هدف اصلی سفر پوتین به کشورهای آسیای مرکزی چیست؟
روزنامه اینترنتی «گازیتا.رو» با توجه به اینکه پوتین یک روز قبل نیز در دیدار با رییس جمهوری تاجیکستان به موضوع وجود پایگاه های نظامی روسیه در منطقه اشاره کرده بود، این مساله را بررسی کرده است که کرملین با این اقدام قصد دارد چه پیامی را برای جمهوری های آسیای مرکزی بفرستد.
کنفرانس مطبوعاتی که به سفر دوره ای رییس جمهوری روسیه به سه جمهوری قـزاقستان، تاجیکستان و قـرغیزستان پایان داد، روز سه شنبه در بیشکک برگزار شد. در این کنفرانس، ولادیمیر پوتین که در کنار الماز بیگ آتامبایف رییس جمهوری قرغیزستان ایستاده بود، قبل از هر چیز از موضوع امنیت در منطقه صحبت کرد. پر سر و صدا ترین اظهارات وی به مساله پایگاه نظامی روسیه در کانت قرغیزستان مربوط می شود. پوتین گفت: « هر زمان که دولت قرغیزستان بگوید که ما نیروهای مسلح خود را آنقدر تقویت کرده ایم که نیازی به وجود پایگاه نظامی روسیه نداریم، ما همان روز خاک این کشور را ترک خواهیم کرد.»
قرغیزستان سومین مقصد سفر رهبر روسیه به منطقه آسیای مرکزی بود که دو روز آغاز شد. پوتین بروز ۲۷ فبروری در شهر الماتا، مذاکراتی را با نورسلطان نظربایف رییس جمهوری قزاقستان داشت، سپس راهی دوشنبه، پایتخت تاجیکستان شد که در آنجا با امامعلی رحمان همتای تاجیک خود دیدار و گفت و گو کرد. پوتین در این دیدار هم مساله پایگاه نظامی روسیه در خاک این کشور را بررسی کرد.
رییس جمهوری روسیه در کنفرانس مطبوعاتی مشترک خود با رحمان گفت: « روسیه دارای پایگاه نظامی در تاجیکستان است و من می خواهم از شما به خاطر توجه به جهت گیری این همکاری نظامی تشکر کنم. تردیدی نیست که وجود این پایگاه نقش مهمی در تامین ثبات و امنیت منطقه و از جمله برای خود کشور تاجیکستان دارد.»
هدف اصلی سفر پوتین به منطقه
آندری گروزین رییس دفتر آسیای میانه موسسه کشورهای جامعه مشترک المنافع در گفت و گو با این روزنامه گفته است: « با توجه به مطالب رسمی منتشر شده در مطبوعات نمی توان هدف اصلی سفر پوتین به منطقه آسیای مرکزی را بیان کرد. هدف از این سفر قطعا فراتر از امضای چند سند معمولی بین دولتی است. انتخاب کشورهای که پوتین به آنها سفر کرده، تا حدودی اهمیت این سفر را نشان می دهد. هر سه کشور عضو سازمان همکاری های شانگهای و سازمان پیمان امنیت جمعی هستند. دو کشور از میان آنها، یعنی قزاقستان و قرغیزستان، عضو اتحادیه اقتصادی اورآسیایی بشمار می روند. بدین ترتیب این سفر قبل از هر چیز با هدف تقویت تماس ها در جهت تقویت امنیت منطقه صورت گرفته است.»
این کارشناس افزود: « اظهارات پوتین در مورد پایگاه های نظامی روسیه در قرغیزستان و تاجیکستان، درک درستی از برخورد مشترک با مشکل امنیتی در منطقه را بوجود می آورد. روسیه در حال گسترش همکاری های نظامی- فنی خود با همه کشورهای آسیای مرکزی است تا آنها بتوانند به طور مستقل و بدون کمک روسیه مشکلات امنیتی خود را حل کنند. »
گروزین یادآور شد، بارزترین نمونه این مساله نه قرغیزستان، بلکه تاجیکستان است. با رسیدن فصل بهار، فعالیت های تروریستی در مناطق نزدیک مرز این کشور با افغانستان از سرگرفته خواهد شد. در این بین پایگاه ۲۰۱ روسیه در منطقه «گـورکان تپه » تاجیکستان نقش مهمی را در تقویت امنیت در مرزهای این کشور ایفا می کند.
وی گفت: « در این منطقه درگیری های نظامی با افغانستان به سبک جنگ ویتنام به طور مرتب جریان دارد. کارشناسان نظامی روسیه بیش از دو سال است که در حال آموزش نیروهای نظامی تاجیکستان و آشنا کردن آنها با روش های مدرن جنگیدن و کار با تجهیزات جدید نظامی هستند. بزودی هم قرار است هلیکوپتر هایی به نیروی هوایی این کشور تحویل داده شوند که برای عملیات در مناطق کوهستانی تاجیکستان بسیار مناسب هستند.»
منافع روسیه ، چین و ایران در منطقه منطبق است
آلکسی پیلکو مدیر مرکز رسانه ای اورآسیا نیز معتقد است که اهمیت پایگاه های نظامی روسیه در منطقه آسیای مرکزی درحال افزایش است، برای اینکه روسیه اکنون در حال مذاکره با نیروهای میانه رو طالبان درافغانستان است که به نوبه خویش با گروه های تندرو در حال مبارزه هستند. تاجیکستان با این کشورهم مرزاست و همه می دانند که بخشی از جنگ جویان اسلام گرای افراطی برای اعزام به سوریه و عراق در افغانستان آموزش می بینند.
آندری گروزین همچنین معتقد است که آسیای مرکزی منطقه ای است که منافع روسیه ، چین و ایران در آنجا با یکدیگر مطابقت دارد، برای اینکه تامین امنیت آن برای هر سه کشور دارای اهمیت است. البته این امنیت برای امریکا هم مهم است و باید آن توجه داشته باشد که در واقع اهمیت زیادی به این مساله نمی دهد. وی افزود: « این حقیقت که دولت دونالد ترامپ تا اکنون مواضع خویش در قبال روسیه و آسیای مرکزی را مشخص نکرده است، احساس ناامنی و نگرانی برای رهبران سیاسی این منطقه بوجود آورده است. به همین دلیل مهمترین هدف پوتین از این سفر تشریح مواضع مسکو در قبال مسایل امنیتی در آسیای مرکزی است.»
به گفته وی، در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما ، امریکا به این منطقه علاقه مند بود. در ماه نوامبر سال ۲۰۱۵ جان کری وزیر امور خارجه امریکا سفری دوره ای به کشورهای آسیای مرکزی داشت و با رهبران قزاقستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قرغیزستان و ازبکستان دیدار و گفت و گوهای مهمی انجام داد.
دولت ترامپ توجه زیادی به آسیای مرکزی ندارد
آلکسی پیلکو هم یا این عقیده موافق است که منطقه آسیای مرکزی جزو اولویت های دولت ترامپ قرارندارد، در حالی که دولت اوباما به این منطقه توجه زیادی داشت. وی افزود: « البته در عوض چین در آسیای مرکزی از لحاظ اقتصادی نقش بسیار مهمی را بازی می کند، هرچند از لحاظ سیاسی چندان به مسایل منطقه دخالت نمی کند.»
این کارشناس یادآور شد، مساله این است که چپن قدرت رویارویی با روسیه را در عرصه جمهوری های آسیای مرکزی ندارد، برای اینکه همه آنها جزو متحدین نزدیک ماسکو هستند و به همین دلیل انگیزه زیادی برای افزایش نفوذ سیاسی خویش در منطقه نفوذ روسیه ندارد.
بامداد ـ سیاسی ـ ۳/ ۱۷ـ ۰۲۰۳