ویجی پراشاد
لوییس ایناسیو لولا داسیلوا (معروف به لولا)، مردی پر انرژی است که هنوز در صحنه سیاسی برازیل حضور دارد. او از ماجرای دوران حضور خود در ایران می گوید، زمانی که در مناقشه ای که امریکا بر سر سیاست انرژی هسته ای به آن کشور تحمیل کرده بود تلاش می کرد میانجیگری کند. لولا و وزیر امور خارجه اش، سلسو آموریم، موفق شدند در سال ۲۰۱۰ ترسایی به توافقی دست یابند که از کارزار فشار مداوم واشنگتن علیه تهران مانع شود و فضای سیاسی در این زمینه آرام شود. لولا در آن زمان گفت: « اوباما قواعد بازی را رعایت نکرد.» باراک اوباما، رییس جمهور ایالات متحده امریکا ، این توافق را نپذیرفت و همه تلاش های فراوان رهبری برازیل در برقراری توافق را در‌هم شکست. لولا این روایت را در زمان مبارزات انتخاباتی‌اش علیه رییس جمهور فعلی و عمیقاً نامحبوب برازیل یعنی «ژاییر بولسونارو» همراه با طرح دو نکته مهم بیان کرد: نخست اینکه او توانست با اتکا بر نقش برازیل در امریکای لاتین مشکل کشور دوردستی چون ایران را مدیریت کند، و دوم اینکه از مخالفت آشکار با برخورد ایالات متحده امریکا در تخریب صلح و پیشرفت در جهت حفظ منافع خود هراسی نداشته باشد. این لولا است که هم اکنون پیشتاز دور اول انتخابات ریاست جمهوری برازیل است، انتخاباتی که ( فردا) ۲ اکتوبر برگزار خواهد شد.
فرناندو حداد که در انتخابات ۲۰۱۸ ترسایی با بولسونارو رقابت کرد و ۴۵ درصد از آرا را به دست آورد ولی پیروز نشد، اظهار داشت که انتخابات پیشِ رو همچنان «خطرناک » است. اگرچه نظرسنجی‌ها نشان می دهند که لولا پیشتاز است، ولی همه می دانند که بولسونارو برای تضمین پیروزی اش بازی هایی شیطنت آمیز خواهد کرد. راست افراطی در برازیل مانند راست افراطی در بسیاری از کشورها، در رقابت برای به دست گرفتن قدرت دولتی به شدت عمل خواهد کرد. حداد گفت که بولسونارو حاضر است آشکارا دروغ بگوید و مطالبی توهین آمیز در رسانه‌ه ای راست افراطی مطرح کند و سپس هنگامی که از سوی رسانه های اصلی به چالش طلبیده می شود به بی خبری تظاهر می کند. هر بار که به بولسونارو حمله می شود او در جواب می گوید: « اخبار جعلی‌اند! »
چپ در گفتمان سیاسی اش بسیار صادق تر است: مایل به دروغ گفتن نیست، مشتاق است که مشکل هایی چون گرسنه گی و بیکاری، ناامیدی اجتماعی و پیشرفت اجتماعی را به کانون بحث های سیاسی بیآورد. ولی این مسایل حاشیه ها و سروصدایی کم تر دارند و در فضای رسانه ای و مطبوعاتی که از بولسونارو و پیروانش تغذیه می کند کم تر حضور پیدا می کنند. راست گرایی قدیمی و سنتی نیز که جایش را به راست افراطی بولسونارو داده است در این کارزار عقب افتاده است.
هم بولسونارو و هم لولا با رای دهنده گانی روبرو هستند که آنان را یا دوست دارند یا ازشان متنفراند. در این رقابت جای چندانی برای ابهام وجود ندارد. بولسونارو نه تنها نماینده راست افراطی است و آشکارا از نظر‌های آنان دفاع می کند، بلکه بخش بزرگی از طبقه متوسط را هم با وجود این واقعیت که وضعیت اقتصادی شان در سال های دهه گذشته بدتر شده است اما هنوز در رویای رسیدن به ثروت به سر می برند نماینده گی می کند.
اختلاف رفتار بولسونارو و لولا در طول مبارزات انتخاباتی فاحش بوده است: رفتار بولسونارو بی نزاکت و بی شرمانه بوده درحالی که رفتار لولا همراه با پخته گی و محترمانه بوده است. اگر انتخابات به نفع لولا پایان گیرد، به احتمال زیاد از کسانی که از بولسونارو متنفرند بیش از کسانی که او را دوست دارند رای کسب خواهد کرد.
ديلما روسف، ریيس جمهور پیشین، طی گفت وگویی طولانی می گوید که لولا احتمالاً در انتخابات پیروز خواهد شد زیرا مردم از بولسونارو خسته شده‌اند. مدیریت فجیع او در مورد همه گیری کرونا و وخامت اوضاع اقتصادی در کشور بولسونارو را همچون مدیری ناکارآمد نشان می دهد. با این حال، ديلما روسف خاطرنشان می کند که در روزهای اخیر و حدود یک ماه قبل از انتخابات دولت بولسونارو ( و دولت‌های محلی) سیاست هایی را ارایه کرده‌اند که به کاهش فشار از دوش طبقه متوسط شروع کرده است، سیاست‌هایی مانند برداشتن مالیات بر بنزین. این سیاست‌ها می توانند برخی از مردم را به رای دادن به بولسونارو سوق دهند، ولی حتی این امر نیز ممکن است که پیش نیاید. وضعیت سیاسی در برازیل برای چپ ناپایدار است و گروه‌های اصلی راست (زمین داران، روحانیون، و نظامیان) مایل هستند که از هر وسیله برای حفظ قدرت خود استفاده کنند. ایتلاف این گروه‌ها بود که در سال ۲۰۱۶ ترسایی به یک « کودتای قانونی » علیه دیلما دست زد و در سال ۲۰۱۸ ترسایی با استفاده از « جنگ حقوقی» علیه لولا از رقابت او با بولسونارو جلوگیری کرد. عبارت هایی همچون (کودتای قانونی و جنگ حقوقی) هم اکنون جزو واژه‌هایی هستند که از سوی نیروهای چپ در برازیل به کار برده می شوند و از آن‌ها چنین استنباط می شود که راست گراها (یا سنتریو که نیروهایی هستند که به هر قیمت در حکومت سهیم می مانند) در صورت احساس خطر آشکار است که از منافع شان درنمی گذرند.
خوایو پایولو رودریگز، رهبر جنبش کارگران بی زمین روستایی (MST) و از مشاوران نزدیک کارزار لولا است. او می گوید که در سال ۲۰۰۲ترسایی لولا در برابر فرناندو هنریکه کاردوسو، رییس جمهور، به دلیل نفرت شدید لولا از سیاست های نولیبرالی که او از آن حمایت می کرد، پیروز شد. چپ در آن زمان متلاشی و تضعیف شده بود. دوران ریاست جمهوری لولا به بسیج و سازمان دهی نیروهای چپ کمک کرد، اگرچه حتا در این دوره، کانون توجه مردم بیشتر خود لولا بود تا ساختارهای چپ.
لولا در دوران حبس خود به اتهام‌هایی که چپ آن ها را تقلب آمیز نامیده است، به چهره‌ای برای متحد کردن چپ تبدیل شد: « لولا را آزاد کنید! »، شعار اتحاد بود و حرف L (لام لاتین ) به نماد مبارزه تبدیل شد (نمادی که همچنان در انتخابات از آن استفاده می شود). با وجود نامزدهای چپ گرای دیگر که در این رقابت انتخاباتی حضور دارند، برای خوایو پایولو رودریگز تردیدی وجود ندارد که لولا پرچمدار چپ است و برای برکنار کردن رییس جمهور بسیار تفرقه انگیز و خطرناک یعنی بولسونارو، تنها امید برازیل است. یکی از سازوکارهای ایجاد وحدت در بین نیروهای مردمی در کارزار انتخاباتی لولا، ایجاد کمیته های مردمی است هم برای متحد کردن چپ و هم برای ایجاد برنامه برای دولت لولا که اصلاحات ارضی و سیاستی قوی تر برای جامعه های بومی و افریقایی-برازیلی را دربرمی گیرد.
دیلما می گوید شرایط جهانی برای سومین دور ریاست جمهوری لولا مناسب است. طیفی از دولت های چپ گرای میانه در امریکای لاتین (ازجمله در چیلی و کولمبیا) روی کار آمده‌اند. با اینکه این دولت‌ها سوسیالیست نیستند، ولی به تحکیم حاکمیت ملی و تامین زنده گی آبرومندانه برای شهروندان شان متعهدند. برازیل دومین کشور بزرگ قاره امریکا (پس از ایالات متحده امریکا) نقش رهبری این موج جدید از دولت های چپ در این نیمکره را می تواند ایفا کند. حداد می گوید برازیل پروژه منطقه‌ای جدید را باید رهبری کند که ایجاد ارزی منطقه‌ای به منظور استفاده در تجارت جهانی و همچنین خزانه مالی این کشور را نیز شامل شود. او نامزد فرمانداری ایالت سایوپایولو است که شهر اصلی آن پایتخت مالی کشور برازیل است. حداد معتقد است که چنین پروژه‌ای منطقه ای اختلافات این نیم کره را حل خواهد کرد و ایجاد پیوندهای تجاری جدید را موجب می شود که به زنجیره‌های طولانی توزیع که در اثر همه گیری کرونا بی ثبات شده بودند متکی نخواهند بود. لولا اخیراً گفته است: « ما ارزی مشترک برای امریکای لاتین ایجاد خواهیم کرد زیرا نباید به دلار وابسته بمانیم.” »
دیلما روسف مشتاق است که برازیل از راه بستر « گروه کشورهای بریکس » به صحنه جهانی بازگردد و بتواند همانند زمان ریاست جمهری خودش و لولا در سال های دهه پیش، رهبری چپ را به دست گیرد. او می گوید که جهان به چنین رهبری برای این بستر نیاز دارد چندان که تکیه اش بر پایه های تهدید، تحریم، و جنگ نباشد. روایت لولا درباره توافق با ایران از این نظر جالب توجه است که نشان می دهد کشوری مانند برازیل با حکومتی چپ گرا بیشتر مایل به حل و‌فصل مناقشه هاست تا تشدید آن ها و آن گونه که ایالات متحده امریکا می خواهد. دیلما خاطرنشان می کند این امید وجود دارد که ریاست جمهوری لولا بتواند ارایه دهنده رهبری قوی در برخورد با چالش های بی شمار مانند فاجعه های اقلیمی، جنگ و بیماری‌های اجتماعی باشد.
بامـداد ـ سیاسی ـ ۶/ ۲۲ـ۰۱۱۰
Copyright ©bamdaad 2022