن و جنگ، کار و فعالیت کردند، متخصصین و روشن فکران و همه آگاهان حقوق بشر که در راه آزادی بیان مبارزه داشتند و هیچگاهی خاموش ننشستند و همیشه صدای شان را در برابر جنگ و خودکامه گی و دیکتاتوری بلند کردند به پشتیبانی و حمایت جامعه مدنی ، کشورهای دموکرات و مدافع حقوق زن ضرورت دارند.
زنان نقش خیلی مهم و سازنده در راستای ترقی و پیشرفت هرجامعه دارد چنانچه زنان روشن فکر و تحصیل یافته فرزندان با تعلیم وبا افکار و اندیشه باز پرورش میدهند به قول معروف که مردان روشن فکر از مادران و زنان روشن فکرو تعلیم یافته زاده می شوند، برعکس در جامعه ای که زن در آن نقش برده را داشته باشد و وجود زن نادیده گرفته شود، درچنین جامعه ایی شاهد حاکمیت مردسالاری و افراط گرایی خواهیم بود. آینده چینین جامعه خطرساز برای اطرافیان و حتا گفت برای جهان است.
با بسته شدن دروازه های مکاتب و محروم شدن دختران از کسب تعلیم، حذف زنان از تشکیلات ادارات دولتی، بسته شدن سازمان منع خشونت علیه زن، محدودیت برکار و فعالیت های رسانه ها بخصوص زنان خبرنگار و نویسنده ، و نهادهای مدافع حقوق زن یکبار دیگر تاریخ سیاه گذشته در افغانستان تکرار شد که این عواقب ناگوار و تاثیرات منفی بر آینده افغانستان خواهد داشت.
بایست در راستای بازگشایی مکاتب دختران و دادن حق تحصیل برآنان و برگشتاندن آزادی مطبوعات یک بار دیگر آینده خود و جامعه افغانی را روشن گردانیم که در حقیقت پایه دموکراسی و ازادی سخن را بنانهاده ایم چون تربیت انسانهای مدنی و دموکرات برای استقرار دموکراسی های پیشرفته جز از راه آموزش و پرورش میسر نیست. به اساس دو حق جهان شمول و انکار ناپذیر انسان ها یعنی حق رای به معنای واقعی در تمام زمینه ها و حق آموزش با تمام سازو کارهایش میتوانیم به آینده کشور خود خوشبین باشیم به عقیده من این دو حق لازم و ملزوم و دو قلوهای جدا ناشدنی اند و اولی بجای دومی یعنی رای بدون تعلیم به جای دموکراسی به اوباش سالاری منتهی می شود و در واقع سقط یکی به امید نمو دیگری، خیال باطل و محال است. برای داشتن جامعه مرفع و مترقی و دموکراسی بایست از طریق آموزش حرکت کرد چون دموکراسی و آزادی بیان بدون تعلیم معنای ندارد.
بامـداد ـ سیاسی ـ ۵/ ۲۲ـ۱۰۱۲
Copyright ©bamdaad 2022