تـروریسـم پاکستـانی، بخشی ازهـویت اسـلام آباد
پاکستان در رقابت با هند و دخالت در افغانستان با تمام قدرت از کارت تروریسم بنیادگرا درقالب گروه‌های متنوع جهادی، ازجمله جماعت اسلامی، لشکر جهنگوی، طالبان و طیف گسترده و رنگارنگی از دیگر گروه‌های بنیادگرا برای تنظیم مناسبات خود در حوزه جیوپولیتیک منطقه پیرامونی استفاده می کند.
اردشیر زارعی قنواتی
پاکستان به عنوان کشوری که از زمان جنگ‌های انفصال از هندوستان، براساس منازعات قومی و مذهبی حوزه سیاست را تعریف کرد و در این راستا موقعیت و هویت خود را شکل داد تا امروز، با جامعه‌ای چند قطبی و تقریبا فروپاشیده، با مشکلات بزرگی مواجهه بوده است. به همین دلیل تروریسم بنیادگرا ازهمان ابتدای تشکیل واستقلال این کشور به یکی از ارکان اصلی قدرت در همزیستی با نهاد ارتش به عنوان اصلی ترین هژمون قدرت ملی آن چنان گره خورده است که فعلا حتا تصور انشقاق در این دوگانه ضد دموکراتیک هم خارج از ذهن خواهد بود.
در اسلام آباد برای شکل دادن به زمین بازی در حوزه جیوپولیتیک منطقه به صورت سیستماتیک و علنی از کارت تروریسم بنیادگرا در برخورد با حوزه پیرامونی استفاده می شود. از آنجا که این پدیده مخرب بخشی از قدرت سیاسی و جیوپولیتیک این کشور در عرصه ملی و منطقه است، ناگزیر ریشه های آن در عرصه ساختار ملی نیز هر زمان که لازم ببینند، دست به عملیات خواهند زد.
این که گفته می شود پاکستان هیچ اراده‌ای برای مبارزه با تروریسم ندارد تا حدودی بحثی گمراه کننده است، چراکه ساختار سیاسی ـ امنیتی این کشور با پدیده تروریسم به اندازه‌ای در هم تنیده است که تفکیک آن به عنوان یک عامل مختل کننده سیستم، از اساس فرضی اشتباه خواهد بود. در ساختار سیاسی- امنیتی پاکستان، تروریسم اسلامی یک عامل « حاشیه» و موقعیت موردی نبوده و وضعیت «متنی» دارد که به‌همین دلیل جداسازی آن از ساختار و نهاد قدرت امکان‌پذیر نیست.
حادثه تروریستی سه شنبه ۲۵ اکتوبر به یک آکادمی پولیس را که منجر به کشته شدن حداقل ۶۰ نفر و زخمی شدن ۱۲۰ نفر دیگر در شهر کویته از توابع ایالت بلوچستان شد، باید در چارچوب شرایط ویژه پاکستان تحلیل کرد. این حمله به گفته جنرال شیرافکن ، فرمانده قدای سرحدی، از سوی «لشکر جهنگوی» انجام گرفته است و تنها چند ساعت بعد، سایت «اعماق» از رسانه های وابسته به داعش عکس هر سه مهاجم انتحاری این عملیات را منتشر کرد و این گروه مسوولیت آن را به عهده گرفت. تناقض دراطلاعات مقامات ارشد نظامی- امنیتی پاکستان و ادعای گروه تروریستی داعش هرچند قابل بحث است، ولی به لحاظ درهم‌تنیده گی و ارتباط تنگاتنگ گروه‌های تروریستی موجود در پاکستان چندان نباید تعجب‌آور به حساب آید. همان گونه که درباره گروه تروریستی « القاعده» قبلا اتفاق افتاد و این گروه از موقعیت یک تشکیلات بسته تروریستی به یک موقعیت درعرصه جنبش اجتماعی بنیادگرا ارتقای وضعیت یافت، امروز نیز داعش تبدیل به یک «برند» الترناتیف در ساختار تروریسم جهادی شده است. به همین دلیل در چنین حوادثی حمله کننده گان هم زمان می توانند جایگاهی در چند گروه را به طور هم زمان داشته باشند و این تناقض موضوع مهمی در عرصه تحلیل و درک رخداد نخواهد بود.
از طرف دیگر، تمرکز نهادهای امنیتی ملی و بین‌المللی روی داعش به صورت یک گروه مستقل و تفکیک آن از پدیده بنیاد گرایی هم میزان مهار و سرکوب آن را کاهش داده و هم با فروکاهیدن «علت» به سمت «معلول»، معیارهای دوگانه ای را وارد عرصه مبارزه با تروریسم می کند که تنها تاثیر «کمّی» بر جای خواهد گذاشت.
هم اکنون پاکستان در رقابت با هند و دخالت در افغانستان با تمام قدرت از کارت تروریسم بنیادگرا درقالب گروه‌های متنوع جهادی، ازجمله جماعت اسلامی، لشکر جهنگوی، طالبان و طیف گسترده و رنگارنگی از دیگر گروه‌های بنیادگرا برای تنظیم مناسبات خود در حوزه جیوپولیتیک منطقه پیرامونی استفاده می کند. چنانچه میزان حملات تروریستی از درون خاک پاکستان با حمایت سازمان اطلاعات ارتش ( ای اس ای ـ بامداد) به منطقه کشمیر، تحت کنترول هند، از میزان برخورد آشکار نظامیان دو کشور هم به مراتب بیشتر است.
درباره افغانستان نیز بنا به اسناد و شواهد موجود و حتا اظهارات صریح رهبران کابل، بقا و حیات طالبان وابسته گی سازمانی به نهادهای نظامی و امنیتی پاکستان دارد و حتا گفته می شود« شورای کویته » طالبان به عنوان تشکیلات رهبری این گروه، تحت حمایت امنیتی جنرال‌های ارتش پاکستان به صورت کاملا آشکار، جلسات خود را برگزار می کنند. حتا این ارتباط متقابل ارتش با گروه‌های تروریست هم اکنون تا آنجا آشکار است که امریکایی‌ها برای ترور« بن‌لادن »، رهبر و بنیان گذار القاعده در یک عملیات پیچیده کماندویی توانستند با اخلال در سیستم حفاظتی ارتش، با حمله به منطقه «ابیت‌آباد» در چندکلیومتری پایگاه اصلی ارتش در پیشاور او را غافلگیر کنند. اینکه چه گونه کسی مثل بن‌لادن که تحت تعقیب تمام سازمان‌های بزرگ جاسوسی و امنیتی جهان بود، به راحتی در منطقه تحت کنترول ارتش پاکستان با محافظان خود زنده گی می کرد، نه تنها معما نخواهد بود که نشان دهنده همین ارتباطات دوسویه تروریسم با ارکان قدرت در پاکستان است.
حمله تروریستی اخیر به آکادمی پولیس در کویته نیز نه اولین مورد است و متاسفانه نمی تواند آخرین مورد هم باشد، بلکه به‌جرایت می توان گفت این حادثه شبیه یک بازی دوره‌ای فوتبال درچارچوب یک لیگ است. اما شاید این سوال پیش بیاید که وقتی این گروه‌های تروریستی درهمدستی با نهادهای نظامی و امنیتی پاکستان قرار دارند، پس چرا به قرارگاه‌های پولیس حمله می کنند؟
با توجه به شناختی که از ماهیت تروریسم جهادی و اصولا ذات بنیادگرایی درموقعیت گروه‌های ستیزه جو وجود دارد، هر زمان که شریک آنان در ساختار قدرت بخواهد به هر دلیلی سهم آنان را از کیک قدرت کم کند، یا شاخه‌هایی از این طیف را زیرفشار قرار دهد، به تجربه ثابت شده گروه‌های جهادی نیز قدرت خود را به رخ « شریک قافله و دزد کاروان» هم خواهند کشید. به همین دلیل این حوادث تروریستی که یک طرف آن جهادی‌ها و طرف دیگر نهاد های نظامی- امنیتی پاکستان هستند، خارج از قاعده مبارزه با تروریسم یا حملات تروریستی، برای برهم زدن ثبات کشور بوده و بیش تر درچارچوب تسویه حساب‌های درونی برای تنظیم مناسبات جدید انجام می گیرد. تا امروز رابطه نهاد قدرت در پاکستان با تروریسم بنیادگرا در همین چارچوب مفهوم عینی داشته است و تا زمانی که گسست قطعی بین این ساختار معیوب و تروریسم جهادی انجام نگیرد، تغییرات اساسی در این معادله انجام پذیر نخواهد بود. اصولا پاکستان در وضعیت فعلی نمی تواند امیدوار به ریشه کنی تروریسم در عرصه ملی خود باشد و در خوش‌بینانه ترین حالت تنها می تواند به منطق مهار نسبی این پدیده مخرب فکر کند. پاکستان در تجربه تاریخی خود به خوبی می داند بازی با کارت تروریسم بنیادگرا یک بازی یک طرفه نخواهد بود و هم اکنون باید بین «همزیستی در شراکت» یا «گسست» با این پدیده، دست به انتخابی سخت بزند./ شرق
بامداد ـ سیاسی ـ ۱/ ۱۶ـ ۰۳۱۱