رقابت کم بازتاب امریکا با چین در آسیای میانه

درآسیای میانه چه میگذرد :

رقابت کم بازتاب امریکا با چین در آسیای میانه

تلاش رهبری ایالات متحده امریکا بر این قراراست تا با همکاری جمهوری های اتحاد شوروی سابق در کار طرح ابتکاری یک مدار- یک گزینه (احیای جاده ابریشم) جمهوری خلق چین و اتحادیه اقتصادی ایرو- آسیا اختلال ایجاد کند. استراتیژی آسیای مرکزی بزرگ با همراهی پاکستان و افغانستان را زیر نظر واشنگتن باید در این چارچوبه نگاه کرد.

سرگیی کاژمیاکین

با وجود ناتوانی دولت ایالات متحده امریکا امریکا در کنترول ویروس کرونا در این کشور، توجه به گسترش روابط با آسیای مرکزی همچنان به قوت خود باقی است. بر کسی پوشیده نیست که هدف واشنگتن از خیمه زدن در ازبکستان، تاجیکستان، قزاقستان و ترکمنستان تنگ تر کردن هر چه بیشتر عرصه نفوذ جمهوری خلق چین و روسیه است.
اپیدمی ویروس کرونا ، بحران های ادواری سیستم سرمایه داری و شیوه برخورد این کشورها را با این بیماری مهلک به روشنی نمایان ساخت. پیامد های کوید ۱۹، در کشورهای سرمایه داری بار دیگر نشان داد دستیابی و حفظ بازار، همچنان محل رقابت برای کسب سود است و نه نجات جان انسان ها. گسترش رابطه با آسیای میانه نمونه بارز رقابت اقتصادی، سیاسی و ایدیولوژیک ایالات متحده امریکا با دیگر کشورها است.
نفوذ ایالات متحده امریکا امریکا در آسیای مرکزی با تخریب اتحاد شوروی آغاز شد و همچنان ادامه دارد.
حتا با شروع و گسترش کرونا ویروس و آسیب های جبران ناپذیر به مردم این کشور، تجدید نظر استراتیژیک در سیاست خارجی امریکا نسبت به کشورهای منطقه صورت نگرفته است. دیپلوماسی امریکایی به سرعت فعال شد تا از این فرصت بحرانی بیماری همه گیر به نفع خود بهره گیری کند.
اولا، جمهوری های آسیای میانه از ایالات متحده امریکا کمک‌های مالی برای تقویت امور درمانی - پزشگی دریافت کردند. به ازبکستان برای ارتقای ظرفیت‌های آزمایشگاهی و کارمندان بهداشتی، مبلغ شش میلیون دلار پرداخت شد. تاجیکستان پنج میلیون، قزاقستان سه میلیون و قرقیزستان و ترکمنستان دو میلیون دلار کمک دریافت کرده اند. هر قسمت از این پرداخت ها با تبلیغات پر سر و صدا همراه است که به عنوان هدیه شهروندان ایالات متحده امریکا به مردم منطقه داده می شود. دوم، به بهانه کمک، تا ثیر ابزار قدرت نرم«اداره توسعه جهانی امریکا» (وابسته به ارتش) رو به افزایش است. واشنگتن مبلغ قابل توجهی از بودجه اختصاصی را برای تحکیم روابط این سازمان با جمهوری های پسا شوروی خرچ می کند. جاه طلبی های سازمان مزبور در قالب کنفرانس ویدیویی فرهاد آرزیف معاون وزیر امور خارجه ازبکستان و گلوریا استیل، معاون دفتر آسیایی این سازمان کاملاً مشهود می باشد. در کنفرانس ویدیویی طرفین در مورد چشم انداز همکاری نه تنها در بخش مراقبت های بهداشتی، بلکه در زمینه‌های آموزش، انرژی و کشاورزی نیز بحث و گفت و گو کردند. در عین حال وزارت امور خارجه ایالات متحده امریکا امریکا طی بیانیه ای اعلام کرد، اداره توسعه جهانی امریکا قصد خود را در همکاری با ازبکستان جهت افزایش بودجه و اجرای پروژه های جدید اعلام کرده است.
در نهایت، تلاش رهبری ایالات متحده امریکا بر این قرار است تا با همکاری جمهوری های اتحاد شوروی سابق در کار طرح ابتکاری یک مدار- یک گزینه (احیای جاده ابریشم) جمهوری خلق چین و اتحادیه اقتصادی ایرو- آسیا اختلال ایجاد کند. استراتیژی آسیای مرکزی بزرگ با همراهی پاکستان و افغانستان را زیر نظر واشنگتن باید در این چارچوبه نگاه کرد. قدم بعدی انجام مذاکرات سه جانبه بود که نماینده گان وزارت خانه ‌های سه کشور، عبدالعزیز کمیلف ازبکستان، محمد حنیف اتمر از افغانستان و دیوید هاله از ایالات متحده امریکا گفت و گو کردند.
طرفین در مورد پروژه های دیگر از جمله احداث خط انتقال برق سورخان- پلخمری با ظرفیت ۵۰۰ کیلو ولت برق از ازبکستان به افغانستان مذاکره شد. علاوه بر این، جهت سرعت بخشیدن به ساخت راه آهن مزار شریف ـ کابل و مزار شریف ـ هرات، برای دسترسی افغانستان به بنادر پاکستان گفت و گو کردند. باید توجه داشت بزرگ راه اتصال ازبکستان به مزارشریف، مرکز ولایت بلخ افغانستان از سال ۲۰۱۱ به بهره برداری رسیده است. بنا بر این ایالات متحده امریکا تصمیم دارد تا با ایجاد یک شبکه ارتباطی، آسیای میانه را به آسیای جنوبی متصل کند. با این حساب تلاش‌های امریکا یک چالش مستقیم است با استراتیژی یک مدار- یک گزینه جمهوری خلق چین. تصادفی نیست که مذاکرات سه دیپلومات با آغاز به کار کریدور حمل و نقل بین چین، قرقیزستان و ازبکستان که شامل بزرگ راه‌ها و خطوط راه آهن می باشد انجام می گیرد. این اقدام در ماه جون با ارسال ۲۵ کانتینر محصولات الکترونیکی صورت گرفت. در همین رابطه رایزنی بین پکن، تاشکند و بیشکک در مورد ساخت راه آهن با کوتاه ترین مسیر بین سه کشور ادامه خواهد یافت.
موضوع دیگر مورد مذاکره سه دیپلومات امریکا، ازبکستان و افغانستان ایجاد مرکز تجاری- اقتصادی آزاد در مرزهای ازبکستان و افغانستان در منطقه ترمز می باشد. نظر دیپلومات ها به ادامه مذاکرات است و جنبه دایمی نیز خواهد داشت. در همین چارچوب واشنگتن و کابل قرار است گفت و گو با تاجیکستان و ترکمنستان را در دستور کار بگذارند. بر همین اساس چندی پیش جاناتان هنیک، معاون وزیر امور خارجه امریکا در امور آسیای میانه با ویپوی حاجیف، معاون وزیر خارجه ترکمنستان گفت و گو کردند. در این مذاکرات طرفین در مورد وضعیت حال و چشم انداز توسعه مشارکت های دو‌جانبه در سیاست و اقتصاد، همچنین همکاری در رفع عواقب بیماری همه گیر کرونا ویروس گفت و گو کردند.
بدون شک واشنگتن فعالیت خود را در آسیای میانه افزایش خواهد داد و اهداف بزرگی را برای منطقه در نظر دارد اما آیا رهبران این کشورها به امر همکاری با سیاست ‌های ایالات متحده امریکا و عواقب فاجعه بار آن برای مردم خود وقوف کامل دارند؟

بامداد ـ سیاسی ـ ۱/ ۲۰ـ ۱۶۰۷