بررسی و مشورت های فنی درباره جلوگیری از گسترش ویروس کرونا

بررسی و مشورت های فنی درباره جلوگیری از گسترش ویروس کرونا

داکترسید فریدشاه رفیعی ، متخصص امراض داخله

نام کرونا ویروس از کلمه Crown یا تاج به دلیل ساختمان های تاج مانند در سطح آنها گرفته شده است.ویروس کرونا (CoV) گروپ بزرگی از ویروس های نوع RNA بوده که سبب طیف وسیعی از امراض از ریزش ساده تا امراض شدید و کشنده تنفسی میگردند.این ویروس ها زونوتیک Zoonotic بوده یعنی اینکه بین انسان ها و حیوانات انتشار پیدا میکنند.

جهان در دهه های اخیر شاهد دو اپیدیمی ( شیوع زیاد و سریع) امراض مرتبط به این ویروس ها بوده است . اولی سندروم حاد تنفسی SARS-CoV ( بیماری سارس) ، که درسال ۲۰۰۲ از کشور چین آغاز و به حدود هفده کشور دیگر جهان انتشار پیدا کرد.این بیماری از نوامبر۲۰۰۲ تا جولای ۲۰۰۳ حدود ۸۴۳۷ نفر را مصاب ساخته و باعث مرگ ۸۱۳ نفر گردید یعنی فیصد وفیات این مرض حدود ده فیصد بود.درمورد منشا این مرض گفته شده که از خفاش ها به گربه های وحشی و بعدا به انسان ها منتقل گردیده و بعداْ‌ از شخص مصاب به اشخاص دیگر انتشار پیدا میکند. دوره تفریخ یا دوران نهفتگی ( دوره ی زمانی از زمان داخل شدن انتان دربدن انسان الی زمان شروع اعراض وعلایم مرض) این مرض بین ۱ تا ۱۳ روز (حد وسط ۴ روز) میباشد.و علایم عمده آن تب، سردردی و ناراحتی میباشد.

اپیدیمی دیگر مرتبط به ویروس های خانواده کرونا عبارت از سندورم تنفسی شرق میانه MERS-CoV بود که باراول در سال ۲۰۱۲ در کشور عربستان سعودی شناسایی و تاحال بعضی واقعات آن در نقاط مختلف جهان دیده شده که حدود ۲۴۰۰ نفر را بیشتر در شرق میانه و عمدتاْ در موسم حج مصاب ساخته است .همچنان واقعاتی ازاین مرض در کوریای جنوبی وایالات متحده امریکا نیز دیده شده است که فیصدی وفیات ناشی ازآن خیلی بالا حدود ۳۵ فیصد میباشد.این ویروس از شترها درمیان انسان ها انتشار نموده و از یک شخص به شخص دیگر منتقل میگردد.دوره تفریخ این مرض ۲-۱۵ روز (حدوسط ۵ روز) بوده وعلایم عمده ی آن تب ،لرزه ، ضعیفی عمومی بدن ،سرفه ،نفس تنگی ،دلبدی ، استفراغ و اسهال میباشد.

شیوع ویروس جدید کوید ۱۹

دراواخر ماه دسامبر ۲۰۱۹ در بازار فروش غذاهای دریایی شهر وهان کشور چین یک بیماری غیرمعمول تنفسی شیوع پیدا کرد که ابتدا فکر می شد همان بیماری سارس باشد که قبلا نیز درکشور چین شایع شده بود ، اما بعدتر داکتران دریافتند که عامل این بیماری ویروس SARS-CoV نبوده بلکه ویروس دیگر و جدیدی از این خانواده میباشد که ابتدا به نام کرونا ویروس جدید n-COV ودر ۱۱ فبروری ۲۰۲۰ از سوی سازمان صحی جهان بنام Covid-19 نام گزاری شد.

درمورد منشا این ویروس تا هنوز اطلاعات دقیق و قطعی دریافت نشده و ادعا ها در مورد انتشار این مرض از شبپره چرمی و یا بعضی حیوانات دیگر بحری تا هنوز ثابت و تايید نشده است.

ویروس Covid-19 برخلاف بسیار ویروس های دیگر بجای شش پروتین دارای ۲۰ پروتین بوده و نیزدریافت شده که این ویروس سیر تکاملی طبیعی خویش را نپیموده و در سیر تکامل خویش دچار جهش ژنتیکی(از بین بردن یا جابجایی و تغیر موقعیت ژن ها و پروتین ها دریک زنجیره نیوکلیک‌ اسید ـ mutation ) گردیده است که این دریافت ها و تفاوت ها احتمال دست کاری انسانی و نقش بیوتروریزم را در ایجاد و انتشار این مرض مطرح میسازد.

ویروس جدید کرونا دارای دو Strain (شاخه یا نوع فرعی ) بنام های L و S بوده که شاخه L آن از حیوان به انسان انتقال یافته و تهاجمی تر و دارای قدرت انتشار سریع تر میباشد ، شاخه ی S آن در وجود انسانها شکل گرفته و ضعیف تر میباشد.

این ویروس از وجود شخص مصاب توسط عطسه وسرفه درمحیط پخش گردیده که بعد از انتشار در محیط درهوا حدود سه ساعت ، روی سطوح مسی حدود ۴ ساعت ، روی سطوح تکه ای ۶ الی ۱۲ ساعت ، روی سطوح فلزی۱۲ الی بیست ساعت ،روی سطوح کارتن ( کاغذی) حدود ۲۴ ساعت و روی سطوح پلاستیکی و آهن باب ضد زنگ حدود دو الی سه روز و روی صفحات مبایل و ال ای دی گفته میشود تا ۹۶ ساعت زنده و فعال میباشد که میتواند از هوا به صورت مستقیم در اثر تنفس و از سطوح بعداز آلوده شدن دست ها و تماس به چشم ،دهن و بینی وارد وجود انسان سالم گردیده و او را مصاب سازد.

دوره تفریخ یا نهفتگی این ویروس بین یک الی چهارده روز( حد وسط سه الی هفت روز) بوده و شخص مبتلا به ویروس میتواند تا مدت هشت الی ۳۷ روز بعداز مبتلا شدن (حدوسط بیست روز ) ویروس را درمحیط انتشار دهد.یعنی شخص مصاب در دوره تفریخ که اعراض ندارد و نیز بعداز بهبودی تا چند روز ویروس را در محیط منتشر سازد.

این ویروس تمام انسان ها را مصاب ساخته میتواند اما راپورها از مصابیت بیشتر وشدیدتر مردها ، بزرگسالان ومساعد بودن بیشتر افراد دارای گروه خونی A به این مرض حاکی بوده ، بالعکس افراد زیرسن ده الی چهارده سال کمتر مصاب شده و اعراض وعلایم بیماری نزدآنها خفیف تر(و یا حتا بدون عرض) و فیصدی وفیات نزدشان خیلی ناچیزتر میباشد. همچنان سروی ها نشان داده که افراد دارای گروه خونی O درمقابل این ویروس مقاوم تر بوده، بیماری خفیف تر و کم عرض تر را نسبت به سایر گروه های خونی تجربه کرده اند.

در ابتدا فرض به این بود که این ویروس بین حرارت منفی شصت درجه سانتی گرید الی مثبت ۲۷ درجه سانتی گرید زنده بوده و بیماری ناشی از آن مثل آنفلوانزا فصلی بوده و با گرم شدن هوا از بین خواهد رفت اما امروزه با گرم شدن هوا و شیوع این مرض در کشورهای گرم مثل آسترالیا که در فصل تابستان قرار دارد و کشورهای افریقایی این فرض هم غیر محتمل به نظر میرسد.

علایم بیماری کرونا

این ویروس از طریق مجاری تنفسی( دهن و بینی ) داخل وجود انسان شده بعداز رسیدن به شش ها سیستم تنفسی را آسیب رسانیده و دروصورت دوام و شدت مرض به گرده ها و جگر نیز آسیب رسانیده وسبب کم کاری و از بین رفتن فعالیت این اعضا نیز میگردد.آلوده شدن با این ویروس با تب شروع شده ، بعد سرفه ی خشک نزد مریض به وجود آمده و بعداز یک هفته نفس تنگی نیز به این علایم اضافه میگردد. در کل علایم که نزد این مریضان دیده شده نظر به فیصدی شیوع شان به ترتیب ذیل میباشند.

- تب،

- سرفه خشک،

- احساس خستگی و کوفتگی بدن ،

- خلط سینه ،

- نفس تنگی،

- درد وشخی عضلات،

- گلودردی،

- سردردی،

- لرزه،

- دلبدی و استفراغ،

- افرازات بینی ،

- اسهال.

مدت دوام این بیماری هفت الی ده روز و حداکثر چهارده روز بوده که بعدا درصورتیکه حالت شخص ( بنابر دلایل و ویژه گی مشخص که بعداْ‌ ذکرگردیده) به طرف وخامت نرود، بهبودی حاصل میگردد.

اینکه آیا افراد بعداز سپری کردن این مرض چانس مصاب شدن دوباره به این بیماری را دارند ویا مثل بعضی امراض ویروسی دیگر ( چیچک وسرخکان) بعداز سپری کردن آن معافیت دایمی درمقابل آن حاصل کرده و دوباره مصاب نمی شوند تا هنوز به درستی دانسته نشده است.

تحقیقات نشان داده که فیصدی بالایی از افراد ( حدود هشتاد فیصد) این بیماری را بدون بروز کدام اعراض وعلایم سپری نموده و اکثریت دیگر مصابین هم اعراض و علایم نه چندان شدید را تجربه کرده و بهبود پیدا میکنند و فیصدی وفیات نزد این مریضان خیلی کمتر از سایر ویروسهای خانواده ی کرونا بوده و حدود دو فیصد تخمین زده شده است .فکتورهای عمده خطر مرگ و میر نزد مریضان Covid-19 عبارت انداز:

- سن بالا،

- بیماری های قلبی وعایی ،

- دیابت،

- و هر عامل دیگر پایین آورنده ی مقاومت بدن ( مثل استفاده از دواهای پایین آورنده مقاوم؛ موجودیت امراض پایین اورنده مقاومت مثل سرطان ها و گرفتن شعاع و سوء تغذیه و....)

برخورد سازمان صحی جهان با بیماری ناشی از ویروس کرونا

سازمان صحی جهان WHO به تاریخ ۳۰ جنوری ۲۰۲۰ شیوع بیماری Covid-19 اعلام وضعیت اضطراری جهانی نموده و آنرا رسماْ به عنوان پاندیمی (همه گیری جهانی ) قبول کرد.بیماری Covid-19 تا اکنون (‌هژدهم مارچ۲۰۲۰) به ۱۶۴ کشورجهان سرایت کرده ، حدود دوصد بیست هزار واقعات مثبت ، نزدیک به نه هزار وفات نموده و حدود هشتاد و پنج هزار بهبود یافته اند.

با وجود تلاش های جدی جهانی تا هنوز برای این بیماری کدام تداوی و واکسین دریافت نگردیده است هرچند به تاریخ مارچ هفدهم مارچ در کشور امریکا واکسین مرض بصورت تجربی بالای انسان داوطلب سالم ( یک زن به اسم جنیفرهالر در شهر سیاتل ) اجرا گردید که تا هنوز نتیجه آن معلوم نمیباشد.اما میتوان با این مرض مبارزه کرد و راه مبارزه با این ویروس پیشگیری و مقابله با آن میباشد.

برای پیشگیری از مصاب شدن به این مرض اقدامات ذیل توبیشتر توصیه و تاکید شده است:

- قرنطین (انزوا سازی) فردی در خانه:

. برای افرادیکه به ساحات دارای شیوع زیاد مرض سفرداشته و یا با افراد مشکوک به مصابیت مرض تماس داشته اند.

. افرادیکه نزدشان علایم مشکوک مرض دیده میشود.

. اجتناب از بیرون شدن غیرضروری از منزل برای عموم افراد ؛ به ویژه درمناطق ایکه شیوع مرض درآن ثبت شده و درهمه جاها برای افراد مستعد به مرض مثل افراد مسن ؛ افراد ضعیف ودارای مقاومت بدنی پایین و افراد مصاب سایر امراض مزمن.

- شستن مکرر دست ها در طول روز به مدت بیست ثانیه با آب ( ترجیحاْ آب گرم) و صابون یا مایع دستشویی و یا هم استفاده از استینایزرهای طبی.

- اجتناب از دست زدن به صورت در کل بویژه به دهن وبینی و چشم ها.

- اجنتاب از دست دادن و بغل کشی با سایرافراد.

- اجتناب از نزدیک شدن به افراد دارای علایم مشکوک از فاصله حداقل یک متر.

- پوشیدن ماسک در اماکن عمومی، شلوغ و سرپوشیده.

- پوشانیدن دهن و بینی در هنگام عطسه و سرفه با دستمال و ماسک و حتا آستین جهت جلوگیری از انتشار ویروس ها در محیط و جابجایی و هدرنمودن مناسب وبی خطر ماسک و دستمال بعد از استفاده.

- اجتناب از دست زدن غیرضروری به سطوح ای که احتمال منتن بودن شان به ویروس میرود، مثل کتاره های استنادی ، دستگیر دروازه وکلکین ، دکمه های لفت و حاضری برقی ، شیر آب ، و...و در صورت ضرورت و تماس با آنها شستن فوری دست ها.

- اجتناب از تماس نزدیک و غیرمحافظت شده با حیوانات.

- پختن مناسب و صحی محصولات حیوانی.

- استفاده محتاطانه از بانکنوت ها به عنوان یکی از منابع پخش ویروس و شستن فوری دست ها پس از استفاده از آنها.

همچنان در حال حاضریگانه راه مقابله با مرض حتا درصورت مصاب شدن به آن بلند بردن قوه معافیت بدن (سیستم ایمنی بدن) است.

فکتورهایی که سبب ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن میگردند:

- استفاده از موادغذایی غیرصخی و صنعتی،

- استفاده زیاد از مواد قندی ،

- استفاده از دخانیات و مواد مخدر،

- تشویش و استرس که این عوامل باعث ازبین رفتن باکتری های مفیده بدن شده و درنهایت قوه مدافع بدن را ضعیف ساخته و زمینه را برای فعالیت ویروس ها مساعدتر میسازد.

- عدم تحرک و ورزش نکردن. تحرک کافی در جریان روز باعث کاهش استرس و بلند رفتن سیستم ایمنی بدن میگردد. روزانه حداقل ۴۵ دقیقه تحرک منظم فیزیکی ( مثل پیاده گردی) باید جز برنامه کاری ما باشد.

- کم خوابی؛ خواب سالم باعث تقویه قوه مدافع بدن میشود . در ۲۴ ساعت باید حدود ۷ الی ۹ ساعت خواب منظم و سالم داشته باشیم.

راه هایی توصیه شده برای بلند بردن سیستم ایمنی بدن:

- اخذ مقدار کافی میوه جات و سبزیجات در طول روز،

- استفاده از منابع طبیعی ویتامین سی،

- گرفتن مقدار کافی ویتامین دی از طریق مواجه شدن به شعاع آفتاب،

- در صورت لزوم و درحالات خاص استفاده از اشکال دوایی ویتامین های دی و سی ،

- اضافه نمودن انتی بیوتیک های طبیعی ( مثل سیر و زنجبیل ) درغذای روزانه،

- وقایه روانی سترس ؛ اجتباب از ترس و تشویش ، بلند بردن روحیه و شاد بودن.

استراتیژی جهانی مبارزه با Covid-19 که از سوی سازمان صحی جهان تدوین و کشورها مکلف به تطبیق آن اند حاوی نکات عمده ی ذیل میباشد:

- محدود ساختن انتقال ویروس از انسان به انسان؛ شامل کم ساختن خطر انتان ثانوی( اضافه شدن انتان دیگر) درمیان افراد دارای تماس نزدیک و کارکنان بخش عرضه خدمات صحی.

- شناسایی؛ تجرید و قرنطین هرچه سریعتر افراد مصاب و ارایه خدمات صحی لازم به آنها.

- تلاش جدی برای کسب دانش درمورد ناشناخته های مرض شامل شدت اعراض و علایم کلینیکی ؛ انتشار مرض ( راه ها ، میزان وسرعت آن) ؛ گزینه های تداوی و تسریع کارهای تشخیص ، تداوی و دریافت واکسین برای مرض.

- ایجاد همآهنگی و ارتباط متقابل میان کشورها وسازمان های ذخیل درامر مبارزه با این مرض جهت اطلاع دهی مناسب و جلوگیری از ایجاد سوتفاهات و پخش اطلاعات نادرست.

- کاهش تاثیرات اجتماعی و اقتصادی مرض از طریق همکاری متقابل میان سکتورهای مختلف دولت ها و جوامع.

- شناسایی و کاهش خطر انتقال مرض از منابع حیوانی.

البته عده ی از کشورها استراتیژی ملی مبارزه با Covid-19 را نیز طرح و تصویب نموده و تطبیق مینمآیند. که از جمله میتوان به کشورعراق که به دلایلی همچو مجاورت با ایران ( یکی از کانون های عمده شیوع بیماری ) و روابط عمیق فرهنگی ومذهبی با این کشور و حضور مهاجرین عراقی در آنجا ، حضور نیروهای خارجی در این کشور و سپری نمودن دوران جنگ در وضعیت تا حد زیاد مشابه به افغانستان قرار دارد ، اشاره نمود.استراتیژی ملی مبارزه با Covid-19 دراین کشورحاوی نکات عمده ذیل است:

- محدودیت سفر برای خارجی هایکه به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم از کشورهای که درآن بیماری شیوع بیشتر دارد( چین، ایران ، ایتالیا ، کوریای جنوبی و ...) می آیند.

- عراقی هایی که از این کشورها می آیند در صورت عدم موجودیت علایم مشکوک درمنزل و درصورت علایم مشکوک در شفاخانه برای مدت دوهفته قرنطین گردند.

- ممانعت مردم از برگزاری اجتماعات بویژه در محیط های بسته و اجتناب از سفرهای غیر ضروری.

- اجتناب از هرگونه جلسه ، سمپوزیم ، کنفرانس و موارد مشابه آن به جز در حالات نهایت ضروری.

- رسانیدن عاجل و کامل وسایل تشخیصیه و تداوی به تمام راه های ورودی زمینی، هوایی و دریایی به خاک این کشور.

- در صورت دریافت کدام واقعه مثبت ، معاینه و قرنطین تمام افرادیک ه طی چهارده روز گذشته با این افراد تماس داشته اند.

در کشورما افغانستان که تا اکنون ۲۲ واقعه مثبت این بیماری در پنج ولایت دیده شده و به دلایل مختلف از جمله برگشت ( ویا فرار) روزانه هزاران نفر مهاجراز کشور ایران در معرض تهدید جدی بیماری قراردارد تا اکنون کدام استراتیژی ملی مبارزه با Covid-19 طرح و تصویب نشده اما ، اقدامات لازم و جدی از طریق فرمان ها و ابلاغیه های نهادهای ذیربط و ایجاد یک کمیته آکاهی دهی از طرف دفتر ریاست جمهوری صورت گرفته و به تازه گی ریاست جمهوری کشور به نهادهای مسوول امر تهیه یک پلان عملیاتی خاص را برای جلوگیری و مهاراین بیماری صادر نموده است که امیدواریم هرچه زودتر این امرعملی شده و در راستای تطبیق آن گام های جدی برداشته شود.

بامداد ـ سیاسی ـ ۲/ ۲۰ـ ۱۹۰۳