سیاست « چرچیلی » نخست وزیر بریتانیا
اردشیر زارعی قنواتی
تصمیم غیرمنتظره ترزا می ، نخست وزیر محافظه کار بریتانیا، در روز سه شنبه ۱۸ اپریل برای برگزاری انتخابات زودرس پارلمانی در ماه جون احزاب اپوزیسیون این کشور را غافلگیر کرد. در تاریخ ۲۳ جون سال ۲۹۱۶ مردم بریتانیا در همه پرسی برای خروج از اتحادیه اروپایی موسوم به « برگزیت » شرکت کرده و با رای موافق ۵۲ درصد به تصمیم خروج رأی موافق دادند. بعد از فرونشستن التهابات ناشی از پذیرش برگزیت خانم ترزا می در تاریخ ۲۸ مارچ ۲۰۱۷ ترسایی با ارسال نامه رسمی به شورای اروپایی به صورت قانونی طبق ماده ۵۰ « پیمان لیسبون » مذاکرات برای خروج را آغاز کرد. تصمیم جدید نخست وزیر برای برگزاری انتخابات زودرس پارلمانی از یک طرف ناشی از سختی روند خروج و اختلافات دولت و اکثریت اعضای پارلمان درخصوص برنامه و شیوه اجرای همین مکانیسم ماده ۵۰ و منافع بریتانیا خواهد بود که همه احزاب اپوزیسیون دولت را به پنهان کاری و دورزدن پارلمان متهم می کنند. به‌همین دلیل این تصمیم در پی تشدید تنش‌ها در پارلمان حول برنامه نخست وزیر برای اجرایی کردن مکانیزم خروج از اتحادیه اروپایی اتخاذ شده است. خانم می ضمن انتقاد از احزاب اپوزیسیون و تاکید بر این نکته که با اکراه به این جمع بندی رسیده است، می گوید « در هفته‌های اخیر حزب کارگر تهدید کرده علیه توافق نهایی که با اتحادیه اروپا داشتیم رای دهد. لیبرال دموکرات ها گفته اند می خواهند بر سر تلاش‌های دولت مانع تراشی کنند و حزب حاکم اسکاتلند می خواهد ضد قانونی که رسما عضویت بریتانیا در اتحادیه اروپا را لغو کرده، رای دهد. اعضای غیرمنتخب مجلس اعیان هم نشان داده‌اند در هر مرحله با ما سر جنگ دارند». بدون تردید تمام این نکاتی که خانم ترزا می به آن اشاره می کند واقعیاتی است که هم اکنون فضای سیاسی این کشور را به شدت تحت تاثیر خود قرار داده و در ذات اجرایی کردن برگزیت و به تعبیری توافق طلاق بین جزیره بریتانیا و اتحادیه اروپایی از قبل نیز پیش بینی می شد. اما دراین میان یک سیاسی کاری و فرصت طلبی حزبی هم خود را به رخ می کشد و آن اینکه حزب محافظه کار و خانم می که می دانند در جریان مذاکرات بسیار سختی که در پیش است به مرور اعتبار خود را از دست می دهند، از هم اکنون تصمیم گرفته اند انتخابات زودرس پارلمانی را در شرایطی برگزار کنند که بخش بزرگی از افکار عمومی اعتقاد دارند در وضعیت کنونی باید یک دولت با ثبات و قدرتمند در مقابل اتحادیه اروپایی برای مذاکرات و توافقات وجود داشته باشد.
مذاکرات حول خروج از اتحادیه اروپایی بدون شک بسیار پیچیده و مشکل خواهد بود به ویژه از آنجا که در همان ابتدا رهبران اروپایی به خواست دولت لندن مبنی بر مذاکرات هم زمان حول خروج و آینده روابط بین بریتانیا و اتحادیه اروپایی جواب منفی دادند. هم اکنون موضوعات مورد اختلاف دو طرف از اهمیت زیادی برخوردار است و برای هر کدام از طرفین مذاکرات توافق حول آنها بسیار سخت خواهد بود. موضوع جایگاه حقوقی سه میلیون اتباع کشورهای عضو اتحادیه اروپایی در خاک بریتانیا و یک میلیون بریتانیایی ساکن در حریم اتحادیه، مناقشه حول وضعیت حقوقی منطقه « جبل الطارق » که به گفته اروپاییان باید مذاکرات جداگانه بین لندن و مادرید برای توافق حول آن انجام گیرد، توافق نامه تجاری و بازرگانی بین بریتانیا و اتحادیه اروپایی و درخواست پرداخت مبلغی حول ۲۵ تا ۶۵ میلیارد یورو از طرف بریتانیا به اتحادیه به عنوان بدهکاری‌های معوقه و جریمه خروج از جمله این مسایل است . به‌همین دلیل خانم می که با روی کارآمدن دونالد ترامپ درامریکا موقعیت بین‌المللی خود را تثبیت شده تر می پندارد، تهدید کرده است چنانچه اتحادیه اروپایی بخواهد در جریان مذاکرات سخت گیری کند؛ لندن نیز به همکاری های خود با اتحادیه حول مبارزه با جرایم و تروریزم پایان می دهد.
تصمیم اخیر نخست وزیر برای برگزاری انتخابات پارلمانی بدون تردید در راستای تقویت مواضع دولت و حزب محافظه‌کار بریتانیا در پارلمان انجام شده است. خانم می برای این تصمیم روی تشتت موجود در « حزب کارگر » به‌عنوان اصلی ترین حزب اپوزیسیون و افول اعتبار حزب ملی گرای « استقلال » حساب ویژه ای باز کرده است. وی به خوبی می داند در شرایط کنونی که مذاکرات با اتحادیه برای خروج در پیش است بخش بزرگی از رای دهنده گان نگران از بی ثباتی و نقض منافع گرایش به یک دولت قدرتمند خواهند داشت و امروز نیز تنها گزینه پیش ِروی آنان دولت تحت رهبری حزب محافظه کار است. از آنجا که مواضع ترقی خواهانه جرمی کوربین ، رهبر حزب کارگر، بیشتر منافع طیف چپ، طبقات پایین و سندیکاهای کارگری را نماینده گی می کند و الیگارشی حزبی در مقابل وی به صف شده‌اند، رقیب محافظه کار روی این تشتت و اختلافات درونی حزب رقیب حساب ویژه‌ای باز کرده است. دوران رشد و اقبال بخشی از رای‌دهندگان به راست افراطی از جمله حزب استقلال هم بعد از برگزیت به پایان رسیده است و هم اکنون افول شتابنده این حزب و کناره گیری نایچل فاراژ از رهبری آن تقریبا هیچ شانسی را برای کسب کرسی های پارلمان برای آنان باقی نمی گذارد. نظرسنجی ها هم نشان می دهد هم اکنون حزب محافظه کار نسبت به رقبای خود از اقبال خوبی برخوردار است و سیاست مداران روباه صفت انگلیسی به خوبی می دانند در هنگامه یک جنگ یا تصمیم بزرگ فقط یک دولت مقتدر خواهد توانست منافع بریتانیا را در مقابل رقبا حفظ کند. اما این تنها یک وجه از مساله است که به شدت مورد توجه ترزا می و حزب محافظه کار قرار دارد در صورتی که پوتنسیال کوربین برای بسیج افکار عمومی حول یک برنامه مترقی می تواند بسیاری از این معادلات را برهم ریخته و قمار بزرگ خانم می را به یک باخت یا حداقل ناکامی از یک پیروزی بزرگ تبدیل کند.
بامداد ـ سیاسی ـ ۱/ ۱۷ـ ۲۰۰۴