روزنامه شرق چاپ تهران در شماره امروز خود نوشت :
ایمن الظواهری، رهبر القاعده در مقر حکومت طالبان کشته شد
جراح چشم که در توهم زنده کردن خلافت جهانی به سر می برد، سرانجام کشته شد. حوالی صبح یکشنبه یک پهپاد امریکایی، ایمن الظواهری، رهبر شبکه تروریستی القاعده را که از سال ۲۰۱۱ ترسایی جانشین اسامه بنلادن شده بود، درخانه ای چهار‌‌طبقه درمنطقه مرفه نشین کابل به قتل رساند.
جو بایدن، رییس جمهوری ایالات متحده، با گذشت دو روز از عملیات سیا، ضمن اعلام این خبر اطمینان داد این کشور اجازه نخواهد داد افغانستان تحت سلطه طالبان بار دیگر به پایگاهی برای حملات به سایر نقاط جهان تبدیل شود. از زمان حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ بسیاری او را می شناسند. الظواهری معمولا با عینکی بر چشم و لبخندی محو، در تصاویر در کنار اسامه بنلادن دیده می شد. ایمن الظواهری در ۱۹ جون ۱۹۵۱ در قاهره، پایتخت مصر، به دنیا آمد. او در همان سنین پایین به یک شاخه مذهبی افراطی از اسلام سنی پیوست که اعضای آن به دنبال سرنگونی دولت های مصر و دیگر کشورهای عربی و برپایی حکومت اسلامی بودند. الظواهری در جوانی جراح چشم بود و به صورت مرتب به کشورهای آسیای مرکزی و خاورمیانه سفر می کرد. در پی ترور انور سادات، رییس جمهوری وقت مصر، به دست بنیادگرایان در سال ۱۹۸۱، او به همراه صدها عضو دیگر از جهاد اسلامی مصر دستگیر شد. در جریان محاکمه دسته جمعی، الظواهری به عنوان سرکرده متهمان ظاهر و فیلمی از او منتشر شد که در دادگاه می گوید: « ما مسلمانانی هستیم که به دین خود معتقدیم. ما در تلاش برای ایجاد یک دولت اسلامی و جامعه اسلامی هستیم ». اگرچه الظواهری از دست داشتن در ترور سادات تبریه شد، اما به حمل غیرقانونی اسلحه مجرم شناخته و به مدت سه سال محکوم شد.
پس از آزادی از زندان، به عربستان و بلافاصله پس از آن، به پشاور در پاکستان و بعدها به افغانستان رفت، جایی که در دوران حضور شوروی به عنوان پزشک در آن کشور مشغول به کار بود و یک شاخه از جهاد اسلامی مصر را در آنجا تاسیس کرد. در جریان همین سفرها بود که با اسامه بنلادن و سایر شبه نظامیان عرب که برای کمک به شکست سربازان شوروی در افغانستان گرد‌هم آمده بودند، ملاقات کرد. الظواهری پس از ظهور مجدد جهاد اسلامی مصر در سال 1۱۹۹۳، رهبری آن را بر عهده گرفت و یکی از افراد کلیدی پشت مجموعه حملات این گروه علیه وزرای دولت مصر، از‌جمله عاطف صدقی، نخست وزیر بود. زمانی که بنلادن القاعده را تاسیس کرد، الظواهری هم همراه او حضور داشت و گروه شبه نظامی خود را در این سازمان جدید ادغام کرد. فعالیت های زیرزمینی او و گروهش، مهارت های رزمی و تجربه کار چریکی را به القاعده تزریق کرد و به این سازمان اجازه داد تا سلول‌های متمرکزی از اعضایش را سازماندهی کند و به اهدافی در سراسر جهان حمله ببرد.
نام ایمن الظواهری در فهرست ۱۰ رهبر خطرناک جهان قرار داشت. بر اساس گزارش‌ها، الظواهری در سال ۱۹۷۴ با عزا احمد ازدواج کرد. او از این پیوند چهار دختر و یک پسر داشت. گفته می شود همسر، پسر و یک دختر ایمن الظواهری در یکی از حملات هوایی امریکا در سال ۲۰۰۱ کشته شدند. پس از سال ها سازماندهی بی سروصدای مهاجمان انتحاری، تامین بودجه و برنامه ریزی برای حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، الظواهری و مقامات ارشد القاعده اطمینان داشتند این سازمان قادر است از عملیات تعقیب بین‌المللی جان به در ببرد. پس از ۱۱ سپتامبر و در حالی که اسامه بنلادن تحت تعقیب قرار داشت، ایمن الظواهری رهبری القاعده را در منطقه مرزی میان افغانستان و پاکستان بازسازی کرد و مدیریت شاخه های آن در عراق، یمن و شماری دیگر از کشورهای آسیایی را بر عهده گرفت. القاعده در ۲۰ سال گذشته حملات بی‌امانی را علیه دشمنان دور و نزدیک خود انجام داد و به اهدافی در بالی، مومباسا، ریاض، جاکارتا، استانبول، مادرید، لندن و دیگر شهرها حمله برد. با این حال، حمله تروریستی به لندن در سال ۲۰۰۵ ترسایی که منجر به کشته شدن ۵۲ نفر شد، یکی از آخرین حملات ویرانگر القاعده در غرب بود، چرا که از آن پس حملات ضد تروریستی موشکی و پهپادی توسط غرب، شبه نظامیان بسیاری را که وابسته به القاعده بودند از بین برد و بخش‌هایی از شبکه این سازمان را تخریب کرد.
شناسایی و عملیات سیا
ایمن الظواهری، رهبر القاعده که امریکا برای سر او ۲۵ میلیون دلار جایزه تعیین کرده بود، ظاهرا با حضور طالبان در قدرت به اندازه‌ای احساس امنیت کرده که حاضر شده بود به خانه ای در کابل و در قلب پایتخت افغانستان نقل مکان کند. منابعی در کابل می گویند خانه ای که به آن حمله شد، در منطقه ای در وزیر اکبر خان و در نزدیکی خانه سراج الدین حقانی، وزیر امور داخله طالبان، قرار داشت. به گفته آنان، این خانه پیش از فرار اشرف غنی و سقوط نظام پیشین افغانستان، متعلق به فضل محمود فضلی، رییس دفتر اشرف غنی، بود و پس از آن در اختیار دستیار سراج الدین حقانی قرار گرفت. حوالی ۶ صبح یکشنبه، الظواهری طبق عادت خود به بالکن این خانه آمد. بنا بر اطلاعات سازمان اطلاعات مرکزی امریکا، او این کار را اغلب انجام می داد. او در بالکن خانه اش ایستاده بود که یک هواپیمای بدون سرنشین امریکایی دو موشک هلفایر را به سمت اش شلیک کرد. مکان دقیق ایمن الظواهری برای سال ها مشخص نبود، با این حال مقامات امریکایی در اوایل سال جاری ترسایی مطلع شده بودند که همسر او و سایر اعضای خانواده‌اش به تازگی به خانه ای امن در کابل نقل مکان کرده‌اند. از آن پس بود که سازمان های اطلاعاتی امریکا به تعقیب نزدیک او پرداختند و ماه های زیادی را صرف تایید هویت او کردند.
با این حال این مقام می گوید که ظواهری را چندین نوبت و آن هم برای مدت طولانی در بالکن خانه مذکور دیده و شناسایی کرده‌اند. مقام های امریکایی می گویند که این خانه را به صورت دقیق مطالعه و بررسی کردند تا بدون تهدید برای بقیه ساکنان و در شرایطی که خطر جان باختن غیرنظامیان را به حداقل برسانند، بتوانند او را به قتل برسانند. مقام های دفاعی و اطلاعاتی این طرح را در جون نهایی کردند و در اول جولای با استفاده از مدل دقیق اقامتگاه در کاخ سفید به جو بایدن ارایه دادند، الگویی مشابه عملیاتی که علیه بنلادن اجرایی شد. این مقام می گوید که بایدن سوالات مفصلی درمورد ساختار، مسایل آب و‌هوایی و خطر برای غیرنظامیان پرسید و سرانجام روز ۲۵ جولای و در‌حالی که بایدن همچنان به ویروس کرونا مبتلا بود، تصمیم نهایی خود را در این زمینه اتخاذ کرد.این اتفاق مانند جلسه توجیهی روز ۲۸ اپریل ۲۰۱۱ که در آن باراک اوباما با تشکیل جلسه ای با حضور معاونان، وزرا و مسوولان ارشد امنیتی در‌خصوص عملیات علیه بنلادن تصمیم گرفته بود، صورت گرفت. در آن زمان بایدن که معاون رییس جمهوری بود نسبت به نتیجه بخش بودن این عملیات ابراز تردید کرده بود. او بعدها یادآور شد که خطرات اشتباه در آن عملیات زیاد بود، چرا‌که بنلادن به وضوح شناسایی نشده بود و ممکن بود به روابط امریکا و پاکستان ضربه بزند.این در حالی است که در‌خصوص ظواهری شرایط متفاوت بود. آن طور که مقام های امنیتی و اطلاعاتی امریکا گزارش داده‌اند، او به صورت کامل شناسایی شده بود و از سوی دیگر روابط طالبان با امریکا شباهتی به روابط امریکا و پاکستان ندارد. در پایان بحث روز ۲۵ جولای بایدن همان طور که اوباما ۱۱ سال پیش انجام داده بود، از همه شرکت کنندگان در این جلسه نظر پرسید. این مقام آگاه گفته است که همه حاضران اکیدا انجام این عملیات را توصیه کردند و در نهایت بایدن مجوز انجام آن را صادر کرد.به نظر می رسد این موشک‌ها از نوع هلفایرهای معمولی نبوده‌اند، چرا‌که تصاویر منتشر‌شده از ساختمان نشان می‌دهد که تنها چند پنجره در یک طبقه منفجر شده‌اند و به بقیه ساختمان آسیب چندانی نرسیده است. این در حالی است که این گونه موشک ها با مواد منفجره قوی که دارند، می توانستند ساختمان را به صورت کامل ویران کنند. آن طور که مقام آگاه امریکایی می گوید، موشک استفاده شده در این عملیات «جینسو پرنده» بوده که پیش تر برای هدف قرار‌دادن بیش از نیمی از رهبران گروههای جهادی از سوی امریکا مورد استفاده قرار گرفته است. این اقدام از این نظر صورت گرفته تا نیروهای امریکایی از به حداقل رساندن آسیب به افراد غیرنظامی اطمینان حاصل کنند. مقام آگاه امریکایی بدون ارایه جزییات تاکید کرده که در این عملیات تنها الظواهری کشته شده و به دیگر اعضای خانواده او در آن ساختمان آسیبی وارد نشده است.مقامات رسمی امریکا می گویند بدون شک طالبان از حضور الظواهری در خاک افغانستان خبر داشته اند. به گفته یک مقام ارشد اطلاعاتی ایالات متحده، خانه ای که الظواهری با خانواده‌اش در آن زنده گی می کرد، متعلق به یکی از دستیاران ارشد سراج الدین حقانی، رهبر ارشد طالبان، بود. هم زمان باید این نکته را به یاد داشت که این دولت طالبان بود که رهبران القاعده را در اواسط دهه ۹۰ ترسایی پذیرفت و به آنها اجازه داد حملات ۱۱ سپتامبر را در آنجا طراحی کنند. با این حال ممکن است یکی از اعضای طالبان، اطلاعات مربوط به حضور الظواهری و خانواده اش را به ایالات متحده فروخته باشد.
سرنوشت القاعده و گزینه جانشینی
سرنوشت القاعده به این بستگی خواهد داشت که چه کسی جایگزین الظواهری شود. پس از چندین دهه حملات مستمر ایالات متحده امریکا و کشورهای غربی، افراد بسیاری باقی نمانده‌اند که واجد شرایط رهبری این سازمان باشند. کارشناسان گروههای افراطی می گویند در میان این افراد، «سیف العدل» مصری از نامزدهای مهم برای جانشینی به شمار می رود. مقامات غربی می گویند با توجه به تجربه و جایگاه قابل احترام العدل درون سازمان القاعده، او پتانسیل بالایی برای جانشینی الظواهری دارد. با این حال، القاعده به طور کلی با یک بحران جانشینی و آینده‌ای متزلزل روبه روست، چرا‌که در فضای پس از ۱۱ سپتامبر، گروههای رقیب افراطی دیگری به وجود آمدند که در افغانستان حضوری فعال دارند. چارلز لیستر، کارشناس در زمینه شبکه های افراطی، می گوید امروزه ماهیت درگیری‌ها در سراسر خاورمیانه، افریقا و جنوب آسیا بیشتر به نفع سازمان های جهادی متمرکز محلی است تا سازمان‌های متمرکز در سطح جهانی نظیر القاعده. سیف العدل که ظاهرا جدی ترین گزینه جانشینی الظواهری محسوب می شود، با نام اصلی «محمد صلاح الدین زیدان»، سرهنگ پیاده نظام سابق نیروی زمینی ارتش مصر و استاد سابق تخریب و مواد منفجره دانشکده افسری قاهره و یکی از اعضای بلندپایه القاعده است. او از سوی ایالات متحده متهم به دست داشتن در بمب‌گذاری ۱۹۹۸ سفارت ایالات متحده است. از او به‌عنوان مهم ترین و اولین گزینه برای جانشینی ایمن الظواهری برای رهبری القاعده یاد می شود. بر اساس کیفرخواست، سیف العدل یکی از اعضای شورای القاعده و یکی از اعضای کمیته نظامی آن است. او به اعضای القاعده و جهاد اسلامی مصر در افغانستان، پاکستان، سودان و قبایل سومالیایی ضد سازمان ملل متحد، آموزش نظامی و اطلاعاتی ارایه کرده است.
طالبان تحت فشار
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده امریکا، ساعاتی پس از سخنرانی جو بایدن که در آن مرگ ایمن الظواهری در پی حمله هوایی نیروهای امریکایی در کابل را تایید کرد، با انتشار بیانیه ای گفت طالبان با پناه دادن به رهبر القاعده در کابل، به مردم افغانستان و جامعه جهانی خیانت کرده‌اند. بلینکن گفت: « طالبان با میزبانی کردن و پناه دادن به رهبر القاعده در کابل، توافق دوحه را کاملا نقض کرده‌اند. آنان به جهانیان اطمینان داده بودند که اجازه نمی دهند تروریست ها از خاک افغانستان برای تهدید امنیت کشورهای دیگر استفاده کنند». وزیر خارجه ایالات متحده تصریح کرد کشورش به حمایت از مردم افغانستان و دفاع و تقویت ارزش های حقوق بشر در این کشور ادامه می دهد. بلینکن گفت: « پس از مرگ الظواهری، جهان جای امن تری است و ایالات متحده به اقدام قاطعانه علیه کسانی که کشور، مردم، یا متحدان و شرکای ما را تهدید می کنند، ادامه خواهد داد».
وزیر خارجه امریکا با اشاره به خروج امریکا از افغانستان گفت: « بایدن همان طور که در آغار روند خروج به مردم امریکا قول داد که در حفاظت از منابع امریکا تردید نخواهد کرد، با کشتن الظواهری در کابل این تعهد را ثابت کرد. ما با عملیاتی که عدالت را در مورد ایمن الظواهری اجرا کرد، به این تعهد عمل کردیم و در مواجهه با هرگونه تهدید در آینده نیز به این کار ادامه خواهیم داد.»
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، دو‌شنبه شب با انتشار اطلاعیه ای اعلام کرد نیروهای امریکایی صبح یکشنبه به خانه ای در ناحیه شیرپور کابل حمله کردند. مجاهد این حمله را محکوم کرد و گفت امریکا توافق دوحه را نقض کرده است. طالبان پس از سخنرانی جو بایدن و تایید مرگ الظواهری در کابل، هیچ واکنشی نشان نداده‌اند.لیندسی گراهام، سناتور امریکایی، در توییتر نوشت: « الظواهری ممکن است در افغانستان کشته شده باشد، اما القاعده از بین نرفته است. برخلاف آنچه رییس جمهوری بایدن می گوید، توانایی ما برای مبارزه با تهدیدهای تروریستی فزاینده در افغانستان در حاشیه است. اردوگاه های آموزشی القاعده در افغانستان مانند قبل از ۱۱ سپتامبر در حال ظهوراند».
این سناتور امریکایی هشدار داد که خروج فاجعه بار دولت بایدن از افغانستان، باعث شد این کشور به پناهگاه امن تروریزم تبدیل شود و اتحاد طالبان و القاعده را تقویت کرد. او تاکید کرد حمله هوایی نیروهای امریکایی به محل زنده گی الظواهری در کابل نمی تواند تمام خطری که امریکا را از سمت افغانستان تهدید می کند، دفع کند.
بامـداد ـ سیاسی ـ ۱/ ۲۲ـ۰۳۰۸
Copyright ©bamdaad 2022