شانگهای به مثابه وزنه متقابل غرب جمعی

شانگهای به مثابه وزنه متقابل غرب جمعی

اتحاد کشورهای سازمان همکاری شانگهای (SCO) در حال رشد است. ایران و پیوستن کشورهای عربی درآینده

یورگ کروناور

ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه نیز روز پنجشنبه برای نشست امسال سازمان همکاری شانگهای وارد سمرقند شد ، این شاهدی غیرقابل انکار مبنی برعدم موفقیت تلاش های غرب برای منزوی کردن کامل روسیه در سراسر جهان است.
پوتین روز پنجشنبه در حاشیه این اجلاس با شی جین پینگ رییس جمهور چین دیدار کرد. در طول این گفت و گو، او اظهار داشت که می تواند «سوالات و نگرانی های» چین در مورد جنگ اوکرایین را درک کند و می خواهد «موضع» روسیه را «توضیح دهد ». او از پکن به دلیل «موضع متعادل» در مورد جنگ اوکرایین تشکر کرد.
چین از مسکو در برابر غرب حمایت می کند، اما بارها از حمله به اوکرایین انتقاد کرده و برای راه حلی از طریق مذاکره فشار می آورد. پوتین با اشاره به غرب گفت که تلاش ها برای ایجاد «جهان تک قطبی» «شکل کاملاً زشت» به خود گرفته و «کاملاً غیرقابل قبول» است.
جین پینگ به نوبه خود اعلام کرد که جمهوری خلق آماده است به روسیه بپیوندد تا « نقش قدرت‌های بزرگ را ایفا کند و نقشی پیشرو در آوردن ثبات و انرژی مثبت به جهانی که توسط ناآرامی‌های اجتماعی تکان خورده است، ایفا کند.»

پوتین همچنین با ایران گفت ‌وگو کرد. رییس جمهور روسیه در روز پنجشنبه ابراهیم رییسی در دیدار روز جمعه دو گفت وگوی مهم دوجانبه انجام خواهد داد.
اولاً، او می خواهد با نارندرا مودی، نخست وزیر هند ملاقات کند. مودی پیش از این اشاره کرده بود که می خواهد روابط با روسیه را گسترش دهد.
از یک طرف، این شامل گسترش تجارت ( مانند واردات منابع انرژی روسیه و کودهای کیمیاوی روسیه ) و همچنین همکاری سیاسی فشرده تر، به عنوان مثال در چارچوب سازمان ملل یا G20 است.
از سوی دیگر، پوتین برای دیدار با رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه برنامه ریزی کرده است. موضوع باید صادرات غله جات اوکرایین، بلکه وضعیت اطراف نیروگاه هسته ای زاپاروژیه باشد.

شوکت میرضیایف، رییس جمهور ازبکستان، اندکی قبل از نشست سران سازمان همکاری شانگهای (SCO) که از روز پنجشنبه آغاز شد، با عبارات واضحی برای افکار عمومی بین المللی سخنرانی کرد.
ازبکستان ریاست سازمان همکاری شانگهای را در سال جاری بر عهده دارد. او در مقاله ای که روز دوشنبه برای پلاتفرم آنلاین اینتل نیوز منتشر شد، خاطرنشان کرد: « در دوران تغییرات مهمی در جهان»، در دوره ای از «گسست تاریخی»، زمانی که یک دوره به پایان می رسد و دوره ای دیگر آغاز می شود، هنوز بسیاری از اتفاقات غیرقابل پیش بینی و ناشناخته است. نظم جهانی سنتی دوران «شکست قابل توجهی» را آغاز کرده است. یکی از دلایل اصلی این امر بحران عمیق اعتماد در سطح جهانی که به نوبه خود باعث ایجاد تقابل ژیوپولیتیکی می شود و تهدیدی برای احیای کلیشه های تفکر بلوکی است.».
« فرآیند بیگانگی متقابل » را می توان مشاهده کرد که از جمله موارد دیگر، احیای اقتصاد جهانی را که به شدت مورد نیاز است، دشوارتر می کند. وضعیت جدی است. سازمان همکاری شانگهای که نشست سران آن روز جمعه به پایان می رسد، بخشی از تغییری است که میرضیایف بیان کرد.
اتحاد دولت‌ها که در سال ۲۰۰۱ ترسایی توسط چین، روسیه و چهار کشور آسیای مرکزی تأسیس شد، در سال ۲۰۱۷ ترسایی به هند و پاکستان گسترش یافت و تولید اقتصادی ۲۳.۳ میلیارد دلاری را در سال ۲۰۲۱ به ثبت رساند ( بیش از ایالات متحده امریکا یا اتحادیه اروپا ) اما قبل از هر چیز ۱۳ برابر بیشتر از زمان بنیانگذاری آن.
از دید غرب، سازمان همکاری شانگهای (SCO) بیشتر به فعالیت های مرتبط با مسایل امنیتی خلاصه می شود، اما در واقع به بسیاری از موضوعات دیگر نیز می پردازد.
به عنوان مثال، در اجلاس سمرقند، تامین انرژی و مواد غذایی و همچنین امنیت زنجیره تامین در دستور کار قرار دارد ، موضوعاتی که G7 نیز به آنها پرداخته است.
چین هم ‌اکنون می‌ خواهد در راستای استراتژی‌های « سبز» و «جاده ابریشم دیجیتال» در مورد توسعه زیست محیطی و دیجیتالی بحث کند. سمرقند، که اکنون دومین شهر بزرگ ازبکستان است، زمانی مرکز تجاری مهمی در جاده تاریخی ابریشم بوده است.
درتلقی غرب، اجلاس سازمان همکاری شانگهای (SCO) تحت سلطه سران کشورهای میهمان و دیدارهای رو در رو آنهاست ، به ویژه به دلیل حضور ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه.
رییس جمهور چین شی جین پینگ در اولین سفر خارجی خود از زمان شیوع بیماری همه گیر کووید-۱۹، روز چهارشنبه برای گفت و گو در قزاقستان بود و نه تنها با پوتین بلکه با نارندرا مودی، نخست وزیر هند در سمرقند ، برای اولین بار دیدار می کند. نه تنها به صورت مجازی، بلکه شخصاً، از زمانی که درگیری در مرز هند و چین در هیمالیا بیش از دو سال پیش تشدید شد.
رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه نیز حضور دارد. ترکیه یکی از شش « شریک گفت وگو» سازمان همکاری شانگهای است.

ابراهیم رییسی رییس جمهور ایران نیز وارد سمرقند شده است. این کشور به عنوان نهمین عضو کامل سازمان همکاری شانگهای پذیرفته شده است.
گسترش سازمان همکاری شانگهای می تواند مهمترین رویداد اجلاس سمرقند در دراز مدت باشد.
ایران با پیوستن به این ایتلاف در حال شکستن انزوای بین المللی است که تحریم های غرب کشور را به آن واداشته است. اعضای سازمان همکاری شانگهای مدتهاست که بدون دلار امریکا تجارت با یکدیگر را آغاز کرده اند تا دیگر مجبور نباشند تحریم های ایالات متحده امریکا را در نظر بگیرند.
روسیه و چین یا روسیه و هند به طور فزاینده ای تجارت خود را با ارزهای خود انجام می دهند.
این نیز می تواند یک گزینه برای ایران باشد ( نه تنها در تجارت با روسیه ) که به طور قابل توجهی در حال رشد است و اخیراً معامله با ارزهای خود را نیز تجربه میکنند، بلکه احتمالاً در تجارت با هند نیز احتمال استفاده از ارزهای ملی وجود دارد.
در ماه می ۲۰۱۹ ترسایی هند واردات نفت از ایران را تحت فشار شدید ایالات متحده امریکا متوقف کرد. تهران خواهان از سرگیری صادرات نفتی به هند در اسرع وقت است. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، نه تنها از سوی همتای خود، سوبرهمانیام جایشانکار، بلکه از سوی نارندرا مودی، نخست وزیر، در جریان سفر به دهلی نو در ماه جون مورد استقبال قرار گرفت.
علاوتاْ سه کشور قرار است به « شریک های گفت وگو» جدید سازمان همکاری شانگهای در سمرقند تبدیل شوند : عربستان سعودی، مصر و قطر.
این از این زاویه بسیار قابل توجه است، زیرا که سه کشوری که مدت‌هاست با غرب همکاری نزدیک داشته‌ اند، اکنون بیشتر به سمت یک اتحاد غیرغربی سوق داده شده اند.
همچنین این نکته هم جالب است که عضویت جدید ایران در سازمان همکاری شانگهای مانع نزدیک شدن عربستان سعودی نمی شود.
بر اساس گزارش رسانه ها، امارات متحده عربی که متحد نزدیک با عربستان سعودی است، حتا به دنبال عضویت کامل در سازمان همکاری شانگهای است. در چارچوب جهت گیری جدید به سمت شرق، ممکن است فرصت های جدیدی برای ایجاد آرامش در خلیج فارس نیز وجود داشته باشد. عربستان سعودی مدتی است که در حال مذاکره با ایران برای از بین بردن درگیری بین دو کشور است، اما هنوز به پیشرفتی دست نیافته است. اما چند روزی است که امارات پس از وقفه ای چند ساله دوباره سفیر خو را به در تهران ارسال کرده است.
اعضای قدرتمند سازمان همکاری شانگهای ( چین، روسیه، شاید هم به زودی هند ) روابط خوبی با امارات و عربستان سعودی و همچنین با ایران دارند.

بامـداد ـ سیاسی ـ ۳/ ۲۲ـ۱۶۰۹