جنگ از افغانستان به تاجکستان صادر خواهد شد؟

در منطقه چه میگذرد :

جنگ از افغانستان به تاجکستان صادر خواهد شد؟

سرگیی کاژمیاکین

با به قدرت رسیدن طالبان در کابل، روابط تاجیکستان و افغانستان رو به تیره گی گذاشته است. در دوشنبه، گفته می ‌شود همسایگان ما در حال افزایش قاچاق مواد مخدر و ایجاد رعب و وحشت هستند، ضمن اینکه اخباری از ایجاد یک واحد ویژه طالبان تاجیکی از طرف مقامات افغانستان خبر می دهند. به همین دلیل یک درگیری احتمالی در مرز، میتواند وضعیت بین دو کشور را بحرانی کند.

تسلط دوباره طالبان در افغانستان همسایگان خود را با انتخاب دشواری روبرو کرد. نه تنها نیروهایی که تحت تحریم های بین المللی بودند به قدرت رسیدند، بلکه از حمایت کشورهایی هم که مستقیماً همراه ایتلافی که با شبه نظامیان می جنگیدند برخوردار شدند. این امر در مورد جمهوری های آسیای مرکزی نیز صدق میکرد. پایگاه های نظامی امریکا در این کشورها وجود داشت و حتا پس از عقب نشینی آن‌ها از افغانستان، منطقه همچنان یک مسیر مهم تدارکاتی برای نیروهای خارجی (امریکا و متحدین) باقی ماند.

با این وجود، پس از حاکمیت طالبان در افغانستان، اکثر پایتخت های جمهوری ها، به سرعت واقعیت جدید را پذیرفتند. طی یک سال گذشته مقامات بلندپایه ازبکستان، قزاقستان، ترکمنستان و قرقیزستان تا سطح سرپرست وزارت امور خارجه از کابل دیدن کرده اند. روابط تجاری در حال ایجاد و اجرای پروژه های مشترک زیربنایی در حال گفت و گو می باشند.

در ارتباط با حاکمیت جدید در کابل، تاجکستان استثناست. رهبری این کشور از تماس با دولت افغانستان خودداری کرده و از دولت این کشور با عبارت های تندی یاد می کند. همانطور که پراودا قبلا نوشت، این امر به ویژه در جلسه سران جمهوری های آسیای مرکزی در «چولپون آتا ـ قرقیزستان »، کاملاً مشهود بود. امامعلی رحمان، رییس جمهور تاجیکستان، طالبان را به دلیل عدم تمایل آنها به ایجاد دولتی با مشارکت نیروهای مختلف قومی و سیاسی، سرزنش کرد. او افزود، بر عکس مقامات جدید، یک برنامه محافظه کاری سخت مذهبی را دنبال کرده و انواع محدودیت ها و ممنوعیت ها را علیه مردم اعمال می کنند.

در عین حال رحمان، اتهامات دیگری را نسبت به طالبان وارد می داند. مدیر آژانس کنترول مواد مخدر تاجیکستان از افزایش شدید فعالیت قاچاقچیان مواد مخدر افغانستان خبر داد. به گفته وی، از ماه اسد سال گذشته تا سرطان امسال بیش از ۳ تن مواد مخدر در مرزهای دو کشور کشف و ضبط شده است (تقریباً سه برابر یک سال قبل). نزدیکی شهرهای کابل و دوشنبه، نیز با حوادثی دیگر مانند بازگرداندن هزاران نسخه از قرآن به افغانستان که در آنجا منتشر شده است، خبرداد.

سلیمان داولوتزدا، رییس کمیته اموردینی، مسوول سنت ها، جشن ها و مراسم در دولت تاجیکستان، در پایان ماه جون گفت که بسته کتاب های مصادره شده به وزن ۱۳ تن بوده است. علاوه بر این، جمهوری از بدهی کابل، برای برق عرضه شده از تاجیکستان ابراز نارضایتی می کند. بر اساس توافقنامه ای که قبل از به قدرت رسیدن طالبان امضا شده بود، تاجیکستان قرار است در سال جاری ۱.۵ میلیارد کیلووات برق به کشور همسایه خود به مبلغ ۶۹ میلیون دلار بفروشد. این در حالی است که در شش ماه گذشته وجوهی به دوشنبه ارایه نشده است و بدهی انباشته شده به ده ها میلیون دلار می رسد.

طی ماه های گذشته، از آنسوی مرزها نواهای شومی شنیده می شود. چند ماه پیش، شماری از سیاستمداران از جمله گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی افغانستان، تاجکستان را به حمایت از جبهه مقاومت ملی در حال مبارزه با کابل متهم کردند. به گفته آنها، این امر میتواند مقامات را مجبور کند تا «زیر بال» اپوزیسیون تاجکستان را بگیرند. حتا در اوایل ماه اگست تهدیدهای جدی تری نیز مطرح شد. رسانه های افغانستان به گفته های ملا محمد جان حمزه معاون فرمانده «اردوی عمری» در ولایت مرزی تخار، از سوی وی استناد کردند. رهبر نظامی در حضور مقامات دولتی گفت که اگر تاجیکستان از مداخله در امور داخلی همسایگان خود دست بر ندارد، نیروهای نظامی افغانستان می توانند این جمهوری را طی یک هفته تسخیر کنند.

در همین رابطه نشریات نزدیک به دولت افغانستان از ایجاد تحرک طالبان تاجیکستان (جنبش طالبان تاجکستان) خبر دادند. بر اساس گزارش ها، این نیروها شامل ستیزه جویان تاجیک می شود که در کنار طالبان می جنگند. هسته اصلی این گروه به احتمال زیاد، گروه « جماعت انصارالله »، خواهد بود. سال گذشته این واحد ۳۰۰ نفره نقش تعیین کننده ای در ایجاد قدرت جنبش در ولسوالی های ولایت بدخشان هم مرز با تاجیکستان ایفا کرد. از آن به بعد، گروه انصارالله در محل مستقر شده است و وظایف نیروهای مرزی را انجام می دهد. فرماندهی این گروه برعهده مهدی ارسلون (معروف به محمد شریپوف) اهل تاجیکستان است که به اتهام تروریزم در کشورش تحت تعقیب است.

اخیراً جماعت انصارالله با نصب برج دیده بانی در مرز، مورد توجه قرار گرفته است. آن‌ها مجهز به تجهیزات تقویت کننده صدا هستند که به گفته دوشنبه « سخنان توهین آمیز و تحریک کننده به زبان تاجکی» به کمک آن پخش می شود اما این‌ها همه ماجرا نیست. روی صخره پای برج، نام « مهدی ارسلون» با حروف درشت نوشته شده است که از آنسوی مرز به خوبی قابل مشاهده است.

در این زمینه واکنش مقامات افغانستان بسیار حیله گرانه بود. به درخواست یکی از رسانه ها برای اظهار نظر در مورد اقدامات جماعت انصارالله، رییس دفتر مطبوعاتی طالبان، ذبیح الله مجاهد گفت که کابل اجازه تهدید کشورهای همسایه را نمی دهد. وی در عین حال از مقامات تاجکستان خواست تا با حکومت افغانستان وارد گفت و گوی رسمی شده و ادعاهای خود را آشکارا اعلام کنند. مجاهد گفت: «اگر طرف تاجکی سوال یا نگرانی دارد، اجازه دهید رسماً با ما صحبت کند و انشاالله تهدیدها را برطرف خواهیم کرد» اما در دوشنبه به توصیه مجاهد، واکنشی نشان داده نشد.

فعل و انفعالات منطقه مجاور منطقه خودمختار گورنو- بدخشان تاجیکستان، می تواند به کانون درگیری ‌های نظامی تبدیل شود که برای مقامات این جمهوری به وضوح هشدار دهنده است. طی ماه های گذشته دوشنبه، تلاش کرده است تا افراد محلی را که بطور غیر رسمی در مقامات نفوذ کرده‌اند شناسایی کند. دستگیری ها ادامه دارد و در اوایل ماه اگست، محاکمه معترضان در منطقه نامبرده، در شهر دوشنبه آغاز شد. به گفته لوی څارنوالی، در این دوسیه نزدیک به ۸۰ نفر در انتظار محاکمه می باشند. از جمله این افراد مشاور ارشد سابق فرمانده نیروهای مرزی تاجکستان، تورن جنرال خلباش خلباشوف است. هر چند اقداماتی از این دست به محبوبیت مقامات تاجک نمی افزاید و زمینه مساعدی را جهت تلاش برای بی ثباتی کشور ایجاد می کند!

(راه توده)

بامـداد ـ سیاسی ـ ۱/ ۲۲ـ۱۷۰۸