« اسناد بهشت » ؛ ميليون‌ها سند مرتبط با فرارمالیاتی رهبران جهان منتشر شد
سودابه رخش
اگر در فیلم « درد سر در بهشت » ارنست لوبیچ دو دزد جواهر دست به دست هم می دهند تا دارایی یک بیوه جوان و ثروتمند و صاحب کارخانه اودکلن سازی را بربایند، در بهشت های مالیاتی امروز دارایی مردم عادی به جیب زده می شود. همان دارایی که به گفته جرمی کوربین باید به خرج مدارس، بیمارستان ها و خدمات عمومی برسد.
روز گذشته حجم زیادی از اسناد مالی شرکت‌ها و چهره های نامدار جهان افشا شد تا یک سال و نیم بعد از افشای اسناد جنجالی پانامه یک بار دیگر این واقعیت مقابل چشمان ما عیان شود که گرداننده گان سیستم مالی جهانی همان اقلیتی هستند که برای لاپوشانی هویت و وجهه قانونی بخشیدن به ثروت شان به هر دری می زنند؛ و با بهره بردن از فساد ساختاری بسیاری از کشورها و قوانین زهواردرفته مالی، دارایی‌های خود را در چرخه ای نه چندان دشوار و به کمک برخی شرکت‌های برون مرزی می شویند؛ چرخه ای که البته در سال‌های اخیر گهگاه افشا شده و بهشت های مالیاتی ثروتمندان را فروپاشیده است.
روزگذشته فساد مالی و فرار مالیاتی برخی از بزرگ ترین کسب و‌کارهای جهان، سران کشورها و چهره‌های برجسته عرصه سیاست، ورزش و هنر که ثروت خود را در پناهگاه های مالیاتی مخفی کرده بودند، دربسیاری از رسانه ها با نام «اسناد بهشت » یا پارادایز افشا شد. این افراد و شرکت ها از ثروتمند ترین‌های جهان اند؛ از الیزابت دوم، ملکه بریتانیا گرفته ؛ تا ویلبر راس، وزیر تجارت دولت دونالد ترامپ و برخی شرکت های اسم و رسم داری نظیر اپل، فیس بوک، توییتر و نایک.
منظور از اسناد موسوم به « اسناد بهشت »، حدود ١٣میلیون و ٤٠٠هزار سندی است که بیشتر آنها مربوط به یک شرکت حقوقی و شرکت‌های خدماتی است که در ١٠ حوزه قضایی با یکدیگر همکاری می کرده‌اند و نام ١٩ کشورهم به عنوان گذرگاه‌های مالیاتی ذکر شده که با این شرکت ها همکاری می کرده‌اند. ٩٦ رسانه و ٣٨١ روزنامه نگار از ٦٧ کشور از جمله رسانه‌های مطرحی مثل گاردین، بی بی سی و نیویورک تایمز در حال بررسی اسنادی بوده‌اند که بازه زمانی سال ١٩٥٠ تا ٢٠١٦ ترسایی را پوشش می دهد. این مدارک که از منبع اصلی آن نامی به میان نیامده، درست مثل « اسناد پانامه » که سال گذشته منتشر شد، ابتدا به دست روزنامه آلمانی زودویچه سایتونگ رسید و این روزنامه سپس این اسناد را برای بررسی در اختیار اتحادیه بین‌المللی روزنامه نگاران تحقیقی قرار داد که مقر آن در امریکاست.
ملکه بریتانیا
آن طور که «اسناد بهشت» فاش کرده‌اند، ١٣میلیون پوند از دارایی‌های ملکه بریتانیا به دست بنیاد املاک سلطنتی لنکستر که سرپرستی املاک شخصی ملکه را برعهده دارد در جزایر کایمن و برمودا سرمایه گذاری شده است. آن طور که بی بی سی گزارش داده، این سرمایه گذاری شامل سرمایه گذاری اندکی در خرید شرکت خرده فروشی برایت‌هاوس به صورت اجاره به شرط تملیک بوده، شرکتی که به سو‌استفاده از فقرا متهم شده و همچنین سرمایه گذاری در مشروب فروشی زنجیره‌ای ترشرز که بعد ورشکست شد، ۱۷.۵ میلیون دلار بدهی مالیاتی به جا گذاشت و شش هزار نفر از کارکنانش بی کار شدند. گرچه گفته می شود این سرمایه گذاری‌ها در فرایندی قانونی صورت گرفته و ملکه بریتانیا هم از آن با خبر نبوده اما برخی چهره‌های برجسته سیاسی این کشور از جمله رهبر حزب سبز بریتانیا بر این باورند که قانونی بودن این روند نشانه ای است از ناکارآمدی قانون این کشور و در نتیجه تاکیدی بر لزوم تغییر قوانین. برخی دیگر هم بر لزوم پاسخ گو بودن ملکه بریتانیا تاکید می کنند و بر این باورند که ملکه نمی‌تواند تنها به سرزنش زیردستان و مشاورانش بسنده کند چرا که او باید از اخلاقی‌بودن سرمایه گذاری مشاورانش اطمینان حاصل می کرده است. این افراد می گویند در صورت شفافیت روندهای مالی تحقق چنین سرمایه گذاری‌های بحث برانگیزی ممکن نبود.
جرمی کوربین، رهبر حزب کارگر بریتانیا هم در پی افشای این اسناد خواستار عذرخواهی ملکه بریتانیا از مردم این کشور شد و گفت: «هر که برای فرار مالیاتی پولی را در بهشت های مالیاتی پنهان می‌کند نه تنها باید از مردم عذرخواهی کند ؛ بلکه باید بداند با جامعه ما چه کرده است». به گفته کوربین دود فرار مالیاتی به چشم مدارس، بیمارستان‌ها و خدمات اجتماعی می رود و مابقی مردم مجبورند این ضررها را جبران کنند.
وزیر تجارت دولت ترامپ
یکی دیگر از افرادی که نامش در میان فهرست «اسناد بهشت» منتشر شده ویلبر راس وزیر تجارت دولت دونالد ترامپ است. راس که یکی از قدرتمند ترین اعضای کابینه ترامپ به شمار می رود، در زمان ورود به دولت ۸۰ شرکت متعلق به خود را واگذار کرد اما ۹ بنگاه اقتصادی تحت مدیریتش را در گریزگاه‌های مالیاتی نظیر جزایر کایمن و مارشال مخفیانه حفظ کرد. این اسناد نشان می دهد راس در یک شرکت کشتی رانی سرمایه گذاری کرده که با شرکت دیگری، تحت کنترول نزدیکان ولادیمیر پوتین، در ارتباط کاری قرار داشته و مشمول تحریم های امریکا هم بوده است.
در این میان دولت کانادا هم از این افشای گسترده جان سالم به در نبرده است. جستین ترودو، نخست وزیر جوان کانادا در زمان به قدرت رسیدن مبارزه با بهشت‌های مالیاتی را یکی از اولویت‌های خود معرفی کرده بود. با‌این‌حال « اسناد بهشت » نشان می دهد که استفان برونفمن، یکی از نزدیک ترین مشاوران نخست وزیر کانادا و مهم ترین سرمایه گذار کمپاین انتخاباتی او، ۶۰ میلیون دلار در جزایر کایمن سرمایه گذاری کرده است.
می توان با استناد به « اسناد بهشت» نام‌های افراد نامدار زیادی را به این فهرست اضافه کرد اما فارغ از نام ها آنچه اسناد بهشت و دیگر اسناد فاش‌شده درسال های اخیر، در سطحی کلان تر، به ما می گویند این است: درسیستمی که سازوکارهایش به روآمدن اقلیتی فرادست و اکثریتی فرودست منجر شده، نخبه گان فاسد جهانی به ثروت اندوزی که اغلب با دست بردن به جیب فقیرترین ها حاصل شده، بسنده نمی کنند و با فرار مالیاتی به سان زالوهایی سخت جان به آن مازاد حداقلی از ثروت شان می چسبند که شاید اندکی از آن به خرج خدمات عمومی می رسید.
بامداد ـ سیاسی ـ ۲/ ۱۷ـ ۰۸۱۱