پیآمد های روانی- اجتماعی بحران کرونا

پیآمد های روانی- اجتماعی بحران کرونا

داکترسیدفریدشاه رفیعی ، متخصص امراض داخله

همه گیری و بحران کروناویروس پیآمدهای پیچیده و چند بعدی در زمینه های مختلف اقتصادی، زیست محیطی، اجتماعی و فرهنگی به دنبال دارد که ایجاد مشکلات و مسایل روحی و روانی را می توان یکی از مهمترین پیآمد و تبعات آن برشمرد .دلایل این پیآمدها بیشتر ترس، مشکلات اقتصادی و زیان های مالی میباشد. برای این نگرانی و ترس زیاد از کوید ۱۹ ، اصطلاح کرونافوبیا « Coronaphobia » به کار برده میشود که متکی بر دریافت های به دست آمده ازمطالعات روانشناسی در جوامع مختلف میباشد.

ترس و تشویش ناشی از مرض با اقداماتی مثل قرنتین و محدودیت های گشت وگذار چند برابر شده و میتواند سبب ایجاد مشکلات و پیآمدهای متعدد و طویل المدت روانی مانند ترس حاد، اضطراب ، افسرده گی، بدگمانی، بی اعتمادی، بهانه گیری ، و تشوشات روانی بعد ازترضیض (ضربه ـ PTSD) گردد.تبلیغات واطلاع رسانی های بیجا، غیرعلمی و مبالغه آمیز رسانه ها، بخصوص شبکه های اجتماعی میتواند به شدت این مشکلات بیافزاید.

یکی دیگر از رایج ترین و چالش برانگیزترین فشارهای روانی- اجتماعی که بیماران کوید۱۹ و خانواده هایشان به آن مواجه هستند استیگما میباشد که در زبان ما میشود آن را به عنوان سرخورده گی اجتماعی یا یک ویژه گی شدید ننگ آور تعریف کرد.که علت این پدیده برخی از رفتارهای نادرست نظیر پرخاشگری و دوری گزینی افرادجامعه از مبتلایان حتا بهبودیافته گان این بیماری و خانواده آنها، داشتن هراس شدید از احتمال ناقل بودن اعضای خانواده ،اتهام زدن به بیمار وخانواده او در باره رعایت نکردن نکات صحی و نپذیرفتن یا تبعیض در قبال بیماران کوید ۱۹ در بخش های خدمات صحی و اجتماعی میباشد که این برخوردها بیمار وخانواده او را در شرایط سخت روانی قرارمیدهد. پدیده ستیگما یا سرخورده گی اجتماعی میتواند سبب عواقبی چون اضطراب، مخفی کردن بیماری از دیگران، گوشه گیری خانواده، احساس بی ارزشی اجتماعی، استرس، کاهش عزت نفس، احساس گناه و خودملامت گری، کاهش کیفیت زنده گی، احساس خشم و نا امیدی، شکایات جسمی از قبیل اختلال خواب و حتا عواقب خطرناک دیگراجتماعی چون پرخاشگری، اعتیاد و افراطیت گردد.

افزایش وتشدید اقدامات نژادپرستانه، تبعیض وبیگانه ستیزی در مقابل گروه های مشخص اجتماعی در جریان این پاندیمی نیز وسیعااْ گزارش شده است.

کارکنان بخش صحی که در معرض خطر بلند ابتلا به این بیماری قراردارند، خطر ایجاد مشکلات روانی نظیر خسته گی و فرسوده گی زیاد، اضطراب، ترس از انتقال مرض به دیگران، عدم تطابق با محیط و زمان کار، افسرده گی ، وابسته گی و عادت به مواد و اقدامات محافظتی ( مثل وسواس زیاد در حفظ الصحه ) و PTSD نزدشان وجود دارد.

ماندن در منزل، بیکاری و شکست های مالی نیزمیتواند زمینه ساز افزایش خطر اعتیاد و خشونت های خانواده گی باشد.

اطفال و کودکان قشر دیگری از جامعه اند که به دلایل متعدد روند زنده گی عادی شان مختل شده و عواملی همچون بسته شدن مکتب ها و از دست دادن امکانات تفریح و نیز فقر و خشونت های خانواده گی ایشان را در معرض آسیب پذیری شدید ناشی ازاین بحران قرار میدهد ومیتواند مشکلات ذهنی عدیده ای نزدشان ایجاد گردد.همچنان افراد مسن که درمعرض خطر شدید ابتلا به مرض قراردارند بنابر عواملی مثل عدم توانایی رسیده گی به خود، بی توجهی و کم مهری دیگران و مشکلات متعدد دیگر بیشتر از سایر اقشار جامعه دچار مشکلات روانی میگردند.

این شکل ازهمه ‌گیری یک بیماری، در واقع یک رخداد بزرگ اجتماعی است که نه تنها در سطح یک منطقه، که در سطح کشور و حتا دنیا مطرح شده و لازم است تا آثار اجتماعی آن نیز مورد توجه قرار گیرد. از دیدگاه جامعه شناسی، شیوع بیماری ‌های ساری مانند زمانی است که حوادث و بلایای طبیعی رخ می‌دهند. همه‌ گیری بیماری‌ های خطرناک در سطح جامعه و بروز تلفات انسانی فراوان نیز جزو بلایای طبیعی قلمداد می‌شوند.

برای جلوگیری از پیآمدهای سو روانی – اجتماعی همه گیری کوید ۱۹ باید دولت های ، سازمان های صحی، کارکنان صحی و همه بخش های که به نحوی درامر مبارزه با این آفت دخیل اند اقدامات مناسب، علمی و انسانی را روی دست بگیرند ، که یکی از این اقدامات میتواند استفاده مناسب از رسانه ها و شبکه های اجتماعی در جهت تعلیمات مناسب صحی و روحیه دادن به افراد و آماده ساختن اذهان جامعه به هرنوع پیآمدهای احتمالی این مرض میتواند باشد. برای آشنایی مردم با بحث کرونا و پیآمدهای آن باید از ظرفیت رسانه ها و فضای مجازی به نحو احسن استفاده کرده و اجازه ندهیم کانال های فضای مجازی غیرموثق با اخبار کذب، رعب و وحشت و نگرانی و تشویش جامعه را رقم بزنند.

دعوت از کارشناسان و مشاوران روانشناسی و اجتماعی در رسانه های ملی و آگاهی بخشی جامعه ضمن ارتقا و افزایش آگاهی مانع آن خواهد بود که جامعه و مردم برای ارتقا اطلاعات خود در رابطه با کرونا به بحث کانال های فضای مجازی غیررسمی پناه ببرند.

نقش دولت و تاجران ملی در حمایت هر چه بیشتر از کسب و کارهای کوچک و کارگران روزمزد با توجه به بحث کرونا و در خانه ماندن بسیاری از نان آوران خانواده ها خیلی مهم میباشد.خوشبختانه قشر کارمندان و کسانیکه معاش ثابت دارند با در خانه ماندن از نظر اقتصادی چندان دچار آسیب زیادی نخواهند بود اما مشاغل روزمزد، مغازه داران، کارگران و ... دچار مشکلات زیادی میباشند که انتظار میرود تا دولت و تمام نهادها و افرادیکه که کاری میتوانند دست به کار شده، حمایت لازم و گسترده از اقشار ضعیف و مشاغل کم درآمد جامعه داشته باشند.

ما میتوانیم با رویکرد مناسب با این بحران ،آن را از چالش به فرصت مبدل سازیم و از پیآمدهای مثبت آن استفاده ببریم. یکی از اهتمامات ایکه جهت پیشگیری از بیماری کوید ۱۹ به آن زیاد توصیه میگردد، «فاصله گیری اجتماعی » است که اصطلاح نادرست بوده و بهتر است به جای آن از واژه « فاصله گیری فزیکی » استفاده گردد و این فاصله گیری فزیکی در جهت دیگر سبب همبستگی اجتماعی و بلندبردن احساس همدلی و عطوفت و توجه به مسوولیت های اجتماعی انسان ها نسبت به یکدگیر گردد.

توجه بییشتر به فرهنگ رعایت نظافت شخصی و نظافت محیطی، افزایش زمان باهم بودن والدین و کودکان و به ویژه همسران، توجه بیشتر به امور خانواده به علت افزایش زمان باهم بودن اعضای خانواده، ترویج فرهنگ کتاب خوانی و سرگرمیهای سالم از دیگر پیآمدهای مثبت اجتماعی و فرهنگی مثبتی است که می توان در جریان پاندیمی به آنها توجه و آنها را تقویه نمود.

به طور کلی به بررسی پیآمدهای اجتماعی – روانی فراوان بحران کرونا نیاز جدی وجود داشته و به این پدیده تنها از دیدگاه بیولوژیکی نگریسته نشود بلکه از دیدگاه علوم رفتاری و اجتماعی نیز مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

برگرفته از « ماهنامه حقیقت زمان »

بامداد ـ سیاسی ـ ۲/ ۲۱ـ ۱۲۰۶

استفاده ازمطالب بامداد با ذکرماخذ آزاد است.