دولت عمران خان چگونه سرنگون شد؟
هاشمی دولتی
عمران خان رییس جنبش عدالت در پاکستان روز ۷ حمل ۱۴۰۱ برابر با ۲۷ مارچ در یک گردهمایی چند صد هزارنفری در شهر اسلام آباد با به اهتزار درآوردن نامه ای از دخالت یک قدرت خارجی در امور داخلی این کشور سخن به میان آورد و از مردم خواست در برابر این نوع مداخله ها سکوت نکنند و از تمامیت ارضی و استقلال کشور خود دفاع کنند.
وی در ادامه گفت: این کشورخارجی با حمایت از احزاب مخالف با طرح عدم اعتماد در پی سرنگونی حکومت مرکزی است.
عمران خان بعدها در دیدار با اعضای مطرح جنبش عدالت از جمله وزرای سابق کابینه خود افشا کرد که نامه تهدیدآمیز توسط دونالد لو، معاون آسیای جنوبی و مرکزی وزارت خارجه امریکا به سفیر پاکستان در واشنگتن داده شد.
دونالد لو، سرکنسول سابق امریکا در شهر پیشاور، مرکز ایالت خیبرپشتونخواه، ۱۶حوت 1۱۴۰۰ خورشیدی به نماینده گی از شورای امنیت ملی امریکا نامه ای تهدیدآمیز به دکتر اسد مجید سفیر پاکستان در واشنگتن داد. در این نامه گفته شد که به زودی جناح مخالف دولت طرح استیضاح عمران خان را در صحن مجلس ملی این کشور مطرح خواهند کرد و در صورت شکست این طرح نتایج و عواقب بدی برای پاکستان به دنبال خواهد داشت.
این درحالی است که قبل از طرح استیضاح دیپلومات‌های امریکایی دراسلام‌آباد، لاهور و کراچی به صورت متعدد با رهبران احزاب جناح مخالف دیدار کردند. با توجه به اینکه نامه تهدیدآمیز از سوی دونالد لو و به نماینده گی از شورای امنیت ملی امریکا مشتمل بر رییس جمهور، وزیر امورخارجه، وزیرامور مالی و فرماندهان کل ارتش و سازمان های امنیتی این کشوربه سفیر پاکستان در واشنگتن داده شد، هر نوع شک و شبهه مبنی بر عدم دخالت دولت امریکا را منتفی می کند. به گفته مقامات حزب جنبش عدالت لب و لهجه این نامه بسیار نامناسب و مغایر با عرف دیپلوماتیک بوده است.
اما با توجه به اینکه نامه تهدیدآمیز از سوی امریکا در ۱۶ دسامبر ۲۰۲۱ ترسایی مطرح شد چرا عمران خان این موضوع را ۲۰ روز پس از آن، در نشست شورای امنیت ملی این کشور که مقامات بلند پایه حکومتی و ارتشی پاکستان در آن حضور داشتند مطرح کرد.
عمران خان در گفت وگو با یک شبکه محلی پاکستان دلیل آن را نشست وزرای امور خارجه سازمان همکاری‌های اسلامی در اسلام آباد می داند و می گوید اگر این موضوع را بلافاصله پس از دریافت نامه تهدیدآمیز مطرح می کرد چهل و هشتمین نشست وزرای امور خارجه سازمان همکاری های اسلامی که در ۲۲ و ۲۳ مارچ (۲ و ۳ حمل ۱۴۰۱) با شعار « ضرورت پایان اشغال سرزمین های فلسطینی و کشمیر و مقابله با اسلام هراسی در جهان» برگزار شد به شدت تحت تأثیر قرار می گرفت.
در بیانیه پس از برگزاری نشست شورای امنیت ملی پاکستان به ریاست عمران خان در تاریخ ۲۷ مارچ (۷ حمل) از ارسال نامه تهدیدآمیز به سفیر پاکستان در واشنگتن به‌عنوان دخالت در امور داخلی این کشور تعبیر شد و تاکید شد که دولت پاکستان هیچ گاه دخالت در امور داخلی این کشور را قبول نخواهد کرد.
وزارت امور خارجه پاکستان نیز بلافاصله مستشار امریکا در اسلام‌آباد را به این وزارت خانه فراخواند و مراتب اعتراض خود را اعلام کرد.
دولت عمران خان چگونه سرنگون شد؟
براساس قانون اساسی پاکستان رییس حزبی که بتواند بیشترین کرسی را در مجلس ملی بدست آورد به عنوان صدراعظم انتخاب می شود. جنبش عدالت متعلق به عمران خان و احزاب ایتلافی در انتخابات پارلمانی سال ۲۰۱۸ ترسایی توانسته بود کمی بیشتر از نصف ۳۴۲ کرسی این مجلس را از آنِ خود کند. طی یک ماه گذشته و در تحولات سریع تعدادی از نماینده گان جنبش عدالت در مجلس ملی پس از دریافت میلیون‌ها دلار، به احزاب جناح مخالف پیوستند.
پس از آن نیز دو حزب ایتلافی دولت نیز به جناح مخالف پیوست و به این نحو جنبش عدالت اکثریت کرسی های مجلس ملی را از دست داد و در اقلیت قرارگرفت. جناح مخالف به رهبری حزب مردم، مسلم لیگ نواز شریف و جمعیت علمای اسلام شاخه فضل‌الرحمن بلافاصله درخواست استیضاح عمران خان را به رییس مجلس ملی ارایه کردند و قرار بود بروز ۱۴ حمل این طرح به رای گذاشته شود، اما در روز رای گیری قاسم سوری معاون رییس مجلس ملی با بیان دخالت یک قدرت خارجی در موضوع استیضاح نخست وزیری این اقدام را مغایر با ماده ۵ قانون اساسی مبنی بر ضرورت وفاداری به دولت دانست و این طرح را غیرقانونی اعلام کرد.
پس از آن نیزعمران خان به صورت اجبار با استفاده از اختیارات خود پیشنهاد انحلال مجالس ملی و ایالتی را به عارف علوی، رییس جمهور داد که بدین ترتیب زمینه برای برگزاری انتخابات زودهنگام فراهم شد. جناح مخالف دولت که از این اقدام عمران خان شوکه شدند به دیوان‌عالی پاکستان رجوع کرده خواستار لغو فرمان عمران خان در انحلال پارلمان این کشور شدند اما به گفته حقوق دانان پاکستانی این تلاش بی ثمر خواهد بود.
چرا امریکا دولت عمران خان را سرنگون کرد؟
دولت امریکا از قبل به دلیل موضع گیری‌های عمران خان دل خوشی از وی نداشت. عمران خان از زمانی که تجاوزهای پهپادهای امریکا جان هزاران نفر از اتباع پاکستان را در مناطق قبایلی این کشور از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۴ ترسایی گرفت صدها بار علیه این تجاوزگری ها و همچنین دخالت‌ها در امور داخلی پاکستان به صورت برپایی تظاهرات ضد امریکایی و کنفرانس های مطبوعاتی اعتراض کرد. اقدامات ضد امریکایی عمران خان باعث شد وی به عنوان یک رهبرمهم سیاسی در افکار عمومی پاکستان مطرح شود.
عمران خان همچنین در محافل بین المللی صدای اعتراض خود را علیه اشغالگران رژیم صهیونیستی بلند کرد. وی از اقدامات اسلام هراسی در غرب نیز به شدت انتقاد می کرد و معتقد بود که این اقدام به صورت سازمان دهی‌شده توسط سیاستمداران غربی صورت می گیرد.
خان همچنین از دخالت در جنگ تحمیلی یمن خودداری کرد و مهمتر از همه خواهان خروج نیروهای امریکایی از افغانستان بود و این در حالی است که مسوولان بلندپایه امریکایی نیز پاکستان را در خروج خفت بار نظامیان این کشور از خاک افغانستان مقصر می دانند. عمران خان همچنین پس از فرار نیروهای امریکایی از خاک افغانستان از دادن پایگاه نظامی به امریکا خود داری کرده بود.
گسترش رابطه با جمهوری اسلامی ایران در سطح سیاسی و نظامی دیگر دلیل مهم نارضایتی امریکا از عملکرد عمران خان بود. اما شاید سفر خان به مسکو و درست زمانی که روسیه به خاک اوکرایین حمله کرده بود خشم مقامات امریکایی را به شدت برانگیخت و در محافل دیپلوماتیک غرب این گونه تعبیر شد که پاکستان در جبهه روسیه قرارگرفته است. این سفر باعث شد مقامات مداخله گر کاخ سفید به کمک احزاب جناح مخالف دولت پاکستان که از قبل در کمین عمران خان نشسته بودند، با تحریک و تطمیع نماینده گان مجلس دولت ایتلافی، زمینه را برای سرنگونی عمران خان فراهم سازند.
سیاست مداخله‌گرانه امریکا درامور دیگر کشورها بر هیچ کس پوشیده نیست. دخالت های امریکا در امور داخلی پاکستان نیز پیامدهای غیرقابل جبرانی برای این کشور داشته است. پس از واقعه 11 سپتامبر دولت جارج بوش پسر، جنرال پرویز مشرف با سمت رییس اجراییه وقت پاکستان را تهدید کرد که اگر وی دولت امریکا را در حمله به افغانستان یاری نکند پاکستان را به عصر حجر تبدیل خواهد کرد، پس از این تهدید بود که جنرال مشرف که قدرت را از طریق کودتا به دست گرفته بود در جنگ به اصطلاح تروریزم شرکت کرد و نتیجه آن هم به گفته عمران خان کشته شدن ۷۰هزار پاکستانی و خسارت ۱۰۰ میلیارد دلار بر اقتصاد این کشور بود.
ذوالفقارعلی بوتو، صدراعظم سابق پاکستان نیز به دلیل مواضع ضد امریکایی در دهه ۷۰ ترسایی با کودتای جنرال ضیاالحق دیکتاتور پاکستانی روبه رو شد که در آخر نیز به اعدام محکوم شد.
اما آنچه در تحولات اخیر و سریع پاکستانی از سوی رسانه های دنیا نادیده گرفته شد عدم همراهی مردم پاکستان ازطرح استیضاح عمران خان از سوی جناح مخالف بود و این در حالی بود که صدها هزار نفر ازمردم پاکستان در اجتماعی عظیم در حمایت از عمران خان در اسلام آباد حضور یافتند.
با این حال قرار است ۳ ماه دیگر انتخابات زودهنگام در این کشور برگزار شود. عمران خان پس از انحلال پارلمان از طرفدارانش خواست خود را برای انتخابات آماده کنند. حالا باید منتظر ماند و دید که آیا عمران خان می تواند بار دیگر رقیبان سیاسی خود را در این انتخابات شکست دهد و سکان قدرت را در این کشور بدست بگیرد یا نه.
بامـداد ـ سیاسی ـ ۲/ ۲۲ـ۰۵۰۴
Copyright ©bamdaad 2022