جهان ما برای فروش نیست!
« همایش اجتماعی جهان » محل نشست‌های آزادانه است برای اندیشیدن دقیق، گفت و گوهای سازنده و دموکراتیک درباره اندیشه‌ها و نظرها، تنظیم پیشنهادها و راه کردها، تبادل آزادانه تجربه ؛ و برقراری تماس و پیوند توسط گروه‌ها و جنبش‌های اجتماعی و مدنی که با نولیبرالیسم و سلطه سرمایه و هر شکلی از امپریالیسم بر جهان مخالفند، و متعهد به ساختن جامعه ای این جهانی با هدف برقراری روابط ثمربخش درمیان انسان ها و میان انسان و کره زمین هستند ، جامعه ای که اساس و نقطه محوری آن، انسان و نیازهای اوست، نه پول و سرمایه.
گزارشی از برگزاری چهاردهمین « همایش اجتماعی جهان » در تونس
در همایش امسال که زیرکنترول امنیتی شدیدی در دانشگاه فرحات حشاد (المنار) شهر تونس برگزار شد فعالان اجتماعی از بیشتر از ۱۲۰ کشور جهان شرکت داشتند. شمار کل شرکت‌کننده گان را در حدود ۷۰ هزار نفر برآورد کردند که در قالب ۴۰۰۰ جنبش و سازمان اجتماعی- سیاسی به این همایش آمده بودند.
چهاردهمین « همایش اجتماعی جهان World Social Forum»که بزرگ ترین گردهمایی سالانه ضد جهانی‌سازی سرمایه داری به شمارمی‌آید، در روزهای ۵ تا ۸ حمل۱۳۹۴ خورشیدی درکشور تونس برگزار شد. همایش اجتماعی جهان که نخستین بار در سال ۲۰۰۱ ترسایی در شهر پورتو الگره در برازیل برگزار شد، در واقع تلاشی است مردمی در مقابل « مجمع جهانی اقتصاد داووس »* که رهبران ، اقتصاد دانان ، بانک داران ، صاحبان و مدیران شرکت‌های بزرگ جهان سرمایه داری برای تنظیم سیاست‌های راهبردی خود برگزار می‌کنند.
«همایش اجتماعی جهان » نه یک سازمان و نه یک جبهه متحد است، بلکه همان طور که درمنشور اصول آن آمده است، این همایش « محل نشست‌های آزادانه است برای اندیشیدن دقیق، گفت و گوهای سازنده و دموکراتیک درباره اندیشه‌ها و نظرها، تنظیم پیشنهادها و راهکردها، تبادل آزادانه تجربه ؛ و برقراری تماس و پیوند توسط گروه‌ها و جنبش‌های اجتماعی و مدنی که با نولیبرالیسم و سلطه سرمایه و هر شکلی از امپریالیسم بر جهان مخالفند، و متعهد به ساختن جامعه ای این جهانی با هدف برقراری روابط ثمربخش درمیان انسان‌ها و میان انسان و کره زمین هستند»، جامعه ای که اساس و نقطه محوری آن، انسان و نیازهای اوست، نه پول و سرمایه.
این دومین بار پیاپی است که تونس میزبان «همایش اجتماعی جهان» بود. تونس پس از خیزش‌های مردمی که در سال ۲۰۱۱ ترسایی در آن کشور صورت گرفت و موج خیزش‌های موسوم به « بهار عربی» را به دنبال آورد ؛ در سال ۲۰۱۳ ترسایی ( حمل ۱۳۹۲) و برای نخستین بار میزبان همایش قبلی (سیزده ام) شد. همایش امسال درشرایطی برای بار دوم در کشور تونس برگزار شد ؛ که یک هفته پیش از شروع آن ( روز چهارشنبه ۲۷حوت ) بر اثر حمله تروریستی به موزیم ملی باستان شناسی شهر تونس ۲۱ نفرکشته و بیشتر از۴۰ نفر زخمی شدند، و نگرانی‌های جدی و تردید‌هایی درمورد برگزاری همایش به خاطر تامین امنیت شرکت کننده گان به وجود آورد. اما برگزارکننده گان مصمم بودند که با درپیش گرفتن احتیاط های لازم و انجام تغییرهای ضروری در برنامه همایش، آن را با موفقیت برگزار کنند و نگذارند که عملیات تروریستی مانع برگزاری همایش شود، تا از این راه به وحشی گری های صورت گرفته در آن کشور نیز اعتراض شود.
یکی از تغییرهایی که در برنامه صورت گرفت، تغییر محل راه پیمایی آغازین همایش از دانشگاه المنار (محل برگزاری همایش) به نزدیکی موزیم ملی باردو بود تا شرکت کننده گان همبسته گی خود را با خانواده‌های قربانیان حمله تروریستی به موزه نشان دهند. دراین راه پیمایی که در روز۴ حمل برگزار شد، چندین هزار نفر شرکت کردند که علاوه بر نشان دادن مخالفت خود با سیاست‌های نولیبرالی سرمایه داری و شرکت‌های غول پیکر جهان سرمایه داری، مذهب گرایی افراطی را نیز محکوم کردند، و به سود حفظ محیط زیست و در همبسته گی با مردم فلسطین و سرزمین اشغال شده صحرای غربی شعار دادند، و با صدای رسا اعلام کردند که « دنیای دیگری امکان پذیر است!» . تغییر دیگری که پس از حمله تروریستی به موزیم باردو در برنامه و محتوای همایش داده شد، افزودن موضوع تروریسم در بحث‌های همایش بود. دیگر موضوع های اصلی همایش عبارت بودند از:
ـ شهروندی و آموزش،
ـ صلح،
ـ مهاجرت،
ـ شکنجه،
ـ دگرگونی‌های زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی؛
ـ مبارزه با گرمایش زمین و مدیریت آب و
ـ دسترسی به حقوق بنیادی.
در همایش امسال که زیر کنترول امنیتی شدیدی در دانشگاه فرحات حشاد (المنار) شهر تونس برگزارشد؛ فعالان اجتماعی از بیشتر از ۱۲۰ کشور جهان شرکت داشتند. شمارکل شرکت‌کننده گان را در حدود ۷۰ هزار نفر برآورد کردند که در قالب ۴۰۰۰ جنبش و سازمان اجتماعی- سیاسی به این همایش آمده بودند. حضور و شرکت فعال دانشجویان تونسی دربحث‌های رسمی همایش و نیز درگفت وشنیدهای غیررسمی در محوطه دانشگاه، از جلوه‌های چشمگیر همایش ۱۴م بود. شرکت دانشجویان و جوانان تونسی در برنامه‌های همایش و علاقه‌ای که به مسایل اجتماعی، از جمله عدالت و پیشرفت اجتماعی نشان دادند، بی تاثیر از رخدادهای چند سال اخیر درتونس نبود.
تونس کشوری است که مردم آن با دشواری‌های اقتصادی-اجتماعی فراوانی روبریند؛ کشوری است که آغازگر « بهار عربی » بود و کشوری است که بزرگ ترین صادرکننده « جنگاوران جهادی » است و هر سال هزاران نفر از شهروندان آن برای پناهنده شدن به کشورهای دیگر، راه دریا را در پیش می‌گیرند.
چشمگیری حضور جنبش‌های افریقایی دهقانان ، زنان و دانشجویان
بُن‌مایه همایش امسال، مانند همه همایش‌های پیشین، از میان بردن نابرابری‌های و تبعیض‌ها در جهان امروز بود که پیوند تنگاتنگی با هم دارند، به ویژه که بر اساس برآوردهای انجام شده، در سال آینده میزان دارایی‌های یک درصد جمعیت جهان برای نخستین بار برابر با دارایی ۹۰ درصد جمعیت جهان خواهد شد. به همین منظور، فعالان جنبش‌های اجتماعی درسمینارها و کارگاه‌های آموزشی متعددی که در زمینه‌های گونه گون برنامه ریزی شده بود ( از امنیت و استقلال غذایی گرفته تا پیمان‌های تجارت آزاد و مسایل انرژی) شرکت کردند. پس از برگزاری راه پیمایی آغازین همایش که سنت همیشه گی « همایش اجتماعی جهان » برای نشان دادن قدرت، تنوع و عزم این همایش و جنبش‌های شرکت کننده در آن برای ساختن جهانی دموکراتیک و عادلانه برای همه است، سمینارها و کنفرانس‌ها کار خود را آغاز کردند. به قول آنتونیو گرامشی، اندیشمند ترقی خواه ایتالیایی، به رغم اوضاع ناگوارکنونی جهان برای مردم، « باید طرحی جامع تدوین کرد که به مردم امید و اعتماد ببخشد تا دنیایی نوین را به وجود آورند… باید بتوانیم بدبینی عقل را با خوش‌بینی اراده در هم آمیزیم.»
گفتنی است که حضور جنبش‌های افریقایی دهقانان و زنان و دانشجویان از کشورهای گونه گون این قاره در راه پیمایی امسال چشمگیر بود. دو سال پیش، در جریان برگزاری همایش سیزده ام در تونس، حضور فدراسیون سندیکاهای تونس و دیگرنیروهای ترقی خواه برای تقویت موضع و موقعیت « چپ » در تونس، به ویژه درشرایطی که در نخستین انتخابات پس از سرنگونی بن‌علی یک حزب راست میانه اسلامگرای میانه رو به پیروزی رسیده بود، اهمیت زیادی داشت. امسال اگرچه همایش در شرایطی برگزار می شد که یک دولت ایتلافی سکولار (غیردینی) در تونس به قدرت رسیده است، اما فعالیت فزاینده افراطی‌های جهادی درتونس، و به ویژه در جنوب کشور، نگرانی‌های جدی‌ای به وجود آورده است. این روزها خیابان‌های تونس پراز پولیس مسلح است و دانشگاه محل برگزاری همایش نیز از این امر مستثنا نبود.
در پیامی که از سوی آلکسیس تسیپراس، نخست وزیر یونان از حزب سیریزا به همایش فرستاده شده بود، به همین نگرانی‌ها و حساس بودن اوضاع جهان اشاره شده بود: «مسوولیت مشترک ما برای تحقق چشم‌انداز متفاوتی از دنیا، این روزها بسیار سنگین تر شده است؛ روزهایی که تعصب کور، خشونت و واپس گرایی اجتماعی خود را به عنوان جایگزینی در برابر نیروهای شومِ بازارعرضه می‌کند… جنبش‌های اجتماعی باید از راه جلب توجه و حمایت محرومان و تنگ دستان، این راه را قاطعانه سد کنند.»
در چهارده سالی که از برگزاری نخستین « همایش اجتماعی جهان » می‌گذرد، جهان ما دستخوش دگرگونی‌های زیادی شده است، اما این همایش همچنان بستری است برای به چالش کشیدن جدی سرمایه داری جهانی، و برای آنکه جنبش‌های اجتماعی جهان در تلاش خود به منظور ایجاد دنیایی بهتر، بتوانند نیروها و مبارزه خود را در سراسر جهان با یکدیگر هماهنگ کنند.
در روزهایی که همایش برگزار می‌شد، اتفاق می افتاد که ۱۰۰ جلسه تبادل نظر و کارگروه و سمینار با هم درجریان بود، که در آنها به مسایل و موضوع‌های گوناگونی پرداخته می‌شد، از تعاونی‌ها گرفته تا اقتصاد همبسته گی، آب به عنوان یکی از حقوق بشر، و آزادی بیان در افریقای شمالی.
سازمان دهی کار نشست‌ها و کار مترجمان داوطلب خود کار بزرگی در برگزاری همایش بود. حضور نهادها و سازمان‌های مردمی و اجتماعی گونه گون از کشورهای جهان در تدارک و برگزاری هر یک از نشست‌ها بسیار جالب توجه بود. در این میان هم سندیکاهای کارگری و سازمان‌های دهقانی گوناگون با چندین میلیون عضو دیده می‌شدند و هم گروه‌های کوچکی که تعداد اعضای آنها انگشت شمار بود. دیدارهای حضوری و اطلاع رسانی متقابل و برقراری پیوندهای گسترده تر و مستمر میان این نهادها به منظور بهتر و موثرتر کردن کارزارهای شان یکی از دستاوردهای همیشه گی گردهمایی‌هایی مثل « همایش اجتماعی جهان » است. به ویژه، نماینده گانی که از کشورهای در حال توسعه می‌آیند از این فرصت گران بها استفاده می کنند تا از برادران و خواهران خود در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته طلب کمک می‌کنند تا با فشار آوردن به دولت‌هایشان در زمینه‌های مورد نظر، به آنها در پیشبرد کارزارها و مبارزه‌های محلی شان یاری رسانند. فضای چنین همایش‌هایی همواره مملو از همیاری فعالان اجتماعی در سراسر جهان و مبارزه برای هدف‌های مشترک است.
موضوع محیط زیست
یکی ازعرصه‌های مورد توجه ویژه در همایش ۱۴م در تونس، موضوع محیط زیست بود، به ویژه آنکه کنفرانس بعدی سازمان ملل متحد درباره تغییرهای آب وهوایی و محیط زیست، هشت ماه دیگر، در ماه قوس ۱۳۹۴، در پاریس برگزار خواهد شد. آن کنفرانس، از دید فعالان جنبش‌های اجتماعی و مردمی، فرصت بزرگ دیگری است برای اینکه همه جهانیان، به رغم لابی گسترده شرکت‌های غول پیکر نفتی وغیره بتوانند بر سر جلوگیری از آسیب رسانی بیشتر به محیط زیست و حفظ آن برای ساکنان کنونی و آینده کره زمین به توافق موثری برسند. از هم اکنون ایتلاف بزرگی از فعالان جنبش‌های اجتماعی و سندیکایی و محیط زیست در فرانسه شکل گرفته است ؛ که سرگرم تدارک چندین تظاهرات بزرگ در پاریس در دو هفته ای است که کنفرانس تغییرهای آب وهوای سازمان ملل متحد در آنجا برگزار خواهد شد. به طور کلی، همه فعالان در این مورد توافق دارند که فقط طلب کردن از رهبران جهان که در مورد محیط زیست تصمیم‌های درست و به جایی بگیرند، کافی نیست و باید بدیل‌های اقتصاد مبتنی بر سوخت فسیلی را ( که هم اکنون نیز درنقاط گونه گون جهان استفاده می‌شوند ) به مردم جهان معرفی کرد، و تاکید کرد که روند کنونی اتکای گسترده به سوخت های فسیلی را نمی توان به همین صورت ادامه داد. مساله فقط محدود به وضعیت درهم ریخته آب و هوا نیست، بلکه مسایل دیگری مثل مهاجرت‌های ناخواسته بر اثر فاجعه‌های طبیعی، امنیت غذایی و دسترسی به آب ( آشامیدنی و کشاورزی وغیره) و موارد مشابه را نیز در برمی گیرد که بر زنده گی میلیادرها انسان روی کره زمین تاثیر دارد. اقلیت کوچک سرمایه گذاران و ثروتمندان دنیا به این مسایل کمتری توجهی ندارند و دراساس خواهان ادامه وضع موجوداند. فقط از راه بسیج توده‌ای است که می توان وضع را تغییر داد و خواستِ مردم برای زنده گی بهتر درمحیطی بهتر را به کرسی نشاند.
بسیاری از کارگاه‌های آموزشی و سمینارها و نشست‌های کارگروه‌های همایش ۱۴م در تونس به طور خاص به مسایل افریقا، و به ویژه مسایل افریقای شمالی اختصاص داشت، که موضوع های مانند حقوق بشر، خشونت بنیادگرایان مذهبی افراطی، حقوق زنان و کودکان، مهاجرت‌های زیست محیطی و… را در برمی‌گرفت.
از دیگرموضوع های مهمی که در نشست‌های متعدد همایش اخیر مورد بحث و تبادل نظر گرفت، موضوع « قراردادهای تجارت آزاد » مانند « توافق چند جانبه تجارت خدمات» (TiSA) میان کشورهای اروپایی و امریکا و آمریکای لاتین و آسیایی، یا پیمان « مشارکت بازرگانی و سرمایه گذاری کشورهای دو سوی اطلس» (TTIP) میان اتحادیه و اروپا بود. گفتنی است که فقط در اروپا، یک میلیون و نیم نفر توماری را در مخالفت با پیمان « مشارکت… » امضا کرده‌اند. جالب است که دولت‌های طرف قرارداد ( به نماینده گی ازشرکت‌های فراملی ) مذاکره درباره این قراردادها را غالباً مخفیانه و بدون اطلاع رسانی به مردم انجام می دهند و اطلاعاتی که ازاین توافق‌ها دردست است، به طورعمده اطلاعات درز کرده توسط افرادی بوده است که درمتن یا حاشیه این گفت و گوها حضور داشته اند. ما درشماره های قبلی نامه مردم درباره پیامدهای زیان باری که چنین قراردادهایی برای زنده گی اجتماعی- اقتصادی مردم عادی دارند نوشته ایم، که از آن جمله می‌توان به خصوصی سازی خدمات اجتماعی (از پست و مخابرات و خدمات حمل ونقل شهری گرفته تا آموزش و آب آشامیدنی و بهداشت و درمان) و زیرپا گذاشتن قانون‌های ملی کشورها به سود شرکت‌های بزرگ و به ضررمردم اشاره کرد. پیامی که « همایش اجتماعی جهان» در تونس داشت، این بود که زمان آن فرا رسیده است که به پا خیزیم و با صدای بلند و قاطع بگوییم: « جهان ما برای فروش نیست» !
راه پیمایی همبسته گی با مردم فلسطین در روز ۸ حمل، پایان‌بخش چهاردهمین « همایش اجتماعی جهان » در تونس بود./نامه مردم
*The World Economic Forum
بامداد ـ سیاسی ـ ۱۵/۱ـ ۱۵۰۴