امیدواری ها، چالش ها و راهکارهای مبارزه با بیماری کرونا درافغانستان

خواننده گان ارجمند تارنمای بامداد ،

خشنودیم که مقالات و بررسی های علمی ارایه شده توسط کارشناسان حزب آبادی افغانستان در باره پندمی کوید ۱۹ ، مورد توجه و پسند تان قرارمی گیرد. درادامه این « برنامه ویژه بامـداد » اینک دیدگاه های رفیق داکتر نثاراحمد صدیقی را پیشکش میداریم. سلسله این نشرات و گزارشات بامـداد در روزهای آینده نیز ادامه مییابد . امید مشورت های سودمند علمی و مسلکی پزشکان در مبارزه با ویروس مورد توجه و کابرد عملی قرارگیرد. بامـداد

امیدواری ها، چالش ها و راهکارهای مبارزه با بیماری کرونا درافغانستان

پروفیسورداکتر نثاراحمد صدیقی

امیدواری ها:

ـ گرم شدن هوا ممکن است انتقال غیرمستقیم ویروس را ( از سطوح مختلف به انسان) برهم بزند و حتا انتقال مستقیم آنرا کم بسازد، نشانه های که این فرضیه را تایید می کند چنین اند:

الف : ویروس کرونا در کشورهای گرمتر مانند کشورهای افریقایی، هند، پاکستان و کشورهای نزدیک خط استوا، انتشارمشابه به کشورهای نیم کره شمالی نداشته است، درحالیکه تعدادی ازاین کشورها تجارت و ارتباط تنگاتنگ با چین و شهروندان چین داشته و شرایط بهداشت آنها خرابتر و تراکم نفوس درآنجا به مراتب بیشتر از اروپا و آمریکا است. با وجودی که افغانستان دربین خطوط افقی فرضی ۳۰ تا ۵۰ درجه نیم کره شمالی واقع شده که شامل مناطقی می شود که برای انتشار ویروس کرونا نوزده مساعد بیش بینی شده است. ولی خوشبختانه این ویروس کرونا نوزده زمانی به قلمرو کشورما رسیده که درجه حرارت در اکثر مناطق آن نسبت به کشورهای که ویروس درآنها انتشار سریع دارد بلندتر است. این ویروس در حرارت ۵ تا ۱۱ درجه سانتیگراد و رطوبت ۴۷تا ۷۹ فیصد انتشار سریع داشته است. در حدود ۹۰ فیصد واقعات ویروس کرونا نوزده در مناطق غیرتروپیکی واقع شده است که درجه حرارت آن در زمان انتشار ویروس بین۳ تا ۱۷درجه سانتی گراد بوده است.

ب : ویروس های که سبب بیماری های دستگاه تنفسی می شوند معمولا درهوای سرد و خشک بخوبی انتشار می کنند و در فصل گرمی ناپیدا می شوند. ویروس کرونا نوزده نیز از جمله ویروس های است که دستگاه تنفسی را مصاب می سازد و اوج انتشار آن در مناطقی بوده که درجه حرارت هوا در آن مناطق در زمان انتشار بیماری بین ۵ تا ۱۱ درجه سانتی گراد بوده بنابران ممکن است سرعت انتشار بیماری در مناطقی از افغانستان که بیشتر گرم می شوند، بسیار کم شده و حتا توقف کند

پ : ویروس شناس المانی باور دارد که لایه محافظتی چربی ویروس این ویروس را درهوای سرد بخوبی محافظت کرده ولی درهوای گرم آسیب پذیرمی سازد. دریک پژوهش در ووهان چین دریافتند که با گرم شدن هر درجه سانتی گراد تعداد واقعات کرونا به نوزده اندازه ۰.۸۶ فیصد کم شده است. پژوهش دیگری که اندازه سرایت بیماری را در صد شهر چین که روزانه بیشتر از ۴۰ واقعه کرونا داشته اند با در نظرداشت درجه حرارت و اندازه رطوبت ارزیابی کرده است، دریافته است که افزایش درجه حرارت و رطوبت انتشار ویروس کرونا را بطور قابل ملاحظه کمترساخته است، به این اساس آنها پیش بینی کرده اند که با رسیدن تابستان و باران های فصلی ازانتشار بیماری درنیم کره شمالی کاسته می شود. با درنظر داشت پژوهش های که دربالا ذکرشد ممکن است ویروس در حرارت ۳۰ درجه سانتی گراد و یا کمی بالاتر به سرعت درمحیط بیرون ازبدن انسان تخریب شود، بنابراین یک شکل بسیارمهم و خطرناک انتقال غیرمستقیم بیماری ( انتقال ویروس از سطوح مختلف به بدن انسان) برهم می خورد که در نتیجه آن سرایت آن محدود به انتقال مستقیم ( انسان به انسان ) خواهد شد که به آسانی با پوشانیدن دهن وبینی در هنگام سرفه و عطسه و رعایت فاصله بین افراد در جاهای مزدحم قابل جلوگیری خواهد بود

۲ ـ اوسط سن افراد درافغانستان ۱۸،۹ سال است یعنی جمعیت مردم درافغانستان به مراتب جوانتراز سایرکشورها است، درحالی که اوسط سن افراد درچین ۳۴،۷ سال، در ایتالیا ۴۵،۵ سال، در ایران ۳۰،۱ سال در امریکا ۳۸،۱ سال و در اسپانیا ۴۲،۷ سال است. دریک پژوهش درشهر ووهان چین اوسط سن بیماران کرونا ۵۹ سال دریافت شده است. به این اساس احتمال دارد که اوسط سن مصابین بیماری کرونا درافغانستان نسبت به سایر کشورها جوان تر بوده و این سبب خواهد شد که بیماری د رنزد اکثر مردم خفیف ترسیرکند و تعدادی کمتری در مقایسه به اروپا ، امریکا و حتا چین و ایران به وینتیلاتور ضرورت پیدا کنند.

۳ ـ کمپنی های مختلف جهان برای تهیه واکسین بیماری کرونا رقابت می کنند ممکن است سال آینده واکسن بیماری کرونا نوزده دراختیار مردم قراربگیرد، حتا یک کمپانی المانی نوید عرضه آن را در ماه های خزان داده است. اگر واکسن تهیه شده به دسترس همه کشورهای جهان قرار داده شود از انتشار دوباره بیماری درسال آینده جلوگیری خواهد شد.

چالش ها:

۱ : کشورهای که تجربه اپیدمی ها را نداشته و بیماری کرونا را دست کم گرفته و یا با آن برخورد سیاسی کرده اند ( ایران، ایتالیا،اسپانیا، امریکا، بریتانیا ) تلفات سنگینی انسانی را متقبل شده و بهای اقتصادی آنرا می پردازند. حکومت افغانستان دربسته نمودن سرحد با ایران و قرنطین کردن شهرها تعلل نموده و درتوزیع منابع و ارزیابی مناطق آسیب پذیر گاهگاهی مصلحت ها را بجای اولویت ها مدنظر گرفته است. پرواز های ایران به مزارشریف تا زمانی که خود مقامات ایرانی آنرا قطع نمودند منظماْ جریان داشت. کابل با شش میلیون نفوس وچهار واقعه مثبت قرنطین شد ولی ولایات دیگری که با درنظر داشت نفوس شان ‌واقعات شان بیشتر از کابل می شود قرنطین نگردیده اند. ظاهرا به وزارت صحت صلاحیت و امکانات کافی برای مبارزه با این پاندمی که جهان متمدن را به زانو درآورده، فراهم نشده است.

۲ ـ علت تلفات سنگین درایتالیا هجوم بیشمار بیماران کرونا به شفاخانه ها، نبود پرسونل کافی برای ارایه مراقبت های جدی و کمبود تعداد وینتیلاتورهای مورد نیاز است. آیا به وزارت صحت پول کافی برای خرید دستگاه های تنفسی، ماسک ، دستکش، محافظ چشم ها، انتی سپتیک کافی و ادویه احتمالی ضروری داده شده است؟

آیا تست های کافی تشخیصی بیماری کرونا درهنگام مراجعه کتلوی بیماران در دسترس خواهد بود؟ خطر این موجود است که تعداد زیاد پرسونل صحی که درخط مقدم مبارزه با کرونا قراردارند، بخاطر نبود امکانات کافی محافظتی وعدم تجربه مبارزه با اپیدیمی ها بزودی مصاب شده و از صحنه مبارزه خارج شوند و کمبود جدی پرسونل مسلکی بوجود بیاید. در یک شفاخانه در کاتلونیا ـ اسپانیا یک سوم پرسونل هزارنفری شفاخانه قرنطین شدند.

۳ ـ تراکم نفوس درشهرهای بزرگ، نادیده گرفتن شرایط بهداشتی فردی وعدم مراعات فاصله یک ونیم تا دومتری درگردهمایی های سیاسی و اجتماعی، محافل عروسی و فاتحه خوانی، مساجد، تکیه خانه ها و مراسم تدفین، بانک ها و ادرات بیروبار دولتی و شخصی، مارکیت ها، بازارها، سالون های انتظار شفاخانه ها و معاینه خانه ها، سلمانی ها و ترانسپورت شهری سبب انتشار بیشتر ویروس در شهر های بزرگ افغانستان خواهد شد

۴ ـ اگرتست های سریع تر و ارزان تر تشخیص بیماری به پیمانه وسیع درسطح جهانی تولید نشود و در دسترس وزارت صحت قرار نگیرد، ممکن است با هجوم کتلوی بیماران به مرحله ای برسیم که تشخیص به اساس دریافت های کلینیکی گذاشته شود

۵ ـ آغاز زمستان در کشورهای نیم کره جنوبی مانند استرالیا و زیلاند جدید ممکن است سبب تداوم بیماری تا سال آینده شود.

راهکار های که ممکن است انتشار کرونا نوزده و تلفات ناشی از آنرا کم کند

۱ ـ رهبری مبارزه با این پاندمی توسط یک تیم مسلکی ( وزارت صحت کشور) با درنظر داشت رهنمود های سازمان صحی جهان و و تجارب کشورهای دیگر پیش برده شود.

۲ ـ قرنطین سریع شهرهای بزرگ که واقعات درآن دریافت شده و یا تعداد کتلوی بازگشت کننده از ایران را داشته است حد اقل تا زمانیکه درجه حرارت بصورت دوامدار بالاتر از ۳۰ درجه سانتی گراد می شود به اجرا گذاشته شود. چنانچه انتظار میرود درجه حرارت هوا در بین ماه های جوزا وسرطان دربیشتر مناطق کشور بلندتر ازسی درجه سانتی گراد گردد ، ممکن است دراین زمان از سرعت انتشار ویروس کرونا سریعا کاسته شده و واقعات آن بصورت ناگهانی کم شود.

چرا حالا باید قرنطین شهرها صورت بگیرد؟

زیرا اینکاربرای سیستم صحی کشور فرصت می دهد تا به واقعات کم بخوبی رسیده گی کند و برای هجوم کتلوی مصابین به شفاخانه ها آماده شود. سخت گیر ی دراجرای قرنطین سرعت بلند شدن گراف واقعات را آهسته ساخته و نقطه اوج آن در زمانی واقع خواهد شد که هوا به اندازه کافی گرم شده و این گرمی به احتمال زیاد خود سبب توقف انتشار بیماری خواهد شد. قرنطین فوری، تعداد واقعات و درنتیجه تلفات را کم می سازد. در صورتیکه حکومت در مورد تعلل کند بهتر است شهروندان خود حد اقل تا زمانی که هوا به اندازه کافی گرم می شود قرنطین را مراعات کنند. شوراهای ولایتی می توانند از سازمان صحی جهان بخواهند تا با توزیع گندم و مواد غذایی به کسانی که نیازمند استند کمک کنند. آنهایی که توانایی مالی دارند می توانند به همسایگان و نیازمندان کمک کنند

۲ ـ چون واقعات کرونا نوزده در نود فیصد در دمای بین ۳ تا ۱۷ درجه سانتی گراد واقع شده است، وزارت صحت مناطقی را که دمای مشابه داشته و درعین زمان بازگشت کننده های ازکشور ایران دارند در جمله مناطق آسیب پذیر مدنظرگرفته و در شروع به موقع قرنطین و توزیع منابع در اولویت قراربدهد.

۳ ـ اگر امکانات مالی وجود دارد وینتیلاتورهای کافی خریداری شود. ایتالیا برای هر ۱۰۰۰۰۰ نفر ۱۲،۵ بستر مراقبت جدی و امریکا ۳۴ بسترمراقبت جدی دارد ولی هر دو کشوربه کمبود شدید وینتیلاتور دچارشدند و مجبور شدند یک وینتیلاتور را به دو بیمار کار بگیرند. اگر امکانات مالی برای خرید دستگاه تنفسی موجود نیست هرچه زودتر آنهای که درهرات ابتکار تولید آنرا کرده اند حمایت مالی و تخنیکی شوند، ممکن است مدل ارزانتر آنرا تهیه کرده بتوانند. ماشین های انستیزی موجود آماده ساخته شوند تا درهنگام نیاز بجای وینتیلاتور کار گرفته شوند. انتی سپتیک، ماسک، دستکش، محافظ صورت و ادویه ضروری کافی برای مبارزه با کرونا برای مراکزتداوی کرونا تهیه شود و منا بعی که آکسیجن کافی را برای واحد های مراقبت جدی تهیه می کنند پیش بینی شوند.

۳ ـ برای کم ساختن تلفات پرسونل مسلکی بهتر است کارکنان بخش مبارزه با کرونا نوزده پایینتراز پنجاه سال حتا بهتراست که تا پاینتراز چهل سال از بین سالم ترین ها و آنهای که فاکتورها ی ریسک برای سیر وخیم بیماری کرونا را ندارند انتخاب شوند. چون این چپن سفیدان معمولا بصورت متکرر با دوز بلند ویروس مواجه می باشند و خطر اینکه به شکل شدید بیماری مصا ب شوند زیاد است در چنین حالت اگر جوان و صحتمند باشند بیماری را خوبتر و با تلفات کمتر سپری می کنند ( در اسپانیا از ۴۰۰۰۰۰ بیمار تعداد ۴۵۰۰ آنرا پرسونل مسلکی تشکیل می داد تصور کنید که وضعیت ما چگونه خواهد بود).

بامداد ـ سیاسی ـ ۱/ ۲۰ـ ۳۰۰۳

یادداشت : دیدگاه های ارایه شده اندیشه و نظر نویسنده را بازتاب می دهـد. دیدگاه های حزب آبادی افغانستان دراسناد و اعلامیه های رسمی آن انعکاس یافته است .