کنارگذاشتن جاکوب زوما و بیم و امید در افریقای جنوبی
راما پوسا رییس جمهور تازه افریقای جنوبی گفت: « ما صرفاً به گذشته افتخار نمی کنیم، بلکه به کار ساختن آینده هم می پردازیم. افریقای جنوبی به همه کسانی تعلق دارد که در آن زنده گی می کنند. ما کشوری نوین بنا خواهیم کرد و با بی‌عدالتی‌های گذشته و نابرابری های کنونی مقابله خواهیم کرد.»
در پی بحران سیاسی ناشی از سیاست‌های اقتصادی- اجتماعی دولت جاکوب زوما در افریقای جنوبی در نزدیک به یک دهه گذشته، در هفته های اخیر کار به جایی رسید که حزب های سیاسی اپوزیسیون این کشور اعلام کردند که اگر زوما از ریاست جمهوری کناره گیری نکند، کشور را به تعطیل خواهند کشید. جاکوب زوما ۹ سال بود که قدرت دولتی را دراختیار داشت. سستی در ایجاد تغییرهای بنیادی و دموکراتیک در نظام اقتصادی- اجتماعی کشور به سود زحمتکشان، در مبارزه با اختلاس و رانت خواری مقام های دولتی ، و نیز مساله رسوایی های مالی خود جاکوب زوما، خصوصی سازی، افزایش نفوذ شرکت های خصوصی و به ویژه شرکت های متعلق به خانواده گوپتا، سرمایه دار هندی تبار، در اقتصاد و سیاست کشور، و افزایش فاصله طبقاتی در جامعه افریقای جنوبی، عمده ترین علت های به وجود آمدن بحران همه جانبه اخیر در این پیشرفته ترین کشور قاره افریقا بوده است.
سه سال پیش، حزب کمونیست افریقای جنوبی و دیگر نیروهای ترقی خواه در مورد گسترش فساد هشدارداده بودند و زوما را به چالش کشیده و تهدید به برکناری کرده بودند. در واکنش به این موضع انتقادی ، زوما وزیران کمونیست و از جمله بلِید نزیمانده دبیرکل حزب و وزیر آموزش و عالی را از هیات دولت برکنار کرد.
روز ۲۷ قوس، کنفرانس سراسری کنگره ملی افریقا که حزب حاکم در آن کشور است، سیریل راماپوسا را که معاون ریاست جمهوری بود به سمت صدر این حزب انتخاب کرد که در آن زمان جاکوب زوما عهده دار آن مقام بود. جاکوب زوما در این کنفرانس تلاش کرد که یکی از نامزدهای نزدیک به خود را به صدارت کنگره ملی برساند، که موفق نشد. با این انتخاب، آقای راماپوسا در موقعیتی قرار گرفت که بتواند به عنوان نامزد حزب حاکم کنگره ملی افریقا در انتخابات سراسری سال ترسایی آینده (بهار ۱۳۹۸) شرکت کند. در پی برکناری زوما از صدارت حزب حاکم، کارزار گسترده‌ای برای پایان دادن به ریاست جمهوری او و برکناری او از این مقام نیز آغاز شد. در تلاشی دیگر و موازی با این کارزار، و به منظور فشار آوردن به زوما برای استعفا، حزب های سیاسی کشور موضوع رای گیری مجدد در مجلس نماینده گان برای « عدم اعتماد » به زوما را مطرح کردند. پیش از این نیز چندین بار دیگر در مجلس در مورد عدم اعتماد به زوما رای گیری شده بود که همه گی شکست خورده بود. در عین حال، اینجا و آنجا شنیده شد (از جمله از زبان آقای راماپوسا) که کمیته اجراییهه کنگره ملی افریقا خواستار کناره گیری زوما از ریاست جمهوری خواهد شد. در مدّتی که این تحول های سیاسی در کشور جریان داشت، جاکوب زوما تلاش زیادی کرد که با بسیج شخصیت‌ها و نیروهای اجتماعی و سیاسی وفادار به خود، از جمله سران قبیله ها، در مقابل کارزاری که برای برکناری او به راه افتاده بود مقاومت کند.
اما سرانجام در روز چهارشنبه ۲۵ دلو، کمیته اجراییهه حزب حاکم- کنگره ملی افریقا - پس از یک جلسه طولانی ۱۳ ساعته، به اتفاق رای مثبت به عزل جاکوب زوما از ریاست‌جمهوری داد و رسماً از او خواست که بی درنگ از مقام ریاست‌جمهوری کناره گیری کند. پیش از این گفته شده بود که آقای زوما کناره گیری را پذیرفته بوده است، اما در سه تا شش ماه آینده. در صورت عدم تمکین زوما به خواست کمیته اجراییه، گام بعدی برای مجبور کردن او به کناره گیری، رای عدم اعتماد در مجلس می بود که در آن صورت، دولت زوما سقوط می کرد و طبق قانون افریقای جنوبی، رییس مجلس به مقام ریاست جمهوری می رسید. حزب کمونیست افریقای جنوبی که همراه با کنگره سندیکاهای افریقای جنوبی « کوساتو» از متحدان اصلی کنگره ملی افریقا در درون و بیرون از حکومت است، از تصمیم کمیته اجراییه کنگره ملی در مورد کناره گیری فوری زوما ابراز خرسندی کرد. حزب کمونیست هفته گذشته، و پیش از دیدار و گفت وگوی مقام های بلند پایه سیاسی و دولتی با زوما برای وادار کردن او به استعفا از مقام خود، به او هشدار داده بود که در صورت نپذیرفتن پیشنهاد استعفا، شرایط بحرانی در کشور ایجاد خواهد شد که مسوولیت اش به عهده زوما خواهد بود. کوساتو نیز از تصمیم کمیته اجراییه استقبال کرد و اعلام کرد که رییس جمهور زوما موجب ضعیف شدن ائتلاف سه گانه و در آستانه فروپاشی قرار گرفتن اتحاد میان این سه سازمان شده است.
در بیانیه ای که حزب کمونیست افریقای جنوبی « درباره رای به عزل زوما در کنگره ملی افریقا » منتشر کرد، آمده است: «حزب کمونیست از تصمیم کمیته اجراییه برای عزل زوما به منظور شتاب بخشیدن به حل وفصل چالش‌های متعددی که دولت و جامعه به طور کل با آن روبروست، استقبال می کند... از بین بردن شبکه های انگلی پیرامون دولت و جنبش، و برخورد قاطعانه با چنگ اندازی شرکت‌ها به دولت و دیگر شکل‌های فساد، از وظایف فوری پیشِ روست... باید به کاهش بنیادی و در نهایت حذف نابرابری‌های عظیم طبقاتی و نژادی و جنسیتی، توسعه نامتوازن مناطق شهری و روستایی، بیکاری، فقر، و ناامنی اجتماعی اولویت داد... باید ایتلاف ـ سه‌گانهـ را به سرعت بازیابی کرد تا بتواند به سرکرده گی کنگره ملی افریقا در انتخابات سال آینده، و انتخابات پس از آن، با قاطعیت به پیروزی برسد.»
سرانجام، جاکوب زومای ۷۵ ساله روز چهارشنبه گذشته ۲۵ دلو در یک نطق نیم ساعتی، استعفا و کناره گیری خود از مقام ریاست جمهوری افریقای جنوبی را اعلام کرد که مورد استقبال وسیعی در آن کشور قرار گرفت. به این ترتیب، طبق قانون افریقای جنوبی، سیریل راماپوسای ۶۵ ساله، معاون رییس جمهور و صدر کنگره ملی افریقا، که حقوقدان و از رزمنده گان سابقه دار ضدآپارتاید است، روز پنج شنبه ۲۶ دلو به طور رسمی توسط مجلس کشور به عنوان رییس جمهوری افریقای جنوبی اعلام شد و ادای سوگند کرد.
سیریل راماپوسا از سیاستمداران و دولتمردان آزموده و پرتجربه افریقای جنوبی، و از یاران نزدیک نلسون ماندلا بوده که پس از انتخاب شدن به مقام دبیرکل کنگره ملی افریقا در سال ۱۳۷۰، سرتیم مذاکره کننده گان با حزب حاکم آن زمان برای پایان دادن به آپارتاید شد. او در تدوین قانون اساسی جدید کشور نیز نقش موثری داشته است. در نخستین انتخابات پس از سقوط رژیم آپارتاید، راماپوسا به نماینده گی مجلس انتخاب شد. همچنین، او در گفت و گوهایی که به پایان یافتن جنگ داخلی در ایرلند شمالی منجر شد، شرکت داشته است.
در پی استعفای جاکوب زوما، حزب کمونیست افریقای جنوبی بیانیه ای منتشر کرد که در آن آمده است: « حزب کمونیست همراه با اکثریت عظیم مردم افریقای جنوبی از استعفای دیرهنگام رییس جمهور جاکوب زوما استقبال می کند. این چیزی است که باید مدت‌ها پیش رخ می داد. غارت عظیم منابع عمومی که زیر چشم زوما صورت گرفته است، اخراج وزیرانی که در برابر او ایستادند، بی اعتبار شدن حکومت قانون، تباهی در نهادهای حکومتی کلیدی به ویژه در بخش دادگستری کیفری، اعمال نفوذ در خبرگزاری دولتی، و به حراج گذاشتن استقلال ملی به خاطر انباشت سرمایه در بخش خصوصی، همه گی آسیب عظیمی به کشور ما زده است... از این استعفای دیرهنگام درس‌های زیادی باید گرفت. پیش از هرچیز، این کناره گیری به میل رییس جمهور صورت نگرفت. فقط در پی یک مبارزه پیگیر و طولانی در داخل کنگره ملی و متحدان آن بود که سرانجام رییس جمهور برکنار شد. ما از نقشی که در این روند داشتیم به خود می بالیم و به همه آنها که در این روند نقش داشتند، به ویژه روزنامه نگاران شریف، درود می فرستیم. اکنون باید به این روند تصحیح مسیر ادامه داد و به آن شتاب بخشید. دیگر هرگز نباید اجازه دهیم که یک فرد، با هرسابقه مبارزاتی، بالاتر از اصول سازمانی، رهبری جمعی، و حکومت قانون دموکراتیک بایستد.»
در پی برکناری جاکوب زوما و برگماری سیریل راماپوسا به مقام ریاست جمهوری افریقای جنوبی، کنگره ملی افریقا نیز بیانیه ای رسمی منتشر کرد. در بخش‌هایی از این اعلامیه می خوانیم: « به ریاست جمهوری رسیدن راماپوسا بار دیگر بلوغ و پایایی دموکراسی ما را نشان داد... راماپوسا جزو زنان و مردانی است که آرمان‌ها، امیدها، و بینش ما برای آینده را شکل داده و تعریف کرده‌اند.کنگره ملی افریقا اطمینان کامل دارد که رییس جمهور راماپوسا برای ادامه بنیادهای گذاشته شده در کشورما و شتاب بخشیدن به برنامه ما برای تغییر و تحوّل‌های اجتماعی- اقتصادی ریشه یی و بنیادی تلاش خواهد کرد. تقسیم اراضی، تعهد ما به ارایه آموزش رایگان به کودکان طبقه کارگر و تنگدستان، ریشه کن کردن فقر، نابرابری، و بی‌عدالتی در دستور این برنامه است... اکنون میلیون‌ها تن از مردم افریقای جنوبی چشم امید به این مرحله جدید در تاریخ کشور ما دوخته‌اند.»
نیروهای مترقی و جنبش‌های توده یی ترقی‌خواه افریقای جنوبی امید زیادی دارند که این تغییر قدرت در آن کشور، مسیر به انحراف کشیده شده توسعه و تحوّل بنیادی در آن کشور را به سوی تحقق عدالت اجتماعی و اقتصادی و پیش روی انقلاب ملی دموکراتیک تغییر دهد. با رسیدن راماپوسا به مقام ریاست جمهوری افریقای جنوبی، بخت پیروزی کنگره ملی افریقا در انتخابات سراسری سال آینده ترسایی (۲۰۱۹ ) بسیار بیشتر شد. اگر زوما در قدرت باقی می ماند، کنگره ملی افریقا بخت بسیار کمتری برای پیروزی می داشت. راماپوسا در دهه ۱۹۸۰/۱۳۶۰ نقش برجسته ای در شکل گیری کنفدراسیون اتحادیه کارگری « کوساتو » و تقویت و گسترش فعالیت و نفوذ اتحادیه های کارگری و به ویژه اتحادیه کارگران معدن داشته است. پس از پایان یافتن دوره آپارتاید و آغاز فعالیت آزادانه مجدد کنگره ملی افریقا، راماپوسا دبیرکل این کنگره شد که پس از مقام رهبر کنگره - نلسون ماندلا- نفر دوّم آن سازمان محسوب می شد. راماپوسا پس از آنکه در رقابت برای ریاست جمهوری در سال ۱۳۷۶ از تابو امبکی شکست خورد، چندین سال از سیاست و قدرت دولتی کناره گرفت تا اینکه در بهار ۱۳۹۳ دوباره در مقام معاون جاکوب زوما به صحنه سیاست بازگشت و همان طور که پیشتر گفته شد، در کنفرانس سراسری کنگره ملی افریقا در دسامبر گذشته (۲۷ قوس) برای انتخاب صدر کنگره ملی، در مقابل نامزد مورد نظر زوما پیروز شود.
راماپوسا قول داده است که دولت افریقای جنوبی را از فساد و آلوده گی های مالی پاک خواهد کرد و از همین حالا برای کوتاه کردن دست خانواده گوپتا از منابع و ثروت های کشور در حال برنامه ریزی است. انتظار می رود که او در هیات دولت نیز تغییرهایی چشمگیر بدهد و وزیرانی را که متهم به فساد مالی و سومدیریت هستند کنار بگذارد.
کوساتو نیز بر تحقق خواست‌های خود در دوره ریاست جمهوری راماپوسا تاکید کرده است، از جمله در مورد ایجاد یک میلیون فرصت شغلی در یک سال آینده، پایان دادن به فساد مالی شرکت‌های بزرگ و خصوصی سازی، و کنار گذاشتن وزیرانی که آلت دست شرکت‌های بزرگ اند. کوساتو در بیانیه‌ای که منتشر کرد، هشدار داد که الآن وقت تبریک گفتن به یکدیگر و تشکر از یکدیگر نیست. «الآن وقت تنبلی نیست و باید برای بیکاری چاره‌ای یافت. کوساتو از دولت جدید توقع دارد که به بحران اقتصادی موجود که کارگران و خانواده های شان را به ورطه فقر کشانده و بیکاری را افزایش داده است، توجه اکید داشته باشد.»
موفقیت کنگره ملی افریقا در اداره کشور تا حد زیادی بسته گی دارد به آماده گی راماپوسا در شرکت دادن موثر دو عضو دیگر ایتلاف انقلابی ( یعنی حزب کمونیست و کوساتو) و نیز جامعه مدنی در اداره امور کشور و تقویت این ایتلاف برای دستیابی به هدف‌های منشور آزادی کنگره ملی افریقا. در سال های اخیر، محبوبیت کنگره ملی افریقا به شدّت آسیب دیده است و اکنون راماپوسا وظیفه ترمیم این وضعیت و تقویت ایتلاف سه گانه را به عهده دارد.
سیریل راماپوسا در روز جمعه ۲۷ دلو ماه در نخستین سخنرانی خود در مقام ریاست‌جمهوری خطاب به مردم افریقای جنوبی، ضمن یادکرد از نلسون ماندلا، قول داد که رشد اقتصادی را بازیابی کند، با فساد مبارزه کند، و برای رفع نابرابری گسترده در افریقای جنوبی بکوشد. در این سخنرانی، که رییس جمهورهای پیشین تابو امبکی و دوکلرک نیز حاضر بودند، رییس جمهور تازه کشور گفت: « ما صرفاً به گذشته افتخار نمی کنیم، بلکه به کار ساختن آینده هم می پردازیم. افریقای جنوبی به همه کسانی تعلق دارد که در آن زنده گی می کنند. ما کشوری نوین بنا خواهیم کرد و با بی‌عدالتی‌های گذشته و نابرابری‌های کنونی مقابله خواهیم کرد.» او در سخنان خود از مردم افریقای جنوبی برای بردباری در این دوره گذار سیاسی تشکر کرد و گفت: « ما وضعیت فساد کنونی در نهاد های دولتی را کاملاً تغییر خواهیم داد... ما مصمم به ساختن جامعه ای هستیم که با شایسته گی و صداقت تعریف می شود و غارت منابع عمومی و دستبرد جنایتکاران شرکتی به اندوخته های مردم عادی را تحمل نمی کند.»
نیروهای ترقی خواه جهان رخدادهای این کشور افریقایی را با امید و نگرانی دنبال می کنند و امیدوار اند که مردم افریقای جنوبی و نیروهای ترقی خواه آن با اتکا به نظام و روند دموکراتیک و مردمی، و با بهره گیری موثر و سودمند از آن، بتوانند بر بحران های پیش آمده غلبه کنند و تغییر و تحوّل‌های بنیادی به سود زحمتکشان را در مسیری مناسب به پیش برند. روند فعالیت حزبی و سازوکار کنار گذاشتن زوما بر پایه رای گیری، استعفای زوما زیر فشار حزب های سیاسی و عموم مردم، و ایجاد تغییر سیاسی در روندی مسالمت آمیز و مدنی، حاوی درس‌های خوبی برای همه فعالان سیاسی است./نامه مردم
بامداد ـ سیاسی ـ ۲/ ۱۸ـ ۲۴۰۲
یادداشت : دیدگاه های ارایه شده اندیشه و نظر نویسنده را بازتاب می دهـد. دیدگاه های حزب متحد ملی ترقی مردم افغانستان در اسناد و اعلامیه های رسمی آن انعکاس یافته است .
استفاده ازمطالب بامداد با ذکر ماخذ آزاد است.
Copyright ©bamdaad 2018