نابرابری و توزیع مجدد

نابرابری و توزیع مجـدد

دیپلوم انجنیرعمرمحسن زاده

دراین روزها که کرونا انسان ها را به تغیر شیوه و رفتار زنده گی واداشته ، دیده می شود که بحرانی با ابعاد گسترده و متنوع در حال بروز است و اینک آهسته آهسته در پهنه های اقتصادی و اجتماعی بازتاب می یابد و در دنیای اندیشه نیز جا می گیرد . همه در باره آینده می اندیشند .بازار گفتمان فلسفی گرم است و برخی ها از رابطه بحران و تفکر فلسفی در این زمینه یاد آوری میکنند . در میان آنها سر و صدای هواداران ٬٬ فلسفه وجود ٬٬ بلند تر بگوش میرسد .کتاب ٬٬ طاعون ٬٬ البرت کامو دست بدست میگردد و کجاست که گفتآوردی از فریدریش نیچه به چشم نخورد . او را بزرگترین اندیشمند ٬٬ بحران ٬٬ می دانند. هر چند روانشناسان توصیه میکنند که در وضعیت موجود نباید بسیار اندیشید مگر صد ها اندیشه پرداز چون سلاوو سیساس ، ک . جینتینا ، ‌نوام چامسکی ، نوح هراری ، چارلز تایلر و دیگران دست از سخن برنمی دارند و درمفصل گذشته و آینده پیرامون جامعه فردا به تولید فکر می پردازند . اینها تنها نیستند . دراین روزها به موازات گرایش های فکری ، معلومات و احصاییه های دیگری نیز منتشر میگردند که گستره بحران را نه تنها در عرصه بهداشتی بل در بُعد اقتصادی و پیآمدهای اجتماعی آن بیان می دارد . صندوق بین المللی پول و بانک جهانی با مهارت و احتیاط خبر ٬٬ کسادی ٬٬ در اقتصاد جهانی را منتشر میسازند . اقتصاد دانان ورزیده و کارشناسان با تجربه گامی فراتر می نهند و از خطر ٬٬ کاستگی ٬٬ و ٬٬ رکود ٬٬ نه تنها در اقتصاد های ملی بل از اثرات نا گوار آنها در مناسبات اقتصادی جهانی هوشدار می دهند . همه به این باور اند که بحران کووید ـ ۱۹ بار سنگینی را بجا خواهد گذاشت و چنانچه درهمه بحران های پیشین دیده شده این بار را بار دیگر بدوش مردم خواهند گذاشت. دولت های ملی در کشورهای غربی به عواقب کار واقف اند و کوشش دارند با خونسردی شیرازه های نظام خود را حفظ نموده ، و از بروز تشنجات و نا آرامی ها ی اجتماعی جلوگیری کنند . آنها با تصویب و اخذ قرضه های سرسام آور دولتی با بحران کرونا که به تدریج به بحران اقتصادی مبدل می گردد مقابله می کنند . نخبه گان سیاسی آنها با ژست عاقلانه اذعان میدارند که کرونا همه گیر است و میان این و آن فرقی نمی گذارد . بنا براین باید از اقدامات حکومت پیشتیبانی نمود و با قبول قیودات و تحریمات دوشادوش همدیگر در برابر این ویروس مبارزه کرد . گوش های آشنا با این گفته های مدبرانه نیک می دانند که زنده گی درعمل به گونه دیگریست .همه میداند که امکان انتشار ویروس درمیان خانواده ایکه دریک اپارتمان کوچک زنده گی میکند به مراتب بیشتر از قصری است که در آن دو سه نفری بیش بود و باش ندارند . کسانی که بنا بر شیوع کووید ـ ۱۹ شغل خود را از دست داده اند نمی دانند که مخارج زنده گی خود را چگونه تامین کنند . رویهمرفته محرومیت و سرگشته گی فرودستان درمقایسه با ناراحتی فرادستان چنان بزرگ است که گویی کرونا در گام نخست به جنگ با توده های مردم برخاسته است . با این حال اگر پس از اپید می کرونا بار سنگین اقتصادی و اجتماعی ناشی ازبحران،‌ به ویژه بار قرضه های بزرگ دولتی بدوش مردم گذاشته شود ناگفته پیداست که از استاندارد زنده گی مردم کاسته خواهد شد و در مناسبات اجتماعی شگاف های ژرفی پدید خواهد آمد . آنانی که به آینده بشریت باور دارند کرونا را انگیزه ای میدانند برای خردورزی و نگرش انتقادی در باره آنچه که بوده و خواهد بود .

بر خی میگویند که گوش ٬٬ جهانی سازی ٬٬ بدست کروناست و این موجود ٬٬ زنده و یا غیرزنده ٬٬ پیوسته بر پیکر نیولیبرالیزم شلاق می زند . هر چه باشد ، پاندومی کرونا روزی به پایان خواهد رسید و پس از ارزیابی های دقیق معلوم خواهد شد که این تزها تا چه اندازه درست و یا نادرست بوده اند . اما آنچه نیاز به اثبات ندارد همانا ٬٬ بحران ٬٬ است و بار سنگین ناشی از آن . همین اکنون بحث در باره ٬٬ توزیع مجدد ٬٬ و ضرورت تغیرات اجتماعی براه افتیده و شعار ٬٬ مساوات در تقسیم بار سنگین ٬٬ که مورد حمایت اقتصاد دان های شناخته شده چون کورت بایر ( مدیر پیشین بانک جهانی ) ، ماکسیمیلیان کی زی ( استاد دانشگاه اکسفورد ) و صدهایی دیگر قرار دارد مطرح شده است تا هزینه های بحران متناسب با کیسه هر شهروند تقسیم شود و آنانی که ثروت بیشتر دارند سهم بیشتر را به عهده گیرند . تحقق این شعارمستلزم وضع مالیات دولتی شدید بر ثروت های بزرگ است که تا ایندم از پرداخت چنین باج و خراجی در امان بوده اند .از روی تصادف در این روزها ی پُرهنگامه کتاب پُرمغزی در باره علل ٬٬ نا برابری اقتصادی ٬٬ و ضرورت ٬٬ توزیع مجدد ٬٬ ثروت بنام ٬٬ سرمایه و ایدیولوژی ٬٬ به زبان المانی به نشر رسید و تو جیه علمی شعار داد خواهانه را بدست داد . در اساس این کتاب ادامه کتاب ٬٬ سرمایه در سده بیست و یکم ٬٬ است که تا اکنون بیش از دو نیم میلیون بار در سراسر جهان به فروش رسیده است . هر دو کتاب از گنجینه بزرگ احصاییه ها و معلومات اقتصادی جهان ما تغذیه می شود که نویسنده ، پروفیسور توماس پیکیتی فرانسوی و هزاران همکار او در ٬٬ پایگاه احصاییه های نابرابری جهان ٬٬ گرد آوری نموده اند . این کتاب را باید در جای دیگر به تقریظ گرفت . اما در رابطه با بحران کنونی جا دارد تا گفته شود که بررسی تاثیرات علتی ایدیولوژی مالکیت خصوصی بر سیر رُشد درازمدت نابرابری اقتصادی ـ‌ اجتماعی و مطالعه جهان غیراروپایی به ویژه چین ،‌ جاپان ، هند و ایران در تحلیل نابرابری دو گرانیگاه مهمی اند که مولف با صلاحیت علمی به آنها می پردازد و نتایج درخور توجه را عرضه می دارد. پیکیتی صورت بندی های اقتصادی ـ‌ اجتماعی و به ویژه ایدیولوژی های دوره های برده داری ، ملاکی و سرمایه داری را موشگافانه مورد ارزیابی قرار میدهد و از فراز و فرود جنبش های چپ درسده بیستم به خصوص سوسیال دموکراسی و فروگذاشت اجتماعی آن سخن میگوید. او در بخش های سوم و چهارم کتاب خود بدین نتیجه میرسد که اکنون در جهان ما اردوگاه های جدید سیاسی بوجود آمده اند و فضای ایدیولوژیک نو به مشاهده میرسد. توماس پیکیتی دانشمند بورژوایی و هوادار ریفورم است ولی به موضوعات اساسی چپ سخت رغبت می ورزد . او براندازی سرمایه داری را ضروری دانسته و پایان سرمایه داری را نه تنها آمدنی بل خواستنی میداند . جامعه شناسی او که ایدیولوژی را عامل علتی در تکامل اجتماعی میداند ناگزیر درزیر تاثیر داوری ارزشی قرار دارد . این امر او را به سوسیالیزم دموکراتیک میکشاند . پژوهش های پیکیتی پُر دامنه اند ولی با اهمیت ترین نتیجه گیری های او افزایش هر بیشتر ٬٬ تمرکز سرمایه ٬٬ و توسعه ٬٬ نابرابری ٬٬ است . او با زبان ارقام نشان میدهد که سرمایه از سالهای ۱۹۸۰ میلادی بدینسو به شدت تمرکز یافته و تجمع آن در کنسرن های بزرگ دیجیتال چون گوگِل ، اِ پل ، ‌فیسبوک ،‌امازون و ... تجلی خاص دارد . در روز گارما گونه و شیوه تمرکز ثروت عاملی است که تشنجات اجتماعی و گرایش های ناسیونالیستی را دامن میزند . از سوی دیگر این نابرابری خود خواست سرمایه داری بوده و ریشه های آن سیاسی و ایدیولوژیکی اند . نابرابری زمانی بیشتر میگردد که ثروت اندوزی از آهنگ رُشد اقتصادی جهان پیشی گیرد . پیکیتی برای هردو معضل ( تمرکز سرمایه و نابرابری ) راه حلی پیشنهاد می کند : توزیع مجدد

این دانشمند شناخته شده جهان که خواهان لغو مالکیت خصوصی نیست و هنوزدرباره مناسبات اجتماعی پس از این شکل مالکیت نسخه مشخصی ندارد می گوید که مالکیت اشکال متعددی دارد و مالکیت خصوصی یکی از آنهاست . برای سازماندهی جدید مالکیت خصوصی باید سر از نو فکری شود. تا این زمان باید توزیع مجدد و رادیکال ، یعنی وضع مالیات شدید دولتی بر درآمد و ثروت میلیاردرها تا نود در صد از تجمع بیشتر سرمایه در دستان اندک جلوگیری نماید . توزیع مجدد همچنان نابرابری را کاهش میدهد .پول بدست آمده از بابت مالیا ت اخذ شده از میلیارد رها میتواند در راه رفاه و حل پرابلم های اجتماعی مردم بکار گرفته شود و به جوانان جهت ابتکار و تشبث اقتصادی سپرده شود .

طرح های پیکیتی چنانچه خود میگوید موی بر بدن نیو لیبرال ها و محافظه کاران راست نموده است . اما کرونا و بحران ناشی از آن شعار ٬٬ توزیع مجدد ٬٬ و٬٬ تقسیم عادلانه بار سنگین اقتصادی ٬٬ را در دستور روز قرار داده است . ثروتمندان که همیشه از بحران ها جان به سلامت برده اند این بار باید سر فرود آورند و مسوولیت های اجتماعی خود را انجام دهند . زیرا ثروت خود پروسه اجتماعی است و از اجتماعی برخاسته که سرمایه داران در آن بزرگ شده اند .

توزیع مجدد میتواند همچنان شعار همه نیروهای دموکراتیک و داد خواه افغانستان باشد تا در این نابرابری جانکاه مردم چیزی را بدست آورند که از آن خود شان است .

یادداشت ها

ـ پایگاه احصاییه های نابرابری جهان یا World Inequality Database بانک بزرگ معلومات احصاییه ویی جهان است که با اهتمام تیم بین المللی کارشناسان و مو لفین همکار پیکیتی در سال ۲۰۱۳ میلادی تا سیس شد .

ـ توزیع مجدد یا Redistribution فرآیند توزیع موجود درآمد ، ثروت و ... درجامعه است و بیشتر روی وضع مالیات سنگین بر صاحبان درآمد بالا و تعین پرداخت های انتقالی خاص برای افزایش قدرت خرید گروه های درآمدی پایین اتکا دارد ، میتواند نقدی و یا جنسی باشد .

ـ کتاب سرمایه و ایدیو لوژی در ماه سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی به زبان های انگلیسی و فرانسوی به چاپ رسید . نشر آن به زبان المانی در نیمه اول ماه مارچ ۲۰۲۰ میلادی صورت گرفت . کتاب دارای ۱۲۳۲ صفحه ، چهار بخش و هفده فصل می باشد .

بامداد ـ سیاسی ـ ۱/ ۲۰ـ ۱۴۰۴

اندیشه و نظر نویسنده را بازتاب می دهـد. دیدگاه های حزب آبادی افغانستان دراسناد و اعلامیه های رسمی آن انعکاس یافته است .